Đặc điểm lâm sàng và chất lượng sống ở bệnh nhân đau đầu mạn tính hàng ngày

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ CHẤT LƯỢNG SỐNG Ở BỆNH NHÂN<br /> ĐAU ĐẦU MẠN TÍNH HÀNG NGÀY<br /> Vũ Anh Nhị*, Nguyễn Anh Diễm Thúy**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: xác định các thể, các đặc điểm lâm sàng và đánh giá ảnh hưởng của đau đầu mạn tính hàng ngày<br /> đến chất lượng sống của người bệnh tại phòng khám Thần Kinh bệnh viện Đại Học Y Dược.<br /> Phương pháp nghiên cứu: mô tả loạt ca.<br /> Kết quả: nữ chiếm 72,1% và nam chiếm 27,9%; tuổi khởi phát trung bình là 38,5 tập trung ở lứa tuổi 3140; 76,7% bị đau cả hai bên; 51,2% đau ở mức độ vừa; đa số không có triệu chứng nào đi kèm với cơn đau đầu.<br /> Có 4 thể là migraine mạn tính (16,3%), đau đầu dạng căng thẳng mạn tính (58,1%), thể có cả hai đặc điểm trên<br /> (7%) và thể đau đầu mạn tính hàng ngày khác (18,6%). Ngoại trừ ở mức PF, đa số bệnh nhân đều bị suy giảm ở<br /> các mức điểm còn lại của thang SF-36.<br /> Kết luận: có hai thể chính là migraine mạn tính và đau đầu dạng căng thẳng mạn tính. Chất lượng sống<br /> của bệnh nhân đau đầu mạn tính hàng ngày bị ảnh hưởng một cách rõ rệt trên hầu hết các mức điểm của thang<br /> SF-36.<br /> Từ khóa: Đau đầu, đau đầu mạn tính hàng ngày, chất lượng sống.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> CLINICAL FEATURES AND QUALITY OF LIFE OF CHRONIC DAILY HEADACHE PATIENTS<br /> Vu Anh Nhi, Nguyen Anh Diem Thuy<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 306 - 312<br /> Objectives: determine the chronic daily headache entities and its clinical features and assess its impact to the<br /> quality of life of patients in University Medical Center Ho Chi Minh city.<br /> Methods: case series.<br /> Results: women make up 72.1%, men 27.9%; average age of onset is 38.5 concentrated in 31-40 years old;<br /> 76.7% had pain on bilateral; 51.2% had moderate pain; most of them have not symptoms associated with<br /> headaches. There are 4 entities: chronic migraine (16.3%), chronic tension type headache (58.1%), entity which<br /> have both characteristics (7%) and the other chronic daily headaches (18.6%). Except PF, almost patients were<br /> impaired on most scales of the SF-36.<br /> Conclusions: there are two majority entities - chronic migraine and chronic tension type headache. Quality<br /> of life of chronic daily headache patients were affected significantly on most scales of the SF-36.<br /> Keywords: headache, chronic daily headache, quality of life.<br /> một than phiền thường gặp đứng hàng thứ tư ở<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> các phòng cấp cứu(13). Theo Davenport (2008),<br /> Đau đầu là cảm giác khó chịu ở vùng đầu<br /> đau đầu là một triệu chứng ảnh hưởng đến 95%<br /> mặt, không đặc hiệu cho một bệnh lý nào và là<br /> dân số xét trong cả cuộc đời và ảnh hưởng đến<br /> Bộ Môn Thần Kinh – Khoa Y Đại Học Y Dược Tp. Hồ Chí Minh<br /> Khoa Thần Kinh, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương<br /> Tác giả liên lạc: BS Nguyễn Anh Diễm Thúy, ĐT: 0909250417, Email: doc_thuy@yahoo.com<br /> *<br /> <br /> **<br /> <br /> 306<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa I<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> 75% dân số ở bất kỳ tuổi nào(6). Theo Nguyễn<br /> Văn Chương và cộng sự (2008), tỉ lệ mắc bệnh<br /> đau đầu là 82,8% qua điều tra ngẫu nhiên 2000<br /> người tình nguyện(16). Mặc dù chưa chính thức<br /> được xếp riêng trong phân loại quốc tế về đau<br /> đầu lần 2 (ICHD-II), đau đầu mạn tính hàng<br /> ngày (ĐĐMTHN) thường được các thầy thuốc<br /> lâm sàng dùng để ám chỉ đến một nhóm các hội<br /> chứng đau đầu khác nhau với diễn tiến mạn<br /> tính và có bằng chứng loại trừ các nguyên nhân<br /> thứ phát. Có ít nhất 90% các bệnh nhân đau đầu<br /> ở các phòng khám thần kinh ngoại trú bị đau<br /> đầu migraine, đau đầu dạng căng thẳng hay<br /> một hội chứng đau đầu mạn(6).<br /> Mặc dù nhân loại đã có những hiểu biết sâu<br /> sắc và cách nhìn toàn diện về các mặt của<br /> ĐĐMTHN từ bản chất sinh lý bệnh, các thay đổi<br /> ở mức độ phân tử cho đến cách thức điều trị<br /> nhưng vẫn còn tồn tại một số khó khăn và bàn<br /> cãi trong vấn đề chẩn đoán các thể của nó.<br /> Ngoài ra, cũng có nhiều công trình nghiên cứu<br /> và báo cáo trên thế giới cho thấy ĐĐMTHN làm<br /> suy giảm chất lượng sống của bệnh nhân một<br /> cách có ý nghĩa cả về sức khỏe tâm thần cũng<br /> như trên khía cạnh hoạt động thể chất, xã hội và<br /> nghề nghiệp(4,5,9,14,23). Nghiên cứu này nhằm tìm<br /> hiểu các thể, các đặc điểm lâm sàng và đánh giá<br /> ảnh hưởng của ĐĐMTHN đến chất lượng sống<br /> của người bệnh tại phòng khám Thần Kinh bệnh<br /> viện ĐHYD.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh<br /> Bệnh nhân từ 14 tuổi trở lên đến khám lần<br /> đầu vì ĐĐMTHN tại phòng khám Thần Kinh<br /> bệnh viện ĐHYD.<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Có bằng chứng về lâm sàng, CT hay MRI sọ<br /> não và các xét nghiệm khác cho thấy đau đầu là<br /> hậu quả thứ phát; đang mang thai hay có bệnh<br /> mạn tính khác kèm theo có thể ảnh hưởng đến<br /> chất lượng sống cũng như tiền sử trầm cảm hay<br /> bệnh tâm thần khác trước khi khởi phát đau<br /> đầu.<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa I<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Thu thập số liệu<br /> Phỏng vấn trực tiếp bằng bộ câu hỏi, thăm<br /> khám và tham khảo các xét nghiệm hình ảnh<br /> học.<br /> <br /> Công cụ thu thâp số liệu<br /> Bộ câu hỏi khảo sát chất lượng sống SF-36v2<br /> mẫu chuẩn của John E. Ware.<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> Số liệu được mã hóa và phân tích bằng phần<br /> mềm SPSS 17.<br /> <br /> Các yếu tố khảo sát<br /> Giới, tuổi, nơi cư ngụ, học vấn, nghề nghiệp,<br /> mức sống, yếu tố gia đình, các thay đổi hay biến<br /> cố lớn gây căng thẳng trong cuộc sống trước khi<br /> khởi phát bệnh, tuổi khởi phát, đặc điểm-tính<br /> chất của cơn đau đầu và các triệu chứng kèm<br /> theo, các yếu tố khởi phát hay thay đổi độ nặng<br /> cơn đau, yếu tố lạm dụng thuốc, thể đau đầu,<br /> chất lượng sống dựa trên các mức điểm theo<br /> thang SF-36: PF (chức năng thể chất), RP (những<br /> hạn chế vì lý do thể chất), BP (đau thân thể), GH<br /> (nhận thức về sức khỏe tổng quát), PCS (phức<br /> bộ điểm về thể chất), VT (sinh lực), SF (chức<br /> năng xã hội), RE (những hạn chế vì lý do cảm<br /> xúc), MH (sức khỏe tinh thần), MCS (phức bộ<br /> điểm về tinh thần).<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Số bệnh nhân dược khảo sát là 86 với 62 nữ<br /> (72,1%) và 24 nam (27,9%). Tuổi khởi phát<br /> ĐĐMTHN trung bình là 38,5 tập trung ở lứa<br /> tuổi 31-40 (27,9%). 81% bệnh nhân không có yếu<br /> tố gia đình; 94,2% không có các thay đổi hay<br /> biến cố lớn gây căng thẳng trong cuộc sống<br /> trước khi khởi phát bệnh; 68,6% có thời gian<br /> bệnh dưới 1 năm; 51% có cơn đau đầu kéo dài<br /> trên 4 giờ; 57% có tần suất 1 cơn/ngày và 69,8%<br /> có thời gian cơn thường xảy ra không cố định<br /> trong ngày. 76,7% bệnh nhân bị đau cả hai bên<br /> trong các cơn đau đầu khác nhau; 40,7% bị đau<br /> cả đầu; 51,2% có cường độ đau ở mức độ vừa<br /> với đau kiểu mạch đập chiếm 20,9% và đau kiểu<br /> cảm giác nặng chiếm 24,4%. Đa số các bệnh<br /> nhân không có triệu chứng nào đi kèm với cơn<br /> <br /> 307<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> đau đầu; 64% không có yếu tố tăng đau; 62,8%<br /> ghi nhận giảm đau khi nằm nghỉ. 58,1% có lạm<br /> dụng thuốc.<br /> <br /> Thể<br /> <br /> Bảng 1. Phân bố các thể đau đầu mạn tính hàng ngày<br /> trong mẫu nghiên cứu theo giới và tuổi khởi phát<br /> Thể<br /> <br /> Tần<br /> số<br /> 14<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> <br /> Đau đầu dạng căng<br /> thẳng mạn tính<br /> Có cả 2 đặc điểm<br /> <br /> 50<br /> <br /> 58,1<br /> <br /> 6<br /> <br /> 7<br /> <br /> Đau đầu mạn tính<br /> hàng ngày khác<br /> Tổng cộng<br /> <br /> 16<br /> <br /> 18,6<br /> <br /> 86<br /> <br /> 100<br /> <br /> Migraine mạn tính<br /> <br /> 16,3<br /> <br /> Tỉ lệ Tuổi khởi phát<br /> nữ<br /> trung bình<br /> 78,6 31,9 (tập trung<br /> 31-40)<br /> 70 39 (tập trung 3140 và 51-60)<br /> 66,7 28,7 (tập trung<br /> 21-30)<br /> 75<br /> 46,7 (tập trung<br /> 31-40)<br /> 100<br /> <br /> Ở nhóm migraine mạn tính (MMT): 57,1%<br /> bệnh nhân bị đau hai bên; cường độ đau ở mức<br /> vừa và nặng đều chiếm 42,9%; đau kiểu mạch<br /> đập phổ biến nhất chiếm 42,9%; các trường hợp<br /> có kèm theo buồn nôn nhẹ và nôn đều chiếm<br /> 42,9%; 57,1% các trường hợp sợ ánh sáng và<br /> 78,6% sợ tiếng động; 92,9% có yếu tố tăng đau<br /> chính là hoạt động thân thể hàng ngày; yếu tố<br /> giảm đau chính là nằm nghỉ trong tất cả các<br /> trường hợp; số trường hợp có và không kèm<br /> theo lạm dụng thuốc là ngang nhau.<br /> Ở nhóm đau đầu dạng căng thẳng mạn tính<br /> (ĐĐCTMT): 86% bệnh nhân bị đau hai bên; 62%<br /> có cường độ đau ở mức vừa; đau kiểu cảm giác<br /> nặng là phổ biến chiếm 40%; 82% bệnh nhân<br /> không kèm nhạy ấn đau quanh sọ; đa số không<br /> có triệu chứng đi kèm; 76% không có yếu tố<br /> giảm đau nào; nằm nghỉ vẫn là yếu tố giảm đau<br /> chính chiếm 64%; 62% không kèm theo lạm<br /> dụng thuốc.<br /> Bảng 2. So sánh giá trị trung bình các mức của<br /> thang điểm SF-36 ở bệnh nhân trong mẫu nghiên<br /> cứu với người bình thường<br /> Thể<br /> <br /> Mức<br /> <br /> Trung<br /> bình<br /> <br /> Chung<br /> <br /> PF<br /> RP<br /> BP<br /> GH<br /> PCS<br /> <br /> 90,9<br /> 53,1<br /> 42<br /> 28,9<br /> 53,6<br /> <br /> 308<br /> <br /> người Mỹ<br /> bình thường<br /> ()<br /> 84,2<br /> 80,9<br /> 75,2<br /> 71,9<br /> 50<br /> <br /> tỉ lệ dưới<br /> mức bình<br /> thường<br /> 12,8<br /> 83,7<br /> 96,5<br /> 98,8<br /> 46,5<br /> <br /> MMT<br /> <br /> ĐĐCTMT<br /> <br /> Có cả hai<br /> đặc điểm<br /> <br /> ĐĐMTHN<br /> khác<br /> <br /> Mức<br /> <br /> Trung<br /> bình<br /> <br /> VT<br /> SF<br /> RE<br /> MH<br /> MCS<br /> PF<br /> RP<br /> BP<br /> GH<br /> PCS<br /> VT<br /> SF<br /> RE<br /> MH<br /> MCS<br /> PF<br /> RP<br /> BP<br /> GH<br /> PCS<br /> VT<br /> SF<br /> RE<br /> MH<br /> MCS<br /> PF<br /> RP<br /> BP<br /> GH<br /> PCS<br /> VT<br /> SF<br /> RE<br /> MH<br /> MCS<br /> PF<br /> RP<br /> BP<br /> GH<br /> PCS<br /> VT<br /> SF<br /> RE<br /> MH<br /> MCS<br /> <br /> 43,2<br /> 46,4<br /> 56,3<br /> 48<br /> 48,2<br /> 93,2<br /> 44,2<br /> 35<br /> 30,6<br /> 50,8<br /> 40,8<br /> 38,4<br /> 53,6<br /> 44,7<br /> 44,4<br /> 91,4<br /> 56,4<br /> 45,8<br /> 29,6<br /> 55,8<br /> 45,3<br /> 50,5<br /> 58,3<br /> 50,7<br /> 51<br /> 87,5<br /> 49<br /> 39,2<br /> 30<br /> 51,4<br /> 42,7<br /> 39,6<br /> 55,6<br /> 46,7<br /> 46,1<br /> 88,8<br /> 52,3<br /> 37,3<br /> 25<br /> 45<br /> 39,1<br /> 43<br /> 52,6<br /> 43<br /> 43,8<br /> <br /> người Mỹ<br /> bình thường<br /> ()<br /> 60,9<br /> 83,3<br /> 81,3<br /> 74,7<br /> 50<br /> <br /> tỉ lệ dưới<br /> mức bình<br /> thường<br /> 67,4<br /> 94,2<br /> 89,5<br /> 90,7<br /> 51,2<br /> 7,1<br /> 100<br /> 100<br /> 100<br /> 57,1<br /> 78,6<br /> 100<br /> 100<br /> 85,7<br /> 64,3<br /> 10<br /> 80<br /> 94<br /> 98<br /> 38<br /> 64<br /> 90<br /> 84<br /> 94<br /> 38<br /> 33,3<br /> 83,3<br /> 100<br /> 100<br /> 50<br /> 66,7<br /> 100<br /> 83,3<br /> 83,3<br /> 66,7<br /> 18,8<br /> 81,2<br /> 100<br /> 100<br /> 62,5<br /> 68,8<br /> 100<br /> 100<br /> 87,5<br /> 75<br /> <br /> () Ware J.E. (2004). "SF-36 Health Survey Update".<br /> The Use of Physiological Testing for Treatment<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa I<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> Planning and Outcomes Assessment.<br /> Erlbaum Associates. 3 rd. 3. pp 693-718.<br /> <br /> Lawrence<br /> <br /> Ở nhóm có cả đặc điểm của MMT và<br /> ĐĐCTMT: 50% bệnh nhân bị đau hai bên; 50%<br /> có cường độ đau ở mức vừa và 50% đau kiểu<br /> mạch đập; 83,3% kèm theo buồn nôn nhẹ và tất<br /> cả các trường hợp đều không kèm theo nôn; đa<br /> số không có triệu chứng khác đi kèm; 50% các<br /> trường hợp không có yếu tố tăng đau và 66,7%<br /> không có yếu tố giảm đau rõ rệt; 66,7% không<br /> kèm theo lạm dụng thuốc.<br /> Ở nhóm ĐĐMTHN khác: 75% bệnh nhân bị<br /> đau hai bên; 50% có cường độ đau ở mức vừa,<br /> đau nhói và đau kiểu mạch đập đều chiếm<br /> 31,3%; 56,3% kèm theo buồn nôn; đa số không<br /> có triệu chứng khác đi kèm cơn đau đầu; 81,3%<br /> không có yếu tố tăng đau và 50% không có yếu<br /> tố giảm đau rõ rệt; số trường hợp có và không<br /> kèm theo lạm dụng thuốc là ngang nhau.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Hầu hết các nghiên cứu trên thế giới đều cho<br /> thấy tỉ lệ nữ cao hơn nam ở các bệnh nhân<br /> ĐĐMTHN(2,3,15,17). Trong nghiên cứu của chúng<br /> tôi, số bệnh nhân nữ cũng cao hơn nam một<br /> cách có ý nghĩa (72,1% so với 27,9%).<br /> Đa số bệnh nhân trong nghiên cứu của<br /> chúng tôi sống ở ngoại thành (87,2%). Theo tác<br /> giả Nguyễn Thị Thúy Lan, số bệnh nhân sống ở<br /> nông thôn cũng chiếm ưu thế (63%)(15).<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, số bệnh<br /> nhân nghèo, thất nghiệp hoặc nghỉ hưu, tình<br /> trạng hôn nhân là ly thân hay ly dị chiếm thiểu<br /> số (7%; 16,3% và 4,7%). Theo tác giả Nguyễn Thị<br /> Thúy Lan, cũng chỉ có 17,3% số bệnh nhân được<br /> gọi là có tình trạng kinh tế kém, 11% già-hưu trí<br /> và 13,6% có tình trạng hôn nhân là ly thân hay<br /> ly dị(15). Như vậy, cả hai nghiên cứu đều cho kết<br /> quả khác với các nghiên cứu trên thế giới được<br /> thực hiện trong cộng đồng (cho thấy tỉ lệ lưu<br /> hành của ĐĐMTHN dường như tỉ lệ nghịch với<br /> tình trạng kinh tế xã hội(10,12,17,22) bởi vì cả hai<br /> nghiên cứu đều thực hiện tại phòng khám nên<br /> không phản ánh được tương quan giữa tỉ lệ lưu<br /> hành của ĐĐMTHN và tình trạng kinh tế xã hội<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa I<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> của cộng đồng. Ngoài ra, sự khác biệt có thể còn<br /> do tiêu chuẩn chọn bệnh cũng như liên quan<br /> đến đặc điểm kinh tế và bảo hiểm y tế của người<br /> dân Việt Nam.<br /> Tuy nhiên, nghiên cứu của chúng tôi lại cho<br /> thấy số bệnh nhân có trình độ văn hóa thấp (từ<br /> cấp II trở xuống) chiếm đa số (68,6%). Theo kết<br /> quả từ công trình nghiên cứu của Scher và cộng<br /> sự, tỉ lệ lưu hành của các thể đau đầu thường<br /> xuyên cao nhất ở nhóm có trình độ học vấn thấp<br /> nhất(17). Nhưng trong nghiên cứu của tác giả<br /> Nguyễn Thị Thúy Lan, chỉ có 49% bệnh nhân có<br /> trình độ học vấn từ cấp II trở xuống(15). Sự khác<br /> biệt này giữa nghiên cứu của chúng tôi và của<br /> Nguyễn Thị Thúy Lan có thể do sự khác biệt về<br /> cỡ mẫu.<br /> Về mặt tiền căn, kết quả thu được qua<br /> nghiên cứu của chúng tôi chỉ có 14% số bệnh<br /> nhân có yếu tố gia đình. Trong khi đó, theo tác<br /> giả Nguyễn Thị Thúy Lan, có đến 63,1% số bệnh<br /> nhân có người thân bị đau đầu(15). Sự khác biệt<br /> giữa hai kết quả có thể liên quan đến cỡ mẫu và<br /> các tiêu chuẩn chọn mẫu. Ngoài ra, nếu như<br /> những thay đổi trong cuộc sống được xem như<br /> một yếu tố thúc đẩy ĐĐMTHN trên các mẫu<br /> lâm sàng hay các mẫu được chọn lọc khác trong<br /> các nghiên cứu trên thế giới(1,7,8) thì trong nghiên<br /> cứu của chúng tôi, chỉ có 5,8% số bệnh nhân có<br /> các thay đổi hay biến cố lớn gây căng thẳng<br /> trong cuộc sống trước khi khởi phát ĐĐMTHN<br /> vì nghiên cứu của chúng tôi thực hiện tại một<br /> phòng khám với cỡ mẫu nhỏ nên khó phản ánh<br /> được chính xác tương quan giữa tỉ lệ lưu hành<br /> của ĐĐMTHN với các biến cố gây căng thẳng<br /> trong cuộc sống.<br /> Nếu như Silberstein và Lipton xếp MMT và<br /> ĐĐCTMT vào nhóm ĐĐMTHN có độ dài cơn<br /> trên 4 giờ(19) thì tiêu chuẩn chẩn đoán của ICHDII lại không đưa ra mốc thời gian tối thiểu cụ thể<br /> về độ dài cơn của các thể này(11). Ngoài ra, hầu<br /> hết các bệnh nhân trong mẫu nghiên cứu đều<br /> không có thói quen cũng như chưa được<br /> khuyến khích ghi lại một nhật ký theo dõi đau<br /> đầu trong khi các thể ĐĐMTHN đều có một quá<br /> <br /> 309<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> trình diễn tiến kéo dài (ít nhất là 3 tháng) chưa<br /> kể quãng thời gian đau đầu trước khi chuyển<br /> sang ĐĐMTHN đã có từ rất lâu và cảm giác đau<br /> (cường độ, kiểu đau) lại phụ thuộc rất nhiều vào<br /> cảm nhận chủ quan của người bệnh. Tất cả<br /> những yếu tố này đều ảnh hưởng đến kết quả<br /> nghiên cứu về đặc điểm lâm sàng của bệnh<br /> nhân ĐĐMTHN trong nghiên cứu của chúng<br /> tôi.<br /> Tuổi khởi phát ĐĐMTHN trong nghiên cứu<br /> của chúng tôi trung bình là 38,5. Trong nghiên<br /> cứu của Bigal và cộng sự tại một trung tâm đau<br /> đầu, tuổi khởi phát ĐĐMTHN trung bình ở<br /> nhóm thanh thiếu niên là 15,5 và ở người lớn là<br /> 25,4(2). Sự khác biệt này có thể do sự khác biệt về<br /> cỡ mẫu, các tiêu chuẩn chọn mẫu và cách phân<br /> tầng mẫu giữa hai nghiên cứu. Tuy nhiên,<br /> nghiên cứu của Colas và cộng sự lại cho thấy<br /> tuổi khởi phát ĐĐMTHN trung bình gần giống<br /> với chúng tôi là 38(4). Trong nghiên cứu của<br /> chúng tôi, nhóm tuổi khởi phát ĐĐMTHN cao<br /> nhất là từ 31-40 tuổi (27,9%). Theo tác giả<br /> Nguyễn Thị Thúy Lan nhóm tuổi này là 40-50(15).<br /> Sự khác biệt này có thể do cách chọn mẫu của<br /> chúng tôi để loại trừ các bệnh lý đi kèm có thể<br /> ảnh hưởng đến chất lượng sống, mà các bệnh<br /> nhân cao tuổi thường hay có các bệnh nội khoa<br /> đi kèm hơn.<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, đa số các<br /> bệnh nhân bị ĐĐMTHN ngay từ lúc bắt đầu<br /> cũng có thể là do cách chọn mẫu. Có 68,6% số<br /> bệnh nhân ghi nhận thời gian bị ĐĐMTHN cho<br /> đến ngày đến khám tại phòng khám Thần Kinh<br /> ĐHYD dưới 1 năm do chúng tôi muốn khảo sát<br /> đặc điểm lâm sàng chính xác hơn ở các bệnh<br /> nhân đến điều trị lần đầu vì bệnh này. Theo tác<br /> giả Bigal và cộng sư, thời gian đau đầu mạn tính<br /> trung bình là 2,5 năm ở thanh thiếu niên và 16,1<br /> năm ở người lớn(2). Đa số các bệnh nhân trong<br /> nghiên cứu của chúng tôi ghi nhận cơn đau đầu<br /> kéo dài trên 4 giờ (88,4%). Điều này phù hợp với<br /> thực tế là tỉ lệ lưu hành của nhóm ĐĐMTHN có<br /> độ dài cơn dưới 4 giờ (gồm đau đầu cụm, đau<br /> nửa đầu kịch phát, đau đầu lúc ngủ, đau nhói<br /> đầu vô căn và SUNCT) trong dân số là rất hiếm.<br /> <br /> 310<br /> <br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, đa số các bệnh<br /> nhân có tần suất cơn đau đầu là 1 cơn/ngày với<br /> thời gian cơn thường xảy ra không xác định<br /> trong ngày. Điều này cũng phù hợp với thực tế<br /> là tỉ lệ lưu hành của đau đầu lúc ngủ trong dân<br /> số là rất hiếm cũng như tỉ lệ lưu hành của<br /> ĐĐHNTM và đau nửa sọ liên tục không phổ<br /> biến như ĐĐCTMT và MMT.<br /> Theo kết quả nghiên cứu chúng tôi về tính<br /> chất của cơn đau đầu nói chung ở bệnh nhân<br /> ĐĐMTHN: có 76,7% bệnh nhân bị đau cả hai<br /> bên trong các cơn đau đầu khác nhau; 51,2%<br /> bệnh nhân có cường độ đau ở mức độ vừa với<br /> đau kiểu mạch đập chiếm 20,9% và đau kiểu<br /> cảm giác nặng chiếm 24,4% các trường hợp; 64%<br /> không có yếu tố tăng đau. Theo kết quả của<br /> Nguyễn Thị Thúy Lan: có 57,1% số bệnh nhân bị<br /> đau hai bên; 60% đau ở mức độ vừa; 68,5% đau<br /> theo kiểu mạch đập; 59,5% đau kiểu thắt chặt;<br /> 61,7% kèm buồn nôn; 22,6% tăng đau khi hoạt<br /> động(15). Như vậy, nghiên cứu của chúng tôi cho<br /> kết quả khác với kết quả của Nguyễn Thị Thúy<br /> Lan trong hầu hết các đặc điểm về tính chất của<br /> cơn đau đầu nói chung ở bệnh nhân ĐĐMTHN<br /> và sự khác biệt này có thể do sự khác biệt về cỡ<br /> mẫu, các tiêu chuẩn chọn mẫu và cách phân<br /> tầng mẫu giữa hai nghiên cứu.<br /> Kết quả từ các nghiên cứu dịch tễ học trong<br /> Y văn cũng cho thấy sự dao động về tỉ lệ lưu<br /> hành của migraine chuyển dạng(21). Trong<br /> nghiên cứu của chúng tôi, số bệnh nhân<br /> ĐĐCTMT chiếm tỉ lệ cao nhất (58,1%) kế đến là<br /> MMT (16,3%). Kết quả này cũng giống kết quả<br /> của tác giả Nguyễn Thị Thúy Lan: ĐĐCTMT<br /> cũng chiếm tỉ lệ cao nhất (44,6%) kế đến là MMT<br /> (36,5%)(15). Tong khi đó, theo kết quả của Bigal<br /> và cộng sự, tỉ lệ của MCD và ĐĐCTMT ở nhóm<br /> thanh thiếu niên lần lượt là 68,8% và 10,1%<br /> trong khi ở người lớn tỉ lệ này lần lượt là 87,4%<br /> và 0,9%(2). Ngoài ra, trong nghiên cứu của chúng<br /> tôi còn có 7% số bệnh nhân có các đặc điểm của<br /> cơn đau đầu thỏa cả hai tiêu chuẩn chẩn đoán<br /> của MMT và ĐĐCTMT theo ICHD-II và một<br /> nhóm mà chúng tôi tạm xếp là “ĐĐMTHN<br /> khác” chiếm 18,6%. Điều này cũng phù hợp với<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa I<br /> <br />