Đặc điểm môi trường kinh doanh ở việt nam: kết quả điều tra doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2015

ĐẶC ĐIỂM MÔI TRƯỜNG KINH DOANH Ở VIỆT NAM KẾT QUẢ ĐIỀU TRA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA NĂM 2015 Characteristics of the Vietnamese business environment Evidence from a SME survey in 2015                                                          Đặc điểm môi trường kinh doanh ở Việt Nam: Kết quả điều tra doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2015 Tháng 10, 2016 MỤC LỤC Danh mục các bảng .................................................................................................................... 3 Danh mục các hình ..................................................................................................................... 5 Danh mục từ viết tắt .................................................................................................................. 6 Lời nói đầu ................................................................................................................................. 7 Lời cảm ơn ................................................................................................................................. 9 1 Giới thiệu ......................................................................................................................... 10 1.1 1.2 2 2.1 2.2 2.3 2.4 3 3.1 3.2 4 4.1 4.2 5 5.1 5.2 6 6.1 6.2 6.3 6.4 7 7.1 7.2 7.3 7.4 8 8.1 8.2 8.3 9 9.1 9.2 9.3 Các định nghĩa .................................................................................................................................................... 10 Cơ cấu của báo cáo và một số phát hiện chủ yếu .............................................................................................. 12 Mô tả số liệu và chọn mẫu ................................................................................................ 14 Chọn mẫu ........................................................................................................................................................... 14 Thực hiện điều tra .............................................................................................................................................. 15 Đặc tính của mẫu điều tra .................................................................................................................................. 16 Liên hệ với các cuộc điều tra trước .................................................................................................................... 20 Tăng trưởng và biến động của doanh nghiệp .................................................................... 21 Tăng trưởng việc làm.......................................................................................................................................... 22 Doanh nghiệp ra khỏi thị trường ........................................................................................................................ 29 Tính phi chính thức và vấn đề tham nhũng ........................................................................ 32 Tính phi chính thức và tăng trưởng của doanh nghiệp ...................................................................................... 32 Hối lộ (chi ngoài) và các khoản chi phi chính thức ............................................................................................. 34 Đầu tư và tiếp cận tài chính .............................................................................................. 38 Đầu tư ................................................................................................................................................................. 38 Tín dụng .............................................................................................................................................................. 43 Sản xuất, công nghệ và năng suất lao động ....................................................................... 49 Đa dạng hóa và đổi mới...................................................................................................................................... 49 Các đặc tính về năng suất lao động .................................................................................................................... 57 Công nghệ ........................................................................................................................................................... 60 Đặc tính về các đầu vào sản xuất và dịch vụ kinh doanh ................................................................................... 62 Lao động – việc làm .......................................................................................................... 66 Cơ cấu theo độ tuổi ............................................................................................................................................ 66 Cơ cấu lực lượng lao động và tính ổn định ........................................................................................................ 68 Học vấn, đào tạo, điều kiện làm việc và phương thức tuyển dụng lao động ..................................................... 73 Tiền lương, phúc lợi xã hội và hợp đồng lao động ............................................................................................. 78 Tính cách và hành vi.......................................................................................................... 85 Đo lường đối với đặc điểm tính cách ................................................................................................................. 86 Distribution of risk preferences and personality traits....................................................................................... 87 Khác biệt về giới tính trong tính cách và hành vi................................................................................................ 90 Giấy chứng nhận/Chứng chỉ .............................................................................................. 91 Tiêu chuẩn chất lượng ........................................................................................................................................ 91 Môi trường ......................................................................................................................................................... 95 Sự khác biệt giữa các doanh nghiệp liên quan đến việc tuân thủ các tiêu chuẩn ............................................ 104 10 Thương mại và cơ cấu bán hàng ..................................................................................... 108 10.1 10.2 Hành vi xuất khẩu ............................................................................................................................................. 108 Nhận thức về cạnh tranh và cơ cấu bán hàng .................................................................................................. 113 11 Kết luận .......................................................................................................................... 122 Tài liệu tham khảo.................................................................................................................. 128 2 Danh mục các bảng Bảng 2.1: Số lượng doanh nghiệp điều tra ........................................................................................ 15 Bảng 2.2: Số lượng doanh nghiệp điều tra năm 2015 phân theo địa bàn và hình thức pháp lý....... 17 Bảng 2.3: Số lượng doanh nghiệp điều tra năm 2015 phân theo địa bàn và ngành, lĩnh vực .......... 17 Bảng 2.4: Số lượng doanh nghiệp điều tra theo quy mô và địa bàn ................................................. 18 Bảng 2.5: Doanh nghiệp điều tra phân theo hình thức pháp lý và ngành nghề năm 2015 ............... 19 Bảng 2.6: Doanh nghiệp điều tra phân theo hình thức pháp lý và quy mô năm 2015 ..................... 19 Bảng 2.7: Số doanh nghiệp phân theo ngành nghề và quy mô năm 2015 ........................................ 20 Bảng 2.8: Tổng quan về khả năng sống sót của doanh nghiệp điều tra ............................................ 21 Bảng 3.1: Thống kê việc làm bình quân theo quy mô doanh nghiệp ................................................ 23 Bảng 3.2: Ma trận chuyển dịch việc làm ............................................................................................ 23 Bảng 4.1: Phân bổ doanh nghiệp thuộc khu vực chính thức ............................................................. 33 Bảng 4.2: Ma trận chuyển dịch tính chính thức................................................................................. 33 Bảng 4.3: Biến động và tính chính thức của doanh nghiệp ............................................................... 34 Bảng 4.4: Bao nhiêu doanh nghiệp trả hối lộ? ................................................................................... 35 Bảng 4.5: Thay đổi của chi ngoài ........................................................................................................ 35 Bảng 4.6: Các yếu tố tác động đến chi hối lộ ..................................................................................... 37 Bảng 4.7: Chi ngoài, tăng trưởng của doanh nghiệp, và rút khỏi thị trường .................................... 37 Bảng 5.1: Đầu tư mới ......................................................................................................................... 38 Bảng 5.2: Tình hình đầu tư (Ma trận chuyển dịch đầu tư) ................................................................ 39 Bảng 5.3: Các đặc tính của đầu tư ..................................................................................................... 40 Bảng 5.4: Đầu tư tài chính phân theo quy mô và địa bàn ................................................................. 42 Bảng 5.5: Tiếp cận tín dụng năm 2015............................................................................................... 44 Bảng 5.6: Tiếp cận tín dụng theo các nhóm doanh nghiệp ............................................................... 44 Bảng 5.7: Những doanh nghiệp nào gặp khó khăn tín dụng? ........................................................... 45 Bảng 5.8: Vay chính thức và không chính thức năm 2015 ................................................................ 47 Bảng 5.9: Các đặc tính về tiếp cận tín dụng ....................................................................................... 48 Bảng 6.1: Tỷ lệ đa dạng hóa và đổi mới (%) ....................................................................................... 50 Bảng 6.2: Đa dạng hóa và đổi mới theo ngành (%) ............................................................................ 53 Bảng 6.3: Ma trận chuyển dịch đa dạng hóa và đổi mới ................................................................... 54 Bảng 6.4: Các đặc tính của đa dạng hóa và đổi mới .......................................................................... 55 Bảng 6.5: Đa dạng hóa, đổi mới và biến động của doanh nghiệp ..................................................... 56 Bảng 6.6: Năng suất lao động theo quy mô và địa bàn ..................................................................... 58 Bảng 6.7: Năng suất lao động theo ngành ......................................................................................... 58 Bảng 6.8: Các đặc tính về năng suất lao động ................................................................................... 59 Bảng 6.9: Đặc tính công nghệ (%) ...................................................................................................... 60 Bảng 6.10: Tác động của việc giới thiệu công nghệ mới .................................................................... 62 Bảng 6.11: Hiệu suất sử dụng năng lực sản xuất năm 2015 (%) ........................................................ 63 Bảng 7.1: Cơ cấu lực lượng lao động (tỷ lệ phần trăm so với tổng số lao động) .............................. 69 Bảng 7.2: Cơ cấu lực lượng lao động phân theo ngành nghề (%) ..................................................... 70 Bảng 7.3: Ma trận chuyển dịch nghề nghiệp (Tỷ lệ % của nghề nghiệp hiện tại) .............................. 71 Bảng 7.4: Tính ổn định của lực lượng lao động trong doanh nghiệp năm 2015 (%) ......................... 72 Bảng 7.5: Tính ổn định của lực lượng lao động năm 2013 (%) .......................................................... 73 Bảng 7.6: Khó khăn khi tuyển dụng lao động (đơn vị: phần trăm) .................................................... 74 Bảng 7.7: Các phương thức tuyển dụng lao động ............................................................................. 75 Bảng 7.8: Lao động mới không có kỹ năng theo yêu cầu và đào tạo lao động (%) ........................... 76 Bảng 7.9: Trình độ học vấn ................................................................................................................ 78 3 Bảng 7.10: Yếu tố quyết định mức lương .......................................................................................... 81 Bảng 7.11: Phúc lợi xã hội (%) ............................................................................................................ 82 Bảng 8.1: Sự sẵn sàng đối mặt với rủi ro trong điều kiện cụ thể ....................................................... 88 Bảng 8.2: Tương quan giữa thái độ ứng xử với rủi ro trong các hoàn cảnh khác nhau .................... 89 Bảng 8.3: Các đặc điểm tính cách ...................................................................................................... 89 Bảng 8.4: Tương quan giữa các đặc điểm tính cách .......................................................................... 90 Bảng 9.1: Chứng nhận chất lượng trong nước và Giấy chứng nhận được quốc tế thừa nhận ......... 93 Bảng 9.2: Chứng nhận chất lượng quốc tế phân chia theo địa bàn, hình thức pháp lý, quy mô, và tình trạng xuất khẩu (phần trăm) ...................................................................................................... 94 Bảng 9.3: Khách hàng có yêu cầu doanh nghiệp phải có chứng nhận tiêu chuẩn không? ................ 95 Bảng 9.4: Mức độ quan trọng của các đối tác dưới đây đối với việc quyết định có được chứng nhận tiêu chuẩn của doanh nghiệp? ........................................................................................................... 95 Bảng 9.5: Chứng nhận tiêu chuẩn môi trường phân theo địa bàn, hình thức pháp lý, và quy mô (phần trăm) ........................................................................................................................................ 97 Bảng 9.6: Chứng nhận tiêu chuẩn môi trường (ESC) theo ngành nghề ............................................. 99 Bảng 9.7: Khó khăn và chi phí tuân thủ Chứng nhận tiêu chuẩn môi trường ................................. 102 Bảng 10.1: Doanh nghiệp có xuất khẩu (phần trăm) ....................................................................... 109 Bảng 10.2: Chi tiết về doanh nghiệp xuất khẩu so với doanh nghiệp không xuất khẩu (phần trăm) .......................................................................................................................................................... 110 Bảng 10.3: Doanh thu và lợi nhuận ròng trung bình trên một lao động toàn thời gian ................. 111 Bảng 10.4: Yếu tố tác động đến xuất khẩu ...................................................................................... 112 Bảng 10.5: Cảm nhận cạnh tranh từ nhiều nguồn ........................................................................... 115 Bảng 10.6: Đổi mới và công nghệ mới theo mức độ cạnh tranh ..................................................... 116 Bảng 10.7: Các yếu tố tác động đến sự cảm nhận mức độ cạnh tranh ........................................... 118 Bảng 10.8: Sử dụng sản phẩm (phần trăm) ..................................................................................... 119 Bảng 10.9: Các nhóm khách hàng (phần trăm) ................................................................................ 120 Bảng 10.10: Cơ cấu bán hàng (phần trăm) ...................................................................................... 122 4