zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Tự Nhiên

» Môi trường

Đánh giá các phương pháp tính toán lũ thiết kế hiện nay trong bối cảnh biến đổi khí hậu

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Lũ thiết kế được định nghĩa là đường quá trình lũ hay lưu lượng đỉnh lũ tức thời thu được dùng để thiết kế một công trình thuỷ lợi, chỉnh trị sông sau khi đã xem xét các yếu tố chính trị, xã hội, kinh tế và thuỷ văn. Bài viết sẽ đi sâu phân tích một số bất cập trong tính toán lũ thiết kế hiện nay làm cơ sở cho việc định hướng xây dựng tiêu chuẩn thiết kế lũ có xét đến biến đổi khí hậu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đánh giá các phương pháp tính toán lũ thiết kế hiện nay trong bối cảnh biến đổi khí hậu

Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2015. ISBN: 978-604-82-1710-5 ĐÁNH GIÁ CÁC PHƯƠNG PHÁP TÍNH TOÁN LŨ THIẾT KẾ HIỆN NAY TRONG BỐI CẢNH BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU Ngô Lê Long1, Ngô Đình Tuấn2, Ngô Lê An1 và Lê Thị Hải Yến1 1 Đại học Thủy lợi, email: longln@tlu.edu.vn 2 Viện Tài nguyên nước và Môi trường Đông Nam Á 1. GIỚI THIỆU CHUNG 2. CÁC TIÊU CHUẨN, QUY CHUẨN CỦA VIỆT NAM VỀ THIẾT KẾ LŨ Lũ thiết kế được định nghĩa là đường quá trình lũ hay lưu lượng đỉnh lũ tức thời thu Ở Việt Nam có khá nhiều tiêu chuẩn, quy được dùng để thiết kế một công trình thuỷ chuẩn thiết kế lũ trong đó có thể kể đến một lợi, chỉnh trị sông sau khi đã xem xét các yếu số tiêu chuẩn, quy chuẩn chính sau: tố chính trị, xã hội, kinh tế và thuỷ văn [1]. 1) Tiêu chuẩn Việt Nam: Công trình thủy Tính toán lũ thiết kế là một nội dung lợi, - Các qui định chủ yếu về thiết kế - quan trọng trong thiết kế và thi công các TCVN 5060 – 90. công trình thủy nói chung trong đó có đập 2) Công trình Thủy Lợi - Các qui định chủ và hồ chứa. Kết quả tính toán lũ thiết kế sẽ yếu về thiết kế. TCXDVN 285: 2002. quyết định quy mô công trình và các thông 3) Quy phạm Tính toán đặc trưng thủy văn số thiết kế của công trình có liên quan đến thiết kế QP.TL.C-6-77. an toàn vùng hạ du. Hiện nay việc tính toán 4) Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia công trình lũ thiết kế hồ chứa ở Việt Nam chủ yếu dựa thủy lợi – Các quy định chủ yếu về thiết kế trên cơ sở các tiêu chuẩn, quy chuẩn đã QCVN 04 – 05: 2012/BNNPTNT. được ban hành. 5) Tiêu chuẩn Quốc gia: Tính toán các đặc Do yêu cầu chống lũ cho các công trình trưng dòng chảy lũ TCVN 9845:2013. ngày càng tăng nên tiêu chuẩn, quy chuẩn Tuy nhiên, có thể nhận thấy các tiêu thiết kế lũ cũng thay đổi nhiều lần. Bên cạnh chuẩn, quy chuẩn mới chủ yếu vẫn dựa trên đó, Việt Nam đã bắt đầu đánh giá hậu quả các tiêu chuẩn cũ. QCVN 04 – 05 ra sau tiềm năng khi xảy ra vỡ đập đối với các công TCXDVN 285– 2002 đúng 10 năm song trình đập đã xây dựng, đặc biệt là các hồ không có gì thay đổi tiêu chuẩn thiết kế và chứa thủy điện. Một vấn đề nữa cần xét đến phân cấp công trình thủy. Tiêu chuẩn VN trong điều kiện biến đổi khí hậu (BĐKH), 9845: 2013 ra đời sau QPTL.C-6-77 36 năm hiện nay đã xuất hiện lũ vượt lũ thiết kế. Bài song vẫn lấy nguyên các phương pháp đưa ra báo sẽ đi sâu phân tích một số bất cập trong trong QPTL.C-6-77 hoặc chỉ thay đổi rất ít. tính toán lũ thiết kế hiện nay làm cơ sở cho Ví dụ: Lưu lượng đỉnh lũ thiết kế tính theo việc định hướng xây dựng tiêu chuẩn thiết kế công thức cường độ giới hạn không thay đổi; lũ có xét đến biến đổi khí hậu. Đây cũng là Công thức triết giảm giữ nguyên các tham số một nội dung nghiên cứu thuộc đề tài về đặc trưng địa mạo thủy văn lòng sông, “Nghiên cứu cơ sở khoa học đề xuất các tiêu thông số tập trung nước… nên lạc hậu không chuẩn thiết kế lũ, đê biển trong điều kiện biến phù hợp với mưa lũ và điều kiện tự nhiên của đổi khí hậu, nước biển dâng ở Việt Nam và các lưu vực sông ở Việt Nam. Đặc biệt các giải pháp phòng tránh, giảm nhẹ thiệt hại”, tiêu chuẩn, quy chuẩn đều chưa đề cập đến tác Mã số : BĐKH 61. động của BĐKH trong tiêu chuẩn thiết kế lũ. 374
Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2015. ISBN: 978-604-82-1710-5 3. MỘT SỐ BẤT CẬP TRONG TÍNH 5) Trong việc tính toán thiết kế lũ còn tồn TOÁN THIẾT KẾ LŨ tại trong tính tần suất 1) Thực tế ở Việt Nam đã xuất hiện lũ xảy - Chuỗi số liệu có và không có lũ lịch sử ra vượt lũ thiết kế. Điều này đặt ra câu hỏi là cho kết quả khác nhau rất lớn. lũ tự nhiên lớn hay tính lũ thiết kế thiên thấp? - Phần ngoại suy tần suất theo các dạng Nhiều công trình không bị vỡ do tính toán phân bố khác nhau cho kết quả rất thiết kế với lũ kiểm tra không phải theo tần khác nhau. suất thiết kế. Ví dụ Đập Thạch Nham lấy - Khi Cv lớn (Cv>0,65), Cs lớn QmaxKT với P=0,1% là 21.300 m3/s thiết kế (Cs>3,0), lúc đó đường phân bố thay cho QmaxTK với p=1% là 15.900 m3/s nên Pearson III không phù hợp mà là gặp trận lũ xảy ra năm 1986 có Q=19.400 LnPearson III. Song dùng phân bố m3/s nên không bị vỡ. Sau trận lũ 1986, tính LnPearson III kết quả cho với lại Qmax0,1%=31.600 m3/s nên có thể thấy lũ P=0,01% lũ thiết kế sẽ lớn gấp 50~200 thiết kế tính thiên thấp cả về đỉnh lẫn về lần lũ P=0,1%. lượng. Điều đó chứng tỏ trong tính toán tần 4. ĐỀ XUẤT HƯỚNG TIẾP CẬN TIÊU suất không điều tra phân tích đầy đủ lũ lịch CHUẨN THIẾT KẾ LŨ sử để đưa vào chuỗi thống kê. 2) Lũ vượt lũ thiết kế do vỡ đập nhỏ dây Trên cơ sở phân tích những bất cập trong truyền ở thượng lưu hồ chứa lớn. tính toán thiết kế lũ hiện nay, chúng tôi đề Điển hình là hồ Vệ Vừng (Nghệ An) có xuất một số hướng tiếp cận tiêu chuẩn thiết F=37 km2, dung tích V=18 triệu m3; thượng kế lũ như sau: lưu có 16 hồ nhỏ với F=12 km2, Vi=70 1) Tiêu chuẩn thiết kế lũ cần xem xét cả lũ triệu m3. Nếu hồ Vệ Vừng bị vỡ do các hồ tần suất và lũ cực hạn (PMF). Trong đó việc nhỏ ở thượng lưu vỡ thì thường dễ gây ngộ tính tần suất dùng dạng phân bố Kritxki- nhận lũ xảy ra tại hồ lớn vượt lũ thiết kế. Menkel, công thức tính tần suất kinh nghiệm: 3) Lũ chồng lên lũ do vận hành thiếu m P  100 hợp lý. n1 Trận lũ năm 2009 xảy ra ở miền Trung, do Trong chuỗi số liệu nhất thiết phải có giá chưa có quy trình vận hành liên hồ chứa nên trị lũ lịch sử thực đo hay điều tra. Nếu không các hồ vận hành đơn độc gây nên lũ đặc biệt có thì giá trị lũ thiết kế rất thấp, thậm chí lũ lớn, đỉnh lũ có thể không lớn song tổng lượng PMF cũng rất thấp. Ví dụ trước năm 1999, lũ lũ sẽ rất lớn có thể gây ngập lụt lớn ở hạ lưu. PMF tại hồ Tả Trạch tính ra QPMF=15.000 4) Tiêu chuẩn lũ thiết kế, lũ kiểm tra chưa m3/s, sau khi trận lũ lịch sử 1999 xảy ra trên xét đến mức độ hiểm họa của công trình. sông Hương tính lại QPMF=21.000m3/s Tiêu chuẩn lũ thiết kế chủ yếu phụ thuộc ~23.000m3/s. vào loại công trình và cấp thiết kế công trình. 2) Tiếp cận theo mức hiểm họa, đây là Cấp thiết kế công trình phụ thuộc vào năng cách tiếp cận đã được đề cập trong các quy lực phục vụ như diện tích được tưới, tiêu phạm, tiêu chuẩn thiết kế lũ ở nước ngoài. thủy lợi; công suất lắp máy của nhà máy thủy Phần lớn các tài liệu này đề cập đến mức độ điện; hay phụ thuộc theo đặc tính kỹ thuật hiểm họa hay mối hiểm họa với 3 cấp: Thấp của các hạng mục công trình. Như vậy, dẫn (hay nhỏ), đáng kể (hay trung bình), nghiêm đến với một công trình nhỏ ở thượng lưu một trọng (hay lớn). đô thị lớn, khu công nghiệp lớn có thể lại 3) Tiếp cận phương pháp tính toán thiết thiết kế với mức an toàn thấp, còn một số hồ kế lũ có xét đến biến đổi khí hậu. Tác động lớn ở những vùng hẻo lánh xa dân, có điều của BĐKH đối với lũ thiết kế chủ yếu làm kiện chứa lũ hay phân lũ thuật tiện thì thiết tăng giá trị cực đoan ứng với tần suất kế với mức an toàn rất cao. P ≤ 0,1% hoặc có khả năng xuất hiện lũ lịch 375
Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2015. ISBN: 978-604-82-1710-5 sử mới vượt giá trị lũ lịch sử cũ dẫn đến làm 6. TÀI LIỆU THAM KHẢO tăng lũ cực hạn PMF. [1] WMO, 2009. Guide to Hydrological 4) Tiếp cận phương pháp tính toán lũ thiết Practices – Vol II. kế theo tiểu vùng. Do địa hình nước ta bị chia [2] Tiêu chuẩn Việt Nam: Công trình thủy lợi, - cắt bởi các dãy núi nên lượng mưa 1 ngày lớn Các qui định chủ yếu về thiết kế - TCVN nhất, chế độ mưa, hướng di chuyển của mưa 5060 – 90. lũ thay đổi rõ rệt theo từng tiểu vùng. Vì thế [3] Công trình Thủy Lợi - Các qui định chủ yếu khi tính toán thiết kế lũ theo tần suất hay lũ về thiết kế. TCXDVN 285: 2002. PMF phải thu thập tài liệu mưa và dòng chảy [4] Quy phạm Tính toán đặc trưng thủy văn lũ theo từng tiểu vùng nghiên cứu. thiết kế QP.TL.C-6-77. 5. KẾT LUẬN [5] Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia công trình thủy lợi – Các quy định chủ yếu về thiết Qua việc phân tích đánh giá có thể thấy kếQCVN 04 – 05: 2012/BNNPTNT. trong các phương pháp tính toán lũ thiết kế [6] Tiêu chuẩn Quốc gia: Tính toán các đặc hiện nay còn tồn tại nhiều bất cập. Dưới tác trưng dòng chảy lũ TCVN 9845:2013. động của BĐKH đã làm cho tình hình mưa lũ [7] Ngô Đình Tuấn - Ngô Lê Long. An toàn hồ càng trở nên phức tạp. Việc xem xét đưa yếu đập là một biện pháp quan trọng phát triển tố BĐKH vào trong tính toán thiết kế lũ là rất biền vững, Hội thảo khoa học "Nước là cốt cần thiết. Bài báo đã đề xuất một cách tiếp lõi của phát triển bền vững". Bộ Tài nguyên cận xây dựng tiêu chuẩn thiết kế lũ, phương và Môi trường tháng 3-2015. pháp tính toán lũ thiết kế có xét đến tác động [8] Ngô Đình Tuấn. Thủy văn nâng cao. Bài của BĐKH. Đây mới chỉ là những phác thảo giảng lớp cao học Thủy văn 1992-2008. bước đầu, để hoàn chỉnh còn cần có những nghiên cứu tiếp theo. 376
Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2015. ISBN: 978-604-82-1710-5

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright ©2025 TaiLieu.VN. All rights reserved.