Đánh giá độ tin cậy của nghiệm pháp Watzke-Allen trong phát hiện lô hoàng điểm

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016<br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ ĐỘ TIN CẬY CỦA NGHIỆM PHÁP WATZKE-ALLEN<br /> TRONG PHÁT HIỆN LÔ HOÀNG ĐIỂM<br /> Võ Ngọc Bích Minh*, Lê Minh Thông*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Đánh giá độ tin cậy của nghiệm pháp Watzke-Allen trong việc chẩn đoán bệnh lý lỗ hoàng điểm,<br /> dựa trên tiêu chuẩn vàng là máy chụp cắt lớp võng mạc OCT, để cung cấp thêm một phương tiện chẩn đoán cho<br /> các bác sĩ, ở nơi không có đầy đủ phương tiện chẩn đoán hiện đại, áp dụng trên lâm sàng.<br /> Phương pháp: Nghiêm cứu tiến cứu, cắt ngang mô tả có phân tích. Gồm 78 mắt (75 bệnh nhân) với 40<br /> mắt nhóm lỗ hoàng điểm và 38 mắt nhóm bệnh lý hoàng điểm khác.<br /> Kết quả: Theo tiêu chuẩn dương tính 1 bệnh nhân quan sát thấy khe sáng bị khuyết hoàn toàn ở giữa,<br /> nghiệm pháp có độ nhạy 25,0%, độ đặc hiệu 92,1% và độ chính xác 57,7%. Theo tiêu chuẩn dương tính 2 bệnh<br /> nhân quan sát thấy khe sáng bị khuyết hoàn toàn hoặc thu hẹp ở giữa, nghiệm pháp có độ nhạy 70%, độ đặc hiệu<br /> 81,6% và độ chính xác 75,6%. Tiêu chuẩn sau được chọn là tiêu chuẩn chính để xác định kết quả nghiệm pháp<br /> với: giá trị tiên đoán dương 80%, giá trị tiên đoán âm 72,1%, tỉ số dự báo khả năng dương tính 3,8, tỉ số dự báo<br /> khả năng âm tính 0,37.<br /> Kết luận: Có thể sử dụng nghiệm pháp Watzke-Allen như một phương tiện hỗ trợ chẩn đoán bệnh lý lỗ<br /> hoàng điểm ở các cơ sở lâm sàng không đủ khả năng trang bị máy chụp cắt lớp võng mạc OCT.<br /> Từ khóa: Lỗ hoàng điểm, giả lỗ hoàng điểm, lỗ hoàng điểm dạng phiến, nghiệm pháp Watzke-<br /> Allen, độ nhạy, độ đặc hiệu, giá trị tiên đoán, tỉ số dự báo khả năng.<br /> ABSTRACT<br /> EVALUATION THE RELIABILITY OF WATZKE-ALLEN TEST IN MACULAR HOLE DIAGNOSIS<br /> Vo Ngoc Bich Minh, Le Minh Thong<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 20 - No 2 - 2016: 134 - 141<br /> <br /> Purpose: To evaluate the reliability of Watzke-Allen test in macular hole diagnosis based on OCT, the gold<br /> standard for diagnostic macular diseases, in order to provide useful clinical test for eye clinics in rural areas,<br /> where unaffordable to equip OCT machine.<br /> Methods: Cross sectional and prospective study, included 78 eye (75 patients): 40 eyes with macular hole<br /> and 38 eyes with other macular disease, misdiagnosed macular hole on clinical.<br /> Results: If the positive Watzke-Allen test is defined as patient observing a complete break of slit beam, the<br /> sensitivity is 25.0%, the specificity is 92.1% and the accuracy is 57.7%. If the positive Watzke-Allen test is<br /> defined as patient observing a break or thinning, the sensitivity is 70.0%, the specificity is 81.6% and the<br /> accuracy is 75.6%. The last criterion is chosen for identifying macular hole on clinical with positive predictive<br /> value 80%, negative predictive value 72.1%, positive likelihood ratio 3.8 and negative likelihood ratio 0.37.<br /> Conclusions: The results of the study show that Watzke-Allen test can be applied at eye clinics in rural<br /> areas, in order to increase the accurate of macular hole diagnosis.<br /> Keywords: Macular hole, macular pseudohole, lamellar macular hole, Watzke-Allen test, sensitivity,<br /> specificity, predictive value, likelihood ratio<br /> <br /> * Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch *Bộ môn Mắt trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch<br /> Tác giả liên lạc: BS. Võ Ngọc Bích Minh ĐT: 01694175789 Email: vongocbichminh@gmail.com<br /> 134 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Trường Đại Học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch năm 2016<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ thông qua các số đo: độ nhạy, độ đặc hiệu, giá<br /> trị tiên đoán, tỉ số dự báo khả năng và độ phù<br /> Lỗ hoàng điểm là một bệnh lý của võng mạc hợp so với nghiệm pháp Amsler.<br /> đặc trưng bởi tình trạng mất liên tục về cấu trúc<br /> giải phẫu của võng mạc ở vùng hoàng điểm(6, 7,8). ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Trước đây lỗ hoàng điểm được xem là một bệnh Dân số chọn mẫu<br /> lý không thể điều trị được, nhưng từ năm 1991 Bệnh nhân được chẩn đoán bệnh lý lỗ<br /> khi tác giả Kelly và Neil báo cáo hiệu quả của hoàng điểm trên lâm sàng được gửi đến khoa<br /> phẫu thuật cắt dịch kính trong điều trị lỗ hoàng chẩn đoán hình bệnh viện Mắt thành phố Hồ<br /> điểm đã đưa vai trò của việc chẩn đoán và điều Chí Minh để chụp cắt lớp võng mạc OCT trong<br /> trị lỗ hoàng điểm lên một vị trí mới(12). Ngày thời gian từ tháng 7/2013 đến tháng 9/2014.<br /> nay, mặc dù với sự ra đời của máy chụp cắt lớp<br /> võng mạc cố kết quang học OCT (Optical Tiêu chuẩn chọn mẫu<br /> Coherence Tomography) giúp cho quá trình Bệnh nhân đồng ý tham gia nghiên cứu và<br /> chẩn đoán và theo dõi bệnh lý lỗ hoàng điểm có khả năng hợp tác tốt.<br /> chính xác hơn(8,10) nhưng không phải cơ sở lâm Bệnh nhân được chẩn đoán nghi ngờ bệnh<br /> sàng nào cũng đủ khả năng để trang bị phương lý lỗ hoàng điểm trên lâm sàng.<br /> tiện chẩn đoán này. Trong khi đó, nghiệm pháp Bệnh nhân không bị đục các môi trường<br /> Watzke-Allen(13,18) là một nghiệm pháp lâm sàng trong suốt, có thể khám đáy mắt và thực hiện<br /> không xâm lấn, được thực hiện bằng cách chiếu nghiệm pháp Watzke-Allen.<br /> một khe sáng từ đèn sinh hiển vi qua kính soi<br /> Kết quả chụp OCT chất lượng hình ảnh tốt.<br /> đáy mắt gián tiếp lên vùng lỗ hoàng điểm rồi<br /> ghi nhận kết quả theo nhận định của bệnh Tiêu chuẩn loại trừ<br /> nhân. Nghiệm pháp này đã được chứng minh là Các trường hợp lỗ hoàng điểm do chấn<br /> có giá trị trong việc chẩn đoán bệnh lý lỗ hoàng thương.<br /> điểm, giúp phân biệt lỗ hoàng điểm với các Các trường hợp kèm theo bệnh lý khác như<br /> trường hợp bệnh lý khác trên lâm sàng như giả tổn thương thần kinh thị, teo gai thị, lõm gai<br /> lỗ hoàng điểm hay lỗ dạng phiến(13,16,18,19). Trên trong bệnh lý glô-côm hay bệnh lý võng mạc<br /> thế giới đã có các nghiên cứu khảo sát vai trò tăng sinh giai đoạn nặng ...<br /> của nghiệm pháp Watzke-Allen trong bệnh lý lỗ Bệnh nhân có tiền phòng quá nông, chống<br /> hoàng điểm(13,16,18,19). Còn ở Việt Nam cho đến chỉ định nhỏ giãn đồng tử.<br /> nay vẫn chưa có nghiên cứu khảo sát về giá trị<br /> Cỡ mẫu<br /> của nghiệm pháp Watzke-Allen. Do đó, nghiên<br /> cứu này được tiến hành nhằm mục đích “Đánh Ở Việt Nam chưa có tài liệu nghiên cứu xác<br /> giá độ tin cậy của nghiệm pháp Watzke-Allen trong định tỷ lệ mắc của bệnh lý lỗ hoàng điểm trong<br /> việc chẩn đoán bệnh lý lỗ hoàng điểm”, dựa vào tiêu cộng đồng. Theo y văn trên thế giới thì tỷ lệ mắc<br /> chuẩn vàng là chụp cắt lớp võng mạc OCT. Để của bệnh lý lỗ hoàng điểm là khoảng 0,3%(1).<br /> từ đó cung cấp thêm một phương tiện chẩn Cỡ mẫu được tính theo độ đặc hiệu mong<br /> đoán có giá trị cho các bác sĩ lâm sàng ứng muốn là 95%: với FP (False Positive) là dương<br /> dụng, đặc biệt ở những nơi không có đủ khả tính giả và TN (True Negative) là âm tính thật.<br /> năng trang bị máy chụp cắt lớp võng mạc OCT. Giá trị FP+TN được tính theo độ đặc hiệu là 95%<br /> Mục tiêu nghiên cứu như sau: FP + TN = =<br /> Xác định độ tin cậy của nghiệm pháp = 74<br /> Watzke-Allen trong chẩn đoán lỗ hoàng điểm<br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Trường Đại Học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch năm 2016 135<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016<br /> <br /> Số lượng cỡ mẫu cần thiết dựa vào độ đặc đèn sinh hiểu vi, qua kính soi đáy mắt gián tiếp,<br /> hiệu mong muốn là: nsp = = = 74 vào vùng tổn thương ở trung tâm hoàng điểm<br /> theo hướng dọc và hướng ngang, với khe sáng<br /> Như vậy tính theo độ đặc hiệu mong muốn có độ rộng tùy thuộc vào kích thước lỗ hoặc tổn<br /> cỡ mẫu tối thiểu cần 74 mắt. Trong thời gian thương, khe sáng được chỉnh sao cho hai cạnh<br /> nghiên cứu chúng tôi chọn được 78 mắt thỏa các bên của khe sáng nằm sát với hai bờ bên của tổn<br /> tiêu chuẩn chọn mẫu. thương, còn độ dài khe sáng được chỉnh sao cho<br /> Phương pháp nghiên cứu có thể đi ngang qua toàn bộ vùng tổn thương<br /> Các bệnh nhân được chẩn đoán lâm sàng là khoảng 1-2mm ở mỗi phía. Ở mỗi hướng dọc và<br /> bệnh lý lỗ hoàng điểm thỏa tiêu chuẩn vào mẫu ngang bệnh nhân có thể quan sát thấy một<br /> sẽ được hỏi bệnh sử, ghi nhận thị lực, kiểm tra trong 3 trường hợp sau:<br /> với bảng Amsler sau đó nhỏ giãn đồng tử rồi Trường hợp 1: Thấy toàn bộ khe sáng.<br /> khám đáy mắt bằng đèn kinh hiển vi kết hợp Trường hợp 2: Thấy khe săng bị thu hẹp lại<br /> với kính Volk 90D superfield. Bệnh nhân sẽ ở giữa.<br /> được giải thích cách ghi nhận kết quả của<br /> Trường hợp 3: Thấy khe sáng bị khuyết<br /> nghiệm pháp Watzke-Allen dựa theo hình mẫu<br /> hoàn toàn ở giữa.<br /> đã được in sẵn. Sau đó nghiệm pháp sẽ được<br /> thực hiện như sau: chiếu một khe sáng hẹp từ<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hướng dọc Hướng ngang<br /> Hình 1: Cách thực hiện và ghi nhận kết quả của nghiệm pháp Watzke-Allen.<br /> Sau khi khám và thực hiện nghiệm pháp KẾT QUẢ<br /> Watzke-Allen, bệnh nhân được hướng dẫn đến<br /> Trong thời gian nghiên cứu có 78 mắt thỏa<br /> phòng chụp OCT, dựa theo kết quả OCT bệnh<br /> các tiêu chuẩn được chọn vào mẫu (37 mắt phải<br /> nhân sẽ được phân vào nhóm bệnh lý lỗ hoàng<br /> và 41 mắt trái) của 75 bệnh nhân, với 3 bệnh<br /> điểm (phân theo giai đoạn lỗ hoàng điểm của<br /> nhân bị cả 2 mắt. Trong đó, dựa trên tiêu chuẩn<br /> Gass(7)) hoặc phân vào nhóm bệnh lý vùng<br /> vàng là kết quả chụp cắt lớp võng mạc OCT có<br /> hoàng điểm khác (gây chẩn đoán nhầm với<br /> 40 mắt được phân vào nhóm lỗ hoàng điểm<br /> bệnh lý lỗ hoàng điểm trên lâm sàng).<br /> nguyên phát và 38 mắt được phân vào nhóm<br /> bệnh lý hoàng điểm khác.<br /> <br /> <br /> <br /> 136 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Trường Đại Học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch năm 2016<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Các đặc điểm nền Kết quả nghiệm pháp Watzke-Allen<br /> Về tuổi trung bình chung của bệnh nhân Bảng 1: Bảng mô tả kết quả của nghiệm pháp<br /> trong mẫu nghiên cứu là 60,9 ± 6,8. Khi so sánh Watzke-Allen<br /> tuổi trung bình giữa nhóm lỗ hoàng điểm (61,56 Nhóm<br /> Nhóm<br /> ± 1,18) và nhóm bệnh lý hoàng điểm khác (60,53 bệnh lý<br /> Kết quả nghiệm pháp lỗ hoàng p*<br /> hoàng<br /> ± 1,04) cho thấy không có sự khác biệt có ý điểm<br /> điểm khác<br /> nghĩa thống kê, với kiểm định phi t cho giá trị Khe sáng bình<br /> 12 (30%) 31 (81,6%)<br /> trung bình của hai mẫu độc lập (p=0,556). Về tỉ thường<br /> lệ giới tính chung trong nghiên cứu là 30 nam: Hướng Khe sáng thu hẹp<br /> 18 (45%) 4 (10,5%)