Đánh giá kết quả sử dụng đường mổ kết mạc mi dưới có mở góc mắt ngoài trong phẫu thuật điều trị gãy xương gò má - sàn ổ mắt

Chia sẻ: Ni Ni | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

85
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết này được nghiên cứu với mục đích nhằm đánh giá kết quả sử dụng đường mổ kết mạc mi dưới có mở góc mắt ngoài để xử trí tổn thương bờ dưới, sàn ổ mắt trong gãy xương gò má - sàn ổ mắt.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đánh giá kết quả sử dụng đường mổ kết mạc mi dưới có mở góc mắt ngoài trong phẫu thuật điều trị gãy xương gò má - sàn ổ mắt

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2018 ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ SỬ DỤNG ĐƯỜNG MỔ KẾT MẠC MI DƯỚI CÓ MỞ GÓC MẮT NGOÀI TRONG PHẪU THUẬT ĐIỀU TRỊ GÃY XƯƠNG GÒ MÁ - SÀN Ổ MẮT Lê Mạnh Cường*; Đinh Viết Thắng* Đỗ Vân Anh*; Nguyễn Văn Luật* TÓM TẮT Mục tiêu: đánh giá kết quả sử dụng đường mổ kết mạc mi dưới có mở góc mắt ngoài để xử trí tổn thương bờ dưới, sàn ổ mắt trong gãy xương gò má - sàn ổ mắt. Đối tượng và phương pháp: 20 bệnh nhân (BN) điều trị nội trú tại Khoa Phẫu thuật Hàm mặt & Tạo hình, Bệnh viện Quân y 103, được phẫu thuật xử trí tổn thương bờ dưới, sàn ổ mắt trong gãy xương gò má sàn ổ mắt có sử dụng đường rạch kết mạc mi dưới. Thời gian từ tháng 3 - 2016 đến 4 - 2017. Kết quả: tuổi trung bình 28,11 ± 10,04 (từ 16 - 58), chủ yếu tập trung trong nhóm 20 - 50 tuổi (85%). Tỷ lệ nam/nữ: 6/1. Nguyên nhân chủ yếu là tai nạn giao thông (85%). Đánh giá kết quả gần: 85% tốt, 15% khá; đánh giá kết quả xa: 90% tốt, 5% khá, 5% kém. 1 trường hợp sẹo xấu góc mắt ngoài (5%) do tận dụng đường vết thương góc mắt ngoài để can thiệp vào ổ gãy xương, 1 trường hợp (5%) có biến chứng hở mi nhẹ sau 6 tháng. Kết luận: đường mổ kết mạc mi dưới mang tính thẩm mỹ cao, tiếp cận tốt tổn thương ổ mắt, đặc biệt là thành trong ổ mắt. Tỷ lệ biến chứng thấp. * Từ khóa: Gãy xương gò má - sàn ổ mắt; Đường rạch kết mạc mi dưới. Evaluation of the Results of Transconjunctival Approach with Lateral Canthotomy in the Management of Zygomatic - Orbital Floor Fracture Summary Objectives: To evaluate the results of transconjunctival approach with lateral canthotomy in management of zygomatic - orbital floor fracture. Subjects and methods: 20 patients with zygomatic - orbital fracture were reconstructed by the transconjunctival approach with lateral canthotomy at Department of Maxillo-facial and Plastic Surgery, 103 Military Hospital from 3 - 2016 to 4 - 2017. Results: There were a total of 20 patients. Mean age was 28.11 ± 10.04 years old, mostly in the age from 20 to 50 years old (85%). The most common cause of injury was traffic accidents with 85%. Short-term outcome (7 - 10 days after surgery) showed that 85% had good result, 15% fair result. Long-term outcome (3 - 6 months after surgery), 90% had good result, 5% was fair, 5% was bad. Complications of using transconjunctival approach included noticeable lateral canthal scar in one case (5%), one case (5%) with a little entropion after 6 months’ follow-up. Conclusion: Transconjunctival approach is aesthetic and can expose to not only the infraorbital rim and floor of the orbit but also the medial wall of the orbit. The rate of complications is low. * Keywords: Zygomatic - orbital floor fracture; Transconjunctival approach. * Bệnh viện Quân y 103 Người phản hồi (Corresponding): Đinh Viết Thắng (bsdinhthang277@gmail.com) Ngày nhận bài: 15/10/2017; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 13/12/2017 Ngày bài báo được đăng: 26/12/2017 140 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2018 ĐẶT VẤN ĐỀ Gãy xương gò má - sàn ổ mắt là loại tổn thương hay gặp trong chấn thương hàm mặt, ảnh hưởng nhiều đến thẩm mỹ và chức năng của người bệnh. Trong phẫu thuật điều trị gãy xương gò má - sàn ổ mắt, có nhiều đường mổ bộc lộ tổn thương, trong đó để bộc lộ tổn thương bờ dưới, sàn ổ mắt có đường mổ qua da và đường mổ qua kết mạc. Các đường mổ qua da bộc lộ trường mổ rộng nhưng để lại sẹo ngoài da và biến chứng như hở mi, quặm mi.., ngoài ra đường mổ ngoài da không bộc lộ hết tổn thương góc trong của mắt, sẽ gây tổn thương đường lệ [3]. Đường mổ qua kết mạc cũng cho phép bộc lộ tổn thương bờ dưới và sàn ổ mắt, đặc biệt bộc lộ tổn thương góc mắt trong, hơn nữa đường mổ này hầu như không nhìn thấy sẹo mổ. Tuy nhiên, đây là một đường mổ tương đối khó, đòi hỏi phẫu thuật viên phải có nhiều kinh nghiệm. Đường mổ kết mạc đơn thuần thường cho phẫu trường hẹp, vì vậy nên kết hợp với mở góc mắt ngoài nhằm bộc lộ và can thiệp vào tổn thương bờ dưới và sàn ổ mắt được thuận lợi. Mục tiêu của nghiên cứu: Đánh giá hiệu quả sử dụng đường mổ kết mạc mi dưới có mở góc mắt ngoài trong điều trị phẫu thuật gãy xương gò má - sàn ổ mắt. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tượng nghiên cứu. 20 BN được khám, chụp X quang, chẩn đoán gãy xương gò má - sàn ổ mắt, điều trị nội trú tại Khoa Phẫu thuật Hàm mặt và Tạo hình, Bệnh viện Quân y 103. Thời gian từ tháng 3 - 2016 đến 4 - 2017. * Tiêu chuẩn lựa chọn: tất cả BN gãy xương gò má - sàn ổ mắt có chỉ định phẫu thuật và sử dụng đường mổ kết mạc mi dưới kết hợp mở góc mắt ngoài. * Tiêu chuẩn loại trừ: - BN gãy xương gò má - sàn ổ mắt đã can thiệp phẫu thuật tại các cơ sở y tế khác. - BN có các bệnh lý gây biến dạng ổ mắt, mi dưới trước khi chấn thương. 2. Phương pháp nghiên cứu. * Thiết kế nghiên cứu: nghiên cứu tiến cứu, mô tả cắt ngang có phân tích. * Phương pháp thu thập thông tin: BN được khám lâm sàng, làm các xét nghiệm cận lâm sàng, chụp phim X quang. Thu thập thông tin BN theo mẫu bệnh án, với các dữ liệu: đặc điểm dịch tễ học; đặc điểm lâm sàng và X quang của gãy xương gò má - sàn ổ mắt; phương pháp điều trị; kết quả gần (7 - 10 ngày sau phẫu thuật) và kết quả xa (sau 3 - 6 tháng) về phục hồi chức năng, phục hồi xương và thẩm mỹ. * Dụng cụ và vật liệu: - Dụng cụ: máy khoan xương; các loại mũi khoan; dụng cụ nhỏ chuyên biệt: Malleable, lóc cốt mạc, cây nâng xương; tấm bảo vệ giác mạc. - Vật liệu: sử dụng nẹp và vít titanium loại mini. Vít có đường kính 2 mm; chỉ vicryl 7/0, nylon 5/0, safil 3/0. * Phương pháp phẫu thuật: - Vô cảm trong phẫu thuật: tất cả BN trong nghiên cứu đều được gây mê nội khí quản (NKQ) với ống NKQ đặt qua mũi hoặc qua miệng, kết hợp với gây tê tại chỗ bằng lidocain 1% pha adrenaline tỷ lệ 1/100.0000. 141 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2018 - BN nằm ngửa đầu hơi cao, bảo vệ giác mạc bằng tấm bảo vệ giác mạc Coneral Shield, khâu kéo mi dưới bằng chỉ safil 3/0. - Khâu phục hồi kết mạc bằng chỉ vicryl 7/0, khâu da bằng chỉ nylon 5/0. Băng ép vết mổ, dùng kháng sinh, giảm đau, giảm nề 5 - 7 ngày. - Rạch góc mắt ngoài khoảng 0,3 - 0,5 cm theo nếp chân chim hướng xuống dưới để mở rộng trường mổ xuống góc ngoài ổ mắt. Dùng các sợi chỉ kéo lộn mi ra ngoài, nhận diện và cô lập bó sâu dây chằng mi ngoài bằng cách kéo căng phẫu trường, dùng kéo cắt dây chằng. Khi cắt dây chằng, đặt kéo ở vị trí dọc đứng. Khi đã cắt xong dây chằng mi ngoài, lập tức tách mi dưới rời khỏi bờ ngoài ổ mắt. Sau đó, rạch bóc tách kết mạc bằng kéo, bóc tách qua cơ vòng mi, trước vách ổ mắt, đến màng xương của bờ dưới ổ mắt, rạch màng xương, dùng cây tách lợi để bóc tách dưới màng xương bộc lộ bờ dưới, sàn ổ mắt. Nắn chỉnh, kết xương bờ dưới ổ mắt bằng nẹp vít nhỏ, xử trí tổn thương sàn ổ mắt. * Theo dõi kết quả điều trị: đánh giá kết quả gần (7 - 10 ngày sau mổ) và đánh giá kết quả xa (3 - 6 tháng sau mổ) theo 3 mức độ: tốt, khá, kém theo các tiêu chí: vết mổ, khả năng bộc lộ xử lý tổn thương, thẩm mỹ (hình dạng góc mắt ngoài), chức năng vận nhãn và biến chứng (hở mi, quặm mi). Để đánh giá chức năng vận nhãn, chúng tôi dựa trên cách đánh giá của Poesch P và Baumann A [10], chia làm 4 độ: - Độ 0: không có biểu hiện hạn chế vận nhãn. - Độ 1: hạn chế vận nhãn ít, chỉ biểu hiện khi liếc tối đa về hướng hạn chế. - Độ 2: hạn chế vận nhãn rõ, dễ dàng phát hiện trên lâm sàng. - Độ 3: hạn chế vận nhãn nhiểu, hầu như không liếc được về hướng hạn chế. Bảng 1: Các tiêu chí đánh giá kết quả gần (7 - 10 ngày sau mổ). Kết quả Tốt Khá Kém Liền kỳ đầu Có máu tụ Sưng nề, có dịch Như bên lành Có biến dạng ít Biến dạng rõ Mức độ cân đối gò má hai bên Cân đối Tương đối cân Mất cân đối Chức năng vận nhãn Vận nhãn tốt Hạn chế độ 1 Hạn chế độ 2 - 3 Không có Không có Có Tiêu chí Vết mổ Biến dạng góc mắt ngoài Biến chứng (hở mi, quặm mi,…) Đường lệ 142 Không tổn thương đường lệ Có tổn thương đường lệ T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2018 Bảng 2: Các tiêu chí đánh giá kết quả xa (sau phẫu thuật 3 - 6 tháng). Kết quả Tốt Khá Kém Không rõ Rõ khi nhìn gần Giãn, thô xấu Không Ít Rõ Liền xương, cân đối gò má hai bên Liền xương, tương đối cân gò má hai bên Liền xương, còn biến dạng Vận nhãn tốt Hạn chế độ 1 Hạn chế độ 2 - 3 Tiêu chí Sẹo vết mổ (ở góc mắt ngoài) Biến dạng góc mắt ngoài Liền xương, cân đối gò má hai bên Chức năng vận nhãn Biến chứng (hở mi, quặm mi…) Đường lệ Không có Có Không tắc đường lệ Tắc đường lệ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN 1. Tuổi và giới. 17 BN nam (85%) và 3 BN nữ (15%). Độ tuổi từ 16 - 58, trung bình 26,11. Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của Lê Mạnh Cường, nam: 71,43%, nữ: 16,67%. Theo Trần Phan Chung Thủy [1], độ tuổi hay gặp 20 - 40 (60,1%). 2. Nguyên nhân. Trong nghiên cứu của chúng tôi, nguyên nhân tai nạn giao thông là chủ yếu (85%). Số liệu này phù hợp với nghiên cứu của Trần Phan Chung Thủy [1] (88,9%), Lê Mạnh Cường [2]: nguyên nhân do TNGT là 87,2%. 3. Kết quả điều trị. * Khả năng bộc lộ tổn thương của đường mổ kết mạc mi dưới trong phẫu thuật: Rõ, thuận lợi kết xương (đặc biệt thành trong ổ mắt: 20 BN (100%); hạn chế nhưng vẫn thuận lợi kết xương: 0 BN; hạn chế nhiều, không thuận lợi kết xương: 0 BN. Bảng 3: Các tiêu chí đánh giá kết quả gần (7 - 10 ngày sau mổ). Kết quả Tốt Khá Kém n (%) n (%) n (%) Vết mổ 19 (95%) 1 (5%) 0 (0%) Biến dạng góc mắt ngoài 19 (95%) 1 (5%) 0 (0%) Thẩm mỹ cân đối gò má hai bên 20 (100%) 0 (0%) 0 (0%) Chức năng vận nhãn 17 (85%) 3 (15%) 0 (0%) Đường lệ 20 (100%) Biến chứng (hở mi, quặm mi, lộn mi…) 20 (100%) Tiêu chí 0 (0%) 0 (0%) 0 (0%) Kết quả tốt: 17/20 BN (85%), khá: 3/20 BN (15%), kém: 0 BN. 143 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2018 Bảng 4: Các tiêu chí đánh giá kết quả xa (sau phẫu thuật 6 tháng). Kết quả Tốt Khá Kém n (%) n (%) n (%) Sẹo vết mổ (ở góc mắt ngoài) 19 (95%) 1 (5%) 0 (0%) Biến dạng góc mắt ngoài 19 (95%) 1 (5%) 0 (0%) Liền xương, cân đối gò má hai bên 20 (100%) 0 (0%) 0 (0%) Chức năng vận nhãn 19 (95%) 1 (5%) 0(0%) Đường lệ 20 (100%) Biến chứng (hở mi, quặm mi…) 20 (100%) Tiêu chí Kết quả tốt: 18/20 BN (95%), khá: 1/20 BN (5%), kém: 1/20 BN (5%). Chúng tôi thực hiện 20 đường rạch kết mạc mi dưới có mở góc mắt ngoài để mở rộng trường mổ. Đường mổ này có trường mổ đủ rộng, thuận lợi để xử lý tổn thương bờ dưới và sàn ổ mắt. Kết quả gần: 01 trường hợp tụ máu vết mổ, sau khi lấy bỏ máu tụ vết mổ liền tốt; 01 trường hợp có biến dạng ít góc mắt ngoài, do chúng tôi tận dụng vết thương góc mắt ngoài để xử lý tổn thương, 3 trường hợp hạn chế vận nhãn độ 1, không có trường hợp nào nhiễm trùng vết mổ, không có trường hợp nào hở mi, quặm mi, lộn mi. Đánh giá kết quả xa sau phẫu thuật 3 6 tháng, 01 trường hợp (5%) sẹo xấu gây biến dạng ít ở góc mắt ngoài, 01 trường hợp (5%) hạn chế vận nhãn độ 1, 01 BN (5%) hở mi mức độ nhẹ. Theo Carlo Salgarelli [9], đường mổ kết mạc kết hợp mở góc mắt ngoài có tỷ lệ biến chứng hở mi, quặm mi 8,7%. Theo Douglas Appling [8], tỷ lệ biến chứng hở mi 3%. Như vậy, kết quả của chúng tôi tương tự với các tác giả nước ngoài. Chúng tôi không cố gắng khâu phục hồi cân kéo mi dưới, vì cân này dính rất chắc vào kết mạc, nên 144 0 (0%) 0 (0%) 1 (5%), hở mi sẽ tự động phục hồi đúng vị trí sau khi khâu đóng lớp kết mạc. Thực tế cho thấy hầu hết BN (95%) không có biến dạng mi dưới, không BN nào bị quặm mi. Để bộc lộ bờ dưới và sàn ổ mắt còn có đường ngoài da, đường mổ hay được sử dụng là đường dưới bờ mi dưới, với đường mổ này có thể có biến chứng hở mi, quặm mi với tỷ lệ cao hơn. Theo Lê Đức Tuấn [3], tỷ lệ này là 8,82%, Douglas Appling [5]: 40%. KẾT LUẬN Qua nghiên cứu 20 BN gãy xương gò má - sàn ổ mắt độ tuổi từ 16 - 58, trung bình 28,11 tuổi, nguyên nhân tai nạn giao thông 85%, nam 85%, nữ 15%. Đường mổ kết mạc mi dưới kết hợp mở góc mắt ngoài có khả năng bộc lộ rộng rãi trường mổ, đặc biệt vùng sàn và thành trong ổ mắt, hạn chế tối đa nguy cơ tổn thương đường lệ, qua đó có thể tiến hành nắn chỉnh kết xương nẹp vít, phục hồi sàn và thành trong ổ mắt bằng xương mào chậu. Kết quả tốt sau phẫu thuật 7 10 ngày là 85%, kết quả tốt sau phẫu thuật 3 - 6 tháng đạt 95%, tỷ lệ biến chứng chung 5%, có thể chấp nhận được so với các đường mổ khác.