Đánh giá kết quả sử dụng 558 vạt tự do tạo hình các khuyết hổng tổ chức

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ SỬ DỤNG 558 VẠT TỰ DO TẠO HÌNH<br /> CÁC KHUYẾT HỔNG TỔ CHỨC<br /> Nguyễn Tài Sơn*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Đánh giá ưu điểm của kỹ thuật vi phẫu trong chuyển ghép vạt tổ chức từ nơi này tới nơi khác của<br /> cơ thể để điều trị các tổn khuyết lớn, phục hồi lại chức năng, thẩm mỹ.<br /> Phương pháp: Xem xét lại 535 bệnh nhân được phẫu thuật tại khoa Hàm mặt và tạo hình, với 558 vạt tổ<br /> chức tự do được sử dụng.<br /> Kết quả: Tỷ lệ vạt sống toàn bộ là 96%, hoại tủ 1 phần 1,8%, hoại tủ toàn bộ 2,2%. Tỷ lệ thành công đối với<br /> vạt ghép có chức năng là 85% đạt kết quả tốt và khá, vạt che phủ đạt 82%, vạt độn 95%, vạt xương mác 92%...<br /> Kết luận: Sự tiến bộ của kỹ thuật vi phẫu và nghiên cứu các vạt tổ chức tự do là công cụ thúc đẩy ngành<br /> ngoại khoa nói chung cũng như phẫu thuật tạo hình nói riêng ngày một phát triển.<br /> Từ khóa: Vi phẫu thuật, Vạt tự do.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> ASSESSMENT THE RESULTS OF 558 FREE TISSUE FLAPS USED IN RECONSTRUCTION OF<br /> TISSUE DEFECTS<br /> Nguyen Tai Son* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 - Supplement of No 1 - 2013: 441 - 446<br /> Objectives: Evaluate the advantages of microsurgery in flap transfer from one to another organ of the body<br /> to treat large defects, restore function and aesthetics.<br /> Method: Review of 558 free flaps in 535 patients with mean age 34 ± 5.6, who underwent microsurgical<br /> reconstruction in Department of Maxillofacial and Plastic Surgery, CMH 108.<br /> Results: The total flap survival rate was 96%, partial necrosis- 1.8% and partial flap necrosis- 2.2%. The<br /> functional and aesthetic outcome of some individual flaps: in group of functional muscle transfers was 85% with<br /> excellent and good results, in group of flaps for surface reconstruction was 82%, in group of vascularized bone<br /> flaps was 92%...<br /> Conclusion: From our experience, we suggest that the recent advances in microtechnique and free flap<br /> studies have provided useful tools for improving surgery in general and plastic and reconstructive surgery in<br /> particular.<br /> Keyword: Microsurgery, Free tissue flaps.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Kỹ thuật vi phẫu được GS.TSKH Nguyễn<br /> Huy Phan triển khai áp dụng tại Việt Nam vào<br /> những năm cuối của thập kỷ 70, thế kỷ XX và<br /> ngày nay trở thành một kỹ thuật cơ bản của<br /> ngoại khoa hiện đại(5). Kỹ thuật vi phẫu được sử<br /> dụng rộng rãi trong các chuyên ngành ngoại<br /> <br /> khoa khác nhau để giải quyết những trường hợp<br /> cấp cứu và tạo hình phức tạp như trồng lại chi<br /> thể đứt rời, tạo hình các khuyết hổng tổ chức lớn,<br /> các dị dạng bẩm sinh hay mắc phải… mà các kỹ<br /> thuật kinh điển không thể giải quyết được(3). Đặc<br /> biệt trong chuyên ngành phẫu thuật hàm mặt, kỹ<br /> thuật vi phẫu là một công cụ đắc lực giúp phẫu<br /> thuật viên trả lại nét mặt sinh động cũng như<br /> <br /> * Bệnh viện Trung Ương quân đội 108<br /> Tác giả liên lạc: PGS TS Nguyễn Tài Sơn, ĐT: 0903211900, email: drnguyentaison@yahoo.com<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2012<br /> <br /> 441<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> phục hồi các chức năng và thẩm mỹ cho người<br /> bệnh(6). Trong nghiên cứu này chúng tôi nhìn lại<br /> 20 năm ứng dụng vi phẫu thuật trong tạo hình<br /> hàm mặt và tạo hình chung nhằm đánh giá kết<br /> quả sử dụng các vạt tổ chức tự do cũng như<br /> hướng phát triển của vi phẫu thuật trong thời<br /> gian tới.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Gồm 535 bệnh nhân (BN) với 558 vạt tự do<br /> đã được tạo hình (TH) các khuyết hổng lớn tổ<br /> chức vùng hàm mặt, liệt mặt, khuyết rộng xương<br /> hàm trên và dưới, khuyết các bộ phận, cơ quan<br /> như dương vật, vú… bẩm sinh hay sau cắt bỏ do<br /> <br /> ung thư tại Khoa Phẫu thuật Hàm mặt và Tạo<br /> hình, BVTƯQĐ 108, trong thời gian từ năm 1990<br /> đến 2010 và có đầy đủ hồ sơ lưu trữ.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Hồi cứu.<br /> Nghiên cứu hồ sơ bệnh án, ghi chép mổ và<br /> nhận xét đánh giá kết quả phẫu thuật trong các<br /> lần bệnh nhân đến tái khám. Phân loại kết quả<br /> chung về chức năng và thẩm mỹ dựa trên mức<br /> độ cân đối của mặt sau tạo hình, khả năng phục<br /> hồi chức năng cũng như hình dáng cơ quan bộ<br /> phận được tạo hình và mức độ hài lòng của<br /> người bệnh(6).<br /> <br /> Các tiêu chuẩn đánh giá kết quả chức năng và thẩm mỹ:<br /> Chức năng<br /> <br /> Thẩm mỹ<br /> <br /> Chủ quan BN<br /> <br /> Tốt<br /> Khá<br /> Vạt ghép sống toàn bộ, phục Vạt ghép sống toàn bộ, phục<br /> hồi hình thể và chức phận cơ hồi được một phần hình thể và<br /> quan, bộ phận khuyết hổng.<br /> chức phận.<br /> Cơ quan, bộ phận được TH Cơ quan, bộ phận TH còn mất<br /> cân đối với bên lành hay hình cân đối do vạt quá lớn hoặc<br /> thể giảI phẫu. Màu sắc da và quá nhỏ. Màu sắc và tính đàn<br /> tính đàn hồi của tổ chức ghép<br /> hồi phù hợp<br /> phù hợp<br /> Rất hài lòng<br /> Hài lòng<br /> <br /> Kém<br /> Vạt hoại tử một phần, không<br /> phục hồi hình thể và chức<br /> phận.<br /> Cơ quan, bộ phận TH có biến<br /> dạng thứ phát cần sửa chữa.<br /> Màu sắc và tính đàn hồi không<br /> phù hợp.<br /> Chấp nhận<br /> <br /> Các số liệu nghiên cứu thu được, được xử lý<br /> bằng phần mềm EPSS 17.0<br /> <br /> Các dạng bệnh lý có chỉ định sử dụng vạt vi<br /> phẫu<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Bảng 1: Các dạng bệnh lý (n=535)<br /> <br /> Tuổi, giới<br /> - Tuổi: 535 bệnh nhân có độ tuổi từ 11 đến 74<br /> tuổi, trung bình 34 ± 5,6 tuổi.<br /> - Giới: Nữ: 378 bệnh nhân, chiếm 70,6%<br /> Nam: 157 bệnh nhân, chiếm 29,4 %<br /> <br /> Giới và các bệnh lý<br /> - Liệt mặt: Nữ 155/164, chiếm 94,5%<br /> Nam 9/164, chiếm 5,5%<br /> - Sẹo co kéo: Nữ 86/ 148, chiếm 58,1%<br /> Nam 78/148, chiếm 41,9%<br /> <br /> 442<br /> <br /> STT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> <br /> Các dạng bệnh lý<br /> Liệt mặt<br /> Sẹo co kéo<br /> U men xương hàm dưới<br /> Khuyết phần mềm<br /> Khuyết dương vật<br /> K lưỡi-sàn miệng<br /> Khuyết vú sau PT cắt K vú<br /> Các dạng bệnh lý khác<br /> Tổng số<br /> <br /> Số BN<br /> 164<br /> 148<br /> 61<br /> 45<br /> 27<br /> 23<br /> 12<br /> 58<br /> 535<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 30,65<br /> 27,7<br /> 11,4<br /> 8,4<br /> 5<br /> 4,3<br /> 2,2<br /> 10,8<br /> 100<br /> <br /> Bảng 1 cho thấy liệt mặt là bệnh lý hay gặp<br /> nhất, chiếm 30,6%, tiếp theo là các sẹo co kéo<br /> vùng cổ mặt, chiếm 27,7%. Điều này chứng minh<br /> những biến dạng mặt gây mặc cảm lớn cho<br /> người bệnh, do vậy nhu cầu chỉnh sửa khuôn<br /> mặt được quan tâm hơn.<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2012<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Tuổi và các dạng bệnh lý<br /> Bảng 2: Liên quan tuổi và các dạng bệnh lý<br /> STT<br /> <br /> Các dạng bệnh lý<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> <br /> Liệt mặt<br /> Sẹo co kéo<br /> U men<br /> Khuyết phần mềm<br /> Khuyết dương vật<br /> K lưỡi-sàn miệng<br /> Khuyết vú<br /> Các dạng BL khác<br /> <br /> Số BN 10- 20 tuổi 21- 30 tuổi 31- 40 tuổi 41- 50 tuổi 51- 60 tuổi >60 tuổi<br /> 164<br /> 148<br /> 61<br /> 45<br /> 27<br /> 23<br /> 12<br /> 55<br /> <br /> 75<br /> 13<br /> 0<br /> 8<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 58<br /> 41<br /> 35<br /> 13<br /> 9<br /> 0<br /> 1<br /> 13<br /> <br /> Bảng 2 cho thấy tuổi trung bình cao nhất<br /> (55,4 tuổi) hay gặp ở nhóm bệnh nhân bị ung thư<br /> lưỡi-sàn miệng, thấp nhất là nhóm bệnh nhân bị<br /> liệt mặt (23 tuổi), sự khác biệt có ý nghĩa (p