Đề cương môn pháp luật nhà nước đại cương

Chia sẻ: Nguyễn Văn Thành | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

1.130
lượt xem 193
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Câu I: những thuộc tính cơ bản của nhà nước Nhà nước phân chia và quản lý dân cư theo đơn vị hành chính lãnh thổ. Nhà nước thiết lập quyền lực trên các đơn vị hành chính lãnh thổi, quản lý cư dân theo đơn vị hành chính lãnh thổ mà không phụ thuộc vào huyết thống, giới tính, tôn giáo.v.v…

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề cương môn pháp luật nhà nước đại cương

Câu I: những thuộc tính cơ bản của nhà nước Nhà nước phân chia và quản lý dân cư theo đơn vị hành chính lãnh thổ. Nhà nước thiết lập quyền lực trên các đơn vị hành chính lãnh thổi, quản lý cư dân theo đơn vị hành chính lãnh thổ mà không phụ thuộc vào huyết thống, giới tính, tôn giáo.v.v… 2.Nhà nước thiết lập quyền lực công để quản lý xã hội và nắm quyền thống trị thông qua việc thành lập bộ máy chuyên là nhiệm vụ quản lý nhà nước và bộ máy chuyên thực hiện cưỡng chế (quân đội, nhà tù, cản sát.v.v…) để duy trì địa vị của giai cấp thống trị. Còn các tổ chức khác trong xã hội không có quỳen lực này như tổ chức nghiệp đoàn, công đoàn, phụ nữ, đoàn thanh niên, Mặt trận Tổ Quốc.v.v… 3. Nhà nước có chủ quyền quốc gia Chủ quyền quốc gia thể hiện ở quyền tối cao của quốc gia trong phạm vi lãnh thổ của mình. - Nhà nước tự quyết định về chính sách đối nội và đối ngoại, không phụ thuộc vào lực lượng bên ngoài 4. Nhà nước ban hành pháp luật và thực hiện quản lý buộc các thành viên trong xã hội phải tuân theo: - Nhà nước ban hành pháp luật và bảo đảm thực hiện bằng sức mạnh cưỡng chế. - Thông qua pháp luật, ý chí của nhà nước trở thành ý chí của toàn xã hội, buộc mọi cơ quan, tổ chức, phải tuân theo. - Trong xã hội, chỉ có Nhà nước mới có quyền ban hành luật và áp dụng pháp luật. 5. Nhà nước quy định và thực hiện thu thuế dưới hình thức bắt buộc - Để duy trì bộ máy nhà nước. - Bảo đảm cho sự phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh, quốc phòng, - Giải quyết các công việc chung của xã hội Qua năm đặc trương trên nhằm phân biệt nhà nước với các tổ chức chính trị, chính trị xã hội khác (Đảng phái chính trị, Đoàn thanh niên, hiệp hội.v.v…), đồng thời cũng là để phân biệt với các tổ chức thị tộc (trong xã hội công xã nguyên thuỷ). Qua đó cho thấy vai trò to lớn của Nhà nước trong hệ thống chính trị mà các tổ chức khác không có. câu II: hình thức chính thể của nhà nước, hình thức cấu trúc của nhà nước Câu III: chức năng kinh tế, xã hội của nhà nước CHXHCNVN Câu IV: nguyên tắc cơ bản về tổ chức và hoạt dộng của bộ máy nhà nước CHXHCNVN 3.1.NGUYÊN TẮC ĐẢNG LÃNH ĐẠO TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA BỘ MÁY NHÀ NƯỚC - Đảng đề ra đường lối chính trị, những chủ trương và định hướng lớn về tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước. - Đảng giới thiệu cán bộ ưu tú để nhà nước lựa chọn giữ những cương vị trong bộ máy nhà nước. - Đảng lãnh đạo bằng vai trò tiên phong, gương mẫu của mỗi Đảng viên. 3.2.NGUYÊN TẮC ĐẢM BẢO SỰ THAM GIA ĐÔNG ĐẢO CỦA NHÂN DÂN LAO ĐỘNG VÀO QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC - Nhân dân tham gia bầu cử và ứng cử vào các cơ quan đại diện. - Nhân dân tham gia thảo luận đóng góp ý kiến vào các dự án luật. - Giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước và nhân viên cơ quan nhà nước. 3.3.NGUYÊN TẮC TẬP TRUNG DÂN CHỦ - Cơ quan cấp dưới phục tùng cơ quan cấp trên. - Cơ quan địa phương phục tùng cơ quan trung ương - Cơ quan quản lý nhà nước phục tùng cơ quan quyền lực nhà nước. - Nhân viên phục tùng thủ trưởng. - Nhưng đồng thời phải phát huy vai trò sáng tạo, dân chủ bàn bạc của các chủ thể chấp hành trước khi quyết định. 1
3.4.NGUYÊN TẮC PHÁP CHẾ XHCN - Các cơ quan nhà nước và nhân viên nhà nước đều phải nghiêm chỉnh tuân theo pháp luật khi thi hành nhiệm vụ. - Nhà nước phải ban hành pháp luật đồng bộ, kịp thời, phù hợp với thực tiễn. - Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm minh những hành vi vi phạm pháp luật Câu V: khái niệm, đặc điểm cơ bản của nhà nước pháp quyền Khái niệm:Nhà nước pháp quyền là một chế độ chính trị mà ở đó nhà nước và cá nhân phải tuân thủ pháp luật, mọi quyền và nghĩa vụ của tất cả, của mỗi người được pháp luật ghi nhận và bảo vệ, các quy trình và quy phạm pháp luật được bảo đảm thực hiện bằng một hệ thống toà án độc lập. Nhà nước pháp quyền có nghĩa vụ tôn trọng giá trị nhất của con người và đảm bảo cho công dân có khả năng, điều kiện, chống lại sự tuỳ tiện của cơ quan nhà nước bằng việc lập ra cơ chế kiểm tra tính hợp hiến và hợp pháp của pháp luật cũng như các hoạt động của bộ máy nhà nước. Nhà nước pháp quyền phải đảm bảo cho công dân không bị đòi hỏi bởi những cái ngoài Hiến pháp, và pháp luật đã quy định. Trong hệ thống pháp luật thì Hiến pháp giữ vị trí tối cao và nó phải được xây dựng trên cơ sở đảm bảo quyền tự do và quyền công dân. Đặc điểm cơ bản:  Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam là nhà nước phải có hệ thống pháp luật đồng bộ, hoàn chỉnh, chất lượng cao thể hiện được ý chí, lợi ích và nguyện vọng của nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng, phù hợp với hiện thực khách quan, thúc đẩy tiến bộ xã hội, trong đó Hiến pháp và các đạo luật phải giữ vị trí tối cao. Các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội, cán bộ, công chức nhà nước và mọi thành viên trong xã hội phải tôn trọng và nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật.  Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam là nhà nước bảo đảm tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân. Nhân dân thực hiện quyền lực của mình thông qua hình thức dân chủ đại diện (qua cơ quan nhà nước do mình bầu ra) và hình thức dân chủ trực tiếp.  Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam thực hiện được quản lý xã hội bằng pháp luật, tăng cường được pháp chế trong xã hội, xử lý nghiêm minh mọi vi phạm pháp luật, bảo đảm thực hiện và bảo vệ được các quyền tự do và lợi ích chính đáng, hợp pháp của công dân, chịu trách nhiệm trước công dân về mọi hoạt động của mình.  Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam là nhà nước tổ chức theo nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công và phối hợp giưã các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện ba quyền: lập pháp, hành pháp, tư pháp, nhằm hạn chế sự lộng quyền, lạm quyền, xâm hại tới lợi ích hợp pháp của công dân từ phía Nhà nước.  Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam tôn trọng và thực hiện đầy đủ các điều ư ớc quốc tế mà Nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ký kết hoặc tham gia.  Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam là Nhà nước do Đảng cộng sản Việt nam lãnh đạo. Đây là đặc điểm đặc trưng, cơ bản, rất quan trọng mang tính lý luận và đã được kiểm chứng bằng thực tế lịch sử của cách mạng Việt Nam.  Với những đặc trưng nêu trên, nhà nước pháp quyền của chế độ ta thể hiện những tư tưởng quan điểm tích cực, tiến bộ, phản ánh ước mơ và khát vọng của nhân dân đối với công lý, tự do, bình đẳng trong một xã hội còn giai cấp. Câu VI:bản chất và thuộc tính cơ bản của pháp luật, nguồn pháp luật Bản chất của luật pháp phản ánh bản chất của Nhà nước đặt ra nó. Nhà nước kiểu nào thì pháp luật kiểu đó. Chính vì vậy, luật pháp có tính chất giai cấp. Luật pháp còn có tính xã hội vì nó chứa đựng những chuẩn mực chung được số đông trong xã hội ủng hộ. Nếu không luật pháp sẽ bi chống đối. Luật pháp có tính dân tộc, nghĩa là phù hợp với truyền thống, tập quán, giá trị đạo đức của các dân tộc trong đất nước. Bản chất này cho phép luật pháp gần gũi với dân chúng, được dân chúng ủng hộ, do đó mà có hiệu quả điều chỉnh lên các quan hệ xã hội. Luật pháp có tính thời đại, nghĩa là phù hợp với trình độ phát triển kinh tế của đất nước, có khả năng hội nhập với luật pháp quốc tế. Thuộc tính cỏ bản: 2
Về mặt nội dung, luật pháp có tính quy phạm phổ biến. Luật pháp là do Nhà nước đặt ra, nên đối tượng điều chỉnh của nó phổ biến hơn (rộng rãi hơn) các quy phạm xã hội khác. Về mặt hình thức, luật pháp có tính chặt chẽ. Để dân chúng biết được và phải biết ý chí của Nhà nước, thì ý chí này phải được thể hiện dưới các hình thức chặt chẽ. Có 3 hình thức luật pháp cơ bản, đó là tập quán pháp, tiền lệ pháp, và văn bản quy phạm pháp luật. Luật pháp được đảm bảo bằng Nhà nước. Sau khi đặt ra luật pháp, Nhà nước đưa luật pháp vào đời sống thông qua các cơ quan Nhà nước, các thiết chế chính trị, các cán bộ, nguồn lực tài chính, các phương pháp quản lý đặc biệt là phương pháp cưỡng chế. Câu VII:quan hệ pháp luật và đạo đức, pháp luật và tập quán Pháp luật có được dựa trên nên tảng của đạo đức, pháp luật bổ sung cho đạo đức, không có bộ luật nào đi ngược lại với đạo đức xã hội. Tuy nhiên, người sống có đạo đức chưa chắc đã tuân thủ pháp luật và ngược lại Luật pháp và đạo đức có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Điểm chung giữa hai khái niệm này là chúng đều là công cụ để điều chỉnh các quan hệ xã hội. Chỉ khác là phương pháp điều chỉnh của chúng mà thôi. Các quy chuẩn đạo đức điều chỉnh hành vi của con người mang tính tự giác, còn pháp luật là công cụ có tính chế tài, tức là người vi phạm có thể bị xử phạt. Một số quy chuẩn đạo đức được phản ánh trong pháp luật của nhiều nước. Thực tế cho thấy, khi con người hành động, họ vừa không được làm những việc trái pháp luật, và cũng phải thuận với đạo đức, lương tâm mình. Đây chính là mối quan hệ giữa đạo đức và pháp luật. Pháp luật và taapj quán:Mối quan hệ giữa phong tục tập quán và pháp luật Giữa phong tục tập quán và pháp luật có mối quan hệ qua lại ,tác động lẫn nhau: 3.1:Vai trò của phong tục tập quán với pháp luật - Đối với sự hình thành nhà nước:Khi chưa có pháp luật thì phong tục tập quán là công cụ quan trọng phổ biến để diều chỉnh các mối quan hệ trong xã hội.Vì vậy ,khi pháp luật xuất hiện thì rất nhiều tập tục được pháp luật hóa.Những phong tục tập quán phù hợp với ý chí của nhà nước sẽ được thừa nhận và trở thành pháp luật.Ngược lai, những phong tục tập quán không phù hợp sẽ làm tiền đề để nhà nước đặt ra các quy định loại bỏ nó còn gọi là “luật cấm”. -Đối với việc thực hiện pháp luật : Những phong tục tập quán phù hợp lại góp phần làm cho pháp luật được thực hiện một cách nghiêm chỉnh, tự giác hơn, dựa trên lòng tin và sự tuân thẻ sẵn có của người dân đối với các tập tục.Còn những phong tục tập quán không phù hợp lại cản trở việc thực thi pháp luật , đi ngược lại ý chí của nhà nước. 3.2:Vai trò của pháp luật với phong tục tập quán Pháp luật góp phần củng cố phát huy vai trò của phong tục tập quán tốt đẹp,phù hợp với nguyện vọng và ý chí của nhà nước.Đồng thời, pháp luật ra đời đã ngay lập tức loại bỏ nhứng tập tục trái với ý chí của nhà nước. Như vậy,về cơ bản ,pháp luật không ngăn cấm , loại bỏ những phong tục tập quán tốt đẹp mà tạo điều kiện cho phong tục tập quán đó trở thành những nét đẹp văn hóa trong đời sống xã hội.Vòn những phong tục tập quán lạc hậu ,cổ hủ, trở nên mâu thuẫn với pháp luật sẽ bị loại bỏ.Trong những trường hợp như vậy,chúng ta không được theo nguyên tắc “phép vua thua lệ làng” mà phải tuân theo pháp luật đẻ xây dựng xã hội công bằng ,văn minh. Câu 8:ý thức pháp luật, khái niệm và các đặc điểm cơ bản: Đặc điểm cơ bản của ý thức pháp luật: - Ý thức pháp luật có mối quan hệ biện chứng với tồn tại xã hội: thể hiện ở hai khía cạnh: ý thức pháp luật vừa phụ thuộc vào tồn tại xã hội (do tồn tại xã hội quyết định), vừa có tính độc lập tương đối (bảo thủ, kế thừa, lạc hậu, vượt trước so với tồn tại xã hội). - Ý thức pháp luật là hiện tượng có tính giai cấp: hiểu biết, thái độ của các giai cấp đối với pháp luật là khác nhau, chỉ có ý thức pháp luật của giai cấp cầm quyền mới được phản ánh trong pháp luật. Câu 9:mối quan hệ giãu ý thức và pháp luật, sự tác động qua lại giữa chúng, giáo dục pháp luật, xây dựng văn hóa pháp luật 3
3.Các biện pháp giáo dục, nâng cao ý thức pháp luật - Tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, giải thích pháp luật. - Đưa việc giảng dạy pháp luật vào hệ thống các trường học. - Đẩy mạnh công tác bồi dưỡng đội ngũ cán bộ thực hiện pháp luật. - Mở rộng dân chủ, công khai tạo điều kiện cho nhân dân tham gia một cách đông đảo vào hoạt động xây dựng pháp luật. - Đẩy mạnh công tác đấu tranh phòng chống vi phạm pháp luật. - Kết hợp giáo dục pháp luật với giáo dục đạo đức, văn hoá, nâng cao trình độ chung của nhân dân. - Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng. Câu 10:tên gọi các loại văn bản quy phạm pháp luật ở nước ta hiện nay. Hiệu lực của văn bản quy phạm về thời gian, không gian, đối tượng thi hành Khái niệm văn bản quy phạm pháp luật? Các loại văn bản quy phạm pháp luật theo hiệu lực từ cao xuống thấp. Trả lời: Văn bản quy phạm pháp luật là nguồn cơ bản của pháp luật, là sản phẩm của quá trình sáng tạo pháp luật. Điều 1 - Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật 12/11/1996 nói rõ: "Văn bản quy phạm pháp luật là văn bản do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành theo thủ tục, trình tự luật định, trong đó có các quy tắc xử sự có tính bắt buộc chung, được áp dụng nhiều lần trong đời sống xã hội và được nhà nước đảm bảo nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội theo định hướng xã hội chủ nghĩa." Các loại văn bản quy phạm pháp luật: + Văn bản luật: gồm các hiến pháp, các đạo luật, bộ luật là những văn bản do Quốc hội - cơ quan quyền lực cao nhất nhà nước ban hành theo hình thức và thủ tục được quy định trong Hiến pháp. Đó là những văn bản có hiệu lực pháp lí cao nhất. + Văn bản dưới luật: là những văn bản quy phạm pháp luật do các cơ quan nhà nước ban hành theo trình tự, thủ tục và hình thức được pháp luật quy định. Những văn bản này có giá trị pháp lí thấp hơn các văn bản luật. Theo quy định của Hiến pháp 1992, ở nước ta hiện nay có những văn bản dưới luật sau: Pháp lệnh và Nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội. Lệnh và quyết định của Chủ tịch nước. Nghị quyết, nghị định của Chính phủ, quyết định chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ. Quyết định, chỉ thị, thông tư của Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, thủ trưởng cơ quan khác thuộc Chính phủ. Nghị quyết của Hội đồng nhân dân các cấp. Quyết định, chỉ thị của Uỷ ban nhân dân các cấp Hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật? (Về mặt không gian, thời gian và đối tượng) Trả lời: + Hiệu lực theo thời gian: là giới hạn xác định thời điểm phát sinh và chấm dứt hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật . + Hiệu lực theo không gian và đối tượng thi hành: Giới hạn tác động về không gian của văn bản quy phạm pháp luật được xác định bằng lãnh thổ quốc gia hay địa phương hoặc một vùng nhất định. Những văn bản nào chỉ có hiệu lực trong một vùng nhất định thì giới hạn luôn chỉ rõ trong văn bản đó. Hiệu lực không gian của văn bản quy phạm pháp luật gắn liền với tác động của nó đối với nhóm người cụ thể. Câu 11:thực hiện pháp luật: khái niệm, hình thức thực hiện, áp dụng pháp luật:khái niệm, cá trường hợp áp dụng, vai trò của áp dụng pháp luật 4
thực hiện pháp luật là thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình thông qua các quy định mang tính pháp luật của quốc gia đó đặt ra. các hình thức thực hiện pháp luật là: tuân thủ pháp luật,thi hành pháp luật,sử dụng pháp luật,áp dụng pháp luật Tuân thủ pháp luật là một hình thức thực hiện pháp luật,trong đó chủ thể pháp luật kiềm chế không tiến hành những hoạt động mà pháp luật ngăn cấm.Vd:không buôn bán chất ma túy. Thi hành pháp luật là hình thức thực hiện pháp luật,trong đó chủ thể pháp luật phải thực hiện những hành vi nhất định nhằm thi hành các nghĩa vụ pháp lý của mình bằng hành động tích cực.vd:người kinh doanh phải có nghĩa vụ đóng thuế cho nhà nước. Sử dụng pháp luật ,là hình thức thực hiện pháp luật trong đó chủ thể pháp luật phải thực hiện quyền chủ thể của mình.Vd:cán bộ có thẩm quyền cấp đất sai đối tượng khi phát hiện cần phải thực hiện quyền khiếu nại tố cáo để người có thẩm quyền cấp đất sai ấy phải thực hiện đúng nghĩa vụ của họ. Áp dụng pháp luật là hình thức thực hiện pháp luật,trong đó nhà nước thông qua các cơ quan có thẩm quyền hoặc nhà chức trách tổ chức cho các chủ thể pháp luật thực hiện những qui định của pháp luật.Vd: cơ quan có thẩm quyền ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với chủ thể đã có hành vi vi phạm hành chính áp dụng pháp luật: câu 12: khái niệm, dấu hiệu cơ bản của vi phạm pl, các biện pháp tăng cường hiệu quả phòng ngừa, hạn chế, xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pl Câu 13:quan hệ pl:khái niệm, căn cứ phát sinh, thay đổi, chám dứt quan hệ pl Quan hệ PLDS phát sinh, thay đổi hay chấm dứt do những sự kiện nhất định – những sự kiện pháp lí Sự kiện pháp lý là những sự kiện, hoàn cảnh, tình huống của đời sống thực tế mà pháp luật dự liệu, quy định làm phát sinh các hậu quả pháp lý ( sự kiện pháp lý trong quan hệ pháp luật dân sự là những sự kiện xảy ra trong thực tế được pháp luật dân sự dự liệu, quy định làm phát sinh hậu quả pháp lý: phát sinh, thay đổi, chấm dứt quan hệ pháp luật dân sự) Phân loại sự kiện pháp lý Có nhiều cách phân loại sự kiện pháp lý nhưng chủ yếu đc phân loại theo nguồn gốc phát sinh: a. Hành vi pháp lý Là hành vi của các chủ thể nhằm làm phát sinh hậu quả pháp lý. Trong thực tiễn đây là dạng căn cứ phổ biến nhất vì chúng là phương tiện hữu hiệu cho các chủ thể thể hiện ý chí và thỏa mãn các lợi ích của mình Hành vi pháp lý có thể là : Hành vi hợp pháp: là hành vi có chủ định của chủ thể phù hợp với các yêu cầu của pháp luật Hành vi bất hợp pháp: cũng là các sử xự của các chủ thể nhưng không phù hợp với các quy định của pháp luật hiện hành cũng như các nguyên tắc của pháp luật nói chung hoặc các quy tắc đạo đức đã được thừa nhận quyết định của tòa án hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền làm phát sinh hậu quả pháp lí cũng thuộc hành vi pháp lí. b. Xử sự pháp lý hành vi không có mục đích làm phát sinh hậu quả pháp lý nhưng do quy định của pháp luật mà hậu quả pháp lý phát sinh. c. Sự biến pháp lý: Gồm những loại sự kiện mà quá trình hình thành, diễn biến hay chấm dứt của các sự kiện ấy là hoàn toàn không phụ thuộc vào ý chí của con người. Sự biến pháp lý được phân biệt thành: Sự biến tuyệt đối là những sự kiện xảy ra trong thiên nhiên mà sự xuất hiện, thay đổi, chấm dứt của nó hoàn toàn không phụ thuộc vào ý chí của con người. Thông thường đây là các sự kiện có tính chất thiên nhiên Sự biến tương đối: Là sự kiện xảy ra do hành vi khởi phát của con người nhưng diễn biến và kết thúc của nó không phụ thuộc vào ý muốn và hành vi của con người d. thời hạn và thời hiệu là một trong những sự kiện pháp lý làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quan hệ pháp luật dân sự 5
câu 14:pháp chế, khái niệm, nguyên tắc pháp chế thống nhất, nguyên tắc đảm bảo tinhsa pháp chế thống nhất với tính hợp lý và công bằng Câu 15:quyền và nghĩa vụ cơ bản theo hiến pháp 1992 1. Công dân nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam là người có quốc tịch Việt Nam. 2. ở nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hoá và xã hội được tôn trọng, thể hiện ở các quyền công dân và được quy định trong Hiến pháp và luật. 3. Quyền của công dân không tách rời nghĩa vụ của công dân. 4. Nhà nước bảo đảm các quyền của công dân; công dân phải làm tròn nghĩa vụ của mình đối với Nhà nước và xã hội. 5. Quyền và nghĩa vụ của công dân do Hiến pháp và luật quy định. 6. Mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật. 7. Công dân có quyền tham gia quản lý Nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận các vấn đề chung của cả nước và địa phương, kiến nghị với cơ quan Nhà nước, biểu quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân. 8. Công dân, không phân biệt dân tộc, nam nữ, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo, trình độ văn hoá, nghề nghiệp, thời hạn cư trú, đủ mười tám tuổi trở lên đều có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở lên đều có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân theo quy định của pháp luật. 9. Lao động là quyền và nghĩa vụ của công dân. 10. Nhà nước và xã hội có kế hoạch tạo ngày càng nhiều việc làm cho người lao động. 11. Nhà nước ban hành chính sách, chế độ bảo hộ lao động. 12. Nhà nước quy định thời gian lao động, chế độ tiền lương, chế độ nghỉ ngơi và chế độ bảo hiểm xã hội đối với viên chức Nhà nước và những người làm công ăn lương; khuyến khích phát triển các hình thức bảo hiểm xã hội khác đối với người lao động. 13. Công dân có quyền tự do kinh doanh theo quy định của pháp luật. 14. Công dân có quyền sở hữu về thu nhập hợp pháp, của cải để dành, nhà ở, tư liệu sinh hoạt, tư liệu sản xuất, vốn và tài sản khác trong doanh nghiệp hoặc trong các tổ chức kinh tế khác; đối với đất được Nhà nước giao sử dụng thì theo quy định tại Điều 17 và Điều 18. 15. Nhà nước bảo hộ quyền sở hữu hợp pháp và quyền thừa kế của công dân. 16. Học tập là quyền và nghĩa vụ của công dân. 17. Bậc tiểu học là bắt buộc, không phải trả học phí. 18. Công dân có quyền học văn hoá và học nghề bằng nhiều hình thức. 19. Học sinh có năng khiếu được Nhà nước và xã hội tạo điều kiện học tập để phát triển tài năng. 20. Nhà nước có chính sách học phí, học bổng. 21. Nhà nước và xã hội tạo điều kiện cho trẻ em tàn tật được học văn hoá và học nghề phù hợp. 22. Công dân có quyền nghiên cứu khoa học, kỹ thuật, phát minh, sáng chế, sáng kiến cải tiến kỹ thuật, hợp lý hoá sản xuất, sáng tác, phê bình văn học, nghệ thuật và tham gia các hoạt động văn hoá khác. Nhà nước bảo hộ quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp. 23. Công dân có quyền được hưởng chế độ bảo vệ sức khoẻ. 24. Nhà nước quy định chế độ viện phí, chế độ miễn, giảm viện phí. 25. Công dân có nghĩa vụ thực hiện các quy định về vệ sinh phòng bệnh và vệ sinh công cộng. 26. Nghiêm cấm sản xuất, vận chuyển, buôn bán, tàng trữ, sử dụng trái phép thuốc phiện và các chất ma tuý khác. Nhà nước quy định chế độ bắt buộc cai nghiện và chữa các bệnh xã hội nguy hiểm. 27. Công dân có quyền xây dựng nhà ở theo quy hoạch và pháp luật. Quyền lợi của người thuê nhà và người có nhà cho thuê được bảo hộ theo pháp luật. 28. Công dân nữ và nam có quyền ngang nhau về mọi mặt chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội và gia đình. 29. Nghiêm cấm mọi hành vi phân biệt đối xử với phụ nữ, xúc phạm nhân phẩm phụ nữ. 30. Lao động nữ và nam việc làm như nhau thì tiền lương ngang nhau. Lao động nữ có quyền hưởng chế độ thai sản. Phụ nữ là viên chức Nhà nước và người làm công ăn lương có quyền nghỉ trước và sau khi sinh đẻ mà vẫn hưởng lương, phụ cấp theo quy định của pháp luật. 6
31. Nhà nước và xã hội tạo điều kiện để phụ nữ nâng cao trình độ mọi mặt, không ngừng phát huy vai trò của mình trong xã hội; chăm lo phát triển các nhà hộ sinh, khoa nhi, nhà trẻ và các cơ sở phúc lợi xã hội khác để giảm nhẹ gánh nặng gia đình, tạo điều kiện cho phụ nữ sản xuất, công tác, học tập, chữa bệnh, nghỉ ngơi và làm tròn bổn phận của người mẹ. 32. Gia đình là tế bào của xã hội. 33. Nhà nước bảo hộ hôn nhân và gia đình. 34. Hôn nhân theo nguyên tắc tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng. 35. Cha mẹ có trách nhiệm nuôi dạy con thành những công dân tốt. Con cháu có bổn phận kính trọng và chăm sóc ông bà, cha mẹ. 36. Nhà nước và xã hội không thừa nhận việc phân biệt đối xử giữa các con. 37. Trẻ em được gia đình, Nhà nước và xã hội bảo vệ, chăm sóc và giáo dục. 38. Thanh niên được gia đình, Nhà nước và xã hội tạo điều kiện học tập, lao động và giải trí, phát triển thể lực, trí tuệ, bồi dưỡng về đạo đức, truyền thống dân tộc, ý thức công dân và lý tưởng xã hội chủ nghĩa, đi đầu trong công cuộc lao động sáng tạo và bảo vệ Tổ quốc. 39. Thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ được hưởng các chính sách ưu đãi của Nhà nước. Thương binh được tạo điều kiện phục hồi chức năng lao động, có việc làm phù hợp với sức khoẻ và có đời sống ổn định. 40. Những người và gia đình có công với nước được khen thưởng, chăm sóc. 41. Người già, người tàn tật, trẻ mồ côi không nơi nương tựa được Nhà nước và xã hội giúp đỡ. 42. Công dân có quyền tự do đi lại và cư trú ở trong nước, có quyền ra nước ngoài và từ nước ngoài về nước theo quy định của pháp luật. 43. Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí; có quyền được thông tin; có quyền hội họp, lập hội, biểu tình theo quy định của pháp luật. 44. Công dân có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một tôn giáo nào. Các tôn giáo đều bình đẳng trước pháp luật. 45. Những nơi thờ tự của các tín ngưỡng, tôn giáo được pháp luật bảo hộ. 46. Không ai được xâm phạm tự do tín ngưỡng, tôn giáo hoặc lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo để làm trái pháp luật và chính sách của Nhà nước. 47. Công dân có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm. 48. Không ai bị bắt, nếu không có quyết định của Toà án nhân dân, quyết định hoặc phê chuẩn của Viện kiểm sát nhân dân, trừ trường hợp phạm tội quả tang. Việc bắt và giam giữ người phải đúng pháp luật. 49. Nghiêm cấm mọi hình thức truy bức, nhục hình, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của công dân. 50. Không ai bị coi là có tội và phải chịu hình phạt khi chưa có bản án kết tội của Toà án đã có hiệu lực pháp luật. 51. Người bị bắt, bị giam giữ, bị truy tố, xét xử trái pháp luật có quyền được bồi thường thiệt hại về vật chất và phục hồi danh dự. Người làm trái pháp luật trong việc bắt, giam giữ, truy tố, xét xử gây thiệt hại cho người khác phải bị xử lý nghiêm minh. 52. Công dân có quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở. 53. Không ai được tự ý vào chỗ ở của người khác nếu người đó không đồng ý, trừ trường hợp được pháp luật cho phép. 54. Thư tín, điện thoại, điện tín của công dân được bảo đảm an toàn và bí mật. 55. Việc khám xét chỗ ở, việc bóc mở, kiểm soát, thu giữ thư tín, điện tín của công dân phải do người có thẩm quyền tiến hành theo quy định của pháp luật. 56. Công dân có quyền khiếu nại, quyền tố cáo với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan Nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân hoặc bất cứ cá nhân nào. 57. Việc khiếu nại, tố cáo phải được cơ quan Nhà nước xem xét và giải quyết trong thời hạn pháp luật quy định. 58. Mọi hành vi xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tập thể và của công dân phải được kịp thời xử lý nghiêm minh. Người bị thiệt hại có quyền được bồi thường về vật chất và phục hồi danh dự. 7
59. Nghiêm cấm việc trả thù người khiếu nại, tố cáo hoặc lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để vu khống, vu cáo làm hại người khác. 60. Nhà nước bảo hộ quyền lợi chính đáng của người Việt Nam định cư ở nước ngoài. 61. Nhà nước tạo điều kiện để người Việt Nam định cư ở nước ngoài giữ quan hệ gắn bó với gia đình và quê hương, góp phần xây dựng quê hương, đất nước. 62. Công dân phải trung thành với Tổ quốc. 63. Phản bội Tổ quốc là tội nặng nhất. 64. Bảo vệ Tổ quốc là nghĩa vụ thiêng liêng và quyền cao quý của công dân. 65. Công dân phải làm nghĩa vụ quân sự và tham gia xây dựng quốc phòng toàn dân. 66. Công dân có nghĩa vụ tôn trọng và bảo vệ tài sản của Nhà nước và lợi ích công cộng. 67. Công dân có nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp, pháp luật, tham gia bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, giữ gìn bí mật quốc gia, chấp hành những quy tắc sinh hoạt công cộng. 68. Công dân có nghĩa vụ đóng thuế và lao động công ích theo quy định của pháp luật. 69. Người nước ngoài cư trú ở Việt Nam phải tuân theo Hiến pháp và pháp luật Việt Nam, được Nhà nước bảo hộ tính mạng, tài sản và các quyền lợi chính đáng theo pháp luật Việt Nam. 70. Người nước ngoài đấu tranh vì tự do và độc lập dân tộc, vì chủ nghĩa xã hội, dân chủ và hòa bình, hoặc vì sự nghiệp khoa học mà bị bức hại thì được Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam xem xét việc cho cư trú. Câu 16:các hình thức xử phạt hành chính Các hình thức xử phạt vi phạm hành chính - Các hình thức xử phạt chính: + Cảnh cáo; + Phạt tiền; - Các hình thức xử phạt bổ sung: + Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề; + Tịch thu tang vật, phương tiện được sử dụng để vi phạm hành chính; Ngoài những hình thức xử phạt trên, cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính còn có thể bị áp dụng một hoặc nhiều biện pháp khắc phục hậu quả sau đây: - Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu đã bị thay đổi do vi phạm hành chính gây ra hoặc buộc tháo dỡ công trình xây dựng trái phép; - Buộc thực hiện các biện pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường, lây lan dịch bệnh do vi phạm hành chính gây ra; - Buộc đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam hoặc buộc tái xuất hàng hóa, vật phẩm, phương tiện; - Buộc tiêu hủy vật phẩm gây hại cho sức khỏe con người, vật nuôi, cây trồng, văn hóa phẩm độc hại. Lưu ý: Người nước ngoài vi phạm hành chính còn có thể bị xử phạt trục xuất. Trục xuất được áp dụng là hình thức xử phạt chính hoặc xử phạt bổ sung trong từng trường hợp cụ thể. 1.1.1.Ngoài các hình thức xử phạt hành chính nêu trên, pháp luật còn qui định các biện pháp xử lý hành chính khác, đó là: - Giáo dục tại xã, phường, thị trấn; (thời hạn từ 3 tháng – 6 tháng) Điều 23 PLXLVPHC 2002 - Đưa vào trường giáo dưỡng (điều 24 PLXLVPHC 2002) - Đưa vào cơ sở giáo dục (điều 25) - Đưa vào cơ sở chữa bệnh (điều 26) Quản chế hành chính (điều 27) 8
Năm biện pháp trên không áp dụng đối với người nước ngoài Câu 17:khái niệm tội phạm, mục đích của việc áp dụng hình phạt Mục đích áp dụng: Hình phạt không chỉ nhằm trừng trị người phạm tội mà còn nhằ cải tạo họ trở thành người có ích cho xã hội... Hình phạt còn nhằm giáo dục người khác tôn trọng pháp luật, đấu tranh chống và phòng ngừa tội phạm." 4.Mục đích ngăn ngừa người bị áp dụng hình phạt phạm tội lại (Ngăn ngừa riêng) bao hàm : - Răn đe người bị áp dụng hình phạt; - Giáo dục người bị áp dụng hình phạt và - Hạn chế đến loại trừ điều kiện phạm tội lại. 5.Mục đích ngăn ngừa người khác phạm tội (ngăn ngừa chung) được đặt ra trước hết đối với những thành viên "không vững vàng" trong xã hội. Câu 18: khái niệm ngành luật dân sự, năng lực pháp luật dân sự và năng lực hành vi dân sự ►NĂNG LỰC HÀNH VI DÂN SỰ: là khả năng của cá nhân bằng hành vi của mình xác lập, thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự. Người thành niên là người từ đủ 18 tuổi trở lên có NLHVDS đầy đủ, trừ trường hợp bị mất NLHVDS trong trường hợp khi một người do bị bệnh tâm thần hoặc mắc các bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình, theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan, toà án ra quyết định tuyên bố mất NLHVDS trên cơ sở kết luận của tổ chức giám định có thẩm quyền. Khi không còn căn cứ tuyên bố một người mất NLHVDS, thì theo yêu cầu của chính người đó hoặc của người có quyền, lợi ích liên quan, toà án ra quyết định huỷ bỏ quyết định tuyên bố mất NLHVDS. Mọi giao dịch dân sự của người mất NLHVDS đều do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện. Ví dụ: Người từ đủ 6 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi khi xác lập, thực hiện các giao dịch dân sự phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý, trừ giao dịch nhằm phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phù hợp với lứa tuổi. ►NĂNG LỰC PHÁP LUẬT: là khả năng của cá nhân (thể nhân), pháp nhân (tổ chức, cơ quan) hưởng quyền và nghĩa vụ theo luật định. NLPL là hiện tượng pháp lí độc lập. Trong pháp luật dân sự, NLPL của cá nhân xuất hiện từ khi người đó sinh ra và mất đi khi người đó chết. Bộ luật dân sự Việt Nam năm 1995 quy định “Năng lực pháp luật dân sự của cá nhân là khả năng của cá nhân có quyền dân sự và có nghĩa vụ dân sự; mọi cá nhân đều có năng lực pháp luật dân sự như nhau” (điều 16). Nội dung NLPL của cá nhân quy định tại điều 17: “Quyền nhân thân không gắn với tài sản và quyền nhân thân gắn với tài sản; quyền sở hữu, quyền thừa kế và các quyền khác đối với tài sản; quyền tham gia quan hệ dân sự và có nghĩa vụ phát sinh từ quan hệ đó”. “Năng lực pháp luật dân sự của cá nhân không thể bị hạn chế trừ trường hợp do pháp luật quy định” (điều 18). Ví dụ: Điều kiện để dứng tên thẻ tín dụng - Chủ thẻ chính: phải đủ 18 tuổi trở lên có năng lực pháp luật dân sự và năng lực hành vi dân sự đầy đủ theo quy định của pháp luật. Những người phạm tội - được coi là không có năng lực pháp luật để tham gia ký kết hợp kinh tế. 9