Đề cương ôn tập giữa học kì 2 môn Ngữ văn lớp 10 năm 2024-2025 - Trường THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm, Gia Lai

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nhằm giúp các bạn có thêm tài liệu ôn tập, củng cố lại kiến thức đã học và rèn luyện kỹ năng làm bài tập, mời các bạn cùng tham khảo ‘Đề cương ôn tập giữa học kì 2 môn Ngữ văn lớp 10 năm 2024-2025 - Trường THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm, Gia Lai" dưới đây. Hy vọng sẽ giúp các bạn tự tin hơn trong kỳ thi sắp tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề cương ôn tập giữa học kì 2 môn Ngữ văn lớp 10 năm 2024-2025 - Trường THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm, Gia Lai

TRƯỜNG THPT NGUYỄN BỈNH KHIÊM TỔ NGỮ VĂN ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP GIỮA HỌC KÌ II MÔN NGỮ VĂN KHỐI 10, NĂM HỌC 2024-2025 A. NỘI DUNG ÔN TẬP I. ĐỌC – HIỂU (5,0 điểm): 1.THƠ TRỮ TÌNH Biết: - Nhận biết được các biểu hiện của thể thơ, từ ngữ, vần, nhịp, đối và các biện pháp nghệ thuật trong bài thơ. - Nhận biết được bố cục, những hình ảnh, chi tiết tiêu biểu trong bài thơ. - Nhận biết được nhân vật trữ tình, chủ thể trữ tình trong bài thơ. - Nhận biết được bối cảnh lịch sử - văn hóa được thể hiện trong bài thơ. - Nhận biết được những biểu hiện trực tiếp của tình cảm, cảm xúc trong bài thơ. Hiểu: - Phân tích được giá trị biểu đạt, giá trị thẩm mĩ của từ ngữ, vần, nhịp và các biện pháp tu từ được sử dụng trong bài thơ. - Phân tích được ý nghĩa, giá trị của hình ảnh, chi tiết tiêu biểu trong bài thơ - Hiểu và lí giải được tình cảm, cảm xúc của nhân vật trữ tình thể hiện trong bài thơ. - Nêu được cảm hứng chủ đạo, chủ đề, thông điệp của bài thơ. - Phát hiện và lí giải các giá trị đạo đức, văn hóa từ bài thơ. Vận dụng: - Rút ra được bài học về cách nghĩ, cách ứng xử do bài thơ gợi ra. - Nêu được ý nghĩa hay tác động của tác phẩm đối với tình cảm, quan niệm, cách nghĩ của bản thân trước một vấn đề đặt ra trong đời sống hoặc văn học - Vận dụng những hiểu biết về bối cảnh lịch sử - văn hoá được thể hiện trong bài thơ để lí giải ý nghĩa, thông điệp của bài thơ. - Đánh giá được nét độc đáo của bài thơ thể hiện qua cách nhìn, cách cảm nhận riêng của tác giả về con người, cuộc sống; qua cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh, giọng điệu. 2.Văn nghị luận Biết: - Nhận biết được luận đề chính trong văn bản. - Nhận biết được luận điểm, lí lẽ và bằng chứng tiêu biểu trong văn bản. - Nhận biết được cách sắp xếp, trình bày luận điểm, lí lẽ và bằng chứng của tác giả. - Nhận biết được các yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận. Hiểu: - Xác định được được nội dung bao quát, tư tưởng chủ đạo của văn bản. - Xác định và lí giải được mục đích, quan điểm của người viết. - Lí giải được mối liên hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng; vai trò của luận điểm, lí lẽ và bằng chứng trong việc thể hiện nội dung văn bản. - Phân tích được vai trò của các yếu tố biểu cảm trong văn bản nghị luận.
Vận dụng: - Rút ra được bài học cho bản thân từ nội dung văn bản. - Thể hiện được thái độ đồng tình/ không đồng tình/ đồng tình một phần với quan điểm của tác giả. - Vận dụng những hiểu biết về bối cảnh lịch sử - văn hóa để lí giải ý nghĩa, thông điệp của văn bản. - Đánh giá được ý nghĩa, tác động của văn bản đối với quan niệm sống của bản thân. 3. Truyện Biết: - Nhận biết lời kể, ngôi kể, lời người kể chuyện và lời nhân vật. - Nhận biết đề tài, không gian, thời gian, chi tiết tiêu biểu trong truyện. - Nhận biết được những đặc điểm của nhân vật, cốt truyện, câu chuyện trong tác phẩm truyện. - Nhận biết được bối cảnh lịch sử - văn hóa được thể hiện trong văn bản truyện. Hiểu: - Tóm tắt được cốt truyện và lí giải được ý nghĩa, tác dụng của cốt truyện. - Phân tích được các chi tiết tiêu biểu, đề tài, câu chuyện và lí giải được mối quan hệ giữa các yếu tố này trong tính chỉnh thể của tác phẩm. - Lí giải được ý nghĩa, tác dụng của việc lựa chọn lời kể, ngôi kể, điểm nhìn trong tác phẩm. - Phân tích, đánh giá được đặc điểm của nhân vật và vai trò của nhân vật trong tác phẩm. - Xác định được chủ đề, tư tưởng của tác phẩm; chỉ ra được những căn cứ để xác định chủ đề, tư tưởng của tác phẩm. - Phát hiện và lí giải các giá trị đạo đức, văn hóa từ văn bản - Giải thích được ý nghĩa, tác dụng của các biện pháp nghệ thuật xây dựng nhân vật. Vận dụng: - Rút ra được bài học về cách nghĩ, cách ứng xử do văn bản gợi ra. - Nêu được ý nghĩa hay tác động của tác phẩm đối với tình cảm, quan niệm, cách nghĩ của bản thân trước một vấn đề đặt ra trong đời sống hoặc văn học. - Vận dụng những hiểu biết về bối cảnh lịch sử - văn hoá được thể hiện trong văn bản để lí giải ý nghĩa, thông điệp của văn bản. - Đánh giá được ý nghĩa, giá trị của thông điệp, chi tiết, hình tượng, những đặc sắc về nghệ thuật trong tác phẩm theo quan niệm của cá nhân. - Liên hệ để thấy một số điểm gần gũi về nội dung giữa các tác phẩm truyện thuộc những nền văn học khác nhau. II. VIẾT (5,0 điểm): Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm văn học (TRUYỆN- chủ đề và nhân vật) Biết: - Giới thiệu được đầy đủ thông tin chính về tên tác phẩm, tác giả, thể loại,… của đoạn trích/tác phẩm.
- Đảm bảo cấu trúc, bố cục của một văn bản nghị luận. Hiểu: - Trình bày được những nội dung khái quát của đoạn trích/ tác phẩm văn học. - Triển khai vấn đề nghị luận thành những luận điểm phù hợp. Phân tích được những đặc sắc về nội dung, hình thức nghệ thuật và chủ đề của đoạn trích/ tác phẩm. - Kết hợp được lí lẽ và dẫn chứng để tạo tính chặt chẽ, logic của mỗi luận điểm. - Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt. Vận dụng: - Nêu được những bài học rút ra từ đoạn trích/ tác phẩm. - Thể hiện được sự đồng tình / không đồng tình với thông điệp của tác giả (thể hiện trong đoạn trích/ tác phẩm). - Có cách diễn đạt độc đáo, sáng tạo, hợp logic. - Đánh giá được ý nghĩa, giá trị của nội dung và hình thức đoạn trích/ tác phẩm. - Thể hiện rõ quan điểm, cá tính trong bài viết. - Vận dụng hiệu quả những kiến thức Tiếng Việt lớp 10 để tăng tính thuyết phục, sức hấp dẫn cho bài viết. ĐỀ MINH HỌA I. ĐỌC - HIỂU (5,0 điểm) Đọc đoạn văn bản sau: […] Sơn xúng xính rủ chị ra chợ chơi. Nhà Sơn ở quay lưng vào chợ, cạnh một dãy nhà lá của những người nghèo khổ mà Sơn quen biết cả vì họ vẫn vào vay mượn ở nhà Sơn. Sơn biết lũ trẻ con các gia đình ấy chắc bây giờ đương đợi mình ở cuối chợ để đánh khăng, đánh đáo. Không phải ngày phiên, nên chợ vắng không. Mấy cái quán chơ vơ lộng gió, rác bẩn rải rác lẫn với lá rụng của cây đề. Gió thổi mạnh làm Sơn thấy lạnh, và cay mắt. Nhưng chân trời trong hơn mọi hôm, những làng ở xa, Sơn thấy rõ như ở gần. Mặt đất rắn lại và nứt nẻ những đường nho nhỏ, kêu vang lên tanh tách dưới nhịp guốc của hai chị em. Đến cuối chợ đã thấy lũ trẻ đang quây quần chơi nghịch. Chúng nó thấy chị em Sơn đến đều lộ vẻ vui mừng, nhưng chúng vẫn đứng xa, không dám vồ vập. Chúng như biết cái phận nghèo hèn của chúng vậy, tuy Sơn và chị vẫn thân mật chơi đùa với, chứ không kiêu kỳ và khinh khỉnh như các em họ của Sơn. Thằng Cúc, con Xuân, con Tý, con Túc sán gần giương đôi mắt ngắm bộ quần áo mới của Sơn. Sơn nhận thấy chúng ăn mặc không khác ngày thường, vẫn những bộ quần áo màu nâu bạc đã rách vá nhiều chỗ. Nhưng hôm nay, môi chúng
nó tím lại, và qua những chỗ áo rách, da thịt thâm đi. Mỗi cơn gió đến, chúng lại run lên, hàm răng đập vào nhau. Thằng Xuân đến mó vào chiếc áo của Sơn, nó chưa thấy cái áo như thế bao giờ, Sơn lật vạt áo thâm, chìa áo vệ sinh và áo dạ cho cả bọn xem. Một đứa tặc lưỡi, nói: - Cái áo này mặc thì nóng lắm. Chắc mua phải đến một đồng bạc chứ không ít, chúng mày nhỉ? Đứa khác nói: - Ngày trước thầy tao cũng có một cái áo như thế, về sau bán cho ông lý mất. Con Túc ngây ngô giương đôi mắt lên hỏi Sơn: - Cái này cậu mua tận Hà Nội phải không? Sơn ưỡn ngực đáp: - Ở Hà Nội, chứ ở đây làm gì có. Mẹ tôi còn hẹn mua cho tôi một cái áo len nhiều tiền hơn nữa kia. Chị Lan bỗng giơ tay vẫy một con bé, từ nãy vẫn đứng dựa vào cột quán, gọi: - Sao không lại đây, Hiên? Lại đây chơi với tôi. Hiên là đứa con gái bên hàng xóm, bạn với Lan và Duyên. Sơn thấy chị gọi nó không lại, bước gần đến trông thấy con bé co ro đứng bên cột quán, chỉ mặc có manh áo rách tả tơi, hở cả lưng và tay. Chị Lan cũng đến hỏi: - Sao áo của mày rách thế Hiên, áo lành đâu không mặc? Con bé bịu xịu nói: - Hết áo rồi, chỉ còn cái này. - Sao không bảo u mày may cho? Sơn bây giờ mới chợt nhớ ra là mẹ cái Hiên rất nghèo, chỉ có nghề đi mò cua bắt ốc thì còn lấy đâu ra tiền mà sắm áo cho con nữa. Sơn thấy động lòng thương, cũng như ban sáng Sơn đã nhớ thương đến em Duyên ngày trước vẫn cùng nó với Hiên đùa nghịch ở vườn nhà. Một ý nghĩ tốt bỗng thoáng qua trong trí, Sơn lại gần chị thì thầm: - Hay là chúng ta đem cho nó cái áo bông cũ, chị ạ. - Ừ, phải đấy. Để chị về lấy. Với lòng ngây thơ của tuổi trẻ, chị Lan hăm hở chạy về nhà lấy áo. Sơn đứng lặng yên đợi, trong lòng tự nhiên thấy ấm áp vui vui […] (Trích Gió lạnh đầu mùa, Thạch Lam tuyển tập, NXB Văn học, 2016, trang 207-209) Trả lời các câu hỏi Câu 1 (NB-0,5 điểm ): Xác định ngôi kể của người kể chuyện trong đoạn trích.
Câu 2 (NB-0,5 điểm ): Cảnh chợ phiên trong đoạn trích được tác giả miêu tả như thế nào? Câu 3 (TH-1,0 điểm): Hành động cho áo góp phần thể hiện tính cách gì của nhân vật Sơn? Câu 4 (TH- 1,0 điểm): Việc miêu tả hoàn cảnh sống của những đứa trẻ trong đoạn trích thể hiện thái độ gì của nhà văn? Câu 5 (VD-1,0 điểm): Qua câu chuyện của những đứa trẻ trên, em hãy nêu những hành động tích cực của thanh niên hiện nay đối với trẻ em có hoàn cảnh khó khăn. Câu 6 (VDC-1,0 điểm): Từ nội dung của phần Đọc hiểu, em hãy trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của sự chia sẻ. II. VIẾT (5,0 ĐIỂM) Viết bài văn nghị luân ( khoảng 500 chữ) phân tích, đánh giá nhân vật Sơn trong trích Gió lạnh đầu mùa của Thạch Lam. Tác giả Thạch Lam: Một cây bút tiêu biểu của văn học lãng mạn 1930-1945, là người đôn hậu và rất tinh tế, có phong cách nhẹ nhàng, sâu sắc, thiên về khai thác thế giới nội tâm nhân vật, rất thành công ở truyện ngắn. Truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa ( 1937): Tác phẩm phản ánh cuộc sống của người nghèo trong xã hội cũ và khắc họa tình cảm ấm áp giữa con người với con người. ĐỀ 1 Phần Câu Nội dung Điểm ĐỌC-HIỂU 6.0 Ngôi kể của người kể chuyện trong đoạn trích: ngôi thứ ba 1 0,5 Cảnh chợ phiên được tác giả miêu tả: chợ vắng không. 2 Mấy cái quán chơ vơ lộng gió, rác bẩn rải rác lẫn với lá 0,5 rụng của cây đề 3 Hành động cho áo thể hiện tính cách của nhân vật Sơn: 1,0 - Giàu tình yêu thương - Hòa đồng, thân thiện - Tinh tế, nhạy cảm
-Thấu hiểu, sẻ chia - Lòng nhân hậu và sự đồng cảm Thái độ của nhà văn được thể hiện: - Thương xót, đồng cảm với những mảnh đời bất hạnh 4 - Trân trọng vẻ đẹp tâm hồn của những con người bình dị 1,0 - Niềm tin vào những điều tốt đẹp của con người và cuộc sống. Những hành động tích cực của thanh niên đối với trẻ em có hoàn cảnh khó khăn: 5 1,0 - Chia sẻ, giúp đỡ về vật chất và tinh thần - Lan tỏa và kết nối với cộng đồng Ý nghĩa của sự chia sẻ: 6 - Giúp con người vượt qua khó khăn; 1,0 - Giúp cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn. II 5,0 VIẾT a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận: Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề. (0,5 điểm) b. Xác định đúng yêu cầu của đề: phân tích, đánh giá nhân vật Sơn trong trích Gió lạnh đầu mùa của Thạch Lam. (0,5 điểm) c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm: HS có thể trình bày bài viết theo nhiều cách trên cơ sở đảm bảo những yêu cầu sau: (3,25 điểm) * Giới thiệu ngắn gọn về tác giả, tác phẩm. * Phân tích nhân vật Sơn - Hoàn cảnh và tính cách của Sơn + Sơn là một cậu bé sinh ra trong gia đình khá giả, sống trong một ngôi nhà quay lưng vào chợ. + Cậu thân thiện với lũ trẻ nghèo, không kiêu kỳ như các em họ. + Nhạy cảm với hoàn cảnh sống xung quanh, luôn để ý đến cuộc
sống của những đứa trẻ nghèo. - Lòng nhân hậu và sự đồng cảm với người nghèo + Khi thấy bạn bè nghèo khó, Sơn nhận ra sự khác biệt trong cách ăn mặc giữa mình và họ. + Cảm nhận rõ cái lạnh và sự thiếu thốn của những đứa trẻ nghèo như Hiên. + Khi thấy Hiên co ro trong manh áo rách, Sơn động lòng thương và nhớ đến cảnh ngộ khó khăn của bạn. - Hành động đẹp thể hiện tấm lòng nhân ái + Sơn đề xuất với chị Lan đem cho Hiên chiếc áo bông cũ để giúp bạn bớt lạnh. + Hành động tuy nhỏ nhưng thể hiện sự chân thành, tấm lòng nhân hậu, không phân biệt giàu nghèo. + Sau khi quyết định giúp đỡ Hiên, Sơn cảm thấy ấm áp, vui vẻ – thể hiện niềm hạnh phúc khi làm việc tốt. *Đánh giá: -Thạch Lam đã tạo dựng nhân vật Sơn qua ngôn ngữ, cử chỉ, hành động và suy nghĩ. Hình ảnh cậu bé vô tư, non nớt nhưng giàu lòng trắc ẩn hiện lên rất sinh động. Sơn, nhân vật trung tâm, làm nổi bật chủ đề về tình yêu thương, chia sẻ trong xã hội, đặc biệt là tình cảm thuần khiết, trong sáng của trẻ thơ. - Trích đoạn nổi bật giá trị nhân văn của truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa: Ca ngợi tình người, sự sẻ chia trong cuộc sống. d. Chính tả, từ ngữ, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt. HD chấm: Không cho điểm nếu bài làm có quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp. 0,25
e. Sáng tạo: Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ. 0,5