intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Đề cương ôn tập tốt nghiệp

Chia sẻ: Hồ Phúc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:76

Thêm vào BST
Báo xấu
74
lượt xem 10
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tuyển tập các đề thi tốt nghiệp môn địa lý. - Chuyển dịch cơ cấu kinh tế: Một số vấn đề phát triển và phân bố nông nghiệp (đặc điểm nền nông nghiệp, vấn đề phát triển nông nghiệp, vấn đề phát triển ngành thủy sản và lâm nghiepj, tổ chức lãnh thổ nông nghiệp. Một số vấn đề phát triển và phân bố công nghiệp ( cơ cấu ngành công nghiệp, tổ chức lãnh thổ nông nghiệp). Một số vấn đền phát triển và phân bố các ngành dịch vụ ( giao thông vận tải và thông tin liên...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề cương ôn tập tốt nghiệp

  1. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ phÇn a: cÊu tróc ®Ò thi tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ (Cc Kho thí và Kim ñnh cht lng B GD&ðTcông b" tháng 11/2008) I. PHẦN CHUNG CHO TẤT CẢ THÍ SINH (8,0 ðIỂM) Câu I. (3,0 ñiểm) ðịa lý tự nhiên - Vị trí ñịa lý, phạm vi lãnh thổ. - Lịch sử hình thành và phát triển lãnh thổ. - ðất nước nhiều ñồi núi. - Thiên nhiên chịu ảnh hưởng sâu sắc của biển. - Thiên nhiên nhiệt ñới ẩm gió mùa - Thiên nhiên phân hóa ña dạng. - Sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. - Bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai. ðịa lý dân cư - ðặc ñiểm dân số và phân bổ dân cư. - Lao ñộng việc làm. - ðô thị hóa. Câu II. (2,0 ñiểm) Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ðịa lý các ngành kinh tế - Một số vấn ñề phát triển và phân bố nông nghiệp (ñặc ñiểm nền nông nghiệp, vấn ñề phát triển nông nghiệp, vấn ñề phát triển ngành thủy sản và lâm nghiệp, tổ chức lãnh thổ nông nghiệp). - Một số vấn ñề phát triển và phân bố công nghiệp (cơ cấu ngành công nghiệp, vấn ñề phát triển một số ngành công nghiệp trọng ñiểm, vấn ñề tổ chức lãnh thổ công nghiệp. - Một số vấn ñề phát triển và phân bố các ngành dịch vụ (giao thông vận tải và thông tin liên lạc, thương mại, du lịch). Câu III. (3,0 ñiểm) ðịa lý các vùng kinh tế Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt http://onbai.vn
  2. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ - Vấn ñề khai thác thế mạnh ở trung du và miền núi Bắc Bộ. - Vấn ñề chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành ở ñồng bằng sông Hồng. - Vấn ñề phát triển kinh tế-xã hội ở Bắc Trung Bộ - Vấn ñề phát triển kinh tế - xã hội ở duyên hải Nam Trung Bộ. - Vấn ñề khai thác thế mạnh ở Tây Nguyên. - Vấn ñề khai thác lãnh thổ theo chiều sâu ở ðông Nam Bộ. - Vấn ñề sử dụng hợp lý và cải tạo tự nhiên ở ñồng bằng sông Cửu Long. - Vấn ñề phát triển kinh tế, an ninh quốc phòng ở Biển ðông và các ñảo, quần ñảo. - Các vùng kinh tế trọng ñiểm. ðịa lý ñịa phương (ñịa lý tỉnh, thành phố) II. PHẦN RIÊNG (2,0 ðIỂM) Thí sinh học chương trình nào thì chỉ ñược làm câu dành riêng cho chương trình ñó (câu IV.a hoặc IV.b). Câu IV.a. theo chương trình Chuẩn (2,0 ñiểm) Nội dung nằm trong chương trình Chuẩn ñã nêu ở trên. Câu IV.b. Theo chương trình Nâng cao (2,0 ñiểm) Nội dung nằm trong chương trình Nâng cao. Ngoài phần nội dung ñã nêu ở trên, bổ sung các nội dung sau ñây: - Chất lượng cuộc sống (thuộc phần ðịa lý dân cư). - Tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (thuộc phần ðịa lý kinh tế - Chuyển dịch cơ cấu kinh tế. - Vốn ñất và sử dụng vốn ñất (thuộc phần ðịa lý kinh tế - Một số vấn ñề phát triển và phân bố nông nghiệp). - Vấn ñề lương thực, thực phẩm ở ñồng bằng sông Cửu Long (thuộc phần ðịa lý kinh tế - ðịa lý các vùng kinh tế). + Lưu ý : Việc kiểm tra các kỹ năng ñịa lý ñược kết hợp khi kiểm tra các nội dung nói trên. Các kỹ năng ñược kiểm tra gồm: - Kỹ năng về bản ñồ: ñọc bản ñồ ở Atlat ðịa lý Việt Nam (không vẽ lược ñồ). Yêu cầu sử dụng Atlat ðịa lý Việt Nam do Nhà xuất bản Giáo dục phát hành từ năm 2005 trở lại ñây. - Kỹ năng về biểu ñồ: vẽ, nhận xét và giải thích; ñọc biểu ñồ cho trước. - Kỹ năng về bảng số liệu: tính toán, nhận xét. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt http://onbai.vn
  3. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ PhÇn B kiÕn thøc c¬ b¶n I. PhÇn chung cho tÊt c¶ thÝ sinh (8,0 ®iÓm) C©u I. (3,0 ®iÓm) §Þa lÝ tù nhiªn ViÖt Nam VÞ trÝ ®Þa lÝ, ph¹m vi l·nh thæ 1. VÞ trÝ ®Þa lÝ - N−íc ViÖt Nam n»m ë r×a phÝa ®«ng cña b¸n ®¶o §«ng D−¬ng, gÇn trung t©m cña khu vùc §«ng Nam ¸. + Trªn ®Êt liÒn gi¸p : Trung Quèc, Lµo, C¨m-pu-chia; + Trªn biÓn gi¸p : Trung Quèc, C¨m-pu-chia, Phi-lip-pin, Ma-lai-xi-a, Bru-n©y, In-®«- nª-xi-a, Xin-ga-po, Th¸i Lan. - PhÇn trªn ®Êt liÒn : §iÓm cùc VÜ ®é/Kinh §Þa ®iÓm ®é B¾c 23o23'B XB Lòng Có, huyÖn §ång V¨n, tØnh Hµ Giang Nam 8o34'B XB §Êt Mòi, huyÖn Ngäc HiÓn, tØnh Cµ Mau T©y 102o09'§ XB SÝn ThÇu, huyÖn M−êng NhÐ, tØnh §iÖn Biªn o §«ng 109 24'§ XB V¹n Th¹nh, huyÖn V¹n Ninh, tØnh Kh¸nh Hoµ - PhÇn trªn biÓn : hÖ täa ®é ®Þa lÝ kÐo dµi tíi tËn kho¶ng vÜ ®é 6o50'B vµ tõ kho¶ng kinh ®é 101o § ®Õn trªn 117o 20' § t¹i BiÓn §«ng. - Kinh tuyÕn 1050§ ch¹y qua n−íc ta, nªn ®¹i bé phËn lBnh thæ n»m trong khu vùc mói giê thø 7. 2. Ph¹m vi l·nh thæ a) Vïng ®Êt : gåm toµn bé phÇn ®Êt liÒn vµ c¸c h¶i ®¶o, tæng diÖn tÝch : 331.212km2. - Biªn giíi trªn ®Êt liÒn : + H¬n 4500 km (®−êng biªn giíi ViÖt Nam - Trung Quèc dµi h¬n 1400 km, ViÖt Nam - Lµo dµi gÇn 2100 km, ViÖt Nam - Cam-pu-chia dµi h¬n 1100 km). PhÇn lín biªn giíi n»m ë miÒn nói, cßn l¹i n»m ë vïng ®ång b»ng. + PhÇn lín biªn giíi n−íc ta n»m ë khu vùc miÒn nói. ViÖc th«ng th−¬ng víi c¸c n−íc l¸ng giÒng ®−îc tiÕn hµnh qua c¸c cöa khÈu. - §−êng bê biÓn : 3260 km, ch¹y tõ Mãng C¸i (Qu¶ng Ninh) ®Õn Hµ Tiªn (Kiªn Giang). - Cã h¬n 4000 hßn ®¶o lín nhá + PhÇn lín lµ c¸c ®¶o ven bê. + Hai quÇn ®¶o ë ngoµi kh¬i xa trªn BiÓn §«ng : quÇn ®¶o Hoµng Sa (thuéc thµnh phè §µ N½ng) vµ quÇn ®¶o Tr−êng Sa (thuéc tØnh Kh¸nh Hoµ). b) Vïng biÓn Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt http://onbai.vn
  4. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ - Vïng biÓn cña n−íc ta gåm : néi thuû, lBnh h¶i, vïng tiÕp gi¸p lBnh h¶i, vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ vµ thÒm lôc ®Þa. + Néi thuû lµ vïng n−íc tiÕp gi¸p víi ®Êt liÒn, ë phÝa trong ®−êng c¬ së. + LBnh h¶i lµ vïng biÓn thuéc chñ quyÒn quèc gia trªn biÓn, cã chiÒu réng 12 h¶i lÝ (1 h¶i lÝ = 1852 m). + Vïng tiÕp gi¸p lBnh h¶i • Lµ vïng biÓn ®−îc quy ®Þnh nh»m ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn chñ quyÒn cña n−íc ven biÓn, réng 12 h¶i lÝ. • Trong vïng nµy, nhµ n−íc ta cã quyÒn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ó ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng, kiÓm so¸t thuÕ quan, c¸c quy ®Þnh vÒ y tÕ, m«i tr−êng, nhËp c−... + Vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ • Lµ vïng tiÕp liÒn víi lBnh h¶i vµ hîp víi lBnh h¶i thµnh mét vïng biÓn réng 200 h¶i lÝ tÝnh tõ ®−êng c¬ së. • ë vïng nµy, nhµ n−íc ta cã chñ quyÒn hoµn toµn vÒ kinh tÕ nh−ng vÉn ®Ó c¸c n−íc kh¸c ®−îc ®Æt èng dÉn dÇu, d©y c¸p ngÇm vµ tµu thuyÒn, m¸y bay n−íc ngoµi ®−îc tù do vÒ hµng h¶i vµ hµng kh«ng theo C«ng −íc quèc tÕ quy ®Þnh. + ThÒm lôc ®Þa • Lµ phÇn ngÇm d−íi biÓn vµ lßng ®Êt d−íi ®¸y biÓn thuéc phÇn lôc ®Þa kÐo dµi, më réng ra ngoµi lBnh h¶i cho ®Õn bê ngoµi cña r×a lôc ®Þa, cã ®é s©u kho¶ng 200 m hoÆc h¬n n÷a. • Nhµ n−íc ta cã chñ quyÒn hoµn toµn vÒ mÆt th¨m dß, khai th¸c, b¶o vÖ vµ qu¶n lÝ c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn ë thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam. - Vïng biÓn ViÖt Nam cã diªn tÝch kho¶ng 1 triÖu km2 t¹i BiÓn §«ng. c) Vïng trêi - Lµ kho¶ng kh«ng gian kh«ng giíi h¹n ®é cao bao trïm lªn trªn lBnh thæ n−íc ta. - Trªn ®Êt liÒn ®−îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c ®−êng biªn giíi. - Trªn biÓn lµ ranh giíi bªn ngoµi cña lBnh h¶i vµ kh«ng gian c¸c ®¶o. 3. ý nghÜa cña vÞ trÝ ®Þa lÝ ViÖt Nam a) ý nghÜa tù nhiªn − VÞ trÝ ®Þa lÝ ®B quy ®Þnh ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thiªn nhiªn n−íc ta mang tÝnh chÊt nhiÖt ®íi Èm giã mïa. + N»m hoµn toµn trong vïng nhiÖt ®íi ë b¸n cÇu B¾c nªn cã nÒn nhiÖt ®é cao. + N»m trong khu vùc th−êng xuyªn chÞu ¶nh h−ëng cña giã MËu dÞch vµ giã mïa ch©u ¸ nªn khÝ hËu cã hai mïa râ rÖt. + ChÞu ¶nh h−ëng s©u s¾c cña biÓn nªn th¶m thùc vËt bèn mïa xanh tèt. − N−íc ta n»m ë vÞ trÝ tiÕp gi¸p gi÷a lôc ®Þa vµ ®¹i d−¬ng liÒn kÒ víi vµnh ®ai sinh kho¸ng Th¸i B×nh D−¬ng vµ vµnh ®ai sinh kho¸ng §Þa Trung H¶i, trªn ®−êng di l−u vµ di c− cña nhiÒu loµi ®éng thùc vËt nªn cã nhiÒu tµi nguyªn kho¸ng s¶n vµ tµi nguyªn sinh vËt v« cïng quý gi¸. − VÞ trÝ vµ h×nh thÓ n−íc ta ®B t¹o nªn sù ph©n ho¸ ®a d¹ng cña tù nhiªn gi÷a miÒn B¾c víi miÒn Nam, gi÷a miÒn nói vµ ®ång b»ng, ven biÓn, h¶i ®¶o. − N−íc ta còng n»m trong vïng cã nhiÒu thiªn tai : bBo, lò lôt, h¹n h¸n th−êng x¶y ra h»ng n¨m. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt http://onbai.vn
  5. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ b) ý nghÜa kinh tÕ, v¨n ho¸ − x héi vµ quèc phßng - VÒ kinh tÕ + ViÖt Nam n»m trªn ngB t− ®−êng hµng h¶i vµ hµng kh«ng quèc tÕ quan träng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho n−íc ta giao l−u víi c¸c n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. + N−íc ta cßn lµ cöa ngâ më lèi ra biÓn thuËn tiÖn cho c¸c n−íc Lµo, c¸c khu vùc §«ng B¾c Th¸i Lan vµ Cam-pu-chia, T©y Nam Trung Quèc. + VÞ trÝ ®Þa lÝ thuËn lîi cña n−íc ta cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c vïng lBnh thæ, t¹o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, héi nhËp víi c¸c n−íc trªn thÕ giíi, thu hót vèn ®Çu t− cña n−íc ngoµi. - VÒ v¨n ho¸ - xB héi : vÞ trÝ ®Þa lÝ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho n−íc ta chung sèng hoµ b×nh, hîp t¸c h÷u nghÞ vµ cïng ph¸t triÓn víi c¸c n−íc, ®Æc biÖt lµ víi c¸c n−íc l¸ng giÒng vµ c¸c n−íc trong khu vùc §«ng Nam ¸. - VÒ an ninh, quèc phßng: + N−íc ta cã mét vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng ë vïng §«ng Nam ¸, mét khu vùc kinh tÕ rÊt n¨ng ®éng vµ nh¹y c¶m víi nh÷ng biÕn ®éng chÝnh trÞ trªn thÕ giíi. + BiÓn §«ng ®èi víi n−íc ta lµ mét h−íng chiÕn l−îc quan träng trong c«ng cuéc x©y dùng, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ b¶o vÖ ®Êt n−íc. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn l·nh thæ ViÖt Nam 1. Giai ®o¹n TiÒn Cambri Lµ giai ®o¹n h×nh thµnh nÒn mãng ban ®Çu cña lBnh thæ ViÖt Nam víi c¸c ®Æc ®iÓm : a) Giai ®o¹n cæ nhÊt vµ kÐo dµi nhÊt trong lÞch sö ph¸t triÓn lnh thæ ViÖt Nam - DiÔn ra trong kho¶ng 2 tØ n¨m, kÕt thóc c¸ch ®©y 542 triÖu n¨m. - C¸c ®¸ biÕn chÊt cæ : cã ë Kon Tum, Hoµng Liªn S¬n. b) DiÔn ra trong mét ph¹m vi hÑp trªn phÇn lnh thæ n−íc ta hiÖn nay - TËp trung ë khu vùc nói cao Hoµng Liªn S¬n vµ Trung Trung Bé. c) C¸c ®iÒu kiÖn cæ ®Þa lÝ cßn rÊt s¬ khai vµ ®¬n ®iÖu - XuÊt hiÖn th¹ch quyÓn, líp khÝ quyÓn rÊt máng. - Thñy quyÓn b¾t ®Çu xuÊt hiÖn. - Sinh vËt cßn ë d¹ng s¬ khai nguyªn thñy (t¶o, ®éng vËt th©n mÒm) 2. Giai ®o¹n Cæ kiÕn t¹o Cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn lÞch sö ph¸t triÓn cña tù nhiªn n−íc ta. a) DiÔn ra trong thêi gian kh¸ dµi - KÐo dµi tíi 475 triÖu n¨m. - ChÊm døt c¸ch ®©y 65 triÖu n¨m. b) Cã nhiÒu biÕn ®éng m¹nh mÏ nhÊt trong lÞch sö ph¸t triÓn tù nhiªn n−íc ta - Cã c¸c k× vËn ®éng t¹o nói : Calª®«ni, HÐcxi ni (®¹i Cæ sinh) ; In®«nªxini, Kimªri (Trung sinh). - §Êt ®¸ rÊt cæ, cã c¶ : trÇm tÝch, macma, biÕn chÊt. - C¸c ®¸ trÇm tÝch ph©n bè réng kh¾p trªn lBnh thæ + §¸ v«i tuæi §ªv«n vµ Cacbon - Pecmi cã nhiÒu ë miÒn B¾c. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt
  6. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ + TrÇm tÝch lôc ®Þa ®¹i Trung sinh båi lÊp ë c¸c vïng tròng hinhd thµnh nªn c¸c má than ë Qu¶ng Ninh, Qu¶ng Nam. + §¸ c¸t kÕt, cuéi kÕt mµu ®á sÉm ë khu vùc §«ng B¾c. - C¸c ho¹t ®éng uèn nÕp vµ n©ng lªn diÔn ra ë nhiÒu n¬i + Trong ®¹i Cæ sinh : ®Þa khèi Th−îng nguån s«ng Ch¶y, khèi n©ng ViÖt B¾c, ®Þa khèi Kon Tum. + Trong ®¹i Trung sinh : c¸c dBy nói h−íng t©y b¾c - ®«ng nam ë T©y B¾c vµ B¾c Trung Bé, c¸c dBy nói h−íng vßng cung ë §«ng B¾c vµ khu vùc nói cao ë Nam Trung Bé. - Cã c¸c ®øt gBy, ®éng ®Êt víi c¸c lo¹i ®¸ macma (x©m nhËp, phun trµo), c¸c kho¸ng s¶n quý (®ång, s¾t, thiÕc, vµng, b¹c, ®¸ quý) c) Líp vá c¶nh quan ®Þa lÝ nhiÖt ®íi ë n−íc ta ® rÊt ph¸t triÓn - C¸c ®iÒu kiÖn cæ ®Þa lÝ cña vïng nhiÖt ®íi Èm ë n−íc ta ®B h×n tahnhf vµ ph¸t triÓn thuËn lîi VÒ c¬ b¶n, ®¹i bé phËn lBnh thæ n−íc ta hiÖn nay ®B ®−îc ®Þnh h×nh tõ khi kÕt thóc giai ®o¹n Cæ kiÕn t¹o. 3. Giai ®o¹n T©n kiÕn t¹o a) DiÔn ra ng¾n nhÊt trong lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña tù nhiªn n−íc ta - ChØ míi b¾t ®Çu c¸ch ®©y 65 triÖu n¨m. - VÉn tiÕp diÔn cho ®Õn ngµy nay. b) ChÞu sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña k× vËn ®éng t¹o nói Anp¬ - Himalya vµ nh÷ng biÕn ®æi khÝ hËu cã quy m« toµn cÇu - VËn ®éng t¹o nói Anp¬ - Himalaya t¸c ®éng ®Õn n−íc ta c¸ch ®©y kho¶ng 23 triÖu n¨m, cho ®Õn ngµy nay. - C¸c ho¹t ®éng x¶y ra : uèn nÕp, ®øt gBy, phun trµo macma, n©ng cao vµ h¹ thÊp ®Þa h×nh, båi lÊp c¸c bån tròng lôc ®Þa. - KhÝ hËu Tr¸i §Êt + Cã nh÷ng biÕn ®æi lín víi nh÷ng thêi k× b¨ng hµ g©y nªn t×nh tr¹ng dao ®éng lín cña mùc n−íc biÓn. + §B cã nhiÒu lÇn biÓn tiÕn vµ biÓn lïi (dÊu vÕt ®Ó l¹i : c¸c thÒm biÓn, cån c¸t...). c) Lµ giai ®o¹n tiÕp tôc hoµn thiÖn c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn lµm cho ®Êt n−íc ta cã diÖn m¹o vµ ®Æc ®iÓm tù nhiªn nh− hiÖn nay. - ¶nh h−ëng cña vËn ®éng T©n kiÕn t¹o + Mét sè vïng nói ®−îc n©ng lªn (®iÓn h×nh lµ Hoµng Liªn S¬n), ®Þa h×nh trÎ l¹i,. + C¸c qu¸ tr×nh ®Þa m¹o (x©m thùc, båi tô) ®−îc ®Èy m¹nh. + HÖ thèng s«ng suèi ®B båi ®¾p nªn nh÷ng ®ång b»ng ch©u thæ réng lín (®iÓn h×nh lµ ®ång b»ng B¾c Bé vµ ®ång b»ng Nam Bé). + C¸c kho¸ng s¶n cã nguån gèc ngo¹i sinh ®−îc h×nh thµnh (dÇu má, khÝ tù nhiªn, than n©u, b«xit,...). - C¸c ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn nhiÖt ®íi Èm ®B ®−îc thÓ hiÖn râ nÐt : + Phong hãa vµ h×nh thµnh ®Êt. + NhiÖt Èm dåi dµo. + S«ng ngßi vµ n−íc ngÇm phong phó. + Thæ nh−ìng vµ sinh vËt phong phó vµ ®a d¹ng. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt
  7. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ ®Êt n−íc nhiÒu ®åi nói 1. §Æc ®iÓm chung cña dÞa h×nh a) §Þa h×nh ®åi nói chiÕm phÇn lín diÖn tÝch, nh−ng chñ yÕu lµ ®åi nói thÊp. - §åi nói chiÕm tíi 3/4 diÖn tÝch lBnh thæ, ®ång b»ng chØ chiÕm 1/4 diÖn tÝch. - §Þa h×nh ®ång b»ng vµ ®åi nói thÊp (d−íi 1000 m) chiÕm 85% diÖn tÝch. §Þa h×nh nói cao (trªn 2000m) chØ chiÕm 1% diÖn tÝch c¶ n−íc. b) CÊu tróc ®Þa h×nh kh¸ ®a d¹ng - §Þa h×nh n−íc ta ®−îc vËn ®éng T©n kiÕn t¹o lµm trÎ l¹i vµ cã tÝnh ph©n bËc râ rÖt. - §Þa h×nh thÊp dÇn tõ t©y b¾c xuèng ®«ng nam. - CÊu tróc ®Þa h×nh gåm hai h−íng chÝnh : + H−íng t©y b¾c - ®«ng nam ; thÓ hiÖn râ rÖt tõ h÷u ng¹n s«ng Hång ®Õn dBy B¹ch MB. + H−íng vßng cung : thÓ hiÖn ë vïng nói §«ng B¾c vµ khu vùc Nam Trung Bé (Tr−êng S¬n Nam). c) §Þa h×nh cña vïng nhiÖt ®íi Èm giã mïa. C¸c biÓu hiÖn : - BÒ mÆt ®Þa h×nh bÞ c¾t xÎ ; ®Êt bÞ bµo mßn, röa tr«i,... - §Êt ®¸ vôn bë, hiÖn t−îng ®Êt tr−ît, ®¸ lë phæ biÕn. - Cã nhiÒu d¹ng ®Þa h×nh cacxt¬ (hang ®éng ngÇm, suèi c¹n, thung kh«,...). - Mét sè d¹ng ®Þa h×nh ®Æc biÖt : ®µm lÇy - than bïn, bBi triÒu ®−íc - vÑt, c¸c bê biÓn san h«,... d) §Þa h×nh chÞu t¸c ®éng m¹nh mÏ cña con ng−êi : con ng−êi san nói, ®µo hå, ®¾p ®¹p ng¨n s«ng,.... 2. C¸c khu vùc ®Þa h×nh a) Khu vùc ®åi nói - §Þa h×nh nói : chia thµnh 4 vïng + Vïng nói §«ng B¾c : n»m ë t¶ ng¹n s«ng Hång. • §Þa h×nh nói thÊp chiÕm phÇn lín diÖn tÝch. • Cã 4 c¸nh cung lín chôm ®Çu ë Tam §¶o, më ra vÒ phÝa b¾c vµ phÝa ®«ng : S«ng G©m Ng©n S¬n, B¾c S¬n, §«ng TriÒu. • H−íng nói : vßng cung. C¸c thung lòng s«ng còng theo h−íng vßng cung (s«ng CÇu, s«ng Th−¬ng, s«ng Lôc Nam,..) • §Þa h×nh thÊp dÇn tõ t©y b¾c - ®«ng nam. Nh÷ng ®Ønh nói cao trªn 2000 m n»m trªn vïng Th−îng nguån s«ng Ch¶y. C¸c khèi nói ®¸ v«i ®å sé cao trªn 1000 m n»m ë biªn giíi ViÖt - Trung. Trung t©m lµ vïng ®åi nói thÊp 500 - 600 m. + Vïng nói T©y B¾c : n»m gi÷a s«ng Hång vµ s«ng C¶. • Cã ®Þa h×nh cao nhÊt n−íc ta. • Cã 3 m¹ch nói lín h−íng t©y b¾c - ®«ng nam (PhÝa ®«ng lµ dBy Hoµng Liªn S¬n ch¹y dµi tõ biªn giíi ViÖt - Trung ®Õn khuûu s«ng §µ, phÝa t©y lµ ®Þa h×nh nói trung b×nh cña c¸c dBy nói ch¹y däc biªn giíi ViÖt - Lµo tõ Khoan La San ®Õn C¶ ; ë gi÷a thÊp h¬n lµ dBy nói, c¸c s¬n nguyªn, cao nguyªn ®¸ v«i tõ Phong Thæ ®Õn Méc Ch©u tiÕp nèi nh÷ng ®åi nói ®¸ v«i ë Ninh B×nh - Thanh Ho¸). • H−íng nói chr yÕu : t©y b¾c - ®«ng nam. C¸c thung lòng s«ng cïng h−íng (s«ng §µ, s«ng MB, s«ng Chu,...). • §Þa h×nh thÊp dÇn tõ t©y b¾c - ®«ng nam. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt
  8. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ + Vïng nói Tr−êng S¬n B¾c : tõ phÝa nam s«ng C¶ tíi dBy B¹ch MB. • Gåm c¸c dBy nói song song vµ so le theo h−íng T©y B¾c - §«ng Nam. • ThÊp vµ hÑp ngang • §−îc n©ng cao ë hai ®Çu (phÝa b¾c lµ vïng nói T©y NghÖ An vµ phÝa nam lµ vïng nói T©y Thõa Thiªn HuÕ), thÊp tròng ë gi÷a (vïng ®¸ v«i Qu¶ng B×nh vµ vïng ®åi nói thÊp Qu¶ng TrÞ). + Vïng nói Tr−êng S¬n Nam : tõ B¹ch MB ®Õn cùc Nam Trung Bé. • Gåm c¸c khèi nói vµ cao nguyªn. H−íng vßng cung, quay l−ng ra biÓn. • Khèi nói Kon Tum vµ khèi nói cùc Nam Trung Bé ®−îc n©ng cao, ®å sé; vïng nói Qu¶ng NgBi, B×nh §Þnh thÊp xuèng h¬n. • Cã sù bÊt ®èi xøng râ rÖt gi÷a hai s−ên : phÝa ®«ng s−ên dèc cña c¸c ®Ønh cao trªn 2000m. PhÝa t©y lµ c¸c bÒ mÆt cao nguyªn badan Pl©y Ku, §¨k L¨k, M¬ N«ng, Di Linh t−¬ng ®èi b»ng ph¼ng, cã ®é cao 500 - 800 - 1000 m vµ c¸c b¸n b×nh nguyªn xen ®åi. - §Þa h×nh b¸n b×nh nguyªn vµ vïng ®åi trung du - B¸n b×nh nguyªn ë §«ng Nam Bé víi bËc thÒm phï sa cæ ë ®é cao kho¶ng 100 m vµ bÒ mÆt phñ badan ®é cao kho¶ng 200 m. - §Þa h×nh ®åi trung du phÇn nhiÒu là c¸c thÒm phï sa cæ bÞ chia c¾t do t¸c ®éng cña dßng ch¶y. D¶i ®åi trung du réng nhÊt n»m ë r×a ®ång b»ng s«ng Hång vµ thu hÑp ë r×a ®ång b»ng ven biÓn miÒn Trung. b) Khu vùc ®ång b»ng - §ång b»ng ch©u thæ s«ng : gåm ®ång b»ng s«ng Hång vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long, ®−îc thµnh t¹o vµ ph¸t triÓn do phï sa s«ng båi tô dÇn trªn mét vÞnh biÓn n«ng, thÒm lôc ®Þa më réng. + §ång b»ng s«ng Hång • Lµ ®ång b»ng båi tô phï sa cña hÖ thèng s«ng Hång vµ hÖ thèng s«ng Th¸i B×nh, ®−îc con ng−êi khai ph¸ tõ l©u vµ biÕn ®æi m¹nh. • DiÖn tÝch : kho¶ng 15 ngh×n km2. • §Þa h×nh cao ë r×a phÝa t©y vµ t©y b¾c, thÊp dÇn ra biÓn vµ bÞ chia c¾t thµnh nhiÒu «. Do cã ®ª ven s«ng ng¨n lò nªn vïng trong ®ª kh«ng ®−îc båi phï sa hµng n¨m, t¹o thµnh c¸c bËc ruéng cao b¹c mµu vµ c¸c « tròng ngËp n−íc, vïng ngoµi ®ª ®−îc båi phï sa hµng n¨m. + §ång b»ng s«ng Cöu Long (T©y Nam Bé) • Lµ ®ång b»ng ch©u thæ ®−îc båi tô phï sa h»ng n¨m cña s«ng TiÒn vµ s«ng HËu. • DiÖn tÝch : kho¶ng 40 ngh×n km2. • §Þa h×nh thÊp, ph¼ng. Trªn bÒ mÆt ®ßng b»ng cã m¹ng l−íi kªnh r¹ch ch»ng chÞt ; vÒ mïa lò, n−íc ngËp trªn diÖn réng. cßn vÒ mïa c¹n, n−íc triÒu lÊn m¹nh lµm cho gÇn 2/3 diÖn tÝch ®ång b»ng lµ ®Êt mÆn, ®Êt phÌn. §ång b»ng cã c¸c vïng tròng lín nh− §ång Th¸p M−êi, Tø gi¸c Long Xuyªn.... - §ång b»ng ven biÓn : d¶i ®ång b»ng ven biÓn miÒn Trung + BiÓn ®ãng vai trß chñ yÕu trong sù h×nh thµnh d¶i ®ång b»ng, nªn ®Êt th−êng nghÌo, nhiÒu c¸t, Ýt phï sa s«ng. + Tæng diÖn tÝch kho¶ng 15 ngh×n km2. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt
  9. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ + §ång b»ng phÇn nhiÒu hÑp ngang vµ bÞ chia c¾t thµnh nhiÒu ®ång b»ng nhá. ChØ cã mét vµi ®ång b»ng ®−îc më réng ë c¸c cöa s«ng lín : ®ång b»ng Thanh Ho¸, NghÖ An, Tuy Hoµ. + ë nhiÒu ®ång b»ng th−êng cã sù ph©n chia lµm 3 d¶i : gi¸p biÓn lµ cån c¸t, ®Çm ph¸; gi÷a lµ vïng thÊp tròng ; d¶i trong cïng ®B ®−îc båi tô thµnh ®ång b»ng. 3. ThÕ m¹nh vµ h¹n chÕ vÒ tù nhiªn cña c¸c khu vùc ®åi nói vµ ®ång b»ng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi a) Khu vùc ®åi nói - C¸c thÕ m¹nh + Kho¸ng s¶n : khu vùc ®åi nói tËp trung nhiÒu lo¹i kho¸ng s¶n (®ång, ch×, thiÕc, s¾t, b«xit, apatit, ®¸ v«i, than ®¸, vËt liÖu x©y dùng,...§ã lµ nguyªn, nhiªn liÖu cho nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp. + Rõng vµ ®Êt trång : • T¹o c¬ së cho ph¸t triÓn nÒn n«ng, l©m nghiÖp nhiÖt ®íi. • Rõng giµu cã vÒ thµnh phÇn loµi ®éng, thùc vËt ; trong ®ã nhiÒu loµi quý hiÕm. • C¸c bÒ mÆt cao nguyªn vµ c¸c thung lòng t¹o thuËn lîi cho viÖc h×nh thµnh c¸c vïng chuyªn canh c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶, ph¸t triÓn ch¨n nu«i ®¹i gia sóc. • Ngoµi c¸c c©y trång, vËt nu«i nhiÖt ®íi, ë vïng cao cßn cã thÓ nu«ii trång ®−îc c¸c loµi ®éng, thùc vËt cËn nhiÖt vµ «n ®íi. • §Êt ®ai vïng b¸n b×nh nguyªn vµ ®åi trung du thÝch hîp ®Ó trång c¸c c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶ vµ c©y l−¬ng thùc. + Nguån thuû n¨ng : c¸c s«ng miÒn nói cã tiÒm n¨ng thuû ®iÖn rÊt lín. + TiÒm n¨ng du lÞch : miÒn nói cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh du lÞch (tham quan, nghØ d−ìng, du lÞch sinh th¸i,...). - C¸c mÆt h¹n chÕ + §Þa h×nh bÞ chia c¾t m¹nh, nhiÒu s«ng suèi, hÎm vùc, s−ên dèc g©y trë ng¹i cho giao th«ng, cho viÖc khai th¸c tµi nguyªn vµ giao l−u kinh tÕ gi÷a c¸c vïng. + Do m−a nhiÒu, ®é dèc lín, miÒn nói cßn lµ n¬i x¶y ra nhiÒu thiªn tai (lò nguån, lò quÐt, xãi mßn, tr−ît lë ®Êt,...). + T¹i c¸c ®øt gBy s©u cã nguy c¬ ph¸t sinh ®éng ®Êt. + C¸c thiªn tai kh¸c : lèc, m−a ®¸, s−¬ng muèi, rÐt h¹i.. th−êng g©y t¸c h¹i lín cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng d©n c−. b) Kkhu vùc ®ång b»ng - C¸c thÕ m¹nh + Lµ c¬ së ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nhiÖt ®íi, ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i n«ng s¶n, mµ n«ng s¶n chÝnh lµ lóa g¹o. + Cung cÊp c¸c nguån lîi thiªn nhiªn kh¸c (kho¸ng s¶n, thuû s¶n vµ l©m s¶n). + Lµ n¬i cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó tËp trung c¸c thµnh phè, c¸c khu c«ng nghiÖp, c¸c trung t©m th−¬ng m¹i. - H¹n chÕ : c¸c thiªn tai nh− bBo, lôt, h¹n h¸n,... th−êng x¶y ra. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt
  10. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ thiªn nhiªn chÞu ¶nh h−ëng s©u s¾c cña biÓn 1. Kh¸i qu¸t vÒ BiÓn §«ng - BiÓn réng, cã diÖn tÝch 3,477 triÖu km2 - BiÓn t−¬ng ®èi kÝn. - N»m trong vïng nhiÖt ®íi Èm giã mïa 2. ¶nh h−ëng cña BiÓn §«ng ®Õn thiªn nhiªn ViÖt Nam a) KhÝ hËu - T¨ng ®é Èm cña c¸c khèi khÝ qua biÓn, mang l¹i cho n−íc ta l−îng m−a vµ ®é Èm lín, lµm dÞu bít thêi tiÕt nãng bøc trong mïa h¹ vµ gi¶m bít tÝnh chÊt kh¾c nghiÖt cña thêi tiÕt l¹nh kh« trong mïa ®«ng. b) §Þa h×nh vµ c¸c hÖ sinh th¸i vïng ven biÓn - C¸c d¹ng ®Þa h×nh ven biÓn rÊt ®a d¹ng : vÞnh cöa s«ng, c¸c bê biÓn mµi mßn, c¸c tam gi¸c ch©u cã bBi triÒu réng, c¸c bBi c¸t ph¼ng, c¸c ®Çm ph¸, cån c¸t, c¸c vòng vÞnh n−íc s©u, c¸c ®¶o ven bê vµ nh÷ng r¹n san h«... - C¸c hÖ sinh th¸i vïng ven biÓn rÊt ®a d¹ng vµ giµu cã. + HÖ sinh th¸i rõng ngËp mÆn : diÖn tÝch réng, cho n¨ng suÊt sinh häc cao. + C¸c hÖ sinhh th¸i trªn ®Êt phÌn vµ hÖ sinh th¸i rõng trªn ®¶o còng rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. c) Tµi nguyªn thiªn nhiªn vïng biÓn - Tµi nguyªn kho¸ng s¶n : dÇu khÝ (cã tr÷ l−îng lín vµ gi¸ trÞ nhÊt), c¸c má sa kho¸ng nh− ti tan, c¸c bBi c¸t ven biÓn (tr÷ l−îng lín). Vïng ven biÓn thuËn lîi cho nghÒ lµm muèi. - Tµi nguyªn h¶i s¶n : sinh vËt giµu thµnh phÇn loµi vµ cã n¨ng suÊt sinh häc cao, nhÊt lµ ë ven bê. Trong BiÓn §«ng cã tíi trªn 2000 loµi c¸, h¬n 100 loµi t«m, kho¶ng vµi chôc loµi mùc, hµng ngh×n loµi sinh vËt phï du vµ sinh vËt ®¸y. + Ven c¸c ®¶o, nhÊt lµ hai quÇn ®¶o lín Hoµng Sa vµ Tr−êng Sa cßn cã c¸c r¹n san h« vµ c¸c loµi sinh vËt kh¸c tËp trung. d) Thiªn tai - BBo : mçi n¨m trung b×nh cã 3 ®Õn 4 c¬n bBo trùc tiÕp tõ BiÓn §«ng ®æ vµo n−íc ta, g©y nhiÒu thiÖt h¹i nÆng nÒ cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. - S¹t lë bê biÓn : x¶y ra nhiÒu ë d¶i bê biÓn Trung Bé. - C¸t bay, c¸t ch¶y lÊn chiÕm ruéng v−ên, lµng m¹c vµ lµm hoang ho¸ ®Êt ®ai ë vïng ven biÓn miÒn Trung. Thiªn nhiªn nhiÖt ®íi Èm giã mïa 1. KhÝ hËu nhiÖt ®íi Èm giã mïa a) TÝnh chÊt nhiÖt ®íi - N−íc ta n»m trong vïng néi chÝ tuyÕn. H»ng n¨m, lBnh thæ n−íc ta nhËn ®−îc l−îng bøc x¹ mÆt trêi lín vµ mäi n¬i trong n¨m ®Òu cã hai lÇn MÆt Trêi qua thiªn ®Ønh. - Tæng bøc x¹ lín, c©n b»ng bøc x¹ d−¬ng quanh n¨m. - NhiÖt ®é trung b×nh n¨m cao, trªn 20oC (trõ vïng nói cao), tæng sè giê n¾ng tuú n¬i tõ 1400 - 3000 giê/n¨m. b) L−îng m−a, ®é Èm lín Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt
  11. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ - L−îng m−a trung b×nh n¨m tõ 1500 - 2000 mm, ë s−ên ®ãn giã biÓn vµ c¸c khèi nói cao cã thÓ lªn ®Õn 3500 - 4000 mm. - §é Èm kh«ng khÝ cao, trªn 80%, c©n b»ng Èm lu«n lu«n d−¬ng. c) Giã mïa - Giã mïa mïa ®«ng + Tõ th¸ng XI - IV, miÒn B¾c chÞu t¸c ®éng cña khèi khÝ l¹nh ph−¬ng B¾c thæi theo h−íng ®«ng b¾c, th−êng gäi lµ giã mïa §«ng B¾c. + Giã mïa §«ng B¾c t¹o nªn mét mïa ®«ng l¹nh ë miÒn B¾c : nöa ®Çu mïa ®«ng thêi tiÕt l¹nh klh«, nöa sau mïa ®«ng l¹n Èm, cso m−a phïn ë vïng ven biÓn vµ c¸c ®ång b»ng B¾c Bé, B¾c Trung Bé. + Khi di chuyÓn xuèng phÝa nam, giã mïa §«ng B¾c suy yÕu dÇn, bít l¹nh h¬n vµ hÇu nh− bÞ chÆn l¹i ë dBy B¹ch MB. Tõ §µ N½ng trë vµo, TÝn phong b¸n cÇu B¾c thæi theo h−íng ®«ng b¾c chiÕm −u thÕ, g©y m−a cho vïng ven biÓn Trung Bé, trong khi Nam Bé vµ T©y Nguyªn lµ mïa kh«. - Giã mïa mïa h¹ : Tõ th¸ng V - X, cã hai luång giã cïng h−íng t©y nam thæi vµo n−íc ta. + Vµo ®Çu mïa h¹ : khèi khÝ nhiÖt ®íi Èm tõ B¾c Ên §é D−¬ng di chuyÓn theo h−íng t©y nam x©m nhËp trùc tiÕp vµ g©y m−a lín cho ®ång b»ng Nam Bé vµ T©y Nguyªn. Khi v−ît qua dBy Tr−êng S¬n vµ c¸c dBy nsi däc theo biªn giíi ViÖt - Lµo, g©y hiÖn t−îng ph¬n kh« nãng cho vïng ®ång b»ng ven biÓnTrung Bé vµ phÇn nam cña khu vùc T©y B¾c. + Vµo gi÷a cuèi mïa h¹ : giã mïa T©y Nam (xuÊt ph¸t tõ cao ¸p cËn chÝ tuyÕn b¸n cÇu Nam) ho¹t ®éng m¹nh. Giã nµy g©y ra m−a lín vµ kÐo dµi cho c¸c vïng ®ãn giã ë Nam Bé vµ T©y Nguyªn, cïng víi d¶i héi tô nhiÖt ®íi g©y m−a vµo mïa h¹ cho c¶ hai miÒn Nam, B¾c vµ m−a vµo th¸ng IX cho Trung Bé. Thiªn nhiªn nhiÖt ®íi Èm giã mïa (tiÕp theo) 2. C¸c thµnh phÇn tù nhiªn kh¸c a) §Þa h×nh - X©m thùc m¹nh ë miÒn ®åi nói : trªn c¸c s−ên dèc mÊt líp phñ thùc vËt, bÒ mÆt ®Þa h×nh bÞ c¾t xÎ, ®Êt bÞ xãi mßn, röa tr«i, nhiÒu n¬i chØ cßn tr¬ sái ®¸. BiÓu hiÖn ë nhiÒu d¹ng ®Þa h×nh : ®Êt tr−ît, ®¸ lë, ®Þa h×nh cacxt¬, ®åi thÊp xen thung lòng. - Båi tô nhanh ë ®ång b»ng h¹ l−u s«ng : r×a phÝa ®«ng nam ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång vµ phÝa t©y nam ®ång b»ng s«ng Cöu Long hµng n¨m lÊn ra biÓn tõ vµi chôc ®Õn gÇn tr¨m mÐt. b) S«ng ngßi - M¹ng l−íi s«ng ngßi dµy ®Æc (rªn toµn lBnh thæ cã 2360 con s«ng cã chiÒu dµi trªn 10 kmm, däc bê biÓn, trung b×nh cø 20 km l¹i gÆp mét cöa s«ng). S«ng ngßi n−íc ta nhiÒu, nh−ng phÇn lín lµ s«ng nhá. - S«ng ngßi nhiÒu n−íc, giµu phï sa + Tæng l−îng n−íc 839 tØ m3/n¨m. + Tæng l−îng phï sa hµng n¨m cña s«ng ngßi trªn lBnh thæ n−íc ta lµ kho¶ng 200 triÖu tÊn. - ChÕ ®é n−íctheo mïa Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt
  12. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ - Mïa lò t−¬ng øng víi mïa m−a, mïa c¹n t−¬ng øng víi mïa kh«. - ChÕ ®é m−a thÊt th−êng lµm cho chÕ ®é dßng ch¶y diÔn biÕn thÊt th−êng. c) §Êt - Feralit lµ lo¹i ®Êt chÝnh ë ViÖt Nam. - Qu¸ tr×nh feralit lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®Êt ®Æ tr−ng cho khÝ hËu nhiÖt ®íi Èm. Trong ®iÒu kiÖn nhiÖt Èm cao, qu¸ tr×nh phong ho¸ diÔn ra víi c−êng ®é m¹nh, t¹o nªn mét líp ®Êt dµy. M−a nhiÒu röa tr«i c¸c chÊt bad¬ dÔ tan (Ca2+, Mg2+, K+), lµm ®Êt chua, ®ång thêi cã sù tÝch tô «xit s¾t (Fe2O3) vµ «xit nh«m (Al2O3) t¹o ra mµu ®á vµng. V× thÕ lo¹i ®Êt nµy gäi lµ ®Êt feralit (Fe-Al) ®á vµng. d) Sinh vËt - HÖ sinh th¸i rõng nguyªn sinh ®Æc tr−ng lµ rõng rËm nhiÖt ®íi Èm l¸ réng th−êng xanh, cßn l¹i rÊt Ýt. - HiÖn nay phæ biÕn lµ rõng thø sinh víi c¸c hÖ sinh th¸i rõng nhiÖt ®íi giã mïa biÕn d¹ng kh¸c nhau : rõng giã mïa th−êng xanh, rõng giã mïa nöa rông l¸, rõng th−a kh« rông l¸, xa van bôi gai h¹n nhiÖt ®íi. - Thµnh phÇn c¸c loµi nhiÖt ®íi chiÕm −u thÕ + Thùc vËt : phæ biÕn c¸c loµi thuéc c¸c hä c©y nhiÖt ®íi (hä §Ëu, Vang, D©u t»m, DÇu). + §éng vËt : chim thó nhiÖt ®íi. - HÖ sinh th¸i rõng nhiÖt ®íi Èm giã mïa ph¸t triÓn trªn ®Êt feralit lµ c¶nh quan tiªu biÓu cho thiªn nhiªn nhiÖt ®íi Èm giã mïa ë n−íc ta. 3. ¶nh h−ëng cña thiªn nhiªn nhiÖt ®íi Èm giã mïa ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ ®êi sèng a) ¶nh h−ëng ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp - ThuËn lîi : t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp lóa n−íc, t¨ng vô, ®a d¹ng ho¸ c©y trång, vËt nu«i. - Khã kh¨n : tÝnh thÊt th−êng cña c¸c yÕu tè thêi tiÕt vµ khsi hËu g©y khã kh¨n cho ho¹t ®éng canh t¸c, c¬ cÊu c©y trång, kÕ ho¹ch thêi vô, phßng chèng thiªn tai, phßng trõ dÞch bÖnh,... trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. b) ¶nh h−ëng ®Õn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kh¸c vµ ®êi sèng - ThuËn lîi : cho ph¸t triÓn c¸c ngµnh l©m nghiÖp, thuû s¶n, giao th«ng vËn t¶i, du lÞch... vµ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng khai th¸c, x©y dùng.... - Khã kh¨n : + C¸c ho¹t ®éng giao th«ng vËn t¶i, du lÞch, c«ngnghiÖp khai th¸c... chÞu ¶nh h−ëng trùc tiÕp cña sù ph©n mïa khÝ hËu, chÕ ®é n−íc cña s«ng ngßi. + §é Èm cao g©y khã kh¨n cho viÖc b¶o qu¶n m¸y mãc, thiÕt bÞ, n«ng s¶n. + C¸c thiªn tai nh− bBo, lò lôt, h¹n h¸n h»ng n¨m g©y tæn thÊt rÊt lín cho mäi ngµnh s¶n xuÊt, thiÖt h¹i vÒ ng−êi vµ tµi s¶n. - C¸c hiÖn t−îng thêi tiÕt thÊt th−êng nh− d«ng lèc, m−a ®¸, s−¬ng muèi, rÐt h¹i, kh« nãng.... còng g©y ¶nh h−ëng lín ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. - M«i tr−êng thiªn nhiªn dÔ bÞ suy tho¸i. thiªn nhiªn ph©n ho¸ ®a d¹ng 1. Thiªn nhiªn ph©n ho¸ theo B¾c - Nam Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt
  13. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ a) PhÇn lnh thæ phÝa B¾c (tõ dy B¹ch M trë ra) : thiªn nhiªn ®Æc tr−ng cho vïng nhiÖt ®íi Èm giã mïa cã mïa ®«ng l¹nh. - NhiÖt ®é trung b×nh n¨m trªn 200C. KhÝ hËu trong n¨m cã mïa ®«ng l¹nh víi 2 - 3 th¸ng nhiÖt ®é trung b×nh d−íi 180C, biªn ®é nhiÖt trung b×nh n¨m lín. - C¶nh quan thiªn nhiªn tiªu biÓu : ®íi rõng nhiÖt ®íi giã mïa. + Trong rõng, thµnh phÇn loµi nhiÖt ®íi chiÕm −u thÕ, ngoµi ra, cßn cã c¸c loµi c©y cËn nhiÖt ®íi (dÎ, re,...), c¸c loµi c©y «n ®íi (sa mu, p¬ mu), c¸c loµi thó cã l«ng dµy (gÊu, chån,..) + ë vïng ®ång b»ng, vµo mïa ®«ng trång ®−îc c¶ rau «n ®íi. b) PhÇn lnh thæ phÝa Nam (tõ dy B¹ch M trë vµo) : thiªn nhiªn mang s¾c th¸i cña vïng khÝ hËu cËn xÝch ®¹o giã mïa. - NhiÖt ®é trung b×nh n¨m trªn 250C vµ kh«ng cã th¸ng nµo d−íi 200C. Biªn ®é nhiÖt trung b×nh n¨m nhá. Cã hai mïa m−a vµ kh« râ rÖt. - C¶nh quan thiªn nhiªn tiªu biÓu : ®íi rõng cËn xÝch ®¹o giã mïa. + Thµnh phÇn thùc vËt, ®éng vËt phÇn lín thuéc vïng xÝch ®¹o vµ nhiÖt ®íi tõ ph−¬ng nam (nguån gèc MB Lai - In-®«-nª-xi-a) ®i lªn hoÆc tõ phÝa t©y (Ên §é - Mi-an-ma) di c− sang. + Trong rõng xuÊt hiÖn nhiÒu loµi c©y chÞu h¹n, rông l¸ vµo mïa kh« (hä DÇu). Cã n¬i h×nh thµnh lo¹i rõng th−a nhiÖt ®íi kh« (nhiÒu nhÊt ë T©y Nguyªn). §éng vËt tiªu biÓu lµ c¸c loµi thó lín vïng nhiÖt ®íi vµ xÝch ®¹o (voi, hæ, b¸o,..). Vïng ®µm lÊy cã tr¨n, r¾n, c¸ sÊu,.. Vïng ®Çm lÇy cã tr¨n, r¾n, c¸ sÊu,... 2. Thiªn nhiªn ph©n ho¸ theo §«ng - T©y Tõ §«ng sang T©y, thiªn nhiªn n−íc ta cã sù ph©n ho¸ thµnh 3 d¶i râ rÖt : a) Vïng biÓn vµ thÒm lôc ®Þa - Vïng biÓn lín gÊp 3 lÇn diÖn tÝch ®Êt liÒn. - §é n«ng s©u, réng - hÑp cña thÒm lôc ®Þa cã quan hÖ chÆt chÏ víi vïng ®ång b»ng, vïng ®åi nói kÒ bªn vµ cã sù thay ®æi theo tõng ®o¹n bê biÓn (thÒm lôc ®Þa phÝa b¾c vµ phÝa nam cã ®¸y n«ng, më réng, n¬i quÇn tô nhiÒu ®¶o ven bê vµ më réng cña c¸c ®ång b»ng ch©u thæ. §−êng bê biÓn Nam Trung Bé khóc khuûu víi thÒm lôc ®Þa hÑp, tiÕp gi¸p vïng biÓn n−íc s©u). - Thiªn nhiªn vïng biÓn n−íc ta ®a d¹ng vµ giµu cã. b) Vïng ®ång b»ng ven biÓn Thiªn nhiªn vïng ®ång b»ng n−íc ta thay ®æi tuú n¬i, thÓ hiÖn mèi quan hÖ chÆt chÏ víi d¶i ®åi nói phÝa t©y vµ vïng biÓn phÝa ®«ng. - §ång b»ng B¾c Bé vµ ®ång b»ng Nam Bé më réng víi c¸c bBi triÒu thÊp ph¼ng, thÒm lôc ®Þa réng, n«ng. - D¶i ®ång b»ng ven biÓn Trung Bé hÑp ngang vµ bÞ chia c¾t thµnh nh÷ng ®ång b»ng nhá, ®−êng bê biÓn khóc khuûu víi thÒm lôc ®Þa thu hÑp, tiÕp gi¸p vïng biÓn s©u. c) Vïng ®åi nói Sù ph©n ho¸ thiªn nhiªn ë miÒn ®åi nói rÊt phøc t¹p, chñ yÕu do t¸c ®éng cña giã mïa víi h−íng cña c¸c dBy nói. - Trong khi thiªn nhiªn vïng nói §«ng B¾c mang s¾c th¸i cËn nhiÖt ®íi giã mïa th× ë vïng nói thÊp phÝa nam T©y B¾c cã c¶nh quan thiªn nhiªn nhiÖt ®íi Èm giã mïa ; vïng nói cao T©y B¾c cã c¶nh quan thiªn nhiªn gièng nh− vïng «n ®íi. - Khi s−ên §«ng Tr−êng S¬n cã m−a vµo thu ®«ng, th× vïng nói T©y Nguyªn l¹i lµ mïa kh«, nhiÒu n¬i kh« h¹n gay g¾t. Cßn khi T©y Nguyªn vµo mïa m−a th× bªn s−ên §«ng Tr−êng S¬n nhiÒu n¬i l¹i chÞu t¸c ®éng cña giã T©y kh« nãng. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt
  14. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ thiªn nhiªn ph©n ho¸ ®a d¹ng (tiÕp theo) 3. Thiªn nhiªn ph©n ho¸ theo ®é cao Thiªn nhiªn n−íc ta cã 3 ®ai cao : a) §ai nhiÖt ®íi giã mïa - ë miÒn B¾c, cso ®é cao trung b×nh d−íi 600 - 700m, ë miÒn Nam lªn ®Õn ®é cao 900 - 1000m. - KhÝ hËu nhiÖt ®íi biÓu hiÖn râ rÖt, mïa h¹ nãng (nhiÖt ®é trung b×nh th¸ng trªn 250C). §é Èm thay ®æi tuú n¬i, tõ kh« ®Õn Èm −ít. - Cã hai nhãm ®Êt + Nhãm ®Êt phï sa : chiÕm gÇn 24% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn c¶ n−íc. + Nhãm ®Êt feralit vïng ®åi nói thÊp : chiÕm h¬n 60% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn c¶ n−íc. - Sinh vËt : gåm c¸c hÖ sinh th¸i nhiÖt ®íi. + HÖ sinh th¸i rõng nhiÖt ®íi Èm l¸ réng th−êng xanh : h×nh thµnh ë nh÷ng vïng nói thÊp m−a nhiÒu, khÝ hËu Èm −ít, mïa kh« kh«ng râ. + C¸c hÖ sinh th¸i rõng nhiÖt ®íi giã mïa : rõng th−êng xanh, rõng nöa rông l¸, vµ rõng th−a nhiÖt ®íi kh«. Trªn c¸c lo¹i thæ nh−ìng ®Æc biÖt cã : c¸c hÖ sinh th¸i rõng nhiÖt ®íi th−êng xanh trªn ®¸ v«i, rõng ngËp mÆn trªn ®Êt mÆn ven biÓn, rõng trµm trªn ®Êt phÌn, hÖ sinh th¸i xavan, c©y bôi gai nhiÖt ®íi kh« trªn ®Êt c¸t, ®Êt tho¸i ho¸ vïng kh« h¹n. b) §ai cËn nhiÖt ®íi giã mïa trªn nói - ë miÒn B¾c : ®é cao tõ 600 - 700 m lªn ®Õn 2600 m, ë miÒn N¸m tõ 900 - 1000m lªn ®Õn 2600m. - KhÝ hËu m¸t mÎ, kh«ng cã th¸ng nµo nhiÖt ®é trªn 250C, m−a nhiÒu h¬n, ®é Èm t¨ng. + ë ®é cao tõ 600 - 700m ®Õn 1600 - 1700m : • KhÝ hËu m¸t mÎ vµ ®é Èm t¨ng. • HÖ sinh th¸i rõng cËn nhiÖt ®íi l¸ réng vµ l¸ kim ph¸t triÓn trªn ®Êt feralit cã mïn. Trong rõng xuÊt hiÖn nhiÒu loµi chim, thó cËn nhiÖt ®íi ph−¬ng B¾c (gÊu, sãc, cÇy, c¸o,...). + ë ®é cao trªn 1600 - 1700m : • H×nh thµnh ®Êt mïn. • Rõng ph¸t triÓn kÐm, ®¬n gi¶n vÒ thµnh phÇn loµi (rªu, ®Þa y). Trong rõng xuÊt hiÖn loµi c©y «n ®íi vµ c¸c loµi chim di c−. c) §ai «n ®íi giã mïa trªn nói - §é cao : tõ 2600m trë lªn (chØ cã ë Hoµng Liªn S¬n). - KhÝ hËu : cã tÝnh chÊt «n ®íi, quanh n¨m nhiÖt ®é d−íi 150C, mïa ®«ng xuèng d−íi 50C. - Thùc vËt : «n ®íi (®ç quyªn, lBnh sam, thiÕt sam,...). - §Êt : mïn th«. 4. C¸c miÒn ®Þa lÝ tù nhiªn a) MiÒn B¾c vµ §«ng B¾c B¾c Bé - Ranh giíi phÝa t©y - t©y nam cña miÒn : däc theo t¶ ng¹n s«ng Hång vµ r×a phÝa t©y, t©y nam cña ®ång b»ng B¾c Bé. - C¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n + §åi nói thÊp chiÕm −u thÕ. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt
  15. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ + C¸c dBy nói h−íng vßng cung. + C¸c thung lòng s«ng lín vµ ®ång b»ng më réng. + Giã mïa §«ng B¾c ho¹t ®éng m¹nh t¹o nªn mét mïa ®«ng l¹nh. + §ai cao cËn nhiÖt ®íi h¹ thÊp. + C¶nh quan thiªn nhiªn thay ®æi theo mïa. - §Þa h×nh bê biÓn + §a d¹ng : n¬i thÊp ph¼ng, n¬i nhiÒu vÞnh, ®¶o, quÇn ®¶o. + Vïng biÓn cã ®¸y n«ng, cã vÞnh n−íc s©u thuËn lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ. - Tµi nguyªn kho¸ng s¶n : than, ®¸ v«i, thiÕc, ch×, kÏm,...vµ bÓ dÇu khÝ S«ng Hång ë vïng thÒm vÞnh B¾c Bé. - Nh÷ng trë ng¹i lín trong sö dông tù nhiªn : + NhÞp ®iÖu mïa khÝ hËu, cña dßng ch¶y s«ng ngßi bÊt th−êng. + Thêi tiÕt kh«ng æn ®Þnh. b) MiÒn T©y B¾c vµ B¾c Trung Bé - Giíi h¹n : tõ h÷u ng¹n s«ng Hång tíi dBy nói B¹ch MB. - C¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n + §Þa h×nh cao. + C¸c dBy nói xen kÔ c¸c thung lòng s«ng h−íng t©y b¾c - ®«ng nam víi d¶i ®ång b»ng thu hÑp. + ¶nh h−ëng cña giã mïa §«ng B¾c gi¶m sót. + TÝnh chÊt nhiÖt ®íi t¨ng dÇn (so víi miÒn B¾c vµ §«ng B¾c B¾c Bé), víi sù cã mÆt cña c¸c thµnh phÇn thùc vËt ph−¬ng Nam. - Lµ miÒn duy nhÊt cã ®Þa h×nh nói cao ë ViÖt Nam víi ®Çy ®ñ ba ®ai cao. - §Þa h×nh nói −u thÕ, cã nhiÒu bÒ mÆt s¬n nguyªn, cao nguyªn, lßng ch¶o .... - Rõng : t−¬ng ®èi nhiÒu ë vïng nói NghÖ An, Hµ TÜnh. - Kho¸ng s¶n : s¾t, cr«m, ti tan, thiÕc, apatit, vËt liÖu x©y dùng. - Vïng ven biÓn cã nhiÒu cån c¸t, ®Çm ph¸, nhiÒu bBi t¾m ®Ñp ; nhiÒu n¬i cã thÓ x©y dùng c¶ng biÓn. - Thiªn tai : bBo, lò, tr−ît lë ®Êt, h¹n h¸n. c) MiÒn Nam Trung Bé vµ Nam Bé - Giíi h¹n : tõ dBy nói B¹ch MB trë vµo Nam. - §Æc ®iÓm c¬ b¶n : khÝ hËu cËn xÝch ®¹o giã mïa (nÒn nhiÖt cao, biªn ®é nhiÖt n¨m nhá vµ ph©n chia hai mïa m−a vµ kh« râ rÖt. - CÊu tróc ®Þa chÊt, ®Þa h×nh kh¸ phøc t¹p, gåm c¸c khèi nói cæ, c¸c s¬n nguyªn bãc mßn vµ c¸c cao nguyªn badan, ®ång b»ng ch©u thæ s«ng lín ë Nam Bé vµ ®ång b»ng nhá hÑp ven biÓn Nam Trung Bé. - Sù t−¬ng ph¶n vÒ ®Þa h×nh, khÝ hËu, thñy v¨n gi÷a hai s−ên §«ng - T©y cña Tr−êng S¬n Nam biÓu hiÖn râ rÖt. - Bê biÓn khóc khuûu, nhiÒu vÞnh biÓn s©u ®−îc che ch¾n bëi c¸c ®¶o ven bê. - KhÝ hËu cËn xÝch ®¹o giã mïa. - Rõng c©y hä DÇu ph¸t triÓn. Cã c¸c loµi thó lín : voi, hæ, bß rõng, tr©u rõng. Ven biÓn rõng ngËp mÆn ph¸t triÓn , trong rõng cã c¸c loµi tr¨n, r¾n, c¸ sÊu ®Çm lÇy, chim...; d−íi n−íc giµu t«m, c¸. - Kho¸ng s¶n : dÇu khÝ, b«xit. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt
  16. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ - Khã kh¨n lín nhÊt + Xãi mßn, röa tr«i ®Êt ë miÒn nói. + NgËp lôt vµo mïa m−a. + ThiÕu n−íc nghiªm träng vÒ mïa kh«. sö dông vµ B¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn 1. Sö dông vµ b¶o vÖ tµi nguyªn sinh vËt a) Tµi nguyªn rõng - Suy gi¶m tµi nguyªn rõng vµ hiÖn tr¹ng rõng + §é che phñ rõng ë n−íc ta n¨m 1943 lµ 43%. N¨m 1983, gi¶m xuèng cßn 22%. §Õn 2005, t¨ng lªn ®¹t 38%. + MÆc dï tæng diÖn tÝch rõng ®ang t¨ng dÇn lªn, nh−ng tµi nguyªn rõng vÉn bÞ suy tho¸i v× chÊt l−îng rõng ch−a thÓ phôc håi. - BiÖn ph¸p b¶o vÖ tµi nguyªn rõng + Theo quy ho¹ch, ph¶i n©ng ®é che phñ rõng cña c¶ n−íc lªn 45 - 50%, vïng nói dèc ph¶i ®¹t ®é che phñ kho¶ng 70 - 80%. + Thùc hiÖn nh÷ng quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c qu¶n lÝ, sö dông vµ ph¸t triÓn ®èi víi ba lo¹i rõng : • §èi víi rõng phßng hé : cã kÕ ho¹ch, biÖn ph¸p b¶o vÖ, nu«i d−ìng rõng hiÖn cã, g©y trång rõng trªn ®Êt trèng, ®åi nói träc. • §èi víi rõng ®Æc dông : b¶o vÖ c¶nh quan, ®a d¹ng sinh häc cña c¸c v−ên quèc gia vµ c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn. • §èi víi rõng s¶n xuÊt : ®¶m b¶o duy tr× ph¸t triÓn diÖn tÝch vµ chÊt l−îng rõng, duy tr× vµ ph¸t triÓn hoµn c¶nh rõng, ®é ph× vµ chÊt l−îng ®Êt rõng. + Giao quyÒn sö dông ®Êt vµ b¶o vÖ rõng cho ng−êi d©n. + NhiÖm vô tr−íc m¾t lµ quy ho¹ch vµ thùc hiÖn chiÕn l−îc trång 5 triÖu ha rõng ®Õn n¨m 2010, n©ng ®é che phñ rõng lªn 43%. b) §a d¹ng sinh häc - Suy gi¶m ®a d¹ng sinh vËt + Sinh vËt tù nhiªn : • Cã tÝnh ®a d¹ng sinh häc cao, nh−ng ®ang bÞ suy gi¶m (sè l−îng loµi bÞ mÊt dÇn, sè l−îng loµi cã nguy c¬ tuyÖt chñng nhiÒu, c¸c kiÓu hÖ sinh th¸i bÞ tµn ph¸, c¸c nguån gen quý hiÕm bÞ mÊt). • Nguyªn nh©n chñ yÕu : do t¸c ®éng cña con ng−êi (lµm thu hÑp diÖn tÝch rõng tù nhiªn, ®ång thêi cßn lµm nghÌo tÝnh ®a d¹ng cña sinh vËt). + Nguån tµi nguyªn sinh vËt d−íi n−íc, ®Æc biÖt nguån h¶i s¶n : • BÞ gi¶m sót râ rÖt. • Nguyªn nh©n : khai th¸c tµi nguyªn qu¸ møc, « nhiÔm m«i tr−êng n−íc, nhÊt lµ vïng cöa s«ng ven biÓn. - C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc + X©y dùng vµ më réng hÖ thèng v−ên quèc gia vµ c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn. + Ban hµnh "S¸ch ®á ViÖt Nam". Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt
  17. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ + Quy ®Þnh khai th¸c : cÊm khai th¸c gç quý, khai th¸c gç trong rõng cÊm, rõng non, g©y ch¸y rõng ; cÊm s¨n b¾n ®éng vËt tr¸i phÐp ; cÊm dïng chÊt næ ®¸nh b¾t c¸ vµ c¸c dông cô ®¸nh b¾t c¸ con, c¸ bét ; cÊm g©y ®éc h¹i cho m«i tr−êng n−íc.... 2. Sö dông vµ b¶o vÖ tµi nguyªn ®Êt a) HiÖn tr¹ng sö dông tµi nguyªn ®Êt - N¨m 2005, n−íc ta cã : + Kho¶ng 12,7 triÖu ha ®Êt rõng. + 9,4 triÖu ha ®Êt sö dông trong n«ng nghiÖp, trung b×nh 0,1 ha/ ng−êi. + 5,35 triÖu ha ®Êt ch−a sö dông, chñ yÕu n»m ë miÒn nói (5 triÖu ha) vµ bÞ tho¸i ho¸ nÆng. - DiÖn tÝch ®Êt trèng, ®åi träc gi¶m m¹nh. Tuy nhiªn, diÖn tÝch ®Êt bÞ suy tho¸i vÉn cßn rÊt lín (hiÖn cã kho¶ng 9,3 triÖu ha bÞ ®e do¹ hoang m¹c hãa). b) C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ tµi nguyªn ®Êt - §èi víi vïng ®åi nói : + ¸p dông tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p thuû lîi, canh t¸c nh− lµm ruéng bËc thang, ®µo hè v¶y c¸, trång c©y theo b¨ng. + C¶i t¹o ®Êt hoang, ®åi nói träc b»ng c¸c biÖn ph¸p n«ng- l©m kÕt hîp. + B¶o vÖ rõng vµ ®Êt rõng, tæ chøc ®Þnh canh, ®Þnh c−. - §èi víi vïng ®ång b»ng : + CÇn cã biÖn ph¸p qu¶n lÝ chÆt chÏ vµ cã kÕ ho¹ch më réng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp. + §ång thêi víi th©m canh, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt, cÇn canh t¸c hîp lÝ, chèng b¹c mµu, gl©y, nhiÔm mÆn, nhiÔm phÌn... + Bãn ph©n c¶i t¹o ®Êt thÝch hîp ; chèng « nhiÔm ®Êt do chÊt ®éc ho¸ häc, thuèc trõ s©u, n−íc th¶i c«ng nghiÖp chøa chÊt ®éc h¹i, chÊt bÈn chøa nhiÒu vi khuÈn g©y bÖnh h¹i c©y trång. 3. Sö dông vµ b¶o vÖ c¸c tµi nguyªn kh¸c - Tµi nguyªn n−íc + VÊn ®Ò quan träng nhÊt : ngËp lôt vµo mïa m−a, thiÕu n−íc vµo mïa kh« vµ « nhiÔm m«i tr−êng n−íc. + CÇn sö dông cã hiÖu qu¶, tiÕt kiÖm tµi nguyªn n−íc, ®¶m b¶o c©n b»ng n−íc vµ chèng « nhiÔm n−íc. + C¸c biÖn ph¸p nh»m ®¶m b¶o c©n b»ng n−íc vµ phßng chèng « nhiÔm n−íc : • T¨ng ®é che phñ, canh t¸c ®óng kÜ thuËt trªn ®Êt dèc ®Ó gi÷ n−íc vµo mïa m−a, t¨ng l−îng n−íc thÊm vµo mïa kh«. • Xö lÝ hµnh chÝnh ®èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt, dÞch vô, d©n c− kh«ng thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh vÒ n−íc th¶i, nh»m ng¨n chÆn nguån g©y « nhiÔm n−íc. • Tuyªn truyÒn, gi¸o dôc cho ng−êi d©n kh«ng x¶ n−íc bÈn, r¸c th¶i vµo s«ng hå. - Tµi nguyªn kho¸ng s¶n : + Qu¶n lÝ chÆt chÏ viÖc khai th¸c kho¸ng s¶n. + Tr¸nh lBng phÝ tµi nguyªn vµ lµm « nhiÔm m«i tr−êng. - Tµi nguyªn du lÞch : cÇn b¶o tån, t«n t¹o gi¸ trÞ tµi nguyªn du lÞch vµ b¶o vÖ m«i tr−êng du lÞch khái bÞ « nhiÔm, ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i. - Khai th¸c, sö dông hîp lÝ vµ bÒn v÷ng c¸c nguån tµi nguyªn kh¸c nh− tµi nguyªn khÝ hËu, tµi nguyªn biÓn... Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt
  18. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ b¶o vÖ m«i tr−êng vµ phßng chèng thiªn tai 1. B¶o vÖ m«i tr−êng - Hai vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong b¶o vÖ m«i tr−êng ë n−íc ta : + T×nh tr¹ng mÊt c©n b»ng sinh th¸i m«i tr−êng : biÓu hiÖn ë sù gia t¨ng c¸c thiªn tai (bBo lôt, h¹n h¸n vµ sù biÕn ®æi bÊt th−êng vÒ thêi tiÕt, khÝ hËu...). + T×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng : n−íc, kh«ng khÝ, ®Êt ®B trë thµnh vÊn ®Ò nghiªm träng ë c¸c thµnh phè lín, c¸c khu c«ng nghiÖp, c¸c khu ®«ng d©n c− vµ mét sè vïng cöa s«ng ven biÓn. - B¶o vÖ tµi nguyªn vµ m«i tr−êng : bao gåm viÖc sö dông tµi nguyªn hîp lÝ, l©u bÒn vµ ®¶m b¶o chÊt l−îng m«i tr−êng sèng cho con ng−êi. 2. Mét sè thiªn tai chñ yÕu vµ biÖn ph¸p phßng chèng a) Bo - Ho¹t ®éng cña bBo ë ViÖt Nam + Trªn toµn quèc, mïa bBo : tõ th¸ng VI - XI, bBo sím vµo th¸ng V vµ muén sang th¸ng XII, nh−ng c−êng ®é yÕu. + BBo tËp trung nhiÒu nhÊt vµo th¸ng IX, sau ®ã ®Õn c¸c th¸ng X vµ th¸ng VIII. Tæng sè c¬n bBo cña ba th¸ng nµy chiÕm tíi 70% sè c¬n bBo trong toµn mïa. + Mïa bBo ë ViÖt Nam chËm dÇn tõ B¾c vµo Nam. BBo ho¹t ®éng m¹nh nhÊt ë ven biÓn Trung Bé. + Trung b×nh mçi n¨m cã tõ 3 - 4 c¬n bBo ®æ bé vµo vïng bê biÓn n−íc ta, n¨m bBo nhiÒu cã 8 - 10 c¬n bBo. - HËu qu¶ cña bBo ë ViÖt Nam vµ biÖn ph¸p phßng chèng + BBo th−êng cã giã m¹nh vµ m−a lín, g©y sãng to trªn biÓn lµm lËt tµu thuyÒn, lµm n−íc biÓn d©ng g©y ngËp mÆn vïng ven biÓn, lµm ngËp lôt trªn diÖn réng. Giã giËt m¹nh tµn ph¸ c«ng tr×nh, nµh cöa,... + Phßng chèng bBo : • Dù b¸o vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ h−íng di chuyÓn cña bBo. • Khi cã bBo, c¸c tµu thuyÒn trªn biÓn ph¶i gÊp rót trë vÒ ®Êt liÒn hoÆc t×m n¬i tró Èn. • Vïng ven biÓn cÇn cñng cè c«ng tr×nh ®ª biÓn. • CÇn khÈn tr−¬ng s¬ t¸n d©n khi cã bBo m¹nh. • Chèng bBo lu«n kÕt hîp chèng lôt, óng ë ®ång b»ng vµ chèng lò, chèng xãi mßn ë miÒn nói. b) NgËp lôt - Ch©u thæ s«ng Hång : vïng chÞu óng nghiªm träng nhÊt do diÖn m−a bBo réng, lò tËp trung trong c¸c hÖ thèng s«ng lín, mÆt ®Êt thÊp, xung quanh cã ®ª s«ng, ®ª biÓn bao bäc. MËt ®é x©y dùng cao còng lµm cho møc ®é ngËp lôt nghiªm träng h¬n. - ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long : ngËp lôt kh«ng chØ do m−a lín g©y ra mµ cßn do triÒu c−êng. - ë Trung Bé : nhiÒu vïng tròng ë B¾c Trung Bé vµ ®ång b»ng h¹ l−u c¸c s«ng lín ë Nam Trung Bé còng bÞ ngËp lôt m¹nh vµo c¸c th¸ng IX - X do m−a bBo, n−íc biÓn d©ng vµ lò nguån vÒ. c) Lò quÐt Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt
  19. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ - §iÒu kiÖn x¶y ra : ë nh÷ng l−u vùc s«ng suèi miÒn nói, n¬i cã ®Þa h×nh chia c¾t m¹nh, ®é dèc lín, mÊt líp phñ thùc vËt, bÒ mÆt ®Êt dÔ bÞ bãc mßn khi cã m−a lín (m−a g©y ra lò quÐt cã c−êng ®é rÊt lín, l−îng m−a tíi 100 − 200 mm trong vµi giê) . - Ph©n bè : + ë miÒn B¾c : c¸c th¸ng VI − X, tËp trung ë vïng nói phÝa B¾c. + ë miÒn Trung, vµo c¸c th¸ng X − XII. - HËu qu¶ : nghiªm träng ®èi víi tÝnh m¹ng vµ kinh tÕ. - BiÖn ph¸p gi¶m thiÓu : + Quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c ®iÓm d©n c− tr¸nh c¸c vïng lò quÐt nguy hiÓm, qu¶n lÝ sö dông ®Êt ®ai hîp lÝ. + Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kÜ thuËt thuû lîi, trång rõng, kÜ thuËt n«ng nghiÖp trªn ®Êt dèc nh»m h¹n chÕ dßng ch¶y mÆt vµ chèng xãi mßn ®Êt. d) H¹n h¸n - Kh« h¹n kÐo dµi vµ t×nh tr¹ng h¹n h¸n trong mïa kh« diÔn ra ë nhiÒu n¬i. + ë miÒn B¾c, t¹i c¸c thung lòng khuÊt giã nh− Yªn Ch©u, S«ng MB (S¬n La), Lôc Ng¹n (B¾c Giang) mïa kh« kÐo dµi 3 − 4 th¸ng. + ë miÒn Nam, mïa kh« kh¾c nghiÖt h¬n. Thêi k× kh« h¹n kÐo dµi ®Õn 4 − 5 th¸ng ë ®ång b»ng Nam Bé, vïng thÊp T©y Nguyªn, 6 − 7 th¸ng ë vïng ven biÓn cùc Nam Trung Bé. - HËu qu¶ : g©y thiÖt h¹i cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, khã kh¨n cho ®íi sèng, ch¸y rõng. - BiÖn ph¸p h¹n chÕ thiÖt h¹i : + Tæ chøc phßng chèng tèt. + X©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh thuû lîi hîp lÝ. ®) C¸c thiªn tai kh¸c - §éng ®Êt + Khu vùc cã ®éng ®Êt : T©y B¾c ( ho¹t ®éng ®éng ®Êt m¹nh nhÊt), §«ng B¾c, khu vùc miÒn Trung (Ýt), Nam Bé (rÊt yÕu). T¹i vïng biÓn, ®éng ®Êt tËp trung ë ven biÓn Nam Trung Bé. + BiÖn ph¸p : dù b¸o. - C¸c lo¹i thiªn tai kh¸c : lèc, m−a ®¸, s−¬ng muèi,.... 3. ChiÕn l−îc quèc gia vÒ b¶o vÖ tµi nguyªn vµ m«i tr−êng ChiÕn l−îc ®¶m b¶o sù b¶o vÖ ®i ®«i víi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. C¸c nhiÖm vô cña chiÕn l−îc lµ : - Duy tr× c¸c hÖ sinh th¸i vµ c¸c qu¸ tr×nh sinh th¸i chñ yÕu, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn ®êi sèng con ng−êi. - §¶m b¶o sù giµu cã cña ®Êt n−íc vÒ vèn gen, c¸c loµi nu«i trång còng nh− c¸c loµi hoang d¹i, cã liªn quan ®Õn lîi Ých l©u dµi cña nh©n d©n ViÖt Nam vµ cña c¶ nh©n lo¹i. - §¶m b¶o viÖc sö dông hîp lÝ c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, ®iÒu khiÓn viÖc sö dông trong giíi h¹n cã thÓ håi phôc ®−îc. - §¶m b¶o chÊt l−îng m«i tr−êng phï hîp víi yªu cÇu vÒ ®êi sèng con ng−êi. - PhÊn ®Êu ®¹t tíi tr¹ng th¸i æn ®Þnh d©n sè ë møc c©n b»ng víi kh¶ n¨ng sö dông hîp lÝ c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn. - Ng¨n ngõa « nhiÔm m«i tr−êng, kiÓm so¸t vµ c¶i t¹o m«i tr−êng. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt
  20. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ §Þa lÝ d©n c− ®Æc ®iÓm d©n sè vµ ph©n bè d©n c− 1. §«ng d©n, cã nhiÒu thµnh phÇn d©n téc - Sè d©n : 84 156 ngh×n ng−êi (n¨m 2006), ®øng thø 3 ë §«ng Nam ¸ vµ thø 13 trªn thÕ giíi. + ThuËn lîi : • Nguån lao ®éng dåi dµo. • ThÞ tr−êng tiªu thô réng lín. + Khã kh¨n : trë ng¹i lín cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, gi¶i quyÕt viÖc lµm, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho ng−êi d©n. - D©n téc + 54 d©n téc, nhiÒu nhÊt lµ d©n téc Kinh (chiÕm kho¶ng 86,2% d©n sè). + Kho¶ng 3,2 triÖu ng−êi ViÖt ®ang sinh sèng ë n−íc ngoµi. 2. D©n sè cßn t¨ng nhanh, c¬ cÊu d©n sè trÎ - T¨ng nhanh + D©n sè t¨ng nhanh, ®Æc biÖt vµo cuèi thÕ kØ XX, ®B dÉn ®Õn hiÖn t−îng bïng næ d©n sè, nh−ng kh¸c nhau gi÷a c¸c thêi k×. • Thêi k× 1965 - 1975 : t¨ng trung b×nh lµ 3%. • N¨m 1999 - 2001 : t¨ng trung b×nh kho¶ng 1,35% • N¨m 2002 : 1,32%. + Møc gia t¨ng d©n sè hiÖn nay cã gi¶m nh−ng cßn chËm, mçi n¨m d©n sè vÉn t¨ng thªm trung b×nh h¬n 1 triÖu ng−êi. + Gia t¨ng d©n sè nhanh ®B t¹o nªn søc Ðp rÊt lín ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ - xB héi, b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn m«i tr−êng vµ n©ng cao chÊt l−îng cuéc sèng. - D©n sè n−íc ta thuéc lo¹i trÎ trÎ + §ang cã sù biÕn ®æi nhanh chãng vÒ c¬ cÊu d©n sè theo nhãm tuæi cña c¶ n−íc theo h−íng t¨ng tØ träng cña tuæi tõ 60 trë lªn. + C¬ cÊu c¸c nhãm tuæi cña c¶ n−íc n¨m 2005 : tõ 0 ®Õn 14 tuæi : 27,0%, tõ 15 ®Õn 59 tuæi: 64,0%, õ 60 tuæi trë lªn: 9,0% 3. Ph©n bè d©n c− ch−a hîp lÝ - MËt ®é d©n sè trung b×nh : 254 ng−êi/km2 (2006). Ph©n bè ch−a hîp lÝ gi÷a c¸c vïng a) Gi÷a ®ång b»ng víi trung du, miÒn nói + ë ®ång b»ng : 75% d©n sè, mËt ®é d©n sè cao. + ë vïng trung du, miÒn nói : mËt ®é d©n sè thÊp. b) Gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n : n¨m 2005, d©n sè thµnh thÞ chiÕm 26,9%, d©n sè n«ng th«n chiÕm 73,1%. - HËu qu¶ : ¶nh h−ëng ®Õn viÖc sö dông lao ®éng, khai th¸c tµi nguyªn. 4. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn d©n sè hîp lÝ vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng cña n−- íc ta - TiÕp tôc thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p kiÒm chÕ tèc ®é t¨ng d©n sè, ®Èy m¹nh tuyªn truyÒn c¸c chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §oµn Kim ThiÕt
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
3=>0