Đề tài khoa học cấp Bộ: Tìm hiểu nhà nước pháp quyền Hàn Quốc

Chia sẻ: Chi Linh Chi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:180

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài khoa học cấp Bộ "Tìm hiểu nhà nước pháp quyền Hàn Quốc" được kết cấu gồm 3 chương, trình bày những nội dung về: nhà nước pháp quyền Hàn quốc - quá trình hình thành và phát triển; các bộ phận cấu thành nhà nước pháp quyền Hàn Quốc và phương thức hoạt động của nó; nhà nước pháp quyền Hàn Quốc với tư cách là một chỉnh thể thống nhất;... Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài khoa học cấp Bộ: Tìm hiểu nhà nước pháp quyền Hàn Quốc

V~NKHOAHOCXAH0I~tTNAM VItN NGHIEN CUlJ DONG BAC A DE T AI KHOA HOC CAP BO . ~ TIM HIEU NHA NUlJC PHAP QUYEN HAN QUOC Chu nhi¢m de' to;i: TS. Ho Vi¢t Ht;znh Cu quan chu tri: Vi¢n Nghien C{(u fJong Bile A HA NQI- 2007
Nhfrng nguOi tham gia 1. TS. Ho Vi~t H~nh Chu nhi~m 2. PGS.TSKH. Phan Xmln Son 3. TS. Tnin Quang Minh 4. Ths. Nguyen NgQc Nghi~p 5. CN. Vil Hong Nhung 6. CN. D:)ng NgQc Due 2
Muc luc Trang Modau 3 Chuung 1: Nha nu6'c phap quyen Han Quoc: qua trlnh hlnh 6 thanh va phat tri~n 1.1 Mt)t so van de' CO' bdn vi nha nuuc phap quye'n 6 1.2 ve' Sf! hinh thanh nha nuuc Han Quoc 20 1.3 Sf!vfj.n dt)ng cua nln dan chu cho den niim 1987 27 1.4 Nha nuuc phap quyln Han Quoc va Sf! vfj.n dt)ng tie'p 37 theo cua dan chu ChuO'ng 2: Cac b
Hi¢n nay, Vi¢t Nam dang chu tnr
nhA'n ill(;lnh den nha nUOC phap quy~n vUa la ket qua CUa S\! phat trien dful chu aHan Qu6c, d6ng thai n6 l(;li la d¢ng ll;lc cho qua trlnh dan chu h6a tiep theo b nu6'c nay. Chuang 2, v6'i tieu d~: Ba nhanh quye'n life trong nha nuifc phap quye'n Him Quoc, d~ c~p den cac nhanh quy~n l\fc l~p phap, h~mh phap vatu phap tren cac phUO'Ilg di~n phuong thuc hinh thanh, CC1 cA'u t6 chuc, chuc nang, nhi~m ~ cua chung m¢t each tu
Chttang 1 NHA NlJOC PHAP QUYEN HAN QUOC: ; ' ' ' ' ; ,..,? QUA TRINH HINH THANH VA PHAT TRIEN 1.1 MQT so vAN DE co BAN VE NHA NlfOC PHAP QUYEN Nha nu&c phap quy§n la gia tri xa h(>i vT d~i, ngay nay da tr6 thanh nhu c~u khach quan, la phuang thuc t6 chuc va quan ly xa h9i hi~u qua d~ bao v~ quysn lqi va nhu c~u cua con nguoi, bao v~ cac quySn va U! do cua h. Trong n9i ham nha nu6c phap quy§n c6 nhfrng vful dS ca ban du&i day, nhfrng v~n d§ nay VLra n6i len ban ch~t cua nha nu6c phap quy§n vira la nhfrng din cu chu y~u d~ phan bi~t nha nu&c phap quysn va cac phuang thuc t6 chuc nha nu&c khac 1.1.1 Chu quyJn nha nuYrc thu~c vJ nhiin dan Tir luc tan ra cua ch~ d9 c6ng xa thj t(>c, cung v&i S\f xu~t hi~n cua dti dl;I trfr va vi~c chiem hfru cua cai dg trfr, b~t dfiu hinh thanh b9 may cai tri cua tfing l&p giau c6. T~ng l6'p nay t~o ra "lu~t phap" d~ cho mi nguoi phai thua nh~n sv th6ng tri Clla hQ. Luc nay phap lu~t hoan toan thu()c vao ke m~nh. Khi rna thi t()c da kh6ng th~ giup da duqc con nguoi, con nguoi c~n d~n nha nu&c va nha nu6c ra doi trong tay ke m~nh, thl chu quySn nha nu6c, tv nhien da thu(>c v~ ke m~nh. "Chung dugc ton kinh nhu th&n thanh, Chung Xet Xlr va trtrng ph~t, giai quy~t cac CUQC tranh ch~p" 2 . Heraclit (530- 470 TCN) cho r~ng quySn lacon de cua chien tranh va tfi.t ySu. Nhan dan la nguoi v6 quy~n n6i chung, chua n6i d~n chu quySn nhamr6c. Dem6crit cho r~ng quySn chi c6 a nguoi t\1' do, a ngm)'i c6 tri tu~, "d~o due doi hoi phai c6 sv tuan thu phap lu~t, chinh quySn va S\f han hlln v~ tri tu~". Quan diSm nay trimg hgp voi quan di~m cua X6crat (469- 399 TCN) con nguoi khai sang vi d~i c-Lm d~ cbS Aten cho r~ng, s6 dong thuong 6
dan, nhfrng nguai tfim thuang, Vt,mg vS va d6t mit khong thS tham gia vao vi~c diSu hanh nhanu&c. Platon (427 - 347 TCN) nha duy tam vi d~i nay cling chi c6 vli cho quySn cua quy t()c, thuqng luu va cac nha thong thai . Trong "nha nu&c ly tu&ng" cua ong cling k.hong c6 quySn cua nguai dan. Aristotel (384-322 TCN), nguai ling h9 tfing l&p trung luu, ling h() ch~ d() "quy t()c tri", trong ch~ d() d6, ong chi thua nh~n vai tro quan trQng cua "giai cfip trung luu" vi "giai cfip nay co gia tri hon ca vs phuong di~n d~o due va chinh tri". Du&i ch~ d() no 1~ LaMa c6 d~i, vfiu dS chu quySn cua nhan dan hoan to~m gi6ng nhu 6 Hy L~p c6 d~i. d d6, mQi cu()c dftu tranh, mQi tu tu&ng vS chu quySn cua nhan dan, dSu bi dan ap, vi no hoan toan xa 1~ v&i Hi~n phap LaMa. Xixerong (106- 43 TCN) nha tu tu&ng cua LaMa c6 d~i, m~c du da tuyen b6 nha nu&c la cong vi~c cua nhan dan, duqc xac l~p tren ca sa chung vs phap quySn va Iqi ich cua toan ths. Nhung ong l~i cho riing, "ch~ d() dan chu la m()t trong nhfrng hinh thuc thS ch~ nha nu&c xftu xa nh~t". Theo Xixerong, "khong c6 gi ghe tarn hon Sl)' OQC doan cua dam dong, khong c6 gi nguy h~i hon dam dong ng9 nh~ minh la nhan dan"3 . Cac nha Iu~t h9c La Ma k~ thua nhfrng thanh tt;ru tu tu&ng Hy L~p da cts c~p d~n ba lo~i quySn: QuySn tv nhien, quysn dan t9c, quySn cong dan. M~c du v~y, da s6 nhan dan, nguai t~o ra cua cai cho xa h()i LaMa c6 d~i, tuc no 1~ khong co quy~n gi, kS ca quysn s6ng va ch~t cling d~u ph\1 thu9c vao chu no. HQ duqc coi ngang v&i sue v~t va cong C\1 (cong Cl). biSt n6i). Cac b9 lu~t cua d~ qu6c La Ma duqc Angghen cha la nhfrng b9 lu~t nha nu6c th6i nat nh~t tu tru&c t&i nay. Trang su6t thai kY trung c6, l!ch su (tu tu&ng va hi~n thvc) da chung ki~n St;C no dich cua th~n quySn va th~ quySn d6i vm nhan dan. Trang thai 2 Truang ca "Lao d()ng va ngay thang" cua Ghexioot, Th€ kY thfr VIII- VII TCN. (D~n theo: Lich su cac hQc thuy€t chinh tri tren th~ gi6i ban dich Luu Ki€m Thanh, nxb Van h6a thong tin, Ha N()i, 200 I, tr. 70) 3 Sach da d~n tr. 115 7
ky nay, a phuang Bong hay phuang Tay, nha nu6c, dai s6ng xa h
bfun sinh" cua nhan dan Anh, doi huy bo quySn lgc nha vua, thanh l~p CO' quan d~i di~n cho toan thS nhan dan Anh. Gion Loca (1632- 1704) v&i tu each la nha tu tu&ng cua each m~ng tu san, ong phu nh~n ch~ d() chuyen ch~, benh V\fC cac quySn tv nhien cua cong dan, quySn nay dugc dam bao trong m()t ch~ d() nha nu6c thich hgp, rna theo ong Ia ch~ d() quan chu l~p hi~n. Chu quySn nhan dan cling dugc cac nha tu tu&ng cua each m~ng tu san Tay Au khai quat thanh quySn xe bo ''thoa thu~n xa h()i" gifra cong dan va nha nu6c dS l~p ra m()t chinh phu m6i Cac nha "Khai sang" Phap va thai dg.i each mg.ng tu sim tidp fl:lc khling djnh chu quy~n nha nubc thu9c v~ nhan dan. Vonte (1694-1778), Mongtexkia (1689-1775) da phe phan khong thuang ti~c ch~ d() chuyen ch~. Mongtexkia cho r~ng tv do d6i l~p v6i chuyen chS, mu6n c6 tv do phai tieu di~t chuyen chS. Tv do chinh tri thuc dfry SlJ phat triSn kinh tS, cong nghi~p va huon ban, thuc diy sv phat triSn xa h()i. Tu tu&ng tl! do cua Mongtexkia g~n liSn v&i tv do cong dan. Mongtexkia keu gQi thanh l~p CO' quan d~i di~n cua nhan dan dS h~n ch~ quySn h.rc cua nha vua. Sau cac nha Khai sang, cac nha duy v~t Phap nhu E>idaro, Gonbach, Genvetxi ... da d\fa vao hQC thuySt "KhS u6c xa h()i" dS giai thich sv ra doi cua nha nuac va "Phap quySn tv nhien" dS kh~ng dinh chu quySn cua nhan dan. Tu tu&ng chu quySn nhan dan da c6 tru6c Rutxo, nhung v6i Rutxo (1712-1 778), tu tu&ng do dugc phat triSn len dinh cao, a ch6, chu quysn do GUQ'C hinh thanh trong xa h()i cong dan va n6 thu()c xa h()i cong dan, con nha nu6c sau do dUQ'C xay d\fllg tren CO' SO Xa h(}i cong dan b~ng m(}t kh~ uac xa h()i. Rutxo cho rkg chu quy@n nhan dan la m()t thvc thS t~p thS, n6 khong dugc d~i di~n bai ca nhan nao rna la quysn Ivc dugc ti~n hanh bai -y chi chung hay y chi cua da s6 khong thS phan chia, n6 luon luon thu()c v@ 9
nhan dan va khong thS bj h~n chS bai b~t ky d~o lu~t nao. Tir d6, Rutxo dua ra y tuang vS "quySn Ivc nhan dan tf\l'c ti~p", y chi chung khong th8 chi duqc d~i di~n, nhan dan khong chi Iva chQn nguoi d~i di~n cho minh rna con tn.rc ti~p tham gia l~p phap. M{)t d~o lu~t chi c6 thS coi la d~o lu~t nSu duqc nhan dan tn.rc ti~p thong qua, nghia la phai trung cftu dan y. Chu quysn cua nhan dan con bi~u hi~n a quysn quy~t djnh hinh tht:rc t6 chuc cua chinh phu, quySn giam sat cua nhan dan d6i v&i no, rna Rutxo gQi la d~t chinh phu du&i S\1' kiSm tra cua nhan dan, quySn xe bo kh~ u&c d8 l~p ra m9t chinh phu m&i. Tu tuang chu quySn nhan dan cung v&i nhfrng tu tuang ti~n b9 khac nhu tv do, binh d~ng, huu aida tra thanh ngQn co t~p hqp nhan dan d1rng len d~u tranh ch6ng ch~ d9 chuyen ch~ phong ki~n trung cb. Nhfrng tu tuang nay cling v&i th~ng lqi cua each m~ng tu san, tv do, binh d~ng, chu quySn nhan dan ... tra thanh nhung ch~ djnh phap lu~t thieng lieng, duqc ghi trong Tuyen ngon d{)c l~p cua Hoa Ky narn 1776, cung nhu trong Tuyen ngon nhan quySn va dan quySn narn 1789, 1793 va trong Hi~n phap narn 1791 va HiSn phap nam 1793 cua nu&c Phap . .. Chu quySn cua nhan dan duqc cac nha tu tuang kh~ng djnh, chi co th8 c6 duqc n~u xay dvng duqc rn{)t ch~ d9 chinh tri dan chu. Do cung la ly tuang d~u tranh cua rnQi CUQC each rn~ng trong ljch Slr noi chung Va each m~g Xa hQi chu nghia noi rieng. H9c thuyi t Mac -Lenin vd nha nubc va phap quydn cho rkg: "Trong ch~ d9 dan chu thi ch~ d9 nha nu&c, lu~t phap, bim than nha nu&c - trong chirng rnlJc rna nha nu&c la m9t ch~ d9 chinh tri nh~t djnh - chi hi sv tv quy djnh cua nhan dan va Ia n9i dung xac djnh cua nhan dan"4 • K~ thira nhiing thanh tlJU khoa hQC chinh tri cua thai d~i khai sang, duqc thvc ti~n each m~ng th~ ky XVIII - XIX minh chtmg, Mac kh~ng djnh: "Du&i ch~ d9 dan chu, khong phai con nguoi t6n t~i vi lu~t phap, rna 4 Mac - Angghen toan t~p t~p 1. Nxb CTQG. H.l995.tr.351 10
lu~t phap t6n t~i vi con nguai; a day S\1' t6n t~i cua con nguai Ia lu~t phap, trong khi do thi du6i nhfrng hinh thuc khac cua nha mr6c, con nguai l~i la t6n t~i duqc quy djnh bai lu~t phap. D~u hi~u d~c trung ca ban cua chS d() dan chu la nhu v~y'' 5 • Do do, "trong chS d9 dan chu thi bfm than nha nu6c chinh tri chi la m
nu6c t\1' do hay khong tv do la tuy a ch6 trong nhfrng hinh thuc ~y "sv t\1' do cua nha nu6c bi h~n ch~ nhiSu hay it" 9 • Trong diSu ki~n each m~ng xa h()i chu ngh1a a Nga da tra thanh tr\l'c tiSp, v~n dl)ng nhfrng tu tuang cua chu ngh1a Mac vao diSu ki~n nu6c Nga, Lenin vftn nh~n m~nh, chu quySn nha nu6c cua nhan dan lao d()ng rna chu y~u Ia lien rninh cong nong. Sau khi giC:mh duqc chinh quySn vS tay minh, chinh quySn cong nong (cac xo viSt cong- nong- binh) se th\l'c hi~n chuyen chinh d6i VOi giai C~p boc }Qt, th\l'C hi~n SlJ qua dQ }en chu ngrua CQng san, a d6 nha nu6c t\l' tieu vong, nhan dan lao d()ng hoan toan lam chu v~n m~nh cua minh, t\1' quan ly l~y xa hi, a do khong con ap buc boc It giai cAp, khong con ap buc b6c l()t gifra nguai v6i nguai, gifra dan t()c nay v6i dan t()c khac. Du6i chu nghia c()ng san, nSn dan chu v6i tu each la ch~ d() nha nu6c se tieu vong, nhung gia tri dan.chu v6i tu each la t\1' do cua con nguai thi tra nen hoan bi: Tg do cua m()t nguai la diSu ki~n cho tl7 do cua tAt ca mQi nguai va nguqc l~i, tv do cua t~t ca mQi nguai la diSu ki~n cho tv do cua moi nguai. D~ quydn hcc nha nuac thu(Jc vd nhan dan, trong qua trinh xay dvrzg nha nuac phap quydn phai aam bao cac didu ki¢n: - Nhdn dan quyit tljnh hinh thuc va phuang thuc hm;zt a(Jng cua nha nu6·c (bdu cu· dan chit va quydn biii miln); - Tham gia cong vi¢c cua nha nuac; - Quydn fl! do chinh trj (tl! do icng cic, bdu cu, bi~u dq,t y kiin, h;ri ich, ltj,p h(Ji, h(Ji h9p, bi~u tinh v. v.); - Quydn Jdnh ti fa CO' SG ai !h'lfC hi¢n quydn [lfC chfnh trj. Bfru cu la m()t hinh thuc uy quySn va biSu thi sv tin nhi~m cua cong dan - Clr tri (ho~C nguai bfru cu) b~ng nhfrng nguyen t~C va thu t\}C nh~t djnh dS chQn (it nh~t Ia tl.r hai l~y m()t) l'l.gtrai d~i di~n cua minh vao cac ca 8 Sach da dan tr. 349 Mac - Angghen tuy~n \:?p, t~p 4, nxb ST. H. 1983, tr490 (phe phan cucmg !Tnh Gotha.) 9 12
quan quySn Ivc nha nu&c, ho~c t6 chuc ra cac thS chS chinh tri ho~c cac t6 chuc d~i di~n khac. Trong m9t chS d9 dan chu, bftu cu c6 chuc nang, vai tro r~t quan trQng. N6 n6i len tinh hqp phap, tinh chinh dang cua SlJ uy quySn, thS hi~n duc;rc y chi cua nhan dan b~ng la phiSu (rna ngu6n g6c la tiSng n6i). Ngay nay, trong disu ki~n binh thuemg, a cac nsn dan chu nghi truemg, bftu cu la con duang duy nh~t dS cac dang chinh tri, rna d~ng sau d6 la cac nh6rn dan cu, cac t~p doan xa h9i gianh chinh quysn nha nu&c, nh~m thvc hi~n t6i da quysn lvc chinh tri cua hQ. QuySn bai rni~n: La hanh d9ng t~p thS thong qua rn9t s6 hinh thuc va thu t\lc nh~t dinh dS tru~t quySn cua d~i biSu da duc;rc uy quySn cua nhan dan. QuySn bai miSn duc;rc thvc hi~n gian tiSp ho~c trvc tiSp. Hinh thuc gian tiSp la thong qua cac co quan quySn lvc nha nu&c, nhu qu6c h9i, cac co quan quysn h,rc nha nu&c a dia phuong ... Hinh thuc trgc tiSp la trung c~u y dan, ho~c thong qua dS nghi cua nhan dan, cac co quan quySn Ivc nha nu&c tiSn hanh thu tl)c bai rniSn, nhu bo phiSu b~t tin nhi~m ch~ng h~n. Thvc hi~n quySn bai rni~n la rn9t tieu chi cua chS d9 dan chu. Dan chu chan chinh chi c6 thS c6 duc;rc khi nao quySn bai mi~n cu tri d6i v&i nguai trung cu duc;rc thua nh~ va ap dvng. Muc d9 tharn gia cua cong dan vao cong vi~c cua nha nu&c la m9t tieu chi cim rn9t chS d9 dan chu va la rn9t ySu t6 quan trQng thlJc hi~n quySn llJC cua nhan dan. DiSu ki~n d@ nhan dan tharn gia vao c6ng vi~c cua nha nu&c va xa h9i Ia: - ChS d9 nha nu&c la rn9t chS d9 dan chu; 13
- Nhan dan c6 y thuc va kha nang thlJc tS thvc hi~n quy~n lam chu cua minh. Cling ck th~y r~ng, a cac nuac kern phat triSn muc d9 nhan dan tham gia va cong vi~c cua nha nuac va xa h9i dang r~t hc;1n chs ho~c hinh thuc, thiSu chu d9ng va b~n vfing. Nguyen nhan chinh la do con thiSu cac di~u ki~n kinh tS - xa h9i c~n thiSt va CO' chS dam bao hi~u qua cho SlJ tham gia cua nhan dan. Cac nha tu tuang chinh tri tir thai Khai sang cho dSn Mac, Anghen, Lenin va H6 Chi Minh d~u coi dan chu Ia tv do, trong d6 c6 tl! do chinh tri nhu la gia tri d~c trung cua chs d9 dan chu. ' , , ' ' Quyen kinh te, thlJC chat la quyen dUQ'C h0c;1t dQng san xuat, kinh doanh va djch V\1 - quy~n ho
c(>ng thu6ng bj chi ph6i b&i giai cftp co dia vi th6ng tri vS kinh tS. QuySn }\fC cong c(>ng trong xa h(>i CO giai cftp a quy mo toan xa h(>i cung VOi quySn llJc chinh trj ctia giai cftp th6ng tri thanh quySn llJc nha nu&c. Vi v~y, tinh cong CQng la mQt tinh chftt C(J bfm cua nha nUOC. Nhung trong CaC nha nu&c chuyen chS, nhan dan lao d(>ng khong c6 dia vi th6ng tri vS kinh tS, tra thanh giai cftp hi boc l(>t va cling mftt kha nang ki~m soat quySn h.rc cong. QuySn l\fc cong bi tha hoa, bi giai cftp th6ng trj d(>c quySn chiSm hfru va Slr dvng tuy ti~n. QuySn llJC c6ng tra thanh quySn llJC cua m(>t ong vua chuyen chS, ho~c cua m(>t gia dinh, m(>t dong hQ, . .. Vi~c thlJc thi quySn llJc nha nu&c bi biSn thanh nhung am muu cua m9t ca nhan, m9t nhom, m9t t~p doan. Tinh tuy ti~n cua vi~c thlJc thi quySn llJc nha nu&c lam cho no khong mang tinh cong khai, khong duqc ki~m soat, nhan dan khong co quysn bi8t nhung thong tin vs t6 chuc va ho~t d9ng cua nha nu&c, vi v~y khong co kha nang d@ ki@m smit quySn llJc cong c(>ng, v6n di co ngu6n g6c tu nhan dan. Tinh c6ng c(>ng va cong khai cua nha nu&c (c(>ng hoa) la m(>t trong nhfrng ffi\}C tieu dftu tranh hang d~U cua mQi CUQC dftu tranh tU tuang cung nhu t6 chuc vi quysn dan chu cua nhan dan, van minh chinh tri va tiSn b(> xa h(>i cua nhan lo~i. Vi v~y' no cftu thanh m(>t n(>i dung cua nha nu&c phap quySn. Mvc dich cua tinh cong c(>ng va cong khai Ia dam bao quy~n duqc thong tin cua nhan dan, d~c bi~t la thong tin v~ vS ho~t d(>ng cua nha nu&c d@ nhan dan kidm soat hoc;Lt d9ng cita nha nu&c. Nhan dan thlJC hi~n SlJ giam sat ho~t d(>ng cac C(J quan nha nu&c va COng chuc nha nu6c nh~m bUQC cac C(J quan nay thlJC hi~n dung y chi CUa nhan dan, thlJC hi~n SlJ uy quySn cua nhan dan, d6ng thai bu(>c cac C(J quan nha nu&c, cong chuc nha nu6c khong 1~ dl,lilg quySn llJc rna nhan dan da t~m thai trao cho vao mvc dich ca nhan V\} lqi, ho~c l(>ng quySn, chuyen quySn vi ph~m cac quySn cua cong dan. ThlJC tS co nhiSu hinh thuc, C(J chS ki@m soat quySn l\fc rftt khac nhau. Tuy nhien, tru&c hSt phai noi dSn vi~c ki@m soat quySn llJc ti.r chinh ban than cac ca quan quySn llJc nha nu6c. Cac C(J quan nay, trong luc thl,IC hi~n chuc nang ctia minh, thvc thi quySn 15
h.rc nha nu6c, m{)t m~t chung phai ph6i hqp v6i nhau trong chu quySn t6i cao cua nhan dan, thvc hi~n y chi th6ng nhclt cua xa h9i cong dan, tuc la khuon kh6 hiSn phap va phap lu~t, m~t khac chung kiSm chS, chs u&c l~n nhau, sao cho kh6ng tuy~t d6i hoa quySn lvc nha nu6c vao m{)t co quan nha nu6c nao. Ngoai ra, chung con chiu sg ki~m soat ctia nhan dan. 1.1.3 Phtip lu{lt mang tinh dan chu va nhan dan, phan tinh nhung giti trj tiln b{J chung cua nhlin lo{li Khac v&i phap lu~t cua belt kY m9t nha nu&c nao, kS ca phap lu~t cua "nha nu6c phap tri", phap lu~t cua nha nu&c phap quySn phan anh y chi ctia nhan dan, do la "khS u&c xa h9i" ky kSt gifra cac cong dan v&i nhau, gifra cac cong dan va nha nu&c. KhS u&c do tru6c hSt thoa thu~n vs tinh bi quy dinh ctia nha nu&c d6i v&i xa h{)i c6ng dan, nha nu&c chi la bi~u hi~n ctia xa h{)i c6ng dan, la m{)t b9 ph~n cua xa h{)i cong dan. Xa h{)i c6ng dan trao cho nha nu&c nhfrng chuc nang va nhfrng phuang ti~n nhclt dinh dS thvc hi~n chuc nang cua minh. Nhu d9c quysn b9 may cuang chs va trcin ap, cong b6 cac d~o lu~t. . . Trong nha nu&c phap quySn, nha nu&c thgc chclt la m{)t b9 ph~n nho dugc quy djnh b&i xa h9i cong dan. Vi v~y, nha nu6c chi dugc hanh d{)ng trong khu6n kh6 SlJ uy quySn rna nhan dan da cho phep (khuon kh6 phap lu~t). Nhan dan sau khi da uy quySn (gop m9t ph~n quySn cua minh) dS 4!o nen nha nu6c vfu! gifr l~i co ban chti quySn ctia minh. QuySn h.rc nay la co ban va tbi thm;mg. Day la CCY sa dS nhan dan hanh d{)ng, tg do lam tcit ca nhfrng gi rna phap lu~t khong cclm. Ngoai ra, phap lu~t trong nha nu&c phap quySn con ghi nh~n va bao v~ cac quySn tv nhien, quySn thieng lieng va CCY ban, quySn s6ng, quySn tg do va muu c~u h~nh phuc, nhfrng quySn "khong ai co thS xam ph~m dugc". Nhu quySn con nguai, quySn c6ng dan, quySn c{)ng d6ng, quySn dan t{)c. Nhfrng quySn nay dugc C\1 thS hoa thanh cac quySn C\1 thS trong hiSn phap va phap lu~t. 16
Nhung quySn thieng lieng co gia tri lich su cua no. DiSu do co nghia Ia "quySn khong bao gi& cao hon trinh d9 kinh tS van hoa cua m9t xa h9i Cl,l thS". Vi v~y' m()t xa h()i Cl,l thS co thS phan anh duqc y chi va quy~n cua nhan dan trong hiSn phap, phap lu~t, nhung do di~u ki~n kinh ts van hoa thfip, lu~t phap do vfrn la nhfrng khS uoc chua d~t dSn chufin mvc phap quySn ph6 biSn. Vi v~y' m9t trong nhfrng yeu c~u co ban cua phap lu~t cua nha nuoc phap quysn ta phap lu~t cua nha nuoc fiy phai pharr anh nhfrng xu huang tiSn b9 chung cua nhan lo~i. Phap Iu~t trong nha nuoc phap quySn khong thS tuy ti~n t~o ra, nha.n danh m()t ca nhan, m9t nhom nguai, th~m chi la da s6 nhan dan cua m()t qu6c gia, rna khong tuan thu nhfrng gia tri tisn b9 chung, nhfrng gia tri ph6 bien cua nsn van minh nhan Io~i. 1.1.4 Phap lu~t ngl}' tri tBi cao trong tliti sang xii h9i Khi phap lu~t da thvc SlJ la phap lu~t cua nha nu6c phap quySn thi lu~t phap ngv tri t6i cao. Day la m9t tinh chfit co ban cua nha nuoc phap quySn, do Ia tinh t6i thuqng cua phap lu~t. DiSu do co nghia la, b9 may nha nuoc, cong chuc nha nu6c, cac dang chinh tri, cac t6 chuc cua xa h9i cong dan, ttmg cong dan dsu binh d~ng va ton tr9ng phap lu~t, ho~t d9ng trong khuon kh6 phap lu~t. Mu6n d~t duqc diSu do, phai co d~y du phap lu~t va lu~t t6t, nhan dan phai co hiSu biSt vS phap lu~t. Co nghia la phai t~o ra m()t tr~ng thai xa h9i trong do nguai chfip hanh phap Iu~t phai co lqi han nguai vi ph~m phap lu~t. Cac co quan l~p phap, hanh phap, tu phap ... phai luon luon nang d()ng dS t~o l~p m()t tr~t tv phap ly m6i. DS dam bao tinh t6i thu
1.1.5 Ctic cu quan tlu(lc tJ chirc theo nguyen tiic t~p trung- phiin ~ quyen T~p trung va phan quy~n la hai m~t cua thvc thi quy~n Ivc chinh tri va quy~n Ivc nha nu&c. Khong t~p trung du muc thi khong c6 quy~n lvc chinh tri ho~c quy~n lvc nha nu&c. Nhung nSu khong thvc hi~n S\f phan quy~n hqp ly cling khong thS thvc thi duqc quy@n l\fc chinh tri ho~c quy~n lvc nha nuoc. v&n d~ phan quy~n duqc cts c~p trong tac phfim cua nhi~u nha tu tu
thi cac quySn l~p phap, hanh phap, tu phap). Phan l~p cac quySn trong cac nu&c c()ng hoa t6ng thfmg tri~t d6 han trong cac nu&c c()ng hoa dC;li nghi. Phan quySn gifra trung uang va cac chu thS dia phuang trong cac nu6c Lien bang tri~t d6 han trong cac nu6c c()ng hoa dan nhat. . . Tinh t~p trung th6ng nh~t ro net han 6 cac nu6c c9ng hoa Xo vi St. Ngoai ra, cac khai ni~m "phan cap", "uy quySn", "tv tri", "tv quan", "tan quySn" ... la nhfrng khai ni~m cua qua trinh phan quysn. Tren thvc ti@n xay dlJllg nha nu6'c phap quySn, hi~n nay c6 nhiSu v~n dS d~t ra. C6 nhiSu nha nghien c(ru cho rAng, tinh phan l~p cac quySn trong cac nha nu&c tu san hi~n dC;li da bi biSn tuang bai tinh d9c quysn cua cac dang chinh tr! cfrm quySn. Chinh tri nghi vi~n da bi thay thS b&i chinh tri dang phai, nhfrng biSu hi~n l(;lm quysn cua hanh phap, thisu cac ca chs kism soat quyen Ivc tu phia nhan dan .. . C6 thS con nhiSu biSu hi~n m&i nfra, nhung nguyen tic thong nhat - phan quy@n v§n tbn t(;li nhu m9t nguyen tic ca ban vira mang tinh chinh tri vira mang tinh ky thu~t trong qua trinh t6 chuc va v~n hanh nha nu6c phap ' quyen. Tit nhiing phan tich tren aay, chung ta c6 thd neu len atnh ngh'la: Nha nubc phap quydn la nha nu6·c ma chu quydn cua n6 thu
Theo truyen thuy€t, nguai Tri~u Tien chfnh thll'c xuat hi~n tu gftn 4000 nam v~ tn.rac-hq dugc sinh ra tu Gau va tr6 thanh nguai trong qua trinh kien nhAn dao gieng. Lich sir Trung Qu6c thi n6i v~ Tri~u Tien mu¢n han- tu khi d(>i quftn ciia hQ chiem nai nay lam thu(>c d!a gftn thai d