intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Đề tài: Mối quan hệ biện chứng giữa tự nhiên và xã hội phân tích vấn đề bảo vệ môi trường hiện nay ở Việt Nam.

Chia sẻ: Phan Thi Ngoc Giau | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Thêm vào BST
Báo xấu
164
lượt xem 21
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'đề tài: mối quan hệ biện chứng giữa tự nhiên và xã hội phân tích vấn đề bảo vệ môi trường hiện nay ở việt nam.', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Mối quan hệ biện chứng giữa tự nhiên và xã hội phân tích vấn đề bảo vệ môi trường hiện nay ở Việt Nam.

  1. Đề tài: Mối quan hệ biện chứng giữa tự nhiên và xã hội phân tích vấn đề bảo vệ môi trường hiện nay ở Việt Nam
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. môc lôc môc trang phÇn më ®Çu 1  VÊn ®Ò lµ g×? 1  Môc ®Ých cña ®Ò tµi 2 phÇn chÝnh 1. C¬ së lÝ luËn 3 1.1. C¸c kh¸i niÖm 3 1.2. Mèi quan hÖ biªn chøng gi÷a tù nhiªn vµ x· héi 3 1.2.1. X· héi - bé phËn ®Æc thï cña tù nhiªn 3 1.2.2. Tù nhiªn - Con ng­êi - X· héi n»m trong 4 mét chØnh thÓ thèng nhÊt 1.2.3. Tù nhiªn - nÒn t¶ng cña x· héi 5 1.2.4. T¸c ®éng cña x· héi ®Õn tù nhiªn 5 1.2.5. Nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn mèi quan hÖ gi÷a 6 tù nhiªn vµ x· héi 1.2.6. M«i tr­êng - vÊn ®Ò cña chóng ta 7 2. VÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng hiÖn nay ë ViÖt Nam 7 2.1. Kh¸i qu¸t vÒ m«i tr­êng vµ c¸c nguån tµi nguyªn cña 7 ViÖt Nam 2.1.1. Tµi nguyªn ®Êt ViÖt Nam 12 2.1.2. Tµi nguyªn n­íc ViÖt Nam 12 2.1.3. Tµi nguyªn kho¸ng s¶n ViÖt Nam 13 2.1.4. M«i tr­êng vµ tµi nguyªn biÓn ViÖt Nam 13 2.1.5. Tµi nguyªn rõng vµ ®a d¹ng sinh häc 13 2.1.6. VÊn ®Ò m«i tr­êng ë ViÖt Nam 15 2.2. Nh×n ra thÕ giíi - Nh÷ng bµi häc 17 0
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2.2.1. VÊn ®Ò m«i tr­êng trªn thÕ giíi 17 2.2.2. ThÕ giíi hµnh ®éng - Lèi tho¸t 18 2.3. ViÖt Nam hµnh ®éng 20 phÇn kÕt 22 tµi liÖu tham kh¶o 23 1
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. phÇn chÝnh V Ên ®Ò lµ g×? Tr¸i §Êt mét hµnh tinh k× diÖu vµ kh¸c biÖt. Nã kh¸c víi mäi hµnh tinh kh¸c ë chç nã cã sù sèng vµ nã lµ ng«i nhµ duy nhÊt cña chóng ta. Sù sèng trªn Tr¸i §Êt ®· b¾t ®Çu tõ nh÷ng thµnh phÇn nhá bÐ nhÊt. Sù sèng Êy ®· ph¸t triÓn lªn ngµy mét lín m¹nh. ThÕ råi con ng­êi xuÊt hiÖn. KÓ tõ lóc Êysù sèng trªn Tr¸i §Êt ®· thùc kh¸c tr­íc. Con ng­êi ®· lµm biÕn ®æi thÕ giíi xung quanh hä mét c¸ch m¹nh mÏ h¬n bÊt k× sinh vËt nµo kh¸c cïng tån t¹i trªn Tr¸i §Êt nµy. §iÒu g× ®· lµm cho hä cã ®­îc kh¶ n¨ng ®ã - ®ã lµ t­ duy ®Ó hµnh ®éng. Mét trong sè nh÷ng vÊn ®Ò lµm cho con ng­êi ph¶i t­ duy nhiÒu nhÊt, cã lÞch sö l©u dµi nhÊt lµ mèi quan hÖ gi÷a tù nhiªn vµ x· héi. Tù nhiªn vµ x· héi lµ hai kh¸i niÖm lín nhÊt vµ gÇn gòi nhÊt víi con ng­êi. Con ng­êi ®ång thêi tån t¹i vµ lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn vµ x· héi do ®ã con ng­êi quan t©m ®Õn hai thùc thÓ nµy lµ lÏ ®­¬ng nhiªn. KÓ tõ khi ra ®êi quan ®iÓm vÒ mèi quan hÖ nµy ®· thay ®æi kh¸ nhiÒu. Trong mét thêi gian rÊt dµi hai kh¸i niÖm nµy ®· ®­îc ®em ®èi lËp nhau, theo quan ®iÓm ®ã tù nhiªn vµ x· héi hoµn toµn t¸ch rêi nhau, kh«ng liªn quan ®Õn nhau. Quan ®iÓm nµy ngµy nay vÉn cßn tån t¹i trong quan ®iÓm nhiÒu ng­êi ®· dÉn ®Õn nhiÒu hµnh vi ph¸ hñy thiªn nhiªn mµ hä kh«ng biÕt r»ng ®ang ph¸ hñy t­¬ng lai chÝnh con em m×nh. Quan niÖm nµy qu¶ lµ mét sai lÇm lín, th­c tÕ vµ lÝ luËn khoa häc ®Òu chøng tá r»ng tù nhiªn vµ x· héi cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, nã cïng n»m trong mét tæng thÓ bao g«m tù nhiªn, con ng­êi vµ x· héi. Con ng­êi vµ x· héi ®· dùa trªn nÒn t¶ng tù nhiªn mµ tån t¹i vµ ph¸t triÓn, nh­ng chÝnh trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn Êyth× nÒn t¶ng tù nhiªn l¹i bÞ ph¸ hñy, ®¨c biÖt lµ trong thêi ®¹i hiÖn nay khi khoa häc kÜ thuËt ph¸t triÓn m¹nh mÏ va d©n sè toµn cÇu ®ang bïng næ th× tù nhiªn vµ m«i tr­êng cµng bÞ ph¸ hñy m¹nh mÏ h¬n. C¸c nhµ b¸c häc nh×n xa tr«ng réng nh­ Z.Lamark, 2
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1820 ®· viÕt: "Môc ®Ých cña con ng­êi d­êng nh­ lµ tiªu diÖt nßi gièng m×nh, tr­íc hÕt lµ lµm cho Tr¸i §Êt trë thµnh kh«ng thÝch hîp víi sù c­ tró". NÕu chóng ta kh«ng muèn tiªn ®o¸n oan nghiÖt nµy trë thµnh sù thËt th× ®· ®Õn lóc ®Ó hµnh ®éng tr­íc khi qu¸ muén. §· ®Õn lóc con ng­êi cÇn x¸c ®Þnh râ mèi quan hÖ gi÷a x· héi cña hä v¬Ý tù nhiªn vµ quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng. ViÖt Nam mét n­íc ®ang trong qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt n­íc, chóng ta còng cã nh÷ng vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng, chóng ta cÇn ph¶i cã quan ®iÓm ®óng ®¾n ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nµy tr­íc khi mäi viÖc trë nªn qu¸ tåi tÖ. Môc ®Ých cña ®Ò tµi TiÓu luËn nµy ®­îc viÕt nh»m nªu l¹i quan ®iÓm cña TriÕt häc M¸c-Lªnin vÒ mèi quan hÖ gi÷a tù nhiªn vµ x· héi ®ång thêi trªn c¬ së: Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a tù nhiªn vµ x· héi ph©n tÝch vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng hiÖn nay ë ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã nã còng ®­îc hi väng cã thÓ thay ®æi ®­îc nhËn thøc x· héi nh»m t¹o ra nh÷ng thay ®æi tÝch cùc trong hµnh ®éng cña mçi c¸ nh©n, t¹o thuËn lîi cho viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng ë ViÖt Nam. 3
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. phÇn mét 1. C¬ së lÝ luËn: Mèi quan hÖ gi÷a tù nhiªn vµ x· héi ®· ®­îc con ng­êi quan t©m tõ rÊt sím, cho ®Õn nay quan niÖm vÒ vÊn ®Ò nµy ®· trë nªn hoµn thiÖn h¬n bao giê hÕt. 1.1. C¸c kh¸i niÖm: §Ó b¾t ®Çu chóng ta h·y lµm râ c¸c kh¸i niÖm: Tù nhiªn: theo nghÜa réng tù nhiªn lµ toµn bé thÕ giíi vËt chÊt v« cïng v« tËn. Theo nghÜa nµy th× con ng­êi v· x· héi loµi ng­êi còng lµ mét bé phËn cña tù nhiªn. Chóng ta xem xÐt tù nhiªn theo nghÜa nµy. X· héi: x· héi lµ h×nh th¸i vËn ®éng cao nhÊt cña vËt chÊt, h×nh, th¸i nµy lÊy mèi quan hÖ cña con ng­êi vµ sù t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a ng­êi víi ng­êi lµm nÒn t¶ng. Theo M¸c: "X· héi kh«ng ph¶i gåm c¸c c¸ nh©n ng­êi. X· héi biÓu hiÖn tæng sè mèi liªn hÖ vµ nh÷ng quan hÖ cña c¸c c¸ nh©n víi nhau". 1.2. Mèi quan hÖ biªn chøng gi÷a tù nhiªn vµ x· héi: Tù nhiªn vµ x· héi thùc sù cã mét mèi quan hÖ rÊt chÆt chÏ víi nhau: 1.2.1 X· héi - bé phËn ®Æc thï cña tù nhiªn: Theo ®Þnh nghÜa tù nhiªn lµ toµn bé thÕ giíi vËt chÊt tån t¹i kh¸ch quan vËy con ng­êi vµ x· héi loµi ng­êi còng lµ mét bé phËn cña thÕ giíi vËt chÊt Êy - con ng­êi vµ x· héi ncòng lµ bé phËn cña tù nhiªn. Nguån gèc cña con ng­êi lµ tù nhiªn. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña tù nhiªn ®· s¶n sinh ra sù sèng vµ theo quy luËt tiÕn hãa, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, con ng­êi ®· xuÊt hiªn tõ ®éng vËt. Con ng­êi sèng trong giíi tù nhiªn nh­ mäi sinh vËt kh¸c bëi con ng­êi lµ mét sinh vËt cña tù nhiªn. Ngay c¶ bé ãc con ng­êi, c¸i mµ con ng­êi vÉn tù hµo còng chÝnh lµ s¶n phÈm cao nhÊt cña vËt chÊt. ChÝnh tù nhiªn lµ tiÒn ®Ò cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña con ng­êi. Con ng­êi ra ®êi kh«ng chØ nhê nh÷ng quy luËt sinh häc mµ cßn nhê lao ®éng. Lao ®éng lµ mét qu¸ tr×nh ®­îc tiÕn hµnh gi÷a con ng­êi víi tù nhiªn, 4
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. trong qu¸ tr×nh nµy con ng­êi khai th¸c vµ c¶i tiÕn giíi tù nhiªn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tån t¹i cña m×nh. Trong lao ®éng cÊu t¹o c¬ thÓ ng­êi dÇn hoµn thiÖn vµ do nhu cÇu trao ®æi th«ng tin ng«n ng÷ xuÊt hiÖn. Lao ®éng vµ ng«n ng÷ lµ hai kÝch thÝch chñ yÕu chuyÓn biÕn bé n·o ®éng vËt thµnh bé n·o ng­êi, t©m lý ®éng vËt thµnh t©m lý ng­êi. Sù h×nh thµnh con ng­êi ®i kÌm víi sù h×nh thµnh c¸c quan hÖ gi÷a ng­êi vøi ng­êi, céng ®ång ng­êi dÇn thay ®æi tõ mang tÝnh bÇy ®µn sang mét céng ®ång míi kh¸c h¼n vÒ chÊt, ta gäi ®ã lµ x· héi. §©y còng lµ qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tõ vËn ®éng sinh häc thµnh vËn ®éng x· héi. VËy x· héi lµ g×? X· héi lµ h×nh th¸i vËn ®éng cao nhÊt cña vËt chÊt, h×nh th¸i nµy lÊy mèi quan hÖ cña con ng­êi vµ sù t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a ng­êi víi ng­êi lµm nÒn t¶ng. X· héi biÓu hiÖn tæng sè mèi liªn hÖ vµ nh÷ng quan hÖ cña c¸c c¸ nh©n víi nhau, "lµ s¶n phÈm cña sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a nh÷ng con ng­êi". Nh­ vËy x· héi còng lµ mét bé phËn cña tù nhiªn. Song bé phËn nµy cã tÝnh ®Æc thï thÓ hiÖn ë chç: phÇn cßn l¹i cña tù nhiªn chØ cã nh÷ng nh©n tè v« thøc vµ mï qu¸ng t¸c ®éng lÉn nhau; cßn trong x· héi, nh©n tè ho¹t ®éng lµ cña con ng­êi cã ý thøc, hµnh ®éng cã suy nghÜ vµ theo ®uæi nh÷ng môc ®Ých nhÊt ®Þnh. Ho¹t ®éng cña con ng­êi kh«ng chØ t¸i s¶n xuÊt ra chÝnh b¶n th©n m×nh mµ cßn t¸i s¶n xuÊt ra giíi tù nhiªn. 1.2.2. Tù nhiªn - Con ng­êi - X· héi n»m trong mét chØnh thÓ thèng nhÊt: Con ng­êi vµ x· héi kh«ng chØ lµ mét bé phËn cña tù nhiªn. H¬n thÕ tù nhiªn - con ng­êi - x· héi n»m trong mét chØnh thÓ thèng nhÊt. Theo nguyªn lÝ vÒ tÝnh thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi th× thÕ giíi tuy v« cïng phøc t¹p, ®a d¹ng vµ ®­îc cÊu thµnh tõ nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau song suy ®Õn cïng cã ba yÕu tè c¬ b¶n lµ tù nhiªn, con ng­êi vµ x· héi loµi ng­êi. Ba yÕu tè nµy thèng nhÊt víi nhau trong mét hÖ thèng tù nhiªn - con ng­êi - x· héi bëi chóng ®Òu lµ nh÷ng d¹ng thøc kh¸c nhau, nh÷ng tr¹ng th¸i, ®Æc tÝnh, mèi quan hÖ kh¸c nhau cña vËt ch¸t ®ang vËn ®éng. 5
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ThÕ giíi vËt chÊt lu«n lu«n vËn ®éng theo nh÷ng qui luËt, tÊt c¶ c¸c qu¸ tr×nh trong tù nhiªn, con ng­êi vµ x· héi ®Òu chÞu sù chi phèi cña nh÷ng qui luËt phæ biÕn nhÊt ®Þnh. Sù ho¹t ®éng cña c¸c qui luËt ®ã ®· nåi liÒn c¸c yÕu tè cña thÕ giíi thµnh mét chØnh thÓ thèng nhÊt vÜnh viÔn vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng trong kh«ng gian vµ theo thêi gian. Con ng­êi lµ hiÖn th©n cña sù thèng nhÊt gi÷a tù nhiªn vµ x· héi: Con ng­êi lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn. Con ng­êi t¹o ra x· héi. Con ng­êi vèn tån t¹i trong tù nhiªn nh­ng sau khi t¹o ra x· héi th× l¹i kh«ng thÓ t¸ch rêi x· héi. §Ó trë thµnh mét con ng­êi ®Ých thùc con ng­êi cÇn ®­îc sèng trong m«i tr­êng x· héi, trong mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a ng­êi víi ng­êi víi ng­êi.Con ng­êi mang trong m×nh b¶n tÝnh tù nhiªn vµ b¶n chÊt x· héi. ChÝnh v× thÕ ta cã thÓ nãi r»ng con ng­êi cßn lµ hiÖn th©n cña sù thèng nhÊt gi÷a x· héi vµ tù nhiªn. 1.2.3. Tù nhiªn - nÒn t¶ng cña x· héi: X· héi vµ tù nhiªn thèng nhÊt víi nhau nªn nã t­¬ng t¸c víi nhau. §©y lµ mét mèi quan hÖ biÖn chøng hai chiÒu, tr­íc hÕt ta xÐt chiÒu thø nhÊt lµ nh÷ng t¸c ®éng cña tù nhiªn lªn x· héi loµi ng­êi. Tù nhiªn v« cïng quan träng víi x· héi .Tù nhiªn võa lµ nguån gèc cña sù xuÊt hiÖn x· héi võa lµ m«i tr­êng tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi. Tù nhiªn lµ nguån gèc cña sù xuÊt hiÖn x· héi v× x· héi ®ùoc h×nh thµnh trong sù tiÕn hãa cña thÕ giíi vËt chÊt. Tù nhiªn lµ m«i tr­êng tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi v× chÝnh tù nhiªn ®· cung cÊp nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nhÊt cho sù sèng cña con ng­êi vµ còng chØ cã tù nhiªn míi cung cÊp ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt x· héi. Theo M¸c, con ng­êi kh«ng thÓ s¸ng t¹o ra ®­îc c¸i g× nÕu kh«ng cã giíi tù nhiªn, nÕu kh«ng cã thÕ giíi h÷u h×nh bªn ngoµi. §ã lµ vËt liÖu trong ®ã lao ®éng cña con ng­êi ®­îc thùc hiÖn, trong ®ã lao ®éng cña con ng­êi t¸c ®éng, tõ ®ã vµ nhê ®ã, lao ®én cña con ng­êi s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. Tãm l¹i tù nhiªn ®· xung cÊp mäi thø cho sù tån t¹i cña x· héi, mäi thø mµ lao ®éng cña con ng­êi cÇn. Mµ chÝnh lao ®éng ®· t¹o ra con ng­êi vµ x· héi 6
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. do ®ã vai trß cña tù nhiªn víi x· héi lµ v« cïng to lín. Tù nhiªn cã thÓ t¸c ®éng thuËn lîi hoÆc g©y khã kh¨n cho s¶n xuÊt x· héi; cã thÓ thóc ®Èy hoÆc k×m h·m x· héi ph¸t triÓn bëi nã lµ nÒn t¶ng cña x· héi. 1.2.4. T¸c ®éng cña x· héi ®Õn tù nhiªn: Tù nhiªn t¸c ®éng ®Õ x· héi nhiÒu nh­ thÕ nµo thÜ x· héi còng t¸c ®éng l¹i vµo tù nhiªn nh­ thÕ. Tr­íc hÕt ph¶i kh¼ng ®Þnh l¹i r»ng x· héi lµ mét bé phËn cña tù nhiªn nh­ vËy mçi thay ®æi cña x· héi còng cã nghÜa lµ tù nhiªn thay ®æi. Bªn c¹nh ®ã x· héi cßn t­¬ng t¸c víi phÇn cßn l¹i cña tù nhiªn mét c¸ch m¹nh mÏ. Sù t­¬ng t¸c nµy th«ng qua c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ng­êi tr­íc hÕt lµ qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt. Lao ®éng lµ ®Æc tr­ng c¬ b¶n ®Çu tiªn ph©n biÖt ho¹t ®éng cña con ng­êi víi ®éng vËt. Song lao ®éng còng lµ yÕu tè ®Çu tiªn, c¬ b¶n nhÊt, quan träng nhÊt t¹o nªn sù thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a x· héi vµ tù nhiªn. Bëi "lao ®éng tr­íc hÕt lµ mét qu¸ tr×nh diÔn ra gi÷a con ng­êi vµ tù nhiªn, mét qu¸ tr×nh trong ®ã b»ng ho¹t ®éng cña chÝnh m×nh, con ng­êi lµm trung gian, ®iÒu tiÕt vµ kiÓm so¸t sù trao ®æi chÊt gi÷a hä vµ tù nhiªn". Sù trao ®æi chÊt gi÷a con ng­êi vµ tù nhiªn thÓ hiÖn ë chç: tù nhiªn cung cÊp cho con ng­êi ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó con ng­êi sèng vµ tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Còng chÝnh trong qu¸ tr×nh sö dông nh÷ng nguån vËt chÊt nµy con ng­êi ®· lµm biÕn ®æi nã vµ c¸c ®iÒu kiÖn m«i tr­êng xung quanh tøc lµ lµm biÕn ®æi tù nhiªn mét c¸ch m¹nh mÏ. Ho¹t ®éng sèng vµ lao ®éng s¶n xuÊt cña con ng­êi trong x· héi lµ v« cïng phong phó nªn sù t¸c ®éng vµo tù nhiªn còng v« cïng phong phó nªn sù t¸c ®éng vµo tù nhiªn còng v« cïng phong phó nh­ khai th¸c kho¸ng s¶n, ®¸nh b¾t c¸ hay kÓ c¶ ®èt rõng, ®Èy tr¶ r¸c th¶i ra tù nhiªn... Thùc tÕ x· héi lu«n t¸c ®éng tù nhiªn. Giê ®©y víi søc m¹nh cña khoa häc c«ng nghÖ, mét lùc l­îng d©n sè khæng lå, sù t¸c ®éng nµy trë nªn m¹nh mÏ h¬n bao giê hÕt. VÊn ®Ò hiÖn nay lµ trong qu¸ tr×nh t¸c ®éng nµycon ng­êi cÇn kiÓm tra, ®iÒu tiÕt viÖc sö dông khai th¸c, b¶o qu¶n c¸c nguån vËt chÊt cña tù nhiªn, nÕu kh«ng th× khñng ho¶ng sÏ x¶y ra, sù c©n b»ng cña hÖ thèng tù nhiªn - x· héi sÏ 7
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. bÞ ®e däa. Êy vËy mµ hiÖn nay con ng­êi l¹i ®ang ®i ng­îc l¹i víi nh÷ng ®iÒu ®óng ®¾n: Con ng­êi chÝnh lµ sinh vËt cã kh¶ n¨ng lµm biÕn ®æi tù nhiªn nhiÒu nhÊt - ChÝnh v× vËy hä ®ang lµ sinh vËt tµn ph¸ thiªn nhiªn khñng khiÕp nhÊt. Tãm l¹i trong mèi quan hÖ víi m«i tr­êng tù nhiªn x· héi cã vai trß ngµy cµng quan träng. §Ó gi÷ g×n m«i tr­êng tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña m×nh con ng­êi cÇn n¾m ch¾c c¸c qui luËt tù nhiªn, kiÓm tra ®iÒu tiÕt sö dông hîp lÝ, b¶o qu¶n khai th¸c cã hiÖu qu¶ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng t¸i t¹o c¸c nguån vËt chÊt cña tù nhiªn, ®¶m b¶o c©n b»ng hÖ thèng tù nhiªn - x· héi. 1.2.5. Nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn mèi quan hÖ gi÷a tù nhiªn vµ x· héi: Cã nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng ®Õn mèi quan hÖ gi÷a tù nhiªn vµ x· héi trong ®ã quan träng nhÊt lµ tr×nh ®é phµt triÓn cña x· héi vµ sù ®é nhËn thøc, vËn dông qui luËt tù nhiªn, x· héi vµo ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ng­êi. Mèi quan hÖ tù nhiªn vµ x· héi phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña x· héi: Th«ng qua c¸c ho¹t ®éng cña con ng­êi lÞch sö tù nhiªn vµ lÞch sö x· héi ®· trë nªn g¾n bã vµ quy ®Þnh lÉn nhau. Sù g¾n bã vµ quy ®Þnh nµy phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña x· héi mµ tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ lµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt. Sù ra ®êi cña nh÷ng ph­¬ng thøc s¶n xuÊt míi quyÕt ®Þnh sù biÕn chuyÓn vÒ chÊt cña x· héi loµi ng­êi. ChÝnh ph­¬ng thøc s¶n xuÊt quy ®Þnh tÝnh chÊt cña mèi quan hÖ gi÷a tù nhiªn vµ x· héi v× mçi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kh¸c nhau sÏ cã nh÷ng c«ng cô lao ®éng kh¸c nhau ®Ó khai th¸c giíi tù nhiªn, sÏ cã nh÷ng môc ®Ých tiÕn hµnh s¶n xuÊt kh¸c nhau. Khi c«ng cô thay ®æi, môc ®Ých s¶n xuÊt cña mçi chÕ ®é s¶n xuÊt thay ®æi th× tÝnh chÊt cña mèi quan hÖ gi÷a x· héi vµ tù nhiªn còng thay ®æi theo. Ngµy nay, khi cã khoa häc vµ kÜ thuËt ph¸t triÓn song víi chÕ ®é së h÷u t­ nh©n t­ b¶n chñ nghÜa th× con ng­êi coi tù nhiªn kh«ng chØ lµ m«i tr­êng sèng mµ cßn lµ ®èi t­îng chiÕm ®o¹t nh»m môc ®Ých lîi nhuËn. Khñng ho¶ng m«i tr­êng ®· x¶y ra ë nhiÒu n¬i vµ ®ang ®e däa sù sèng cña nh©n lo¹i. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn con ng­êi ph¶i chung sèng hßa b×nh víi thiªn nhiªn, thay ®æi c¸ch ®èi xö víi tù nhiªn mµ quan träng nhÊt lµ ph¶i xãa bá chÕ ®é t­ h÷u t­ nh©n t­ 8
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. b¶n chñ nghÜa - nguån gèc s©u xa cña viÖc ph¸ ho¹i tù nhiªn nh»m tèi ®a hãa lîi nhuËn. NhiÖm vô nµy lµ nhiÖm vô cña tÊt c¶ mäi ng­êi. Mèi quan hÖ gi÷a tù nhiªn vµ x· héi phô thuéc vµo tr×nh ®é nhËn thøc vµ vËn dông c¸c quy luËt trong ho¹t ®éng thùc tiÔn: Mèi quan hÖ gi÷a tù nhiªn vµ con ng­êi ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua ho¹t ®éng cña con ng­êi. Song con ng­êi hµnh ®éng theo suy nghÜ do ®ã mèi quan hÖ gi÷a tù nhiªn vµ x· héi phô thuéc vµo tr×nh ®é nhËn thøc, tr­íc hÕt lµ nhËn thøc c¸c quy luËt vµ viÖc vËn dông nã trong c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn. Mét nhËn thøc tèt ®i kÌm víi nh÷ng hµnh ®éng theo quy luËt th× con ng­êi ®· t¹o ra mét thÕ giíi hµi háa, thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn l©u dµi cña x· héi. Ng­îc l¹i, nÕu lµm tr¸i quy luËt, chØ khai th¸c, chiÕm ®o¹t nh÷ng c¸i cã s½n trong giíi tù nhiªn th× sù nghÌo nµn ®i cña giíi tù nhiªn vµ viÖc ph¸ vì c©n b»ng hÖ thèng tù nhiªn - x· héi lµ kh«ng tr¸nh khái. Con ng­êi sÏ ph¶i tr¶ gi¸ vµ chÞu diÖt vong. ViÖc nhËn thøc quy luËt tù nhiªn cÇn ®i kÌm viÖc nhËn thøc quy luËt cña x· héi vµ ®ång thêi vËn dông chóng trong thùc tiÔn. Thêi ®¹i ngµy nay khoa häc kÜ thuËt ph¸t triÓn, nhËn thøc ®· ®­îc nang lªn nhiÒu vÊn ®Ò cßn l¹i lµ ph¶i hµnh ®éng cho ®óng. §Ó tu©n theo c¸c quy luËt tù nhiªn th× viÖc xãa bá chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa lµ con ®­êng duy nhÊt. 1.2.6. M«i tr­êng - vÊn ®Ò cña chóng ta: N»m trong mèi quan hÖ gi÷a tù nhiªn vµ x· héi, m«i tr­êng vµ ¶nh h­ëng cña nã ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi cã lÏ lµ vÊn ®Ò quen thuéc nhÊt, nã th­êng xuyªn ®­îc nh¾c ®Õn quanh ta. M«i tr­êng lµ g×? M«i tr­êng lµ toµn bé nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ trong ®ã con ng­êi sinh sèng. Kh¸i niÖm nµy bao hµm c¶ m«i tr­êng tù nhiªn vµ m«i tr­êng x· héi. ë ®©y chóng ta sÏ chØ chñ yÕu xÐt ®Õn m«i tr­êng tù nhiªn. 9
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. M«i tr­êng tù nhiªn ®­îc sö dông víi nhiÒu tªn gäi kh¸c nhau nh­ m«i tr­êng sinh th¸i, m«i tr­êng sinh quyÓn. M«i tr­êng sinh th¸i lµ ®iÒu kiÖn th­êng xuyªn vµ tÊt yÕu ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi. Nh­ vËy trong mèi quan hÖ gi÷a tù nhiªn vµ x· héi th× m«i tr­êng sinh th¸i ®¹i diÖn cho bé phËn cßn l¹i cña tù nhiªn bªn c¹nh bé phËn ®Æc thï cña tù nhiªn lµ x· héi. Vai trß cña m«i tr­êng sinh th¸i ®èi víi x· héi trong qu¸ tr×nh lÞch sö ë nh÷ng giai ®o¹n kh¸c nhau còng ®­îc thÓ hiÖn mét c¸ch kh¸c nhau. Khi x· héi cßn ë tr×nh ®é m«ng muéi - khi con ng­êi chñ yÕu chØ biÕt s¨n b¾t h¸i l­îm nh÷ng s¶n phÈm cã s½n trong tù nhiªn th× hÇu nh­ con ng­êi hoµn toµn bÞ giíi tù nhiªn chi phèi, thèng trÞ. Cuéc sèng x· héi hoµn toµn phô thuéc m«i tr­êng tù nhiªn. Khi con ng­êi v¨n minh h¬n - nhÊt lµ khi khoa häc kÜ thuËt ph¸t triÓn th× con ng­êi ®· tõng b­íc chÕ ngù ®­îc tù nhiªn. Con ng­êi ®· tõng b­íc chÕ ngù , khai th¸c tù nhiªn phôc vô cho nhu cÇu cña m×nh. NhiÒu ngµnh nghÒ ra ®êi tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh­ n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, khai th¸c kho¸ng s¶n, ®ång thêi cã nh÷ng ngµnh Ýt phô thuéc tù nhiªn h¬n còng ra ®êi nh­ ®iÖn tö, phÇn mÒm (míi ra ®êi trong thêi gian gÇn ®©y). Tuy nhiªn cho ®Õn nay x· héi vÉn phô thuéc m«i tr­êng tù nhiªn rÊt nhiÒu, nã cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi hoÆc g©y khã kh¨n cho s¶n xuÊt, do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng, tèc ®é ph¸t triÓn cña x· héi. Ta cã thÓ lÊy mét vÝ dô vÒ sù ¶nh h­ëng cña m«i tr­êng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, h·y xem nh÷ng sù phô thuéc vµo m«i tr­êng tù nhiªn tõ xa x­a cña c¸c x· héi ®· ¶nh h­ëng ®Õn tËn ngµy nay nh­ thÕ nµo: §©y lµ mét ®o¹n trÝch tõ bµi viÕt "Jared Diamond vµ vËn mÖnh cña c¸c nÒn v¨n minh" cña t¸c gi¶ TrÇn H÷u Dòng ®¨ng trªn t¹p chÝ Tia S¸ng sè 3, th¸ng 3, n¨m 2005: Trong cuèn "Sóng, Vi trïng, vµ ThÐp: §Þnh mÖnh cña c¸c X· héi Loµi ng­êi" (Guns, germs and Steel: The Fates of Human Societies", New York: Norton, 1997) Jared Diamond viÖn dÉn nh÷ng yÕu tè m«i tr­êng vµ cÊu tróc ®Ó 10
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. gi¶i thÝch t¹i sao c¸c n­íc T©y ph­¬ng træ nªn thèng trÞ thÕ giíi. Môc ®Ých cña «ng, Diamond béc b¹ch ngay tõ ®Çu, lµ nh»m triÖt h¹ nh÷ng ý kiÕn cho r»ng chñng téc, v¨n hãa vµ truyÒn thèng cã ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh ®Õn nh÷ng kh¸c biÖt vÒ c«ng nghÖ cña nh÷ng x· héi kh¸c nhau, trªn nh÷ng ch©u lôc kh¸c nhau, trong suèt lÞch sö. Diamond tãm t¾t ph¸t hiÖn cña «ng nh­ sau: LÞch sö cña c¸c nhãm d©n kh¸c nhau kh«ng ph¶i v× sù kh¸c biÖt sinh häc (biological) gi÷a c¸c s¾c d©n mµ v× sù kh¸c biÖt vÒ m«i tr­êng sinh sèng ngay tõ ®Çu. Nãi c¸ch kh¸c, lý do c¨n b¶n cña sù bÊt b×nh ®¼ng trong thÕ giíi ngµy nay b¾t nguån tõ rÊt xa trong qu¸ khø. H·y lÊy n¨m 1500 sau c«ng nguyªn lµm ®iÓm mèc. Cã thÓ xem n¨m nµy lµ khëi ®iÓm thêi kú c¸c n­íc ch©u ¢u ®i chinh phôc c¸c ch©u lôc kh¸c. Lóc Êy th× c¸c n­íc ®· cã sù kh¸c biÖt vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ tæ chøc chÝnh trÞ. PhÇn lín ¢u, ¸ vµ B¾c Phi ®· cã nh÷ng quèc gia ë vµo thêi kú ®å s¾t thËm chÝ vµi n­íc ®· s¾p sang thêi kú c«ng nghiÖp hãa. Hai nhãm ë ch©u Mü (Inca vµ Aztec) ®· lµ nh÷ng ®Õ quèc cã dông cô b»ng ®¸ vµ b¾t ®Çu thö nghiÖm víi ®ång. Nh÷ng d©n téc kh¸c th× kÐm ph¸t triÓn h¬n: §a sè d©n ë ch©u óc, ch©u Mü vµ ch©u Phi (vïng d­íi Sahara) vÉn cßn hoµn toµn dùa vµo n«ng nghiÖp, thËm chÝ vµi nhãm vÉn cßn sèng nhê s¨n b¾n vµ l­îm nhÆt víi khÝ cô b»ng ®¸. LÏ dÜ nhiªn, nh÷ng kh¸c biÖt Êy vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ vµo kho¶ng n¨m 1500 lµ nguyªn do gÇn gòi nhÊt ®­a ®Õn sù chªnh lÖch hiÖn nay trªn thÕ giíi. Nh÷ng ®Õ quèc cã khÝ cô b»ng s¾t sÏ chinh phôc hoÆc tiªu diÖt nh÷ng nhãm d©n chØ cã khÝ cô b»ng ®¸. Nh­ng Jared Diamond kh«ng hoµn toµn tháa m·n víi c¸ch tr¶ lêi nµy. ¤ng gÆng hái: Nh­ng t¹i thÕ giíi l¹i cã t×nh tr¹ng Êy vµo n¨m 1500? Ng­îc dßng lÞch sö xa h¬n n÷a, tõ khi thêi ®¹i b¨ng hµ chÊm døt cho ®Õn 11000 n¨m tr­íc t©y lÞch, mäi ng­êi ë kh¾p c¸c ch©u lôc ®Òu sèng nhê s¨n b¾n vµ h¸i nhÆt. Nh­ vËy, chÝnh sù kh¸c biÖt vÒ tèc ®é ph¸t triÓn (cô thÓ lµ gi÷a lôc ®Þa ¢u ¸ vµ nh÷ng lôc ®Þa kh¸c) tõ n¨m 11000 tr­íc t©y lÞch ®Õn 1500 n¨m sau t©y lÞch ®· ®­a ®Õn sù chªnh lÖch mµ ta thÊy kho¶ng n¨m 1500. 11
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Diamond ®¬n cö tr­êng hîp ch©u ¢u thuéc ®Þa hãa T©n ThÕ giíi. HiÓn nhiªn, ®ã lµ v× ng­êi ch©u ¢u cã tµu bÌ, cã tæ chøc chÝnh trÞ, cã sóng, cã g­¬m thÐp, cã ngùa, råi c¬ may l¹i ®em theo nh÷ng lo¹i vi trïng bÖnh tËt giÕt thæ d©n da ®á ngay tr­íc khi nh÷ng ng­êi nµy ®øng lªn chèng cù (v× thÕ s¸ch cã tªn "Sóng, Vi trïng vµ ThÐp"). Song Diamond kh«ng dõng l¹i ë ®ã, «ng tra hái thªm. ThÕ th× t¹i sao d©n ch©u ¢u cã nh÷ng lîi ®iÓm Êy mµ thæ d©n ch©u Mü kh«ng cã (®Æc biÖt, t¹i sao c¸c vi trïng cña d©n ch©u ¢u l¹i ®éc ®Þa ®èi víi thæ d©n ch©u Mü thay v× ng­îc l¹i?). Cµng truy gÆng, cµng lïi ng­îc vÒ qu¸ khø, Diamond cµng thÊy c¸c yªu tè m«i tr­êng lµ quan träng. Cô thÓ, Diamond ph©n biÖt bèn c¸ch kh¸c nhau vÒ m«i tr­êng: 1. Kh¸c nhau thø nhÊt gi÷a c¸c ®¹i lôc lµ vÒ c¸c gièng th¶o méc vµ ®éng vËt hoang d· mµ con ng­êi cã thÓ ®em vÒ nu«i trång. ¤ng lý luËn r»ng kh¶ n¨ng nu«i trång lµ quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng cã l­¬ng thùc thÆng d­, vµ chØ khi l­¬ng thùc cã thÆng d­ th× x· héi míi "nu«i" ®­îc mét thµnh phÇn "chuyªn viªn" gióp x· ph¸t triÓn nh÷ng lÜnh vùc nh­ c«ng nghÖ, v¨n hãa, v.v...ChÝnh nh÷ng ph¸t triÓn nµy sÏ t¹o cho x· héi liªn hÖ nh÷ng ­u thÕ chÝnh trÞ vµ qu©n sù so víi l¸ng giÒng. 2. Kh¸c nhau thø hai lµ vÒ nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn sù chuyÓn dÞch (c¶ ng­êi lÉn vËt) trong cïng mét lôc ®Þa. Nh÷ng sù chuyÓn dÞch nµy lµ dÔ dµng nhÊt ë lôc ®Þa ¢u ¸, bëi v× h­íng chÝnh cña lôc ®Þa nµy lµ ®«ng t©y, t­¬ng ®ãi Ýt ng¨n trë m«i sinh vµ ®Þa lý. 3. Kh¸c nhau thø ba lµ vÒ nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn sù chuyÓn dÞch gi÷a c¸c lôc ®Þa. V× nh÷ng ng¨n c¶n ®Þa lý, nhiÒu lôc ®Þa kh«ng nhËn ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ hay thó vËt, th¶o méc tõ c¸c lôc ®Þa kh¸c. Song, Diamond còng nh×n nhËn, sù biÖt lËp nµy l¾m khi còng cã lîi v× nã khuyÕn khÝch ph¸t triÓn nh÷ng gièng vËt nu«i trång t¹i ®Þa ph­¬ng, còng nh­ c¸c c«ng nghÖ b¶n ®Þa. 4. C¸i kh¸c nhau cuèi cïng lµ vÒ d©n sè vµ diÖn tÝch ®Êt ®ai. Lôc ®Þa cµng réng cµng ®«ng d©n th× cµng cã nhiÒu ng­êi ph¸t minh. H¬n n÷a, trong mét lôc ®Þa nh­ vËy sÏ cã nhiÒu x· héi tranh ®ua h¬n, råi chÝnh sù tanh 12
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ®ua gi÷a c¸c x· héi gÇn gòi nhau ®ã sÏ g©y ¸p lùc ph¸t minh vµ c¶i c¸ch, bëi lÏ nh÷ng quèc gia "tôt hËu" sÏ bÞ c¸c quèc gia kh¸c thèng trÞ, thËm chÝ tiªu diÖt. Mét ®o¹n thÝch thó trong quyÓn s¸ch lµ sù so s¸nh cña Diamond vÒ sù tiÕn bé c«ng nghÖ gi÷a Trung Quèc vµ T©y ph­¬ng. Trung Quèc ®· cã nh÷ng h¹m ®éi viÔn d­¬ng vµo nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû XV nh­ng sau ®ã kh«ng l©u th× l¹i gi¶i thÓ h¹m ®éi nµy, chÊm døt mäi ho¹t ®éng viÔn du, v× lÖnh triÒu ®×nh (cô thÓ lµ do sù tranh chÊp quyÒn lùc gi÷a c¸c phe trong triÒu ®×nh lóc Êy). ë ch©u ¢u, tr¸i l¹i, nhµ th¸m hiÓm Columbus ®· t×m ®­îc tµi trî cho chuyÕn ®i cña «ng tõ triÒu ®×nh T©y Ban Nha sau khi bÞ nhiÒu n¬i kh¸c tõ chèi. Theo Diamond, sù thèng nhÊt cña Trung quèc cho phÐp n­íc nµy canh t©n tr­íc ph­¬ng T©y, song còng chÝnh sù thèng nhÊt sím cña Trung quèc ®· lµm gi¶m ®i kh¶ n¨ng ®æi míi cña n­íc nµy. TriÒu ®×nh ra lÖnh mét c¸i lµ mäi ho¹t ®éng canh t©n dõng l¹i ngay! ë ch©u ©u th× kh¸c: Mét tiÕn bé bÞ ng¨n chÆn ë n­íc nµy cã thÓ ®­îc tiÕp tôc ë n­íc kh¸c. c¸c n­íc ch©u ¢u ®ñ gÇn gòi nhau ®Ó chia sÎ nh÷ng ý kiÕn míi, nh­ng quyÒn hµnh l¹i kh«ng tËp trung ®Õn ®é cã thÓ hoµn toµn giÕt chÕt mét ý míi... Cã nhiÒu ng­êi cã thÓ kh«ng thÊy thùc sù bÞ thuyÕt phôc bëi träng t©m ý kiÕn cña «ng (mµ hä cho r»ng) theo ®ã mäi viÖc ®Òu lµ hËu qu¶ tÊt nhiªn cña ®Þa lÝ, céng víi t×nh tr¹ng d©n sè ngµy cµng cao. NhiÒu ng­êi cho r»ng Diamond coi nhÑ vai trß cña trÝ tuÖ vµ do ®ã kh«ng thÊy hÕt ®­îc sù quan träng cña khoa häc trong tiÕn tr×nh lÞch sö. Tuy nhiªn trong lêi b¹t viÕt thªm khi cuèn s¸ch nµy t¸i b¶n n¨m 2003, Diamond kh¼ng ®Þnh «ng kh«ng hÒ xem nhÑ nh÷ng yÕu tè vÒ con ng­êi, t­ t­ëng hay v¨n hãa. ¤ng chØ muèn nãi r»ng nh×n suèt nhiÒu ngh×n n¨m lÞch sö th× vai trß cña m«i tr­êng vµ ®Þa lÝ thùc cã tÝnh quyÕt ®Þnh. Vµi nÐt vÒ Jared Diamond: Jared Diamond (ng­êi Mü, sinh n¨m 1937) hiÖn lµ gi¸o s­ ®Þa lÝ cña tr­êng §¹i häc California t¹i Los Angeles (UCLA). Tuy «ng cã b»ng tiÕn sÜ vÒ sinh lÝ häc, nh­ng kiÕn thøc cña «ng bao trïm hÇu nh­ 13
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. mäi ngµnh, tõ kiÕn tróc, ng«n ng÷, kh¶o cæ, ®Õn ®éng vËt häc, y häc. ¤ng còng kh«ng ph¶i lµ mét häc gi¶ "th¸p ngµ": «ng ®· ®i kh¾p ch©u lôc, thËm chÝ sèng nhiÒu n¨m ë nh÷ng n¬i "gÇn nh­ tËn cïng thÕ giíi" (nh­ ®¶o T©n Ghi-nª, ®¶o Phôc Sinh). Hai cuèn s¸ch cña «ng (mét cuèn ra n¨m 1997, ®o¹t gi¶i Pulitzer, thuéc hµng "best seller", vµ mét cuèn võa ra cuèi n¨m 2004) ®· ®Æt «ng vµo hµng ngò nh÷ng nhµ t­ t­ëng hiÖn ®¹i cã nhiÒu ¶nh h­ëng nhÊt ë Mü. Bµi trÝch trªm ®­îc ®­a ra chØ nh»m ®­a thªm mét ý kiÕn kh¼ng ®Þnh tÇm quan träng cña m«i tr­êng tù nhiªn víi x· héi chø kh«ng cã ý ®Þnh b¸c bá vai trß cña con ng­êi. Sù bïng næ d©n sè: Khi nãi ®Õn vÊn ®Ò m«i tr­êng, tù nhiªn vµ x· héi cã mét ®iÓm ta kh«ng thÓ kh«ng ®Ò cËp, ®ã lµ sù bïng næ d©n sè. Mçi c¸ thÓ ng­êi ®Òu cã nh÷ng nhu cÇu cña riªng nã, nã cÇn tiªu thô c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, vµ g©y ra c¸c ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh ®Õn m«i tr­êng. Khi d©n sè ph¸t triÓn ngµy cµng cao th× nh­ cÇu víi tù nhiªn cµng lín; nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu nh­ ¨n mÆc, thùc phÈm, thuèc men, n­íc s¹ch ngµy cµng thiÕu thèn. §ång thêi nhiÒu vÊn ®Ò m«i tr­êng còng n¶y sinh nh­ « nhiÔm nguån n­íc, r¸c th¶i ®Æc biÖt lµ viÖc t¨ng c­êng khai th¸c c¸c nguån ®Õn c¹n kiÖt c¸c nguån tµi nguyªn nh»m ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña con ng­êi. ¸p lùc lªn m«i tr­êng ngµy cµng lín vµ thùc sù kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cña m«i tr­êng lµ cã h¹n. Sù bïng næ d©n sè thùc tÕ lµ sù t¨ng lªn rÊt nhanh cña sè l­îng c¸ thÓ cña quÇn thÎ ng­êi lµ mét vÝ dô cho sù ph¸t triÓn vèn cã ë tÊt c¶ c¸c loµi. Mét quy luËt kÌm theo lµ: Khi sè l­îng c¸ thÓ cña quÇn thÓ v­ît qu¸ kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cña m«i tr­êng th× sù chÕt hµng lo¹t sÏ x¶y ra nh­ng th­êng lµ tõng vïng chø kh«ng ph¶i lµ quy m« toµn cÇu (I.M. Barrett and oth, 1986) NÕu ®iÒu nµy x¶y ra víi loµi ng­êi th× qu¶ lµ tai häa. Mµ nh÷ng c¸ch øng xö sai cña con ng­êi víi tù nhiªn hiÖn nay ®ang lµm gi¶m ®i søc chÞu ®ùng cña tù 14
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. nhiªn. Do ®ã chóng ta cÇn gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò m«i tr­êng va c­ xö ®óng víi tù nhiªn. Nguyªn nh©n cña sai lÇm nµy lµ do chÕ ®é t­ h÷u t­ b¶n chñ nghÜa, cÇn xãa bá nã, khi x©y dùng ®ùoc chÕ ®é x· héi chñ nghÜa, con ng­êi sÏ c­ xö tèt h¬n víi tù nhiªn v× kh«ng cßn bÞ lîi nhuËn chi phèi. 2. VÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng hiÖn nay ë ViÖt Nam: Qua phÇn trªn chóng ta thÊy râ rµng cÇn ph¶i b¶o vÖ m«i tr­êng, g×n gi÷ sù c©n b»ng cña hÖ thèng tù nhiªn - x· héi nh»m ®¶m b¶o sù tån t¹i ph¸t triÓn l©u dµi vµ æn ®Þnh cho x· héi loµi ng­êi. Giê chóng ta sÏ xem xÐt vÊn ®Ò trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ViÖt Nam. 2.1. Kh¸i qu¸t vÒ m«i tr­êng vµ c¸c nguån tµi nguyªn cña ViÖt Nam: ViÖt Nam: Nh÷ng sè liÖu thèng kª chÝnh Thñ ®« : Hµ Néi Ng«n ng÷ chÝnh thøc : tiÕng ViÖt §¬n vÞ tiÒn tÖ : ®ång DiÖn tÝch : 329.566 km2 D©n sè ­íc tÝnh (n¨m 1998) : 78 triÖu ng­êi Tèc ®é t¨ng tr­ëng d©n sè : 2,3% MËt ®é d©n c­ : 210 ng­êi/km2 Thêi gian t¨ng gÊp ®«i sè d©n : 31 n¨m DiÖn tÝch b¶o tån trªn tæng sè diÖn tÝch :7 % Tæng sè diÖn tÝch ®­îc b¶o tån : 22.976 km2 Sè khu vùc ®­îc b¶o tån : 101 Nguån: UNFPA, Côc kiÓm l©m, Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n 15
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. C¸c nguån tµi nguyªn ViÖt Nam: 2.1.1. Tµi nguyªn ®Êt ViÖt Nam: Quü ®Êt cña viÖt Nam cã tæng diÖn tÝch h¬n 33 triÖu ha, tæng diÖn tÝch ®Êt b×nh qu©n ®Çu ng­êi lµ 0,6 ha (®øng thø 159 trªn thÕ giíi). Tæng sè cã h¬n 16 triÖu ha ®Êt feralit, 3 triÖu ha ®Êt phï sa, ®Êt mïn vµng ®á h¬n 3 triÖu ha, ®Êt x¸m b¹c mµu h¬n 3 triÖu ha... Tæng tiÒm n¨ng dù tr÷ quü ®Êt n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam lµ 10 - 11 triÖu ha, trong ®ã gÇn 7 triÖu ha ®­îc sö dông vµo n«ng nghiÖp, 3 trªn 4 trong sè ®ã lµ trång c©y hµng n¨m. MÆn hãa, chua phÌn hãa, b¹c mµu hãa, c¸t lÊn , ®Êt tròng óng n­íc, ®Êt dÔ bÞ tho¸i hãa, ®Êt khã phôc håi lµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ph¶i l­u ý. 2.1.2. Tµi nguyªn n­íc ViÖt Nam: ViÖt Nam cã kho¶ng 2345 con s«ng (dµi tõ 10 km trë lªn). Tæng dßng ch¶y cña hÖ thèng s«ng Cöu long lµ 520 km3 /n¨m, cña s«ng Hång vµ s«ng Th¸i b×nh 120 km3/n¨m. N­íc ngÇm cã thÓ khai th¸c kho¶ng 2,7 triÖu km3/ngµy. §Õn n¨m 2000 l­îng n­íc lÊy ®i cho tiªu dïng ë ViÖt nam tæng sè kho¶ng 90 ®Õn 100 km3 (xÊp xØ 30% l­îng n­íc s¶n sinh ra trong l·nh thæ. 2.1.3. Tµi nguyªn kho¸ng s¶n ViÖt Nam: N­íc ta n»m gi÷a hai vµnh ®ai t¹o kho¸ng lín cña thÕ giíi lµ Th¸i B×nh D­¬ng vµ §Þa Trung H¶i. ViÖt nam cã h¬n 3500 má gåm 80 lo¹i kho¸ng s¶n. Míi chØ cã 270 má ®­îc khai th¸c gåm 32 lo¹i kho¸ng s¶n. Kho¸ng s¶n chñ yÕu: Than tr÷ l­îng 3 ®Õn 3,5 tû tÊn; dÇu má tr÷ l­îng VÞnh B¾c bé lµ 500 triÖu tÊn, Nam C«n s¬n 400 triÖu tÊn, Cöu long 300 triÖu tÊn, VÞnh Th¸i lan 300 triÖu tÊn; quÆng s¾t tr÷ l­îng 700 triÖu tÊn; khÝ ®èt thiªn nhiªn cã tr÷ l­îng lín. Tµi nguyªn kho¸ng vËt cña ViÖt nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ to lín, ®ñ c¬ së cho c«ng nghiÖp hãa. 2.1.4. M«i tr­êng vµ tµi nguyªn biÓn ViÖt Nam: 16
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ViÖt Nam cã vïng biÓn réng trªn 1 triÖu km2 cã nhiÒu tiÒm n¨ng vÒ kinh tÕ vµ cã ®é ®a d¹ng sinh häc cao. ViÖt Nam cã trªn 100 loµi c¸ cã s¶n l­îng cao, cßn cã nhiÒu h¶i s¶n quý nh­: cua, mùc, sß huyÕt, trai, hµu, h¶i s©m, bµo ng­, rïa biÓn, ®åi måi, ngäc trai. Ven bê cã sß, ngao , ®iÖp, hµu, phi, don víi s¶n l­îng hµng chôc v¹n tÊn mét n¨m. BiÓn ViÖt Nam n»m trong mét trong 5 æ b·o cña hµnh tinh. H¬n 100 n¨m gÇn ®©y cã 493 c¬n b·o, trung b×nh 4,7 c¬n mét n¨m. 2.1.5. Tµi nguyªn rõng vµ ®a d¹ng sinh häc: ViÖt Nam lµ n­íc cã nguån tµi nguyªn rõng lín vµ cã gi¸ trÞ. NhiÒu ng­êi d©n sèng phô thuéc vµo rõng: ViÖt Nam cã tõ 7 ®Õn 8 triÖu d©n sèng ë rõng, 18 triÖu d©n cã cuéc sèng g¾n víi rõng. Rõng cho vËt liÖu x©y dùng, n¨ng l­îng, d­îc liÖu, gien ®éng vËt hoang d·. Rõng ngËp m¨n lµ c¸i n«i cña t«m c¸ biÓn, b¶o tån sinh häc, chèng sãi mßn ®Êt, ®iÒu hßa khÝ hËu, t¨ng n­íc ngÇm, chèng lò lôt, x©m thùc. Th¶m thùc vËt phong phó cña rõng ViÖt Nam ®· t¹o cho l·nh thæ ViÖt Nam cã mét hÖ ®éng vËt vµ nguån tµi nguyªn ®éng vËt v« cïng phong phó, ®a d¹ng vµ ®µy sù hÊp dÉn. ChÝnh nguån tµi nguyªn ®éng vËt nµy ®· tõng lµ nguån cung cÊp thùc phÈm, lµ nguån d­îc liÖu ®éc ®¸o, lµ nguyªn liÖu chÕ biÕn ra c¸c mÆt hµng mü nghÖ trang ®iÓm cho cuéc sèng. Tuy nhiªn tµi nguyªn rõng ViÖt Nam l¹i ch­a ®­îc khai th¸c hîp lý. Trung b×nh hµng n¨m ViÖt Nam mÊt 200 ngµn ha rõng. §é che phñ rõng tõ 37% n¨m 1943, n¨m 2000 cßn kho¶ng 20%(66.420 km2). VÒ ®a d¹ng sinh häc, ViÖt nam cã ®é ®a d¹ng sinh häc cao: VÒ thùc vËt: Cã kho¶ng 12.000 loµi c©y cã m¹ch, 10% lµ ®Æc h÷u. 800 loµi rªu, 600 loµi nÊm lín.2300 loµi dïng lµm l­¬ng thùc, thùc phÈm, thøc ¨n cho gia sóc, lÊy gç, tinh dÇu,1500 loµi c©y lµm d­îc liÖu. ë d­íi n­íc ngät cã h¬n 1000 loµi t¶o. NhiÒu loµi cã gi¸ trÞ dinh d­ìng cao. ë biÓn còng cã h¬n 1000 loµi t¶o. 17
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Giíi ®éng vËt còng v« cïng phong phó, ®a d¹ng vÒ thµnh phÇn loµi B¶ng so s¸nh thµnh phÇn loµi ®éng vËt ë ViÖt Nam so víi thÕ giíi (chØ tÝnh mét sè nhãm ®éng vËt ë bËc loµi) STT Nhãm ®éng vËt Sè loµi ë ViÖt Sè loµi trªn thÕ Nam giíi Thó 275 4.000 1 Chim 828 9.672 2 Bß s¸t 260 6.300 3 L­ìng c­ 82 4.184 4 C¸ 2.600 19.000 5 C«n trïng 7.000 751.000 6 HÖ ®éng vËt rõng ViÖt Nam kh«ng nh÷ng giµu vÒ thµnh phÇn loµi mµ cã nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng cho hÖ ®éng vËt §«ng Nam ¸, kh«ng nh÷ng thÕ ViÖt Nam cã møc ®é cao vÒ tÝnh ®Æc h÷u (endemic) so víi c¸c n­íc trong vïng phô §«ng D­¬ng. Thiªn nhiªn ViÖt Nam víi sù ®a d¹ng sinh häc cã tÇm cì quèc tÕ ®­îc chó ý vµ ®¸nh gi¸ cao. Tuy nhiªn do c¸c ho¹t ®éng khai th¸c kh«ng hîp lý c¸c nguån tµi nguyªn sinh vËt, ph¸ hñy m«i tr­êng sèng, ®a d¹ng sinh häc ViÖt Nam ®ang bÞ ®e däa nghiªm träng. NhiÒu loµi ®éng vËt ®· biÕn mÊt hoµn toµn (nh­ tª gi¸c hai sõng), sè loµi bÞ ®e däa ngµy cµng nhiÒu. Mét sè loµi cã nguy c¬ bÞ tuyÖt diÖt lµ: tª gi¸c mét sõng, bß x¸m, bß rõng, h¹c cæ tr¾ng, ®åi måi, cãc tÝa... Tª gi¸c Java (tª gi¸c mét sõng: Rinoceros sondaicus) lµ loµi cã nguy c¬ tuyÖt chñng cao hµng ®Çu ë ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi. ë ViÖt Nam chØ cã kho¶ng 7 c¸ thÓ loµi nµy t¹i V­ên quèc gia C¸t Tiªn. 2.1.6. VÊn ®Ò m«i tr­êng ë ViÖt Nam: 18
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.01: Bộ Luận Văn Thạc Sĩ Quản Trị Kinh Doanh MBA
165 tài liệu
2073 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2