Đề tài nghiên cứu khoa học: Nghiên cứu định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:79

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài "Nghiên cứu định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia" được thực hiện nhằm nghiên cứu lý luận và thực trạng về định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia. Từ đó đề xuất một số giải pháp thúc đẩy khởi nghiệp ở sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài nghiên cứu khoa học: Nghiên cứu định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA KHOA QUẢN TRỊ NHÂN LỰC _____________________ BÁO CÁO TỔNG HỢP ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA SINH VIÊN NGHIÊN CỨU ĐỊNH HƢỚNG KHỞI NGHIỆP TRONG SINH VIÊN HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Mã số: ĐTSV.2024.QTNL.05 Chủ nhiệm đề tài : Trịnh Thùy Dung Lớp/Khoa : 2205QTNA/Quản trị nhân lực Cán bộ hƣớng dẫn : Ths. Nguyễn Thị Mai HÀ NỘI, 4/ 2024
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA KHOA QUẢN TRỊ NHÂN LỰC _____________________ BÁO CÁO TỔNG HỢP ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA SINH VIÊN NGHIÊN CỨU ĐỊNH HƢỚNG KHỞI NGHIỆP TRONG SINH VIÊN HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Mã số: ĐTSV.2024.QTNL.05 Chủ nhiệm đề tài : Trịnh Thùy Dung Thành viên tham gia : Nguyễn Thị Kim Anh : Nguyễn Minh Ánh : Nguyễn Ngọc Thảo Lớp/Khoa : 2205QTNA/ Quản trị nhân lực HÀ NỘI, 4/ 2024
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, nhóm nghiên cứu xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, Ban Quản lý đào tạo đã tạo điều kiện thuận lợi để nhóm nghiên cứu triển khai và hoàn thành đề tài nghiên cứu khoa học này. Xin chân thành cảm ơn các giảng viên hỗ trợ hoạt động nghiên cứu, đặc biệt nhóm nghiên cứu xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến giảng viên hướng dẫn – cô Nguyễn Thị Mai đã nhiệt tình hướng dẫn và giúp đỡ để nhóm nghiên cứu hoàn thành đề tài đúng tiến độ thời gian. Xin chân thành cảm ơn các bạn sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia đã hợp tác và hỗ trợ nhóm nghiên cứu trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Một lần nữa, nhóm nghiên cứu xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2024 Nhóm nghiên cứu
LỜI CAM ĐOAN Nhóm nghiên cứu xin cam đoan bài nghiên cứu khoa học với đề tài “Nghiên cứu định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia” là bài nghiên cứu độc lập, được tiến hành công khai, trung thực, dựa trên sự hướng dẫn của giảng viên và sự nghiên cứu của nhóm nghiên cứu. Những nội dung trình bày trong bài nghiên cứu không sao chép hay sử dụng kết quả từ đề tài nghiên cứu tương tự. Những số liệu trong bảng biểu và câu trả lời phỏng vấn do chính nhóm nghiên cứu thu thập và chỉ phục vụ cho mục đích nghiên cứu. Nếu phát hiện có bất kỳ sự sao chép kết quả từ đề tài nghiên cứu khác, nhóm nghiên cứu xin chịu hoàn toàn trách nhiệm./. Hà Nội, ngày tháng năm 2024 Nhóm nghiên cứu
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN LỜI CAM ĐOAN MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài............................................................................................... 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ..................................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...............................................................................4 4. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ...............................................................................5 5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................. 5 6. Đóng góp của đề tài .....................................................................................................6 7. Bố cục của đề tài ..........................................................................................................6 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐỊNH HƢỚNG KHỞI NGHIỆP TRONG SINH VIÊN ....................................................................................................................7 1.1. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................................... 7 1.1.1. Khái niệm khởi nghiệp .......................................................................................... 7 1.1.2. Khái niệm định hướng khởi nghiệp .......................................................................7 1.1.3. Khái niệm sinh viên ............................................................................................... 8 1.1.4. Định hướng khởi nghiệp trong sinh viên ............................................................... 9 1.2. Tầm quan trọng của định hướng khởi nghiệp trong sinh viên ............................... 10 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến định hướng khởi nghiệp trong sinh viên ..................... 15 1.3.1. Yếu tố chủ quan ...................................................................................................15 1.3.2. Yếu tố khách quan ............................................................................................... 17 Tiểu kết chương 1..........................................................................................................19 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG ĐỊNH HƢỚNG KHỞI NGHIỆP TRONG SINH VIÊN HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ....................................................... 20 2.1. Khái quát về Học viện Hành chính Quốc gia và sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia ......................................................................................................................... 20 2.1.1. Khái quát về Học viện Hành chính Quốc gia ...................................................... 20 2.1.2 Khái quát về sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia .......................................21 2.2. Định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia .............22 2.2.1. Thực trạng nhận thức của sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia về định hướng khởi nghiệp .........................................................................................................22
2.2.2. Các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia ..................................................................................... 28 2.2.3. Các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia ..................................................................................... 37 2.2.4. Đánh giá về định hướng khởi nghiệp của sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia................... ...............................................................................................................47 Tiểu kết chương 2..........................................................................................................52 CHƢƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ THÚC ĐẨY ĐỊNH HƢỚNG KHỞI NGHIỆP TRONG SINH VIÊN HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ................................................................................................................... 53 3.1. Một số giải pháp thúc đẩy định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia ...............................................................................................................53 3.1.1. Nâng cao định hướng khởi nghiệp từ phía bản thân sinh viên ............................ 53 3.1.2. Tăng cường giáo dục khởi nghiệp .......................................................................54 3.1.3. Khuyến khích đào tạo và tư duy đột phá trong sinh viên ....................................55 3.1.4. Tạo cơ hội thực tập và xây dựng mạng lưới liên kết sinh viên với các đơn vị ...56 3.1.5. Nâng cao định hướng khởi nghiệp trong sinh viên từ phía gia đình ................... 57 3.2. Một số khuyến nghị ................................................................................................ 59 3.2.1. Khuyến nghị với Ban Giám đốc Học viện .......................................................... 59 3.2.2. Khuyến nghị với giảng viên, cố vấn học tập ....................................................... 60 3.2.3. Khuyến nghị với sinh viên................................................................................... 60 Tiểu kết chương 3..........................................................................................................62 KẾT LUẬN ..................................................................................................................63 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................64 PHỤ LỤC
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Mức độ tác động của các yếu tố chủ quan đến định hướng khởi nghiệp của sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia......................................................................28 Bảng 2.2. Mức độ tác động của các yếu tố khách quan đến định hướng khởi nghiệp của sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia......................................................................37 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Ý định khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia........24 Biểu đồ 2.2. Vai trò của định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia........................................................................................................................25 Biểu đồ 2.3. Tác động của nhận thức về định hướng khởi nghiệp đến sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia.....................................................................................................27 Biểu đồ 2.4. Tác động của đặc điểm tính cách đến định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia..............................................................................30 Biểu đồ 2.5. Tác động của nguồn vốn đến định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia..............................................................................................33 Biểu đồ 2.6: Tác động của thái độ đến định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia.....................................................................................................35 Biểu đồ 2.7. Tần suất tổ chức các hoạt động định hướng khởi nghiệp của Học viện Hành chính Quốc gia...............................................................................................................41 Biểu đồ 2.8. Tác động của gia đình đến định hướng khởi nghiệp của sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia.....................................................................................................42 Biểu đồ 2.9. Tác động của nhà nước đến định hướng khởi nghiệp của sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia.....................................................................................................45
Biểu đồ 2.10. Những rào cản trong định hướng khởi nghiệp của sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia...............................................................................................................49
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong thời đại hiện nay, cùng với cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại là những phát minh và các ngành nghề mới được ra đời. Khởi nghiệp được xác định là một trong những chiến lược phát triển quan trọng, là một trong những giải pháp cơ bản góp phần thúc đẩy kinh tế và giải quyết vấn đề việc làm cho quốc gia và thế giới. Tinh thần khởi nghiệp của thanh niên Việt Nam đã và đang phát triển mạnh mẽ. Đặc biệt ngay từ khi còn ngồi trên giảng đường đại học, nhiều sinh viên đã có ý định khởi nghiệp. Ngày 30/10/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định phê duyệt Đề án “Hỗ trợ học sinh sinh viên khởi nghiệp đến năm 2025” (gọi tắt là Đề án 1665). Đề án này được giao cho Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì thực hiện với mục tiêu chung là thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp của học sinh, sinh viên và trang bị các kiến thức, kỹ năng về khởi nghiệp; tạo môi tường và điều kiện thuận lợi để hỗ trợ học sinh, sinh viên hình thành và thực hiện các dự án khởi nghiệp [10]. Triển khai đề án này ở Việt Nam đã có những chương trình khởi nghiệp dành cho sinh viên nhưng chỉ có một số ít sinh viên tham gia và đạt được thành công. Theo khảo sát của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), hầu như sinh viên Việt Nam hiện nay chưa quan tâm đến các hoạt động khởi nghiệp (chiếm khoảng 66%). Số lượng các sinh viên tìm đến và tham gia các hoạt động khởi nghiệp chỉ đạt 33,4% và thực tế hàng năm số lượng tham gia các chương trình khởi nghiệp do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tổ chức chỉ đạt 0,016% [1]. Vậy sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia đã có những hoạt động hay có định hướng như thế nào về vấn đề khởi nghiệp? Tại sao sinh viên Việt Nam nói chung và sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia nói riêng chưa thực sự quan tâm về khởi nghiệp? Nguyên nhân có thể xuất phát từ những yếu tố chủ quan bên trong như: tính cách, thái độ, nhận thức, giới tính, sức khỏe, tâm lý... hay từ những tác động của môi trường khách quan bên ngoài như: gia đình, môi trường giáo dục, xã hội, nhà nước,... Thực tế một số sinh viên có suy nghĩ mong muốn cuộc sống của họ được bình yên, an toàn nên chỉ tìm một công việc ổn định và "đủ sống"; tâm lý lo sợ, thiếu tự tin, rụt rè trước những điều mới và ngại va chạm với những thử thách cũng là một rào cản cản trở ý định khởi nghiệp của sinh viên. 1
Khởi nghiệp là vấn đề quan trọng đang được sinh viên và các trường đại học, cao đẳng vô cùng quan tâm vì nó tác động đến cuộc sống, tương lai của sinh viên và sự phát triển của đất nước. Xét thấy tính phù hợp và cấp thiết của vấn đề trên, nhóm nghiên cứu lựa chọn đề tài: “Nghiên cứu định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia” làm đề tài nghiên cứu. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Các nghiên cứu trong nước: Phong trào khởi nghiệp được thúc đẩy tại Việt Nam từ năm 2016 – năm quốc gia khởi nghiệp. Phong trào khởi nghiệp đang là một trong các vấn đề được thế giới cũng như Chính phủ Việt Nam, các bộ, ngành, địa phương và các trường đại học đặc biệt quan tâm vì tính mục đích và vai trò của nó đối với mọi mặt của đời sống hiện nay. Có thể nhận thấy, khởi nghiệp đang là chủ đề được quan tâm tại Việt Nam, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập mạnh mẽ. Trong kỳ họp thứ 9, khoá XV của Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội đã thông qua chủ trương ban hành Đề án hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2019 – 2025 và các chính sách hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo thuộc Đề án nhằm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo trên địa bàn thành phố giai đoạn 2019 – 2025. Trong đó đã bổ sung rất nhiều chính sách hỗ trợ như: hỗ trợ hoạt động truyền thông; hỗ trợ hoạt động đào tạo phát triển nguồn nhân lực; hỗ trợ kinh phí phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật, mặt bằng; hỗ trợ kinh phí thúc đẩy hoạt động khởi nghiệp sáng tạo, liên kết, kết nối hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo,…với mục tiêu khuyến khích hỗ trợ phát triển khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại Hà Nội. Đây cũng là cơ hội nhằm khích lệ, động viên và thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp sáng tạo trong cộng đồng người dân Việt Nam nói chung và thành phố Hà Nội nói riêng, đặc biệt là đối với các sinh viên đang mang trong mình ý định, tinh thần khởi nghiệp sáng tạo [8]. Chương trình “Ươm mầm ý tưởng sáng tạo và khởi nghiệp Công nghệ thông tin – PISI- CIT” là chương trình hỗ trợ và tài trợ để triển khai các ý tưởng sáng tạo và khởi nghiệp về lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông dành cho học sinh, sinh viên khu vực Miền Trung – Tây Nguyên. Chương trình này được Trường Cao đẳng Công nghệ Thông tin – Đại học Đà Nẵng phối hợp với các đơn vị đào tạo, các doanh nghiệp Công nghệ thông tin – truyền thông phát động và thực hiện, với sự tài trợ của dự án Đối tác đổi mới sáng tạo IPP (Innovation Partnership Program). Chương trình có 2
ý nghĩa quan trọng nhằm thúc đẩy tinh thần sáng tạo, tư duy năng động, ý tưởng khởi nghiệp cũng như giúp học sinh, sinh viên thực hiện hoá được giấc mơ kinh doanh và phát triển các sản phẩm sáng tạo [24]. Phan Anh Tú và Trần Quốc Huy (2017) trong bài nghiên cứu “Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến ý định khởi nghiệp kinh doanh của sinh viên Đại học Kỹ thuật - Công nghệ Cần Thơ” đã chỉ ra những tác động ảnh hưởng đến ý định khởi nghiệp của sinh viên trường Đại học Kỹ thuật Công nghệ Cần Thơ. Đó là đặc điểm tính cách, thái độ cá nhân, nhận thức và thái độ, giáo dục khởi nghiệp, nhận thức điều khiển hành vi, quy chuẩn và thái độ, quy chuẩn chủ quan, trong khi kiểm soát các yếu tố gồm: giới tính, độ tuổi, gia đình kinh doanh và kinh nghiệm làm việc trước đó [4]. Hoàng Thị Phương Thảo và Bùi Thị Thanh Chi (2013) đã thực hiện nghiên cứu về “Ý định khởi nghiệp của nữ học viên đang theo học chuyên ngành MBA tại thành phố Hồ Chí Minh”. Kết quả nghiên cứu thể hiện các yếu tố như nguồn vốn, đặc điểm cá nhân, gia đình đều có ảnh hưởng tích cực đến ý định khởi nghiệp. Hạn chế của nghiên cứu là chỉ được thực hiện khảo sát tại thành phố Hồ Chí Minh ở ba trường đại học mà bỏ qua khảo sát các nữ học viên MBA tại các trung tâm đào tạo bên ngoài khác (quốc tế, đào tạo ngắn hạn,…) [5]. Các nghiên cứu của nước ngoài: Maria-Ana Georgescu và Emilia Herman (2020) với bài viết “Tác động của bối cảnh gia đình đối với ý định kinh doanh của sinh viên” đã chỉ ra các yếu tố chính ảnh hưởng đến ý định kinh doanh của sinh viên, đặc biệt chú ý đến nền tảng gia đình doanh nhân của họ, nhằm mục đích khám phá ảnh hưởng của nền tảng gia đình doanh nhân đối với mối quan hệ giữa hiệu quả của giáo dục khởi nghiệp và ý định kinh doanh. Các phát hiện nhấn mạnh rằng những sinh viên không có nền tảng đó. Hơn nữa, nền tảng gia đình doanh nhân này đã điều chỉnh tiêu cực mối quan hệ giữa hiệu quả của giáo dục khởi nghiệp và ý định kinh doanh. Vì lý do này, cần nhấn mạnh vào giáo dục khởi nghiệp cả chính thức và không chính thức, điều này sẽ làm tăng xu hướng lựa chọn nghề nghiệp của sinh viên [15]. Trong bài nghiên cứu “Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định của sinh viên trong việc khởi nghiệp kinh doanh nhượng quyền dịch vụ ở Bangdung” Shintya Janice Kristandy và Leo Aldianto (2014) đã tiến hành một cuộc khảo sát bằng phương pháp thực nghiệm với 100 sinh viên ở một số trường đại học ở thành phố Bangdung, 3
Indonesia. Nghiên cứu cho thấy rằng nhiều sinh viên chỉ coi việc kinh doanh đơn giản là để có thể kiếm sống qua ngày và những bài học từ xã hội bên ngoài đã tác động rất lớn đến ý định khởi nghiệp của họ [19]. Maupi Eric Letsoalo, Đại học Limpopo Edward Malatse Rankhumise, Đại học Công nghệ Tshwane (2010) với chủ đề “Ý định kinh doanh của sinh viên tại hai trường Đại học Nam Phi”, nghiên cứu báo cáo rằng sinh viên tại hai trường đại học đã nhận thức tương tự về ý định kinh doanh và các sinh viên từ Đại học Tshwane Công nghệ có nhiều khả năng khuyến khích người khác học giáo dục khởi nghiệp hơn các đối tác Đại học Walter Sisulu của họ. Bài báo khuyến nghị tinh thần giáo dục kinh doanh nên được giới thiệu cho học sinh ở một số giai đoạn đầu của cuộc đời giáo dục của họ. Giáo dục sinh viên kết hợp với các hoạt động dựa trên thực tế cuộc sống và yêu cầu giải quyết vấn đề các kỹ năng như công nghệ vạn vật (công nghệ kỹ thuật số) có thể được chứng minh là rất quan trọng để bộc lộ cho sinh viên kiến thức và kỹ năng hữu ích nhằm tạo thu nhập và tạo cơ hội việc làm cho sinh viên [16]. Nhìn chung, một số tài liệu nghiên cứu trong nước và của nước ngoài nêu trên đều đã đề cập đến các khía cạnh khác nhau của đề tài. Khởi nghiệp là vấn đề quan trọng được toàn xã hội quan tâm và chú ý đến. Do đó, việc tiến hành nghiên cứu về định hướng khởi nghiệp với sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia vẫn còn tương đối mới mẻ và cần nhận được nhiều sự quan tâm hơn nữa. Vì vậy, nhóm tác giả đã kế thừa và phát huy những thành quả nghiên cứu có trước, đồng thời làm rõ những khía cạnh mới để đề tài được hoàn thiện hơn. Từ đó, nhóm nghiên cứu đề xuất một số giải pháp và kiến nghị cho Học viện liên quan đến định hướng khởi nghiệp trong sinh viên nhằm thúc đẩy động lực học tập của sinh viên; khuyến khích sinh viên tham gia nghiên cứu khoa học và phát huy năng lực của bản thân. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu: Định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi thời gian: Từ năm 2023 đến năm 2024 - Phạm vi khách thể: Sinh viên chính quy đang theo học tại Học viện Hành chính Quốc gia cơ sở Hà Nội năm học 2023-2024 4
- Phạm vi nội dung: Nhận thức về định hướng khởi nghiệp và các yếu tố ảnh hưởng đến định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia 4. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Mục tiêu nghiên cứu Đề tài được thực hiện nhằm nghiên cứu lý luận và thực trạng về định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia. Từ đó đề xuất một số giải pháp thúc đẩy khởi nghiệp ở sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia. 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, đề tài cần thực hiện các nhiệm vụ sau: Một là nghiên cứu lý luận về định hướng khởi nghiệp trong sinh viên. Hai là phân tích thực trạng về định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia. Ba là đề xuất một số giải pháp thúc đẩy khởi nghiệp cho sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Nghiên cứu, phân tích và tổng hợp tài liệu: thu thập thông tin về định hướng khởi nghiệp trong sinh viên từ nhiều nguồn khác nhau (sách vở, tạp chí, Internet, các tài liệu liên quan đến đề tài nghiên cứu...). Từ đó, nhóm nghiên cứu tổng hợp, phân tích và đánh giá các thông tin đã thu thập được để chọn lọc, kế thừa và xây dựng tổng quan đề tài, góp phần bổ sung hệ thống lý luận chung cho đề tài các yếu tố ảnh hưởng đến định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: đây là phương pháp chính của đề tài nhằm thu thập những thông tin về nhận thức về định hướng khởi nghiệp và các yếu tố ảnh hưởng đến định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia. Với đề tài này, nhóm nghiên cứu đã thiết kế phiếu điều tra một lần với một loại phiếu dành cho sinh viên (Phụ lục 01); nhóm nghiên cứu sử dụng hình thức khảo sát phát phiếu trực tiếp và khảo sát bằng phiếu online thông qua các trang mạng facebook, zalo,... Trước khi gửi phiếu và sau khi nhận lại phiếu trả lời, nhóm nghiên cứu đã sàng lọc và thu được 300 phiếu trả lời đạt yêu cầu, đảm bảo tính khách quan. Phương pháp phỏng vấn sâu: để thu thập thêm thông tin về thực trạng định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia, nhóm nghiên cứu 5
tiến hành phỏng vấn sâu đối với sinh viên các khóa hiện đang học tại Học viện Hành chính Quốc gia cơ sở Hà Nội năm học 2023-2024 (Phụ lục 02). 6. Đóng góp của đề tài Thứ nhất, kết quả nghiên cứu của đề tài giúp hệ thống hóa, bổ sung cho cơ sở lý luận về định hướng khởi nghiệp trong sinh viên các trường Đại học. Thứ hai, trình bày, phân tích kết quả khảo sát, đánh giá thực trạng nhận thức định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia và các yếu tố ảnh hưởng đến định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện. Thứ ba, đề tài xác định được mục tiêu và cách thực hiện các giải pháp, đồng thời đưa ra lời khuyến nghị nhằm thúc đẩy các hoạt động định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia. Ngoài ra, đề tài là tài liệu hữu ích đối với các đối tượng tham gia nghiên cứu, là nguồn tham khảo cần thiết cho những người nghiên cứu quan tâm về vấn đề này. 7. Bố cục của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, đề tài có kết cấu 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Chương 2. Thực trạng định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia Chương 3. Một số giải pháp và khuyến nghị thúc đẩy định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Học viện Hành chính Quốc gia 6
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐỊNH HƢỚNG KHỞI NGHIỆP TRONG SINH VIÊN 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Khái niệm khởi nghiệp Hiện nay, “khởi nghiệp” không còn là cụm từ xa lạ và mới mẻ bởi vì nó có tầm quan trọng rất lớn, ảnh hưởng mạnh mẽ đến định hướng tương lai của tất cả mọi người. Chính vì vậy, có rất nhiều nhà nghiên cứu, nhà diễn giả đưa ra những nhận định khác nhau về “khởi nghiệp”. Theo Nabi và các cộng sự (2010), “khởi nghiệp là một quá trình tạo ra cái gì đó mang tính chất mới, có giá trị bằng cách dành được thời gian và nỗ lực cần thiết, chẳng hạn những rủi ro về tài chính, tâm linh và xã hội kèm theo, song nhận được những phần thưởng xứng đáng về sự hài lòng cũng như độc lập về tiền tệ” [17]. Theo Zollo & cộng sự (2017), Mamun & cộng sự (2017), “khởi nghiệp được xem như là một giải pháp cơ bản để giải quyết các vấn đề về kinh tế xã hội, công ăn việc làm, nâng cao mức sống của người dân, do đó nó luôn luôn được các Quốc gia quan tâm” [22]. Theo Nga và Samuganathan (2010), “khởi nghiệp là sự theo đuổi các cơ hội làm giàu về mặt kinh tế thông qua các sáng kiến hay các ý tưởng mới của cá nhân trong môi trường hoạt động không chắc chắn với các nguồn lực hữu hình giới hạn” [18]. Khởi nghiệp đã và đang là một vấn đề thu hút được rất nhiều sự quan tâm không chỉ với sinh viên mà còn với tất cả mọi người, vì thế đã có rất nhiều nhà nghiên cứu, nhà diễn giả đưa ra các nhận định khác nhau. Nhóm nghiên cứu đã chắt lọc và kế thừa những nguồn tài liệu phong phú từ trong và ngoài nước. Trong khuôn khổ đề tài này, nhóm nghiên cứu lựa chọn khái niệm của tác giả Nabi và cộng sự (2010): “Khởi nghiệp là một quá trình tạo ra cái gì đó mang tính chất mới, có giá trị bằng cách dành được thời gian và nỗ lực cần thiết, chẳng hạn những rủi ro về tài chính, tâm linh và xã hội kèm theo, song nhận được những phần thưởng xứng đáng về sự hài lòng cũng như độc lập về tiền tệ”. 1.1.2. Khái niệm định hướng khởi nghiệp Theo từ điển Tiếng Việt, “định hướng” là việc xác định vị trí, xác định phương hướng. Nó liên quan đến việc cá nhân xác định, định vị cụ thể về vị trí, nguồn lực bản thân hiện có và những hướng đi trong tương lai mà cá nhân mong muốn hướng tới. 7
“Định hướng khởi nghiệp” có nghĩa là quá trình xác định, lên ý tưởng và bắt đầu một lĩnh vực mới, một sản phẩm hoặc dịch vụ mới. Định nghĩa “khởi nghiệp kinh doanh” được hiểu là việc ấp ủ, lên ý tưởng kinh doanh và thực hiện công việc kinh doanh. Trong đó, người sáng lập là người chịu trách nhiệm quản lý, vận hành mọi công việc lớn nhỏ trong doanh nghiệp. Định hướng khởi nghiệp là tiền đề quan trọng trong sự nghiệp và con đường phát triển nghề nghiệp của mỗi cá nhân. Tư duy khởi nghiệp sẽ giúp cá nhân đến gần hơn với thành công trên con đường và lĩnh vực họ đã chọn. Định hướng khởi nghiệp là một quá trình tư duy, tìm tòi, nghiên cứu; cần phải đầu tư thời gian, tiền bạc, sức lực và chất xám để bắt đầu xác định hướng đi và lên kế hoạch cụ thể cho một lĩnh vực mới hay một công việc mới mang tính sáng tạo và đầy thách thức. Như vậy, định hướng khởi nghiệp có thể hiểu là việc cá nhân lên ý tưởng khởi nghiệp và có kế hoạch hành động cho một lĩnh vực mới trong đó các ý tưởng, kế hoạch này được định hướng đúng đắn từ các hoạt động lý luận và thực tiễn. 1.1.3. Khái niệm sinh viên Theo Luật Giáo dục đại học quy định: “Sinh viên là người đang học tập và nghiên cứu khoa học tại cơ sở giáo dục đại học, theo học chương trình đào tạo cao đẳng, chương trình đào tạo đại học.” [9]. Theo “Thông tư ban hành quy chế công tác sinh viên đối với chương trình đào tạo đại học hệ chính quy” do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành: “Sinh viên được quy định tại quy chế này là người đang học chương trình đào tạo trình độ đại học hệ chính quy tại các cơ sở giáo dục đại học; Sinh viên là trung tâm của các hoạt động giáo dục và đào tạo trong cơ sở giáo dục đại học, được bảo đảm điều kiện thực hiện đầy đủ nhiệm vụ và quyền trong quá trình học tập và rèn luyện tại cơ sở giáo dục và đào tạo.” [6]. Theo Từ điển Giáo dục học: “Sinh viên là người học của một cơ sở giáo dục cao đẳng, đại học. Có thể phân loại sinh viên đại học theo những phạm trù khác nhau. Sinh viên tập trung, sinh viên chính quy, sinh viên không tập trung...” [3]. Trong phạm vi nghiên cứu này, nhóm nghiên cứu đưa ra nhận định sinh viên được hiểu là những cá nhân đang tham gia vào quá trình học tập và nghiên cứu tại một hoặc nhiều cơ sở giáo dục đại học hoặc cao đẳng. Đây là một khái niệm rộng và đa chiều, liên quan đến những người đã hoàn thành cấp học phổ thông và quyết định tiếp 8
tục phát triển kiến thức và kỹ năng chuyên môn trong một lĩnh vực cụ thể. Sinh viên Việt Nam là một lực lượng trẻ chiếm số lượng đông đảo, họ là những người đang học tại các trường đại học, cao đẳng trong và ngoài nước; có tinh thần ham học hỏi, nhiệt huyết, không chỉ tích lũy tri thức và kiến thức nghề mà còn tích cực rèn luyện nhân cách bản thân để đáp ứng nhu cầu của nguồn nhân lực xã hội. 1.1.4. Định hướng khởi nghiệp trong sinh viên Khởi nghiệp đang là một trong những hoạt động không còn xa lạ với tất cả mọi người, đặc biệt là sinh viên Việt Nam. Ngay từ khi còn ngồi trên giảng đường đại học, cao đẳng, nhiều sinh viên đã có những ý tưởng khởi nghiệp độc đáo. Tuy nhiên không phải tất cả sinh viên có ý tưởng khởi nghiệp đều khởi nghiệp thành công, họ phải trải qua rất nhiều những khó khăn, thử thách khác nhau. Bằng sức trẻ và sự nhiệt huyết, sinh viên Việt Nam đã vượt qua được những khó khăn rào cản; lấy những thất bại để làm động lực, lấy từng khó khăn để làm mục tiêu. Với sự tìm tòi và sáng tạo không ngừng nghỉ cùng với sự quan quan tâm, hỗ trợ của các nhà trường và chính phủ, rất nhiều định hướng khởi nghiệp và những hoạt động khởi nghiệp của sinh viên đã thực hiện thành công. Từ những nội dung chung về khởi nghiệp và sinh viên thì định hướng khởi nghiệp trong sinh viên có thể được hiểu là: việc sinh viên lên ý tưởng khởi nghiệp và có kế hoạch hành động cho một lĩnh vực mới hay thành lập một mô hình mới, trong đó các ý tưởng và kế hoạch này được định hướng đúng đắn từ chương trình giáo dục và những người đào tạo. Định hướng khởi nghiệp trong sinh viên bao gồm ý tưởng khởi nghiệp và kế hoạch hành động cho ý tưởng của mình. Đầu tiên là việc hình thành ý tưởng khởi nghiệp. Ý tưởng khởi nghiệp là có thể được hiểu là ý định, tư tưởng, mong muốn để bắt đầu một công việc, một hoạt động mới hay giải quyết một vấn đề nào đó trong tương lai theo cách sáng tạo của riêng mình. Thông thường, ý tưởng khởi nghiệp của sinh viên thường xuất phát từ các vấn đề mà bản thân sinh viên đã hay đang gặp phải trong cuộc sống, trong học tập, trong công việc... Các ý tưởng này đôi khi cũng là sự ấp ủ từ lâu của một cá nhân về lĩnh vực mới hay công việc mới. Bird (1988) quan niệm ý định khởi nghiệp của một cá nhân là trạng thái tâm trí, trong đó hướng đến việc hình thành một hoạt động kinh doanh mới hay tạo lập một doanh nghiệp mới [13]. Ý định khởi nghiệp cũng được định nghĩa là ý 9
định của một cá nhân để bắt đầu một doanh nghiệp (Souitaris, Zerbinati, & Al-Laham, 2007) [20]. Sau khi đã nhận diện được ý tưởng và định hướng của mình; sinh viên sẽ tìm hiểu và lập kế hoạch cụ thể cho các ý tưởng đó. Lập kế hoạch khởi nghiệp là bản liệt kê và hướng dẫn chi tiết những gì cần làm, cách thức thực hiện các ý tưởng đó ra sao. Trước tiên là đặt ra mục tiêu cụ thể và có giới hạn về thời gian, không gian, nguồn lực, cách thức thành lập, vận hành và phát triển... Tiếp theo là phân tích điểm mạnh, điểm yếu, thời cơ và thách thức mà bản thân sẽ gặp phải nếu khởi nghiệp trong hoàn cảnh hiện nay. Để có một bản kế hoạch chi tiết và đúng đắn, sinh viên có thể tự tìm hiểu trên các trang mạng internet hay tham khảo ý kiến, nhờ sự hướng dẫn, giúp đỡ từ thầy cô, gia đình hay bạn bè. Hiện nay, có nhiều phương pháp để lên ý tưởng khởi nghiệp và lập kế hoạch, tiêu biểu là phương pháp phân tích SWOT (SWOT là viết tắt của 4 từ Tiếng Anh: Strengths (Điểm mạnh), Weaknesses (Điểm yếu), Opportunities (Cơ hội) và Threats (Thách thức); phương pháp SMART( SMART là viết tắt của năm từ: Specific (cụ thể), Measurable (đo lường được), Achievable (khả thi), Relevant (phù hợp), và Time-bound (có thời hạn). Ngoài các hoạt động trên, để định hướng khởi nghiệp cụ thể và thành công thì sinh viên còn cần thực hiện phân tích các hoạt động: phân tích ngành nghề, phân tích thị trường, nguồn lực khởi nghiệp, dự báo tài chính và rủi ro... 1.2. Tầm quan trọng của định hƣớng khởi nghiệp trong sinh viên Định hướng khởi nghiệp trong sinh viên có tầm quan trọng to lớn trong việc phát triển kỹ năng và tư duy kinh doanh; tạo cơ hội tự do sáng tạo và đóng góp tích cực vào xã hội. Ngoài ra, định hướng khởi nghiệp còn giúp sinh viên hiểu rõ hơn về thị trường lao động và cách thức hoạt động của doanh nghiệp, từ đó chuẩn bị tốt hơn cho nghề nghiệp tương lai của sinh viên. Thứ nhất, định hướng khởi nghiệp giúp các sinh viên phát triển kỹ năng và tư duy kinh doanh. Định hướng khởi nghiệp giúp sinh viên phát triển các kỹ năng quản lý, lãnh đạo, sáng tạo và tư duy kinh doanh. Ngày 30/10/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1665/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp đến năm 2025”. Mục tiêu chung của Đề án là: Thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp của học sinh, sinh viên và trang bị kiến thức, kỹ năng về khởi nghiệp cho học sinh, sinh viên trong thời gian học tập tại các trường. Tạo môi trường thuận lợi để hỗ 10
trợ học sinh, sinh viên hình thành và hiện thực hóa các ý tưởng, dự án khởi nghiệp, góp phần tạo việc làm cho học sinh, sinh viên sau tốt nghiệp [10]. Qua quá trình khởi nghiệp, sinh viên học được cách quản lý doanh nghiệp, tài chính, tiếp thị và phát triển sản phẩm, những kỹ năng này rất quan trọng trong việc khởi nghiệp và quản lý doanh nghiệp thành công. Thứ hai, định hướng khởi nghiệp giúp sinh viên khám phá tiềm năng nghề nghiệp, tạo điều kiện cho sự sáng tạo và đóng góp. Định hướng khởi nghiệp giúp sinh viên khám phá và phát triển tiềm năng nghề nghiệp của mình. Nó cung cấp cơ hội cho sinh viên tìm hiểu về nhiều lĩnh vực mới và thử nghiệm ý tưởng sáng tạo của mình. Bên cạnh đó, định hướng khởi nghiệp cho phép sinh viên thể hiện sự sáng tạo và đóng góp của mình cho xã hội. Sinh viên có thể tạo ra các sản phẩm, dịch vụ mới giúp giải quyết các vấn đề xã hội thông qua khởi nghiệp. Thứ ba, sinh viên có định hướng khởi nghiệp đúng đắn có khả năng tạo việc làm cho bản thân và người khác, đóng góp vào sự phát triển kinh tế. Định hướng khởi nghiệp trong sinh viên có thể đóng góp vào sự phát triển kinh tế của đất nước. Những doanh nghiệp mới do sinh viên thành lập có thể tạo ra việc làm, đóng góp vào sự tăng trưởng kinh tế và thúc đẩy sự đổi mới trong các ngành công nghiệp và dịch vụ. Thứ tư, sinh viên có tư duy và định hướng khởi nghiệp sẽ khuyến khích tinh thần tự chủ và sự độc lập ở sinh viên. Việc tự mình khởi nghiệp giúp sinh viên dám nghĩ, dám làm, dám chấp nhận thất bại và tự tin hơn trong việc ra quyết định, tạo cơ hội cho sinh viên được trải nghiệm và thử thách bản thân, sẵn sàng đối mặt với những thách thức. Đây là một thành tố quan trọng, tạo nền tảng để phát triển các dự án khởi nghiệp của sinh viên trong tương lai. Thứ năm, tầm quan trọng của hoạt động giáo dục đến định hướng khởi nghiệp cho sinh viên trong các trường đại học được thể hiện qua việc thúc đẩy sự phát triển của cá nhân và kinh tế của đất nước. Thước đo thành công của các trường đại học, không chỉ thể hiện thông qua tỷ lệ sinh viên có việc làm sau khi ra trường mà còn thể hiện qua việc trường đại học đó có bao nhiêu sinh viên có ý tưởng, định hướng khởi nghiệp và thực hiện thành công ý tưởng đó. Giáo dục khởi nghiệp tác động đến định hướng khởi nghiệp của sinh viên ở nhiều cấp độ khác nhau. Theo báo cáo của Ủy ban Châu Âu: “Đối với cá nhân, người học đạt được kiến thức, kỹ năng, thái độ và họ chuyển hóa thành các năng lực và hành động để tìm một công việc hoặc bắt đầu kinh 11
doanh; các cơ sở giáo dục thay đổi cách tiếp cận đối với việc dạy và học theo hướng sáng tạo và gắn với cộng đồng nhiều hơn. Nền kinh tế có sự tăng trưởng tốt hơn dựa vào đội ngũ các nhà khởi nghiệp mới và cả những người làm nhân viên sáng tạo để tăng thêm giá trị cho các doanh nghiệp hiện có” [14]. Thứ sáu, định hướng khởi nghiệp giúp sinh viên thay đổi được nhận thức và hình thành thái độ đúng đắn về các giá trị nghề nghiệp và các hoạt động khởi nghiệp. Từ đó, sinh viên chủ động học tập, rèn luyện để chiếm lĩnh các giá trị của việc định hướng khởi nghiệp. Nếu sinh viên có định hướng khởi nghiệp đúng đắn sẽ giúp họ có nhận thức, thái độ tích cực, tâm huyết, trách nhiệm và tích cực trong học tập, rèn luyện tinh thần khởi nghiệp. Đây là động lực chính trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao tại các trường cao đẳng, đại học và học viện hiện nay. Thứ bảy, định hướng khởi nghiệp giúp sinh viên suy nghĩ nghiêm túc và nhận thức đúng đắn về tương lai của bản thân. Tương lai của mỗi con người là do sự nỗ lực, trau dồi và rèn luyện không ngừng nghỉ theo thời gian. Vì thế, khi có trong mình định hướng khởi nghiệp và tham gia vào hành trình khởi nghiệp, sinh viên sẽ định vị được vị trí, năng lực của mình ở hiện tại cùng tiềm năng phát triển trong tương lai; tích cực học tập và rèn luyện để đáp ứng được các yêu cầu cần thiết cho công việc. Bên cạnh đó, những sinh viên thiếu niềm tin và định hướng cho tương lai, thiếu kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm và trải nghiệm sẽ dễ chán nản khi gặp các khó khăn, thử thách trong cuộc sống, không kiên định với ước mơ của mình và dễ sụp đổ khi gặp thất bại. Như vậy, định hướng khởi nghiệp là một cơ hội tốt để sinh viên khám phá bản thân và nhận thức đúng đắn về tương lai của chính mình. Nhận thấy những ý nghĩa to lớn trên của định hướng khởi nghiệp với sinh viên, Đảng và Nhà nước đã đề ra rất nhiều chính sách hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp. Theo quyết định số 844/QĐ-TTg, ngày 18/5/2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025” với mục tiêu tạo lập môi trường thuận lợi hết mức có thể để thúc đẩy cũng như tạo ra động lực cho các bạn trẻ khởi nghiệp. Đồng thời, hỗ trợ tối đa trong quá trình hình thành và phát triển doanh nghiệp trẻ. Chính sách này đã đạt những kết quả vô cùng ấn tượng và những khoản đầu tư lớn. Trang báo Khởi nghiệp trẻ đã thống kê được “ 800 dự án được hỗ trợ, có 200 doanh nghiệp khởi nghiệp, có 50 doanh nghiệp thành công trong việc kêu gọi vốn từ các tổ chức đầu tư mạo hiểm, đồng thời chi phí 12