Điều trị ngoại khoa ung thư phổi thứ phát: Kinh nghiệm Bệnh viện Chợ Rẫy

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 21 * Số 2 * 2017<br /> <br /> <br /> ĐIỀU TRỊ NGOẠI KHOA UNG THƯ PHỔI THỨ PHÁT:<br /> KINH NGHIỆM BỆNH VIỆN CHỢ RẪY<br /> Nguyễn Hoàng Bình*, Trần Quyết Tiến*<br /> <br /> TÓMTẮT<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu này nhằm tổng kết, đánh giá những kinh nghiệm ban đầu trong chẩn đoán, điều trị<br /> ngoại khoa bệnh ung thư phổi thứ phát (u di căn phổi) tại khoa Ngoại Lồng ngực, Bệnh viện Chợ Rẫy.<br /> Đối tượng & Phương pháp: Hồi cứu các biểu hiện lâm sàng, chỉ định, phương pháp phẫu thuật và kết quả<br /> sớm điều trị ngoại khoa ung thư phổi thứ phát tại Bệnh viện Chợ Rẫy từ 1/2014 đến 12/2015.<br /> Kết quả: Trong thời gian 2 năm, chúng tôi đã điều trị ngoại khoa cho 15 bệnh nhân. Giới: 11 nam, 4 nữ.<br /> Tuổi trung bình là 50,9 (Lớn nhất: 71, nhỏ nhất: 19). Trong đó gồm: 4 ung thư đại trực tràng, 2 ung thư thận, 1<br /> ung thư vú, 2 ung thư xương, 6 ung thư gan. Phẫu thuật cắt thùy phổi kèm u: 10 trường hợp, cắt u di căn: 5<br /> trường hợp. Không có tử vong chu phẫu cũng như không có biến chứng nào nặng nề được ghi nhận. Tất cả bệnh<br /> nhân ra viện tốt. Một bệnh nhân tử vong sau 9 tháng do bệnh ung thư nguyên phát tiến triển.<br /> Kết luận: Điều trị ngoại khoa ung thư phổi thứ phát là có chỉ định, kéo dài tiên lượng sống cho bệnh nhân.<br /> Kết quả an toàn, không tai biến trầm trọng. Phẫu thuật cắt thùy hay cắt u tùy thuộc vào lâm sàng. X quang ngực<br /> là phương pháp hữu hiệu giúp theo dõi và phát hiện ung thư phổi di căn.<br /> Từ khóa: ung thư phổi thứ phát<br /> ABSTRACT<br /> SURGICAL TREATMENT OF PULMONARY METASTASES: EXPERIENCE IN CHO RAY HOSPITAL<br /> Nguyen Hoang Binh, Tran Quyet Tien<br /> *Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement Vol. 21 - No 2 - 2017: 262 - 266<br /> <br /> Objective: Evaluate initial experience in diagnosis, following and treatment of pulmonary metastases at Cho<br /> Ray hospital.<br /> Patients and Method: Descriptive and retrosprospective study of 15 patients underwent lobectomy or<br /> segmentectomy in treatment of pulmonary metastases at Cho Ray hospital from Jan 2014 to Dec 2015.<br /> Results: Among the 15 patients, 11 (73.33%) were male. The median age was 50.9 years (range 19-71).<br /> Primary colorectal cancer (26.67%) and hepatic cancer (40%) were the main site of origin of the metastases.<br /> Lobectomy was achieved in 66.67% of patients (10/15). There was no perioperative mortality, no severe<br /> complication. All of patients were discharged safely, one died after 9 months result from primary cancer.<br /> Conclusion: Pulmonary resection in treatment of pulmonary metastases is good and safe procedure and is<br /> indicated for improving survival prognosis in cancer patients. Chest X – ray is a simple way to follow up and<br /> discover pulmonary metastases.<br /> Key word: pulmonary metastases, secondary lung tumors<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ căn đến. Ung thư di căn thường là biểu biện của<br /> bệnh di căn xa, toàn thân, điều trị đặt ra thường<br /> Ung thư phổi thứ phát là những khối u ung là hóa trị, xạ trị hay kết hợp đa mô thức. Tuy<br /> thư ở phổi do ung thư từ những cơ quan khác di nhiên đối với những trường hợp ung thư di căn<br /> <br /> *Khoa Ngoại lồng ngực, Bệnh viện Chợ Rẫy<br /> Tác giả liên lạc: TS.BS Nguyễn Hoàng Bình ĐT: 0908334789 Email: nguyenhoangbinh06@yahoo.com<br /> 262 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 21 * Số 2 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> đến phổi khu trú, có thể phẫu thuật được thì vấn Đánh giá, ghi nhận các biến chứng như: rung<br /> đề phẫu thuật cắt bỏ khối u di căn đến phổi vẫn nhĩ, suy hô hấp, mủ màng phổi, dò khí, rung nhĩ<br /> được chỉ định, với điều kiện các ung thư nguyên không đặt máy, viêm phổi không suy hô hấp,<br /> phát cũng đã được điều trị triệt để(1, 8). Dù còn nhiễm trùng tiểu, viêm mô tế bào.<br /> nhiều tranh cãi quanh vấn đề nên can thiệp Đánh giá, phân tích nguyên nhân tử vong.<br /> ngoại khoa hay hóa, xạ trị, nhiều nghiên cứu đã Theo dõi bệnh nhân, tiên lượng sống của bệnh<br /> được tiến hành cho thấy bệnh nhân được phẫu nhân (theo dõi trung hạn – dài hạn).<br /> thuật có tiên lượng sống tốt hơn so bệnh nhân<br /> KẾT QUẢ<br /> không được phẫu thuật(3, 7).<br /> Tại Việt Nam, phẫu thuật ung thư thứ phát 15 bệnh nhân ung thư phổi di căn được phẫu<br /> vẫn còn ít, vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu thuật cắt thùy phổi hoặc cắt nốt phổi trong thời<br /> gian từ 1/2014 – 12/2015 tại khoa Ngoại Lồng<br /> này để tổng kết những kinh nghiệm về chẩn<br /> ngực, Bệnh viện Chợ Rẫy.<br /> đoán, kết quả điều trị, theo dõi lâu dài đối với<br /> những bệnh nhân này. Nam: 11 (73,3%) Nữ: 4 (26,7%)<br /> Tuổi: lớn nhất: 71 tuổi, nhỏ nhất: 19<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> tuổi trung bình: 50,9.<br /> Đối tượng Thời gian từ lúc phẫu thuật, điều trị ung thư<br /> Tất cả bệnh nhân được chẩn đoán ung thư nguyên phát đến lúc phát hiện u phổi.<br /> phổi thứ phát, sau khi đã điều trị bệnh nguyên Nhanh nhất 6 tháng, lâu nhất: 6 năm (72<br /> phát triệt để, u khu trú ở một thùy phổi, có chỉ tháng) trung bình: 32,3 tháng.<br /> định phẫu thuật, đủ điều kiện phẫu thuật. Triệu chứng lâm sàng:<br /> Loại trừ: bệnh nhân được chẩn đoán ung thư Không triệu chứng, phát hiện tình cờ khi<br /> phổi nguyên phát, bệnh nhân được chẩn đoán theo dõi: 13 bệnh nhân (86,66%).<br /> ung thư phổi thứ phát nhưng tổn thương nhiều Ho khan: 1 bệnh nhân (6,67%).<br /> hay lan tỏa trong nhiều thùy phổi. Đau ngực: 1 bệnh nhân (6,67%).<br /> Phương pháp nghiên cứu: Hình ảnh trên X quang, CT Scans: u phổi<br /> Hồi cứu mô tả. đơn độc 5 trường hợp (33,3%), u phổi: 10 trường<br /> hợp (66,7%).<br /> Phương pháp<br /> Bệnh nhân được ghi nhận. Bảng 1: Vị trí u phổi<br /> Vị trí u Số lượng Phần trăm<br /> Lâm sàng: Bệnh sử: ung thư nguyên phát,<br /> Thùy trên phổi phải 2 13,33%<br /> điều trị, thời gian phát hiện ung thư phổi thứ<br /> Thùy giữa phổi phải 2 13,33%<br /> phát, các triệu chứng lâm sàng.<br /> Thùy dưới phổi phải 7 46,67%<br /> Cận lâm sàng: chụp X quang phổi, siêu âm Thùy trên phổi trái 0 0%<br /> bụng, vú…Chụp cắt lớp (CT Scans), nội soi phế Thùy dưới phổi trái 4 26,67%<br /> quản, đại tràng, đo chức năng phổi, PET, các xét<br /> Bảng 2: Kết quả mô học<br /> nghiệm tiền phẫu.<br /> Số lượng bệnh Phần trăm<br /> Phương pháp phẫu thuật: phẫu thuật cắt Loại tế bào nhân<br /> thùy mổ mở hay mổ nội soi. Phẫu thuật cắt u: Ung thư tế bào tuyến đại 4 26,7%<br /> mổ mở hay nội soi. tràng<br /> Sinh thiết lạnh trong khi phẫu thuật. Ung thư tế bào gan 6 40%<br /> Ung thư tế bào tuyến vú 1 6,7%<br /> Đánh giá sự di căn trong phẫu thuật, thùy<br /> Ung thư tế bào sáng thận 2 13,3%<br /> phổi được phẫu thuật.<br /> Sarcom xương 2 13,3%<br /> Hậu phẫu: ghi nhận thời gian rút ống dẫn<br /> Thời gian phẫu thuật: trung bình 3,69 giờ.<br /> lưu, ra viện.<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 263<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 21 * Số 2 * 2017<br /> <br /> Lâu nhất: 6 giờ. Nhanh nhất: 3 giờ. đầu, bệnh nhân được chụp X quang phổi kiểm<br /> Thời gian nằm viện sau mổ: 5,58 ngày. tra.<br /> Lâu nhất: 7 ngày. Nhanh nhất: 3 ngày. Bệnh nhân thường được phát hiện tình cờ<br /> trên chụp phim kiểm tra định kỳ, đa số không<br /> Bảng 3: Phương pháp phẫu thuật<br /> có triệu chứng lâm sàng(7, 4). Dưới 5% bệnh<br /> Phương pháp phẫu Số lượng Phần trăm<br /> thuật bệnh nhân nhân có triệu chứng: đau ngực hay tràn khí<br /> Mổ nội soi cắt thùy phổi 8 53,33% màng phổi. Srinivas và cs đề nghị bệnh nhân<br /> Mổ mở cắt thùy phổi 2 13,33% có ung thư nguyên phát kèm tràn khí màng<br /> Mổ mở cắt u 1 6,67%<br /> phổi thì cần chụp X quang, CT Scans tầm soát<br /> Mổ nội soi cắt u 4 26,67%<br /> ung thư di căn phổi(3, 7).<br /> Biến chứng: không ghi nhận biến chứng<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, 13/15<br /> trầm trọng.<br /> bệnh nhân được phát hiện tình cờ trên X<br /> Bảng 4: Biến chứng phẫu thuật quang phổi kiểm tra định kỳ sau phẫu thuật<br /> Biến chứng Số lượng bệnh Phần trăm<br /> nhân<br /> ung thư nguyên phát.<br /> Tràn khí dưới da 1 6,67% Vai trò của hình ảnh học trong chẩn đoán<br /> Chảy máu vết mổ sau mổ 0<br /> bệnh<br /> Xẹp phổi 1 6,67%<br /> Rung nhĩ 0 X quang phổi hiện vẫn là phương pháp tốt<br /> Nhiễm trùng 0 nhất tầm soát ung thư phổi thứ phát sau điều trị<br /> BÀN LUẬN các ung thư nguyên phát. Fleming và cs nhận<br /> thấy