Định hướng nền kinh tế đa chiều hình thành trong quá trình định hướng xã hội chủ nghĩa p5

Chia sẻ: Fnakjnf Sfbsjb | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

72
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Để thể hiện một cách triệt để các chức năng của Nhà nước thì đòi hỏi Nhà nước phải có hệ thống công cụ quản lý kinh tế. Hệ thống công cụ đó bao gồm hệ thống luật pháp, các chính sách kinh tế (chính sách tài chính, chính sách tiền tệ, chính sách tài khoá, chính sách tín dụng...) và các kế hoạch nhằm thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng và phát triển có hiệu quả.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Định hướng nền kinh tế đa chiều hình thành trong quá trình định hướng xã hội chủ nghĩa p5

2. C¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ cña Nhµ níc. §Ó thÓ hiÖn mét c¸ch triÖt ®Ó c¸c chøc n¨ng cña Nhµ níc th× ®ßi hái Nhµ níc ph¶i cã hÖ thèng c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ. HÖ thèng c«ng cô ®ã bao gåm hÖ thèng luËt ph¸p, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ (chÝnh s¸ch tµi chÝnh, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, chÝnh s¸ch tµi kho¸, chÝnh s¸ch tÝn dông...) vµ c¸c kÕ ho¹ch nh»m thóc ®Èy nÒn kinh tÕ t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶. a.HÖ thèng luËt ph¸p: Nhµ níc sö dông vµ ban hµnh hÖ thèng ph¸p luËt ®Æc biÖt lµ luËt kinh tÕ nh»m t¹o ra hµnh lang ph¸p lý an toµn cho s¶n xuÊt kinh doanh, duy tr× ®îc kû c¬ng trËt t vÒ kinh tÕ vµ x· héi, híng dÉn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh theo quy ®Þnh cña luËt ph¸p. Ph¸p luËt lµ c«ng cô cìng chÕ hµnh vi cña doanh nghiÖp nÕu nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cu¶ hä lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých chung cña toµn x· héi. - Ph¸p luËt lµ c«ng cô t¹o ra m«i trêng tù do kinh doanh tù do c¹nh tranh lµnh m¹nh cho c¸c doanh nghiÖp bëi v× nhê cã ph¸p luËt mµ c¸c doanh nghiÖp biÕt m×nh ph¶i lµm nh÷ng g× vµ nh÷ng g× m×nh ®îc lµm. Trªn c¬ së nh÷ng ®iÒu ph¸p luËt cho phÐp th× ®îc ph¸p luËt b¶o hé quyÒn tù do, b¶o vÖ 37
lîi Ých vµ ngoµi nh÷ng ®iÒu luËt ph¸p nghiªm cÊm th× c¸c doanh nghiÖp cã quyÒn ®îc lµm tÊt c¶ nh÷ng g× mµ kh¶ n¨ng cña hä cho phÐp. Ngîc l¹i nªó vît qu¸ giíi h¹n th× sÏ bÞ ph¸p luËt cìng chÕ. ChÝnh v× vËy mµ ph¸p luËt Nhµ níc rÊt cã hiÖu lùc. §ã lµ c«ng cô ®¾c lùc ®Ó Nhµ níc can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ mét c¸ch gi¸n tiÕp, ®iÒu khiÓn c¸c ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®i ®óng híng ®óng ph¸p luËt. Nh vËy Nhµ níc dïng ph¸p luËt ®Ó t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ®êi sèng kinh tÕ, chi phèi m¹nh mÏ c¸c quan hÖ kinh tÕ. Thùc tiÔn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö ®· cho thÊy kh«ng Ýt trêng hîp ph¸p luËt ®ãng vai trß lµ ngêi dÉn ®êng cho c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ, khai ph¸ nh÷ng lé tr×nh míi cho kinh tÕ ph¸t triÓn, thóc ®Èy sù t¨ng trëng kinh tÕ vµ tiÕn bé x· héi. Tuy nhiªn còng kh«ng Ýt trêng hîp do sù kh¾t khe chÆt chÏ cña ph¸p luËt hay do sù ph¸p luËt l¹c hËu chËm ®æi míi mµ ph¸p luËt trë thµnh lùc c¶n k×m h·m sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ. Thùc ra ph¸p luËt kh«ng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh tíi sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ vµ ngîc l¹i sù t¨ng trëng kinh tÕ hoµn toµn kh«ng phô thuéc vµo b¶n th©n luËt ph¸p mµ c¸i chÝnh lµ phô thuéc vµo kh¶ n¨ng cña Nhµ níc trong viÖc x©y dùng c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vµ tæ chøc thÓ hiÖn ph¸p luËt ë tõng m« h×nh kinh tÕ cô thÓ. 38
VÒ ph¬ng diÖn lý luËn, ph¸p luËt lµ yÕu tè quan träng cña kiÕn tróc thîng tÇng, cã vai trß chÝnh trÞ chi phèi m¹nh mÏ chÝnh s¸ch x· héi. Tríc kia, nÒn kinh tÕ níc ta lµ tËp trung quan liªu bao cÊp hÖ thèng ph¸p luËt ®a ra nh lµ mÖnh lÖnh v× vËy vai trß cña ph¸p luËt ®èi víi kinh tÕ lµ rÊt mê nh¹t. §Õn nay khi chuyÓn nÒn kinh tÕ sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc th× vai trß cña ph¸p luËt lµ rÊt to lín vµ thùc sù ®· ph¸t huy søc m¹nh. Nã kh«ng chØ ®iÒu chØnh quan hÖ x· héi nãi chung mµ ®i s©u h¬n ph¸p luËt ®iÒu chØnh quan hÖ kinh tÕ nãi riªng. Ph¸p luËt ®ang ®ãng vai trß cña ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh chÝnh yÕu ®èi víi c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ. Nã më ®êng cho c¸c quan hÖ kinh tÕ míi ph¸t sinh, cñng cè c¸c qu¸ tr×nh ®æi míi kinh tÕ ®¶m b¶o cho c¸c qu¸ tr×nh nµy diÔn ra cã trËt tù cã hÖ thèng kh«ng thÓ ®¶o ngîc ®îc. §¶ng vµ Nhµ níc ta hiÖn nay ®· sö dông ph¸p luËt nh lµ mét c«ng cô kh«ng thÓ thay thÕ cña qu¸ tr×nh CNH - H§H trong nÒn KTTT më, võa ®¶m b¶o héi nhËp quèc tÕ võa ®¶m b¶o ®Þnh híng XHCN. QuyÒn tù do kinh doanh sù b×nh ®¼ng cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ ®îc ghi trong hiÕn ph¸p vµ trªn thùc tÕ quyÒn nµy ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ khi c¸c chñ thÓ kinh tÕ ho¹t ®éng trong m«i trêng ph¸p lý b×nh ®¼ng. Nhµ níc sö dông ph¸p luËt ®ã kiÓm so¸t qu¸ tr×nh vËn ®éng nÒn kinh tÕ tõ quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung 39
cÇu vµ quy luËt tù do c¹nh tranh lµ ®Æc thï cña KTTT. Bµi häc vÒ khñng ho¶ng tµi chÝnh ë khu vùc §«ng Nam ¸ b¾t ®Çu tõ Th¸i Lan sang Hµn Quèc, In®onªsia... §· chØ râ sù yÕu kÐm cña c¬ chÕ kiÓm so¸t ®èi víi ho¹t ®éng tµi chÝnh tiÒn tÖ. V× vËy vai trß ph¸p luËt trong viÖc quy ®Þnh chÕ ®é kiÓm tra gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan Nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ cùc kú quan träng. Nã cßn cho phÐp nÒn KTTT cña níc ta hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ mét c¸ch an toµn vµ cã hiÖu qu¶. MÆt kh¸c Nhµ níc cßn sö dông c«ng cô luËt ph¸p trong ph©n phèi. Lµm theo n¨ng lùc hëng theo lao ®éng vèn lµ nguyªn t¾c cña CNXH do vËy ph¸p luËt t¹o ra sù b×nh ®¼ng cho mäi c¸ nh©n t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¸ nh©n ®îc hëng ®óng víi ®ãng gãp cña m×nh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. b. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ HÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ gióp cho Nhµ níc cã thÓ ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. Mçi chÝnh s¸ch kinh tÕ lµ mét hµnh lang híng dÉn ho¹t ®éng ®Çu t më réng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, híng dÉn c¸c doanh nghiÖp hµnh ®éng mét c¸ch phï hîp ®èi víi lîi Ých cña toµn x· héi. Mçi chÝnh s¸ch kinh tÕ ®Òu cã thÓ t¸c ®éng vÒ c¶ hai phÝa cung vµ cÇu: 40
* ChÝnh s¸ch tµi chÝnh: trong c¬ chÕ thÞ trêng viÖc ph©n phèi tµi chÝnh ®îc thÓ hiÖn trªn thÞ trêng theo c¸c c¸c qui luËt cña thÞ trêng thËm chÝ cßn tån t¹i thÞ trêng tµi chÝnh mµ ë ®ã diÔn ra ho¹t ®éng trao ®æi mua b¸n ®¸p øng quan hÖ cung - cÇu vÒ nguån lùc tµi chÝnh. Ho¹t ®éng tµi chÝnh cµng trë nªn phong phó ®a d¹ng t¸c ®éng tíi mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi. Nhµ níc sö dông chÝnh s¸ch tµi chÝnh nh lµ mét bé phËn quan träng cña chÝnh s¸ch kinh tÕ. ChÝnh s¸ch tµi chÝnh lµ mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n lý vÜ m« chñ yÕu cña Nhµ níc cã vai trß cùc kú quan träng trong qu¸ tr×nh thÓ hiÖn ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña §¶ng. - Nhµ níc sö dông chÝnh s¸ch tµi chÝnh nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc. Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc lµ mét ®Þnh híng c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh nÒn tµi chÝnh quèc gia lµnh m¹nh v÷ng ch¾c. Kinh nghiÖm thùc tiÔn chøng tá mét nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn tÊt yÕu sÏ kÐo theo mét nÒn tµi chÝnh èm yÕu ng©n s¸ch th©m hôt. Sù c©n b»ng ng©n s¸ch Nhµ níc chñ yÕu dùa vµo t¨ng trëng kinh tÕ v× vËy ®Ó nguån tµi chÝnh kh«ng bÞ th©m hôt th× Nhµ níc ph¶i t¨ng cêng qu¶n lý b»ng ph¸p luËt, kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch. 41
- ChÝnh s¸ch tµi chÝnh cã t¸c dông ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh CNH -H§H ®Êt níc: ®Ó tiÕn hµnh CNH - H§H th× ®ßi hái ph¶i cã ®Çu t. Muèn vËy ph¶i cã mét nÒn tµi chÝnh thÆng d míi gi¶i quyÕt ®îc nhu cÇu vèn. §Ó t¨ng møc vèn ph¶i gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a tÝch luü vµ tiªu dïng theo híng tiÕt kiÖm. §iÒu nµy còng gi¶i quyÕt phÇn nµo yªu cÇu KTTT. - ChÝnh s¸ch tµi chÝnh gãp phÇn tÝch cùc æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«: §Ó æn ®Þnh kinh tÕ, ®ßi hái ph¶i cã mét ng©n s¸ch Nhµ níc lµnh m¹nh mµ c¸c kho¶n chi ®îc trang tr¶i tõ thuÕ. V× vËy Nhµ níc ®· sö dông c«ng cô tµi chÝnh ®Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn ®ång thêi kÕt hîp víi c¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m« kh¸c ®Ó kiÓm so¸t vµ ®Èy lïi l¹m ph¸t t¹o m«i trêng thu©n lîi cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn trong tr¹ng th¸i æn ®Þnh víi hiÖu qu¶ cao. * ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ: chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch lín cña Nhµ níc, lµ c«ng cô s¾c bÐn ®Ó qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ trêng, vai trß quan träng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®îc thÓ hiÖn. - Nhµ níc sö dông chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®Ó ®iÒu tiÕt khèi lîng tiÒn tÖ trong lu th«ng cho phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Ng©n hµng Nhµ níc cã thÓ ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó cho khèi lîng tiÒn tÖ t¨ng lªn hoÆc gi¶m 42
xuèng nh»m duy tr× mèi quan hÖ c©n ®èi sè hµng ho¸ víi lîng tiÒn. - Nhµ níc sö dông chÝnh s¸ch tiÒn tÖ kÕt hîp chÝnh s¸ch tµi chÝnh thÓ hiÖn c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tøc lµ ®Èy lïi l¹m ph¸t k×m chÕ l¹m ph¸t, æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i gi¸ trÞ tiÒn trong níc t¹o m«i trêng æn ®Þnh cho t¨ng trëng kinh tÕ víi nhÞp ®é cao vÒ bÒn v÷ng. Th«ng qua sù phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a ng©n hµng Nhµ níc vµ ng©n hµng th¬ng m¹i ®Ó thu hót nguån vèn nhµn rçi trong x· héi ®Ó ®a vµo s¶n xuÊt kinh doanh t¹o ra viÖc lµm, gi¶m tû lÖ ngêi thÊt nghiÖp. - Nhµ níc sö dông chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ ®Ó ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ gãp phÇn chuyÓn ®æi c¬ cÊu n«ng nghiÖp - c«ng nghiÖp - dÞch vô san c¬ cÊu"c«ng nghiÖp - n«ng nghiÖp - dÞch vô".Nhµ níc ph¸t triÓn thÞ trêng tiÒn tÖ ë n«ng th«n ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña n«ng d©n ®a n«ng nghiÖp thµnh ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ theo c¬ chÕ thÞ trêng thÓ hiÖn ch¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña §¶ng vµ Nhµ níc ®ång thêi th«ng qua chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nh»m n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n á n«ng th«n rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. Th«ng qua ho¹t ®éng cña 43
thÞ trêng tiÒn tÖ cho vay víi l·i suÊt æn ®Þnh nh»m thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp chuyÓn sang ho¹t ®éng theo c¬ chª thÞ trêng n©ng cao tÝnh tù chñ vÒ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®Ó doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh thóc ®Èy c¹nh tranh lµnh m¹nh. * ChÝnh s¸ch tÝn dông, chÝnh s¸ch ngo¹i hèi còng lµ mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n lý cña nhµ níc. Nhµ níc sö dông chÝnh s¸ch ngo¹i hèi nh»m thÓ hiÖn c¸c nghiÖp vô hèi ®o¸i, tæ chøc vµ ®iÒu tiÕt thÞ trêng hèi ®o¸i trong níc theo dâi diÔn biÕn cña c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ... nh»m t×m kiÕm nguån tµi trî, nguån vèn tõ níc ngoµi vµ thu hót kiÒu hèi, æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i nh»m k×m chÕ l¹m ph¸t æn ®Þnh gi¸ c¶ trong níc, tæ chøc qu¶n lý chÆt chÏ nî níc ngoµi. VÒ chÝnh s¸ch tÝn dông, th«ng qua c¸c ng©n hµng trung ¬ng, xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña thÞ trêng vµ c¸c nhµ doanh nghiÖp vay vèn ®Ó ®Çu t s¶n xuÊt. Nhµ níc sö dông chÝnh s¸ch tÝn dông nh»m thÓ hiÖn môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®ång thêi t¨ng cêng vai trß qu¶n lý cña Nhµ níc ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông. * ChÝnh s¸ch tµi chÝnh ®èi ngo¹i. 44
Nhµ níc sö dông chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i nh»m tiÕp nhËn viÖn trî hoÆc vay vèn tõ níc ngoµi, tiÕp nhËn vèn liªn doanh, chuyÓn giao c«ng nghÖ gi÷a trong níc víi níc ngoµi. Sö dông chÝnh s¸ch tµi chÝnh ®èi ngo¹i nh»m thùc hiÖn c¸c quan hÖ quèc tÕ, c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ liªn quan tíi nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu. Nhµ níc th«ng qua ®ã ®iÒu chØnh sao cho hîp lý nh»m thóc ®Èy nÒn kinh tÕ trong níc ph¸t triÓn. * ChÝnh s¸ch lao ®éng tiÒn l¬ng: Nhµ níc ®· vµ ®ang tõng bíc ®æi míi chÕ ®é lao ®éng tiÒn l¬ng cho phï hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý Nhµ níc mµ ®Ønh cao lµ viÖc Quèc héi Ban hµnh bé luËt lao ®éng. VÒ lao ®éng, Nhµ níc ®· ban hµnh NghÞ quyÕt 120/H§BT x©y dùng viÖc lµm quèc gia gi¶i quyÕt cho h¬n mét triÖu viÖc lµm gãp phÇn gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp. Nhµ níc ®ang tõng bíc chuyÓn h×nh thøc biªn chÕ suèt ®êi sang lµm viÖc theo hîp ®ång nh»m gi¶i phãng n¨ng lùc t¹o nªn sù chuyÓn dÞch lao ®éng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Nhµ níc còng ®ang cã nh÷ng biÖn ph¸p nh»m c©n ®èi l¹i lùc lîng lao ®éng gi÷a c¸c ngµnh nghÒ gi÷a n«ng nghiÖp - c«ng nghiÖp, gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ lµm gi¶m bít sù l·ng phÝ lao ®éng. 45