intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Đồ án tốt nghiệp: Bước đầu khảo sát một số thành phần hóa học và đánh giá hoạt tính kháng khuẩn của dịch chiết nước từ Bồ công anh (Lactuca indica L)

Chia sẻ: Trương Yến | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST
Báo xấu
61
lượt xem 7
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đồ án tốt nghiệp: Bước đầu khảo sát một số thành phần hóa học và đánh giá hoạt tính kháng khuẩn của dịch chiết nước từ Bồ công anh (Lactuca indica L) được thực hiện với mục tiêu nhằm đánh giá một số hoạt tính sinh học từ cao chiết nước của cây bồ công anh, xác định một số thành phần hóa học hiện diện trong cao nước. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đồ án tốt nghiệp: Bước đầu khảo sát một số thành phần hóa học và đánh giá hoạt tính kháng khuẩn của dịch chiết nước từ Bồ công anh (Lactuca indica L)

  1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HỒ CHÍ MINH ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP BƢỚC ĐẦU KHẢO SÁT MỘT SỐ THÀNH PHẦN HÓA HỌC VÀ ĐÁNH GIÁ HOẠT TÍNH KHÁNG KHUẨN CỦA DỊCH CHIẾT NƢỚC TỪ BỒ CÔNG ANH (LACTUCA INDICA L) Ngành: CÔNG NGHỆ SINH HỌC Chuyên ngành: CÔNG NGHỆ SINH HỌC Giảng viên hƣớng dẫn : Th.S Phạm Minh Nhựt Sinh viên thực hiện : Trịnh Thị Phƣơng Thảo MSSV: 1311100687 Lớp: 13DSH03 TP. Hồ Chí Minh, 2017
  2. Đồ án tốt nghiệp LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là đồ án nghiên cứu của riêng tôi đƣợc thực hiện trên cơ sở lý thuyết, tiến hành nghiên cứu thực tiễn dƣới sự hƣớng dẫn của ThS. Phạm Minh Nhựt. Các số liệu, kết quả nêu trong đồ án là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Tp.Hồ Chí Minh, ngày 27 tháng 7 năm 2017. Sinh viên Trịnh Thị Phƣơng Thảo
  3. Đồ án tốt nghiệp LỜI CẢM ƠN Trƣớc hết, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám Hiệu Trƣờng Đại học Công Nghệ Tp. Hồ Chí Minh, quý thầy cô giảng dạy tại Khoa Công nghệ sinh học - Thực phẩm - Môi trƣờng cùng tất cả các thầy cô đã truyền dạy những kiến thức quý báu cho em trong suốt những năm học vừa qua. Qua đây em xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy Phạm Minh Nhựt, ngƣời đã định hƣớng nghiên cứu, quan tâm, tận tình hƣớng dẫn và giúp đỡ em trong suốt thời gian làm khoá luận tốt nghiệp. Bên cạnh đó em xin cảm ơn các thầy cô ở Phòng Thí nghiệm Khoa Công nghệ sinh học - Thực phẩm - Môi trƣờng cùng các anh chị, bạn bè đã nhiệt tình giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi để em hoàn thành tốt đề tài của mình. Cuối cùng, con xin gửi lời cảm ơn đến gia đình đã luôn bên cạnh, động viên con những lúc khó khăn, nản lòng trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu cũng nhƣ trong cuộc sống. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 27 tháng 7 năm 2017 Sinh viên Trịnh Thị Phƣơng Thảo
  4. Đồ án tốt nghiệp MỤC LỤC MỤC LỤC ......................................................................................................................... i DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................................... vi DANH MỤC BẢNG ......................................................................................................vii DANH MỤC HÌNH ẢNH ........................................................................................... viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................................... 1 1. Đặt vấn đề .................................................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................................. 3 3. Nội dung nghiên cứu ................................................................................................. 3 4. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................... 3 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN............................................................................................ 4 1.1. Giới thiệu về cây bồ công anh và tác dụng dƣợc lý .................................................. 4 1.1.1. Phân loại ................................................................................................................ 4 1.1.2. Nguồn gốc và phân bố ........................................................................................... 4 1.1.3. Đặc điểm chung của Bồ công anh ......................................................................... 5 1.1.4. Tác dụng dƣợc lý ................................................................................................... 5 1.1.5. Thành phần hóa học của bồ công anh ................................................................... 6 1.1.5.1. Flavonoid ............................................................................................................ 6 1.1.5.2. Alkaloid ............................................................................................................... 8 1.1.5.3. Carbohydrate .................................................................................................... 10 1.1.5.4. Glycoside ........................................................................................................... 11 1.1.5.5. Saponin.............................................................................................................. 12 1.1.5.6. Tannin ............................................................................................................... 13 1.1.5.7. Amino acid ........................................................................................................ 14 1.1.5.8. Isoprenoid ......................................................................................................... 15 1.2. Cơ chế kháng khuẩn của các hợp chất có nguồn gốc từ thực vật ............................ 16 1.2.1. Khái niệm về hoạt tính kháng khuẩn................................................................... 16 i
  5. Đồ án tốt nghiệp 1.2.2. Cơ chế kháng khuẩn ............................................................................................ 16 1.2.3. Một số hợp chất có khả năng kháng khuẩn từ thực vật....................................... 19 1.2.3.1. Hợp chất phenolic ............................................................................................. 19 1.2.3.2. Nhóm alkaloid ................................................................................................... 21 1.3. Tổng quan về một số nhóm vi khuẩn gây bệnh ....................................................... 23 1.3.1. Nhóm vi khuẩn Escherichia coli ......................................................................... 23 1.3.2. Nhóm vi khuẩn Salmonella spp. ......................................................................... 24 1.3.3. Nhóm vi khuẩn Shigella spp. .............................................................................. 26 1.3.4. Nhóm vi khuẩn Listeria spp. ............................................................................... 27 1.3.5. Nhóm vi khuẩn Vibrio spp. ................................................................................. 28 1.3.6. Nhóm vi khuẩn thuộc dòng Pseudomonas spp. .................................................. 29 1.3.7. Nhóm vi khuẩn thuộc dòng Enterococcus spp. ................................................... 30 1.3.8. Nhóm vi khuẩn Staphylococcus aureus .............................................................. 31 CHƢƠNG 2: NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................................ 33 2.1. Địa điểm và thời gian .............................................................................................. 33 2.1.1. Địa điểm .............................................................................................................. 33 2.1.2. Thời gian ............................................................................................................. 33 2.2. Vật liệu .................................................................................................................... 33 2.2.1. Nguồn mẫu .......................................................................................................... 33 2.2.2. Vi khuẩn chỉ thị ................................................................................................... 33 2.2.3. Môi trƣờng và hóa chất sử dụng ......................................................................... 33 2.2.4. Dụng cụ và thiết bị .............................................................................................. 34 2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................................... 35 2.3.1. Phƣơng pháp thu và xử lý nguồn mẫu ................................................................ 35 2.3.2. Phƣơng pháp tách chiết và thu nhận cao thực vật ............................................... 35 2.3.3. Phƣơng pháp bảo quản và giữ giống vi sinh vật ................................................. 36 2.3.4. Phƣơng pháp tăng sinh, xác định mật độ tế bào vi sinh vật chỉ thị ..................... 36 ii
  6. Đồ án tốt nghiệp 2.3.5. Phƣơng pháp pha loãng mẫu ............................................................................... 37 2.3.6. Phƣơng pháp đánh giá hoạt tính kháng khuẩn .................................................... 38 2.3.7. Phƣơng pháp xác định thành phần hóa học có trong cao chiết ........................... 38 2.3.7.1. Định tính carbohydrate ..................................................................................... 39 2.3.7.2. Định tính alkaloids ............................................................................................ 39 2.3.7.3. Định tính saponin .............................................................................................. 39 2.3.7.4. Định tính cardiac glycoside .............................................................................. 39 2.3.7.5. Định tính anthraquinone glycoside ................................................................... 40 2.3.7.6. Định tính flavonoid ........................................................................................... 40 2.3.7.7. Định tính các hợp chất phenol .......................................................................... 41 2.3.7.8. Định tính tannin ................................................................................................ 41 2.3.7.9. Định tính steroid ............................................................................................... 41 2.3.7.10.Định tính amino acid ........................................................................................ 41 2.3.8. Phƣơng pháp đánh giá khả năng kháng oxy hóa DPPH ..................................... 42 2.3.9. Phƣơng pháp định lƣợng thành phần hóa học ..................................................... 42 2.3.9.1. Định lượng vitamin C........................................................................................ 42 2.3.9.2. Định lương Alkaloid .......................................................................................... 43 2.3.9.3. Định lượng Flavonoid ....................................................................................... 44 2.3.10. Phƣơng pháp xử lý số liệu ............................................................................. 44 2.4. Bố trí thí nghiệm ...................................................................................................... 44 2.4.1. Thí nghiệm 1: Khảo sát ảnh hƣởng của dung môi tách chiết đến hiệu suất thu hồi cao chiết từ Bồ công anh ................................................................................................ 46 2.4.1.1. Sơ đồ thí nghiệm................................................................................................ 46 2.4.1.2. Thuyết minh quy trình ....................................................................................... 47 2.4.2. Thí nghiệm 2: Khảo sát hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết nƣớc từ Bồ công anh đối với các chủng vi khuẩn gây bệnh. ..................................................................... 48 2.4.2.1. Sơ đồ thí nghiệm................................................................................................ 48 iii
  7. Đồ án tốt nghiệp 2.4.2.2. Thuyết minh quy trình ...................................................................................... 50 2.4.3. Thí nghiệm 3: Khảo sát khả năng kháng oxy hóa của cao chiết nƣớc từ cây Bồ công anh. ........................................................................................................................ 50 2.4.3.1. Sơ đồ thí nghiệm................................................................................................ 50 2.4.3.2. Thuyết minh quy trình ....................................................................................... 51 2.4.4. Thí nghiệm 4: Định tính một số thành phần hóa học cơ bản của cao chiết nƣớc từ cây Bồ công anh. ........................................................................................................ 51 2.4.4.1. Sơ đồ thí nghiệm................................................................................................ 51 2.4.4.2. Thuyết minh quy trình ....................................................................................... 53 2.4.5. Thí nghiệm 5: Định lƣợng một số thành phần hóa học của cao chiết nƣớc từ cây Bồ công anh.................................................................................................................... 53 2.4.5.1. Sơ đồ thí nghiệm................................................................................................ 53 2.4.5.2. Thuyết minh quy trình ....................................................................................... 55 CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ................................................................. 56 3.1. Kết quả đánh giá hiệu suất thu hồi cao chiết Bồ công anh từ dung môi nƣớc ........ 56 3.2. Kết quả khảo sát hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết nƣớc từ Bồ công anh trên các chủng vi khuẩn gây bệnh................................................................................................ 56 3.2.1. Kết quả hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết nƣớc từ Bồ công anh đối với nhóm vi khuẩn Escherichia coli ............................................................................................... 56 3.2.2. Kết quả hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết nƣớc từ Bồ công anh đối với nhóm vi khuẩn Listeria Spp. .................................................................................................... 58 3.2.3. Kết quả hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết nƣớc từ Bồ công anh đối với nhóm vi khuẩn Samonella Spp. ................................................................................................ 58 3.2.4. Kết quả hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết nƣớc từ Bồ công anh đối với nhóm vi khuẩn Shigella Spp..................................................................................................... 60 3.2.5. Kết quả hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết nƣớc từ Bồ công anh đối với nhóm vi khuẩn Vibrio spp. ....................................................................................................... 61 iv
  8. Đồ án tốt nghiệp 3.2.6. Kết quả hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết nƣớc từ Bồ công anh đối với nhóm vi khuẩn gây bệnh cơ hội trên da. .................................................................................. 62 3.3. Tổng hợp kết quả hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết nƣớc Bồ công anh đối với 20 vi khuẩn gây bệnh ..................................................................................................... 63 3.4. Kết quả định tính một số thành phần hóa học cơ bản của cao chiết nƣớc Bồ công anh 64 3.5. Kết quả định lƣợng một số thành phần hóa học của cao chiết nƣớc Bồ công anh .. 66 3.6. Kết quả khả năng kháng oxy hóa của cao chiết nƣớc từ Bồ công anh .................... 67 CHƢƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................. 71 4.1. Kết luận.................................................................................................................... 71 4.2. Đề nghị .................................................................................................................... 71 TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................. 72 PHỤ LỤC ......................................................................................................................... 1 v
  9. Đồ án tốt nghiệp DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DMSO: Dimethyl sulfoxide RNA: Ribonucleic acid TSA: Trypton Soya Agar TSB: Trypton Soya Broth LiWE: Lactuca indica Water extract NA: Non Activity DPPH: 2,2-diphenyl-1-picrylhydrazyl vi
  10. Đồ án tốt nghiệp DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Những nhóm hợp chất tự nhiên có hoạt tính kháng khuẩn (theo Cowan, 1999)............................................................................................................................... 18 Bảng 3.1 Kết quả đƣờng kính vòng ức chế (mm) của cao chiết nƣớc Bồ công anh trên 20 chủng vi khuẩn gây bệnh........................................................................................... 63 Bảng 3.2 Kết quả định tính một số thành phần hóa học của cao chiết nƣớc từ Bồ công anh. ................................................................................................................................. 65 Bảng 3.3 Kết quả định lƣợng một số thành phần hóa học của Bồ công anh ................. 67 Bảng 3.4. Hàm lƣợng chất kháng oxy hóa theo vitamin C............................................ 69 vii
  11. Đồ án tốt nghiệp DANH MỤC HÌNH ẢNH Hình 1.1. Cấu trúc hóa học của flavonoid (A) và các dạng flavonoid (B) Euflavonoid, (C) Isoflavonoid, (D) Neoflavonoid ................................................................................ 7 Hình 1.2. Cấu trúc hóa học một số chất thuộc nhóm alkaloid ........................................ 9 Hình 1.3. Sơ đồ phân loại nhóm carbohydrate .............................................................. 10 Hình 1.4. Sơ đồ phân loại glycoside .............................................................................. 12 Hình 1.5. Sơ đồ phân loại nhóm saponin ...................................................................... 13 Hình 1.6. Những vị trí của vi khuẩn bị tác động bởi các hợp chất thực vật (Burt, 2004) ........................................................................................................................................ 17 Hình 1.7. E.coli quan sát dƣới kính hiển vi ................................................................... 23 Hình 1.8. Hình thái vi khuẩn Salmonella spp................................................................ 25 Hình 1.9. Hình thái của vi khuẩn Shigella spp. ............................................................. 26 Hình 1.10. Hình thái vi khuẩn Listeria spp. .................................................................. 27 Hình 1.11. Hình thái vi khuẩn Vibrio spp. .................................................................... 28 Hình 1.12. Vi khuẩn Pseudomonas ............................................................................... 30 Hình 1.13. Vi khuẩn Enterococcus spp. ........................................................................ 31 Hình 1.14. Vi khuẩn Staphylococcus aureus ................................................................. 32 Hình 2.1. Phƣơng pháp pha loãng mẫu ......................................................................... 37 Hình 2.2. Sơ đồ bố trí thí nghiệm tổng quát .................................................................. 45 Hình 2.3. Quy trình tách chiết và thu hồi cao từ cây bồ công anh ................................ 46 Hình 2.4. Mẫu Bồ công anh sau khi sấy khô ................................................................ 47 Hình 2.5. Quy trình đánh giá khả năng kháng khuẩn của cao chiết nƣớc bồ công anh 49 Hình 2.6. Quy trình khảo sát kháng oxy hóa của cao chiết ........................................... 51 Hình 2.7. Sơ đồ định tính thành phần hóa học của cao chiết nƣớc ............................... 52 Hình 2.8. Sơ đồ định lƣợng vitamin C, alkaloid và flavonoid ...................................... 54 Hình 3.1. Hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết nƣớc từ bồ công anh và Ciprofloxacin đối với nhóm vi khuẩn Escherichia coli ........................................................................ 57 viii
  12. Đồ án tốt nghiệp Hình 3.2. Hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết nƣớc từ bồ công anh và Ciprofloxacin đối với nhóm vi khuẩn Listeria Spp. .............................................................................. 58 Hình 3.3. Hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết nƣớc từ bồ công anh và Ciprofloxacin đối với nhóm vi khuẩn Salmonella spp. ......................................................................... 59 Hình 3.4. Hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết nƣớc từ bồ công anh và Ciprofloxacin đối với nhóm vi khuẩn Shigella spp. .............................................................................. 60 Hình 3.5. Hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết nƣớc từ bồ công anh và Ciprofloxacin đối với nhóm vi khuẩn Vibrio spp.................................................................................. 61 Hình 3.6. Hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết nƣớc từ bồ công anh và Ciprofloxacin đối với vi khuẩn E. feacalis ............................................................................................ 62 Hình 3.7. Hiệu quả kháng oxy hóa của vitamin C ........................................................ 68 Hình 3.8. Hoạt tính kháng oxy hóa của cao chiết nƣớc từ Bồ công anh ....................... 68 ix
  13. Đồ án tốt nghiệp MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề Việt Nam nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa nóng và ẩm nên có nguồn tài nguyên thực vật phong phú và đa dạng. Theo các nhà phân loại thực vật, nƣớc ta có khoảng 12.000 loài thực vật bậc cao, trong đó khoảng 3.948 loài đƣợc dùng làm dƣợc liệu (Viện dƣợc liệu, 2007). Nếu so với khoảng 20.000 loài cây làm thuốc đã biết trên thế giới (IUCN, 1992) thì số loài cây thuốc ở Việt Nam chiếm khoảng 19%. Trong tổng số 3948 loài cây thuốc, gần 90% là cây thuốc mọc tự nhiên, tập tung chủ yếu trong các quần xã rừng, chỉ có gần 10% là cây thuốc trồng. Tác dụng chữa bệnh của cây cỏ là do các hợp chất tự nhiên có ở trong chúng quyết định. Do đó, nói tới nguồn tài nguyên thực vật làm thuốc phong phú trên đất nƣớc ta cũng là nói tới khả năng sinh tổng hợp, chuyển hóa và tích lũy các hợp chất tự nhiên có hoạt tính sinh học của nguồn gen thực vật. Ngày nay, các hợp chất có nguồn gốc thiên nhiên đƣợc dùng làm thuốc chữa bệnh đã và đang đƣợc các nhà khoa học trong và ngoài nƣớc quan tâm do tính ít độc và khả năng dung nạp tốt của chúng với cơ thể sống. các hợp chất thiên nhiên từ thực vật cũng nhƣ các sinh vật khác rất phong phú về mặt cấu trúc hóa học và thể hiện nhiều hoạt tính đáng quan tâm nhƣ: kháng sinh, kháng viêm, chống oxy hóa, chống ung thƣ, kìm hãm HIV, điều hòa miễn dịch, chống sốt rét. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), từ năm 2009 đến nay, số lƣợng bán thuốc kháng sinh ở Việt Nam ra ngoài cộng đồng đã tăng gấp 2 lần so với thời điểm hiện tại. Bộ Y tế trong thời gian gần đây đã chỉ ra rằng, việc tự ý sử dụng thuốc kháng sinh của ngƣời dân Việt Nam ở thành thị là 88%, trong khi ở nông thôn lên tới 91%, tỉ lệ sử dụng kháng sinh ở các bệnh viện tuyến trung ƣơng chỉ chiếm gần 30% chi phí điều trị trong khi các bệnh viện tuyến tỉnh là 35%, tuyến huyện là 45%. Việc lạm dụng kháng sinh trong điều trị bệnh đã khiến quá trình kháng kháng sinh của vi khuẩn đẩy mạnh làm mất đi vai trò của kháng sinh trong điều trị bệnh. Vấn đề về thực trạng kháng kháng sinh đã mang tính toàn cầu và đặc biệt nổi trội ở các nƣớc đang phát triển. Các 1
  14. Đồ án tốt nghiệp bệnh nhiễm khuẩn đƣờng tiêu hóa, đƣờng hô hấp, các bệnh lây truyền qua đƣờng tình dục và nhiễm khuẩn bệnh viện là các nguyên nhân hàng đầu có tỉ lệ mắc và tỉ lệ tử vong cao ở các nƣớc đang phát triển. Việc kiểm soát các loại bệnh này đã và đang chịu sự tác động bất lợi của sự phát triển và lan truyền tình trạng kháng kháng sinh của vi khuẩn. Bồ công anh còn có tên gọi khác là rau bồ cóc, diếp hoang, diếp dại, mót mét, mũi mác, diếp trời, rau mũi cày. Là một loài cây thân thảo thuộc họ Cúc (Asteraceae), sống một năm hoặc hai năm, không lông. Thân cao 60-200 cm, đơn hoặc chẻ nhánh ở phần trên. Lá dài 30cm rộng 5 – 6cm, mép có răng cƣa thƣa. Bấm vào lá và thân đều thấy tiết ra nhũ dịch màu trắng đục nhƣ sữa. Bồ công anh mọc hoang nhiều ở các tỉnh phía Bắc. Thƣờng dùng lá bồ công anh, thu hoạch lá về dùng tƣơi hay phơi hoặc sấy khô, dùng tƣơi tốt hơn. Cũng có thể dùng rễ, toàn cây phơi khô. Dùng để chữa một số bệnh nhƣ: chữa sung vú, tắc tia sữa, chữa đau, viêm loét dạ dày, tá tràng, mắt đau sung đỏ, mụn nhọt, viêm họng, viêm phổi, phế quản… Sử dụng các nhóm chất kháng khuẩn có nguồn gốc từ thực vật để thay thế các loại thuốc kháng sinh hóa học là một giải pháp cho vấn đề kháng kháng sinh. Tuy nhiên, loại cây này đƣợc con ngƣời sử dụng chủ yếu dựa vào kinh nghiệm dân gian và truyền miệng từ đời này sang đời khác. Do đó, hoạt tính trị liệu và độc tính vẫn chƣa đƣợc xác định cụ thể. Vì thế việc đánh giá hoạt tính sinh học và thành phần hóa học của cây thuốc là điều hết sức cần thiết. Với cơ sở khoa học và ý nghĩa thực tiễn trên, chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài: “Bƣớc đầu khảo sát một số thành phần hóa học và đánh giá hoạt tính kháng khuẩn của dịch chiết nƣớc từ Bồ công anh (Lactuca indica L)”. Đề tài này đƣợc thực hiện tại Phòng thí nghiệm Khoa Công nghệ sinh học – Thực phẩm – Môi trƣờng, Trƣờng Đại học Công nghệ Tp.Hồ Chí Minh. 2
  15. Đồ án tốt nghiệp 2. Mục tiêu nghiên cứu - Đánh giá một số hoạt tính sinh học từ cao chiết nƣớc của cây bồ công anh. - Xác định một số thành phần hóa học hiện diện trong cao nƣớc. 3. Nội dung nghiên cứu - Khảo sát sơ bộ hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết bồ công anh đối với các chủng vi khuẩn gây bệnh. - Khảo sát hoạt tính chống oxy hóa của cao chiết nƣớc từ cây bồ công anh. - Xác định sự hiện diện một số thành phần hóa học của cao chiết bồ công anh. - Định lƣợng các chất vitamin C, alkaloid, flavonoid. 4. Phạm vi nghiên cứu - Mẫu cây bồ công anh đƣợc tách chiết cao từ dung môi nƣớc và khảo sát hoạt tính kháng khuẩn trên các nhóm vi khuẩn: Escherichia Coli, Samonella spp., Vibrio spp., Shigella spp., Listeria spp., Pseudomonas spp., Enterococcus spp., Staphylococcus spp. - Định tính các thành phần hóa học: carbohydrate, saponin, alkaloid, cardiac glycoside, antharaqinone glycoside, flavonoid, phenolic compound, tannin, steroid, amino acid. - Định lƣợng các chất: vitamin C, alkaloid, flavonoid. - Khảo sát hoạt tính chống oxy hóa bằng thuốc thử DPPH. 3
  16. Đồ án tốt nghiệp CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN 1.1. Giới thiệu về cây bồ công anh và tác dụng dƣợc lý 1.1.1. Phân loại Bồ công anh hay rau bồ cóc, diếp hoang, diếp dại, mót mét, mũi mác, diếp trời, rau mũi cày, là một loài cây thân thảo thuộc họ Cúc (Asteraceae). Bộ (ordo): Asterales (Cúc) Họ (familia): Asteraceae (Cúc) Chi (genus): Lactuca Loài (species): L.indica Tên tiếng Anh: The common dandelion (thƣờng gọi là "dandelion") Tên khoa học: Lactuca indica L Tên đồng nghĩa: Brachyramphus sinicus Miq. Chondrilla squarrosa (Thunb.) Poir. Lactuca amurensis Regel & Maxim. Lactuca amurensis Regel Lactuca bialata Griff. Lactuca brevirostris Champ. Lactuca brevirostris Champ. ex Benth. Lactuca brevirostris var. brevirostris Lactuca brevirostris var. foliis laciniatis Hemsl. 1.1.2. Nguồn gốc và phân bố Nguồn gốc: Cây bồ công anh (Lactuca indica L) có nguồn gốc từ đại lục Á – Âu, và ngày nay đƣợc trồng khắp Châu Á (Trung Quốc, Ấn Độ, Đông Nam Á), Bắc Mỹ, Nam Phi, Nam Mỹ, New Zealand, Australia, và Ấn Độ. Phân bố: cây mọc hoang, phân bố chủ yếu ở các vùng ẩm thuộc các nƣớc Châu Á nhƣ Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Indonesia, Philippin và các nƣớc Đông Dƣơng. Ở 4
  17. Đồ án tốt nghiệp Việt Nam, Bồ công anh phân bố rải rác khắp mọi nơi (thƣờng ở độ cao dƣới 1000 mét) đến trung du và đồng bằng. Cây thƣờng mọc ở nơi đất ẩm, trong vƣờn, ven đƣờng đi, bãi sông hoặc trên các thửa ruộng, nƣơng rẫy đã bỏ hoang. Thu hái vào khoảng tháng 5 – 7, lúc câu chƣa ra hoa hoặc bắt đầu ra hoa, loại bỏ lá già, phơi hoặc sấy nhẹ đến khô. 1.1.3. Đặc điểm chung của Bồ công anh Cây bồ công anh sống một năm hoặc hai năm. Thân không lông, cao 60 – 200 cm, thân thƣờng đơn hoặc chẻ nhánh ở phần trên. Các lá phía dƣới không lông, lá đơn mọc cách. Phiến lá thuôn dài hoặc dạng hình mũi mác, kích thƣớc phiến lá dài từ 13 – 25 cm, rộng từ 1,5 – 11 cm, đầu lá nhọn, đuôi lá hình nêm hoặc men cuống, cuống lá thƣờng ngắn hoặc men cuống tới tận nách lá. Mép lá nguyên hoặc xẻ thùy hoặc có răng cƣa thô to. Mặt trên phiến lá màu xanh lục, mặt dƣới xanh xám. Các lá mọc ở phía trên gần đỉnh ngọn sinh hoa thƣờng trên nhỏ hơn và thẳng. Hoa mọc ở đầu ngọn, đầu cành. Hoa tựa hình chùy, đầu cụm hoa rộng khoảng 2 cm; cuống dài 10 – 25 mm, mọc thẳng. Tổng bao hình trụ, kích thƣớc chùm hoa thƣờng cao 10 – 13 cm, rộng 5 – 6 mm, các lá bắc không lông, màu tía, các lá ngoài hình trứng, dài 2 – 3 mm, các lá trong hình trứng – mũi mác, các lá bắc tận trong cùng khoảng 8, hình mũi mác. Hoa tự thƣờng có 21 – 27 bông, màu vàng nhạt, kích thƣớc hoa 12 – 13 mm, rộng mm. Quả bế hình elip, phẳng, màu đen, kích thƣớc quả dài 4 – 4,5 mm, rộng 2,3 mm; mỏ quả dài 1 – 1,5 mm. Mào lông màu trắng gắn liền quả dài 7 – 8 mm. Bồ công anh có số nhiễm sắc thể 2n = 18 (Peng & Hsu, 1978). 1.1.4. Tác dụng dƣợc lý Flavonoid của Bồ công anh đã đƣợc nghiên cứu tác dụng sinh học thấy có tác dụng ức chế men oxy hóa khử peroxydase và catalase máu chuột cống trắng. Những thí nghiệm tiến hành với huyết thanh ngƣời cũng cho những kết quả ức chế men oxy hóa khử rõ rệt. Bồ công anh (Đông y cho là thuộc về hàn lƣơng) đƣợc áp dụng phƣơng pháp lồng cử động đã thể hiện tác dụng an thần. Theo tài liệu nƣớc ngoài, tại một số nƣớc, ngƣời 5
  18. Đồ án tốt nghiệp ta có sử dụng và nghiên cứu những loài Lactuca khác nhƣ L.virosa, L. sativa (rau diếp ăn của Việt Nam), thấy những cây này không độc và có tác dụng trên hệ thần kinh trung ƣơng gây ngủ nhẹ. Tác dụng tiêu độc, chữa bệnh sƣng vú, tắc tia sữa, mụn nhọt đang sƣng mủ. Còn dùng uống để chữa bệnh đau dạ dày, ăn kém tiêu. Theo Y học cổ truyền, Bồ công anh có tác dụng thanh nhiệt giải độc, lợi thấp thông lâm, chủ trị các chứng ung nhọt, sang lở, nhũ ung (viêm vú), trƣờng ung (viêm ruột), đau họng (hầu tý), mắt sƣng đỏ đau, chứng thấp nhiệt hoàng đản (viêm gan vàng da), nhiệt lâm (viêm tiết niệu). 1.1.5. Thành phần hóa học của bồ công anh 1.1.5.1. Flavonoid a. Khái niệm: Flavonoid là 1 nhóm hợp chất lớn thƣờng gặp trong thực vật, đây còn là sắc tố sinh học giúp tạo màu sắc cho hoa. Flavonoid có cấu tạo gồm 2 vòng benzen A và B đƣợc nối với nhau qua một mạch 3 carbon. Phần lớn các chất flavonoid có màu vàng, tuy nhiên 1 số có màu xanh, tím, đỏ và 1 số khác lại không màu. Trong thực vật cũng có 1 số hợp chất không thuộc flavonoid cũng có màu vàng nhƣ carotenoid, anthranoid, xanthon (Quỳnh Ngọc, 2011). Chúng thƣờng đƣợc cải biến bằng cách gắn thêm các gốc (-OH) hoặc (-OCH3) và thƣờng ở dạng phức với glucose và hữu cơ. Trong số này có những nhóm chất phổ biến nhƣ flavonone, anthocyanin, flavon, catechine và rotenone.. Chỉ riêng hai nhóm flavon, flavonone với các nhóm thế là OH và OCH3 thì theo lý thuyết có thể gặp 38 627 chất (Ngô Văn Thu, 1998). Các flavonoid có hoạt tính kháng khuẩn do chúng có khả năng tạo phức với các protein ngoại bào và thành tế bào vi khuẩn. Flavonoid càng ƣa béo thì càng có khả năng phá vỡ màng tế bào vi sinh vật (Quỳnh Ngọc, 2011). b. Phân loại: Dựa vào vị trí của gốc aryl (vòng B) và các mức độ oxy hóa của mạch 3C nên các flavonoid đƣợc chia thành 3 nhóm chính: 6
  19. Đồ án tốt nghiệp - Các flavonoid có gốc aryl ở vị trí C-2: Euflavonoid. - Các flavonoid có gốc aryl ở vị trí C-3: Isoflavonoid. - Các flavonoid có gốc aryl ở vị trí C-4: Neoflavonoid (Ngô Văn Thu, 2011). Hình 1.1. Cấu trúc hóa học của flavonoid (A) và các dạng flavonoid (B) Euflavonoid, (C) Isoflavonoid, (D) Neoflavonoid c. Vai trò: - Các chất flavonoid là những chất oxy hóa chậm hay ngăn chặn quá trình oxy hóa bởi các gốc tự do nhƣ OH+, ROO- (là các yếu tố gây biến dị, hủy hoại tế bào, ung thƣ, tăng nhanh sự lão hóa,...) làm cho tế bào hoạt động khác thƣờng. - Flavonoid còn có khả năng tạo phức với các ion kim loại hay các hợp chất hữu cơ chứa các gốc nitrite, carboxyl, carbonyl,… giúp bảo vệ sinh vật chống lại quá trình oxy có hại nhƣ những chất xúc tác ngăn cản các phản ứng oxy hóa. Do đó, các chất flavonoid có tác dụng bảo vệ cơ thể, ngăn ngừa xơ vữa động mạch, tai biến mạch, lão hóa, tổn thƣơng do bức xạ. Flavonoid còn có tác dụng chống độc, làm giảm thƣơng tổn ở gan và bảo vệ chức năng gan. 7
  20. Đồ án tốt nghiệp - Flavonoid còn có tác dụng chống dị ứng, kháng viêm bằng cách ngăn chặn sự phóng thích hay tổng hợp các hợp chất làm tăng tình trạng viêm và dị ứng nhƣ histamine, serine protease, prostaglandin, leukotrien,… (Quỳnh Ngọc, 2011). 1.1.5.2. Alkaloid a. Khái niệm: Alkaloid là những hợp chất hữu cơ có chứa nitơ, đa số có nhân dị vòng, có phản ứng kiềm, thƣờng gặp trong thực vật và đôi khi trong động vật. Thông thƣờng các alkaloid kiềm không tan trong nƣớc, dễ tan trong các dung môi hữu cơ. Trái lại các muối alkaloid thì dễ tan trong nƣớc và hầu nhƣ không tan trong các dung môi hữu cơ ít phân cực. Từ đó, dựa vào độ tan khác nhau của các loại alkaloid mà sử dụng dung môi thích hợp để chiết xuất và tinh chế alkaloid. Alkaloid là amin có nguồn gốc tự nhiên do thực vật tạo ra, nhƣng các amin do động vật và nấm tạo ra cũng đƣợc gọi là các alkaloid. Nhiều alkaloid có các tác động dƣợc lý học đối với con ngƣời và các động vật khác. Các alkaloid thông thƣờng là các dẫn xuất của các acid amin và phần nhiều trong số chúng có vị đắng. Chúng đƣợc tìm thấy nhƣ là các chất chuyển hóa phụ trong thực vật (ví dụ khoai tây hay cà chua), động vật (ví dụ các loại tôm, cua, ốc, hến) và nấm. Nhiều alkaloid có thể đƣợc tinh chế từ các dịch chiết thô bằng phƣơng pháp chiết acid - base (Tôn Nữ Minh Nguyệt và ctv, 2010). Alkaloid có 2 phản ứng chính là phản ứng tạo tủa và phản ứng tạo màu. Có 2 nhóm thuốc thử tạo tủa với alkaloid. Nhóm thứ nhất cho tủa rất ít tan trong nƣớc, tủa này sinh ra hầu hết là do sự kết hợp của 1 cation lớn là alkaloid với 1 nhóm anion lớn thƣờng là anion phức hợp của thuốc thử và nhóm thứ hai cho kết tủa ở dạng tinh thể. Đối với phản ứng tạo màu, có 1 số thuốc thử tác dụng với alkaloid cho những màu đặc biệt khác nhau. Phản ứng tạo tủa cho ta biết có alkaloid hay không, còn phản ứng tạo màu cho biết những chất có trong alkaloid (Phạm Thanh Kỳ, 1998). b. Phân loại 8
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.11: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Tài Chính Ngân Hàng
172 tài liệu
838 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2