Độ chính xác của độ bão hòa oxy máu (SpO2) trên bệnh nhi sốc sốt xuất huyết dengue

Chia sẻ: Trần Thị Hạnh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

52
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu có mục tiêu xác định độ chính xác của SpO2 so với SaO2 và tìm các yếu tố ảnh hưởng đến độ chính xác này ở bệnh nhi đang hồi sức sốc sốt xuất huyết dengue. Nghiên cứu thực hiện trên tất cả bệnh nhi sốc sốt xuất huyết dengue nhập khoa hồi sức tích cực BV Nhi Đồng 1 từ tháng 9/2010 đến tháng 1/2011.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Độ chính xác của độ bão hòa oxy máu (SpO2) trên bệnh nhi sốc sốt xuất huyết dengue

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Nghiên cứu Y học ĐỘ CHÍNH XÁC CỦA ĐỘ BÃO HÒA OXY MÁU (SpO2) TRÊN BỆNH NHI SỐC SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE Nguyễn Ngọc Huyền Mi*, Bạch Văn Cam* TÓM TẮT Mục tiêu: Xác định độ chính xác của SpO2 so với SaO2 và tìm các yếu tố ảnh hưởng đến độ chính xác này ở bệnh nhi đang hồi sức sốc sốt xuất huyết Dengue. Phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang khảo sát trên tất cả bệnh nhi sốc sốt xuất huyết Dengue nhập khoa Hồi sức tích cực BV Nhi Đồng 1 từ tháng 9/2010 đến tháng 1/2011. Độ chính xác được phân tích bằng cả 2 phương pháp thống kê: hệ số tương quan Pearson và phép so sánh Bland – Altman. Sự ảnh hưởng của các yếu tố sinh lý bệnh trên độ chênh lệch (SpO2 – SaO2) được phân tích so sánh dưới nhóm. Kết quả: Có mối tương quan khá cao giữa SpO2 và SaO2 với hệ số tương quan Pearson là 0,66 trên tất cả 230 bệnh nhi. Ở nhóm đã ra sốc, mối tương quan giữa 2 phép đo cao hơn có ý nghĩa thống kê so với nhóm chưa ra sốc. Độ chênh lệch (SpO2 – SaO2) trung bình chung cho toàn bộ mẫu khảo sát là 1,1% (± 2,1%) và giới hạn tương đồng (-3 ; +5,2%). Kết quả độ chênh lệch (± độ lệch chuẩn) xét riêng ở nhóm đã ra sốc và nhóm chưa ra sốc lần lượt là 0,9% (± 1,4%) và 1,2% (± 2,3%). Suy hô hấp nặng (SaO2 ≤ 90%) làm tăng sai số của SpO2 có ý nghĩa thống kê. Độ chênh lệch (SpO2 – SaO2) trung bình là 0,98% ở nhóm không suy hô hấp, và là 5,43% ở nhóm suy hô hấp nặng (p = 0,004). Khi biên độ nảy đèn thấp sai số sẽ gia tăng. Trong khi đó, các yếu tố khác như chi lạnh, phù ngoại vi, thiếu máu, tăng lactat máu, toan máu và sử dụng thuốc vận mạch không ảnh hưởng trên độ chính xác của oxy kế theo mạch đập. Kết luận: Đây là 1 kỹ thuật học thích hợp. Tại những vùng không trang bị thiết bị khí máu động mạch, các nhà lâm sàng vẫn có thể tin tưởng độ chính xác của SpO2 trong theo dõi tình trạng oxy hóa máu trên bệnh nhân sốc sốt xuất huyết Dengue, do SpO2 cao hơn SaO2 trung bình là 1,1% (± 2,1%). Tuy nhiên trong trường hợp sốc SXH-D kèm dấu hiệu suy hô hấp hoặc kèm biên độ nảy đèn thấp cần thận trọng và nên chỉ định thêm khí máu động mạch. Từ khóa: độ bão hòa oxy máu theo mạch đập, độ bão hòa oxy máu động mạch, oxy kế theo mạch đập, sốc sốt xuất huyết Dengue. ABSTRACT THE ACCURACY OF PULSE OXIMETRY IN INTENSIVE CARE UNIT CHILDREN WITH DENGUE SHOCK SYNDROME Nguyen Ngoc Huyen Mi, Bach Van Cam * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 55 - 61 Objectives: To determine the accuracy of pulse oximetry relative to SaO2 obtained from ABG in ICU children with Dengue shock syndrome; and to assess the impact of specific pathophysiologic factors on this accuracy. Methods: This cross-sectional analysis consisted of consecutive patients who were admitted to pediatric ICU, Nhi Dong 1 Hospital with Dengue shock syndrome between September 2010 and January 2011. Accuracy was * Bộ môn Nhi - Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Ngọc Huyền Mi ĐT: 0918222466 Email: huyenmi_1987@yahoo.com Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật Trường Đại Học Y Phạm Ngọc Thạch 2012 55 Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 analyzed by both of 2 methods: Pearson’s correlation coefficient and Bland – Altman method. The effects of pathophysiologic factors on bias were subgroup analysed. Results: There is a good correlation between SpO2 and SaO2 with Pearson’s correlation coefficient at 0.66 for all 230 patients. In the group out-of-shock patients, SpO2 and SaO2 have shown to correlate significantly better to compare with the being-shock children. The mean difference (SpO2 – SaO2) was 1.1% (±2.1%) and limits of agreement (-3 ; +5.2%). The mean difference (± SD) in specific out-of-shock and being-shock patients were 0.9% (±1.4) and 1.2% (±2.3), respectively. Severe hypoxemia (SaO2 ≤ 90%) significantly affected pulse oximeter accuracy. The mean difference was 0.98% in non-hypoxemic patients and 5.43% in hypoxemic patients (p=0.004). Though pulse oximeter accuracy was not affected by cold extrimities, peripheral edema, anemia, hyperlactatemia, acidosis and vasoactive drugs. Conclusions: Pulse oximetry overestimates ABG-determined SaO2 by a mean of 1.1% in ICU children with Dengue shock syndrome (DSS). This overestimation is exacerbated by the presence of hypoxemia. When SaO2 needs to be determined with a high degree of accuracy in patients with DSS and hypoxemia are recommended. Key words: pulse oxygen saturation, arterial oxygen saturation, pulse oximetry, Dengue shock syndrome. do tiêm chích động mạch mà cần phải tránh trên ĐẶT VẤN ĐỀ cơ địa dễ xuất huyết như SXH-D nặng nên SpO2 Tại Việt Nam, bệnh sốt xuất huyết Dengue lúc này trở thành phép thay thế trên lâm sàng. (SXH-D) vẫn đang là bệnh có tỷ lệ mắc rất cao Nhưng trong bệnh cảnh hồi sức sốc SXH-D khi và tỷ lệ tử vong trung bình vào khoảng 2,5%, và có nhiều yếu tố ảnh hưởng mức độ tưới máu và nếu không được điều trị, con số này có thể lên co mạch ngoại vi thì liệu độ chính xác của SpO2 đến 20%(5). Đánh giá đúng các dấu hiệu nặng và lúc này có còn đảm bảo. điều trị tích cực có thể hạn chế tỷ lệ tử vong Mục tiêu nghiên cứu xuống dưới 1%. Sốc kéo dài mà trong đó suy hô Mục tiêu tổng quát hấp là biến chứng thường đi kèm là nguyên nhân chính gia tăng tỷ lệ tử vong tại các khoa Đánh giá độ chính xác của thiết bị oxy kế hồi sức nhi khoa. Hiện nay, các nhà lâm sàng theo mạch đập trên bệnh nhi sốc SXH-D tại khoa đánh giá tình trạng oxy hóa máu và đưa ra các Hồi sức tích cực, BV Nhi đồng 1, từ tháng 9/2010 chỉ định phương pháp hỗ trợ hô hấp dựa trên đến tháng 1/2011. nhịp thở, dấu rút lõm ngực,… và đặc biệt phổ Mục tiêu chuyên biệt biến là chỉ số SpO2 đo được từ oxy kế theo mạch Xác định trên bệnh nhi sốc SXH-D: đập. Mối tương quan giữa SpO2 và SaO2. SpO2 là độ bão hòa oxy máu đo bằng oxy kế Độ chính xác của oxy kế theo mạch đập qua theo mạch đập. Chỉ số này được xem như “dấu độ chênh lệch trung bình giữa SpO2 và SaO2. hiệu sinh tồn thứ 5” nhờ tính liên tục, nhanh Các yếu tố có thể ảnh hưởng lên độ chính chóng, tiện lợi, rẻ tiền và đặc biệt là không xâm (12) xác này: chi lạnh, phù chi, thiếu máu, toan máu, lấn . Tuy nhiên, vì dựa vào tín hiệu mạch tăng nồng độ lactat máu và thuốc vận mạch. ngoại vi nên một số giả thuyết cho rằng nó có những hạn chế khi tưới máu ngoại vi kém hay ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU co mạch ngoại vi(6,12). Tất cả bệnh nhi sốc SXH-D nhập khoa Ngược lại, SaO2 là độ bão hòa oxy máu qua HSTC, BV Nhi Đồng 1 và được chỉ định xét phân tích khí máu động mạch. Được xem là tiêu nghiệm khí máu động mạch (KMĐM) từ 9/2010 chuẩn vàng vì không bị ảnh hưởng bởi mức độ đến 1/2011. tưới máu và co mạch ngoại vi. Tuy nhiên, vì đây Nghiên cứu cắt ngang tiền cứu đánh giá sự là một xét nghiệm xâm lấn, dễ có các biến chứng 56 Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật Trường Đại Học Y Phạm Ngọc Thạch 2012 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 tương đồng với cỡ mẫu tối thiểu được tính dựa theo công thức dùng cho các nghiên cứu đánh giá độ chính xác bằng hệ số tương quan. Chọn: Sai lầm α = 0,05 và độ mạnh nghiên cứu 95%. Hệ số tương quan r=0,36 là chỉ số nhỏ nhất qua các y văn để đảm bảo nghiên cứu có đủ đối tượng. Số cỡ mẫu tối thiểu là 96. Tiêu chuẩn chọn mẫu Các bệnh nhi ≤ 15 tuổi điều trị tại khoa ít nhất 24 giờ với chẩn đoán sốc SXH-D theo tiêu chuẩn chẩn đoán của Tổ chức y tế thế giới năm 2009 và được đo SpO2 cùng thời điểm xét nghiệm khí máu động mạch (KMĐM). Tiêu chuẩn loại trừ SaO2 = 100%; các bệnh lý tim, phổi, bất thường hemoglobin. Phân chia 2 nhóm “chưa ra sốc” và “đã ra sốc” SXH-D dựa theo các tiêu chuẩn trên lâm sàng, với định nghĩa “đã ra sốc” là khi trẻ tỉnh táo, tay chân ấm, mạch và huyết áp trong giới hạn bình thường và lượng nước tiểu trên 1ml/kg/giờ. Trong vòng 24 giờ nhập khoa, mỗi BN tham gia nghiên cứu và có 1 cặp số liệu SpO2 và SaO2. Nghiên cứu không can thiệp trên số lần xét nghiệm KMĐM cũng như phương cách điều trị nên không vi phạm y đức. Hai phép đo được ghi nhận cùng thời điểm. Quy ước cách thu thập SpO2: đầu dò ngón tay, loại dán, chỉ số SpO2 ổn định nhất và biên độ nảy đèn tối đa (trên tổng cộng 10 vạch) trong vòng 1 phút đặt máy. Cách thu thập SaO2: lấy máu qua catheter động mạch và được gửi phân tích kết quả ngay. Phương pháp thống kê Xử lý thống kê bằng SPSS 16. Hai phương pháp thống kê chính được sử dụng để đánh giá độ chính xác của phép đo: (1) hệ số tương quan để đánh giá độ mạnh của tương quan 2 phép đo; (2) phương pháp so sánh Bland-Altman thông qua độ chênh lệch trung bình (và độ lệch chuẩn) với hiệu số quy ước (SpO2 – SaO2) và khoảng giới hạn tương đồng là khoảng tin cậy 95% của độ chênh lệch trung bình. Độ chênh lệch dương nghĩa là SpO2 đo cao hơn SaO2 thực Nghiên cứu Y học tế trong máu, và ngược lại. Sự ảnh hưởng của các yếu tố nghiên cứu được so sánh dưới nhóm. Do trung bình độ chênh lệch của các nhóm nhỏ không phân phối chuẩn (kiểm định Kolmogorov-Smirnov) nên được so sánh bằng kiểm định Mann-Whitney (2 nhóm) hoặc Kruskall-Wallis (nhiều nhóm). Ngưỡng ý nghĩa thống kê p=0,05. KẾT QUẢ Tổng cộng 232 bệnh nhi nhập khoa HSTC BVNĐ1 do sốc SXH-D, trong đó 2 bệnh nhi bị loại khỏi nghiên cứu vì kết quả xét nghiệm là khí máu tĩnh mạch. Độ tuổi trung bình là 6,7 (± 2,3) tuổi và số trường hợp sốc còn bù cao gấp 3 lần số sốc mất bù. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của 230 bệnh nhi được trình bày lần lượt trong bảng 1 và 2. Bảng 1: Đặc điểm lâm sàng Đặc điểm Giới nam Sốc còn bù Huyết áp cao Huyết áp thấp Mạch nhanh Nước tiểu < 1ml/kg/giờ Dopamin Dobutamin Hỗ trợ hô hấp: Oxy cannula NCPAP Thở máy n 104 174 104 36 117 60 145 137 118 87 23 Tỷ lệ % 45,3 75,7 45,2 15,7 50,9 26,1 63 59,6 51,3 37,8 10 Độ bão hòa oxy máu SpO2 và SaO2 trung bình và độ lệch chuẩn (ĐLC) được trình bày ở bảng 3. Bảng 2: Đặc điểm cận lâm sàng Chỉ số Trung bình Hb (g/dl) 11,34 (7,7–15,9) Lactat (mmol/l) 2,53 (0,55-12,82) pH 7,33 (7,10-7,49) PaO2 (mmHg) 123,62 (50,2 – 249,1) PaCO2 (mmHg) 31,32 (10,7-54,3) Độ lệch chuẩn 1,46 1,86 0,61 46,97 7,46 Không có trường hợp bệnh nhi đang sốc nặng không bắt được mạch hay huyết áp không đo được (mạch = 0, huyết áp = 0). Bảng 3: Độ bão hòa oxy trung bình SpO2 Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật Trường Đại Học Y Phạm Ngọc Thạch 2012 SaO2 57 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Nghiên cứu Y học Chung n=230 Chưa ra sốc n=162 Đã ra sốc n=68 TBa 97,84 97,60 98,41 ĐLCb 2,39 2,51 1,96 TBa 96,74 96,41 97,53 ĐLCb 2,64 2,75 2,19 Hình 2: đồ thị Bland-Altman toàn bộ mẫu NC. 8 +1.96 SD 5.8 6 4 Độ bão hòa oxy máu SpO2 và SaO2 nhìn chung là cao (>95%) vì trong vòng 24 giờ đầu, 99,1% bệnh nhi đã được điều trị hỗ trợ hô hấp tích cực. Kết quả phân tích tương quan SpO2 và SaO2 cho thấy mối tương quan cao theo chiều thuận với hệ số tương quan Pearson là 0,66 và sơ đồ phân tán được trình bày ở hình 1. 100 SpO 2 - SaO 2 a: trung bình ; b: độ lệch chuẩn 2 Mean 1.2 0 -2 -1.96 SD -3.4 -4 -6 -8 88 90 92 94 96 98 100 102 Trung bình SpO 2 và SaO 2 Hình 3: đồ thị Bland-Altman đánh giá ở nhóm chưa ra sốc 8 98 6 96 +1.96 SD 3.6 SpO 2 - SaO 2 SpO 2 4 94 92 90 r = 0,66 (0,58-0,72) 88 86 88 90 92 94 96 98 100 SaO 2 0.9 -2 -1.96 SD -1.9 -4 Trên cả 2 nhóm bệnh nhi chưa ra sốc và đã ra sốc, hệ số tương quan lần lượt là 0,61 và 0,78 và sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p=0,022). Bước thứ hai, đánh giá độ chính xác của SpO2 biểu đồ Bland-Altman biểu diễn độ khác biệt và khoảng giới hạn tương đồng xét chung trên toàn bộ mẫu và riêng cho từng nhóm được trình bày lần lượt ở hình 2, 3 và 4. 8 6 +1.96 SD 5.2 4 2 Mean 1.1 0 -2 -1.96 SD -3.0 -4 -6 -8 88 90 92 94 96 98 Trung bình SpO 2 và SaO 2 -8 88 Hình 1: Mối tương quan giữa SpO2 và SaO2 chung SpO 2 - SaO 2 Mean 0 -6 86 58 2 100 102 90 92 94 96 98 100 102 Trung bình SpO 2 và SaO 2 Hình 4: đồ thị Bland-Altman ở nhóm đã ra sốc Xét trên toàn bộ bệnh nhân đang hồi sức sốc SXH-D, chỉ số SpO2 đo được cao hơn SaO2 trung bình là 1,1%, khoảng giới hạn tương đồng giữa 2 phép đo từ -3% đến 5,2%. Có một xu hướng tuyến tính trên đồ thị này cho thấy độ chênh lệch 2 phép đo bị thay đổi theo giá trị độ bão hòa oxy máu trung bình. Sự thay đổi này theo xu hướng gia tăng độ chênh lệch khi độ bão hòa oxy máu càng thấp gợi ý yếu tố suy hô hấp nặng ảnh hưởng độ chính xác của SpO2. Ở nhóm chưa ra sốc, SpO2 cao hơn SaO2 trung bình là 1,2% (±2,3). Ở nhóm đã ra sốc, các giá trị này lần lượt là 0,9% (±1,4). Độ chênh lệch 2 phép đo của nhóm này không khác nhau có ý nghĩa thống kê (p=0,3, MannWhitney test). Khoảng giới hạn tương đồng ở nhóm chưa ra sốc và đã ra sốc lần lượt là (3,4% ; 5,8%) và (-1,9% ; 3,6%). Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật Trường Đại Học Y Phạm Ngọc Thạch 2012 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Nghiên cứu Y học Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến độ chính xác SpO2 được trình bày ở bảng 4. Hình 5: Mối tương quan giữa SaO2 và độ chênh lệch tuyệt đối Bảng 4: Độ chênh lệch (SpO2 - SaO2) trung bình trong các phân nhóm Thanh đèn tín hiệu trên máy đo SpO2 có biên độ nảy đèn tối đa là 10 nấc. Khi biên độ nảy đèn là 4 nấc, 50% (9/18) trường hợp có độ chênh lệch tuyệt đối (SpO2 - SaO2) >2%. Khi số nấc nảy đèn từ mức 4 trở xuống, sai lệch càng tăng. Mối tương quan giữa biên độ nảy đèn tối đa của thiết bị với độ chênh lệch tuyệt đối của 2 phép đo được trình bày ở hình 6. Phân nhóm n Nhiệt độ chi Chi ấm Chi lạnh Không phù Phù ít Phù vừa Phù nhiều Có Không ≤ 2 mmol/l > 2 mmol/l ≤ 4 mmol/l > 4 mmol/l < 7,35 7,35 – 7,45 > 90% ≤ 90% Có Không Có Không 193 37 120 41 32 37 138 92 62 59 105 16 147 75 224 6 145 85 137 93 Phù Thiếu máu Lactat máu pH máu SaO2 Dopamin Dobutamin p p = 0,69 p = 0,34 p = 0,74 p = 0,77 p = 0,11 p= 0,004 p = 0,36 Độ chênh lệch tuyệt đối 6 5 4 3 2 1 0 92 94 SaO 2 (%) 96 6 5 4 3 2 1 0 2 4 6 8 10 Biên độ nảy đèn của máy 7 90 7 0 p = 0,25 8 88 8 p = 0,66 Yếu tố suy hô hấp nặng (SaO2 ≤ 90%) ảnh hưởng đến độ chênh lệch giữa 2 phép đo theo xu hướng tuyến tính (hình 5). Với trục tung là giá trị tuyệt đối của độ chênh lệch giữa SpO2 và SaO2, khi SaO2 càng cao, độ chênh lệch 2 phép đo càng ít, và ngược lại. Sự tương quan có ý nghĩa thống kê (r = -0,61, p