Doanh nghiệp tư nhân trước cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 - cơ hội, thách thức và một số đề xuất

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> <br /> DOANH NGHIỆP TƯ NHÂN TRƯỚC CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG<br /> NGHIỆP 4.0 - CƠ HỘI, THÁCH THỨC VÀ MỘT SỐ ĐỀ XUẤT<br /> PRIVATE ENTERPRISES IN THE ERA OF THE INDUSTRIAL<br /> REVOLUTION 4.0 - OPPORTUNITIES,<br /> CHALLENGES AND PROPOSAL<br /> Vũ Thị Hường, Ngô Thị Luyện, Nguyễn Thị Ngọc Mai<br /> Email: huongvudhsd20102014@gmail.com<br /> Trường Đại học Sao Đỏ<br /> Ngày nhận bài: 6/10/2017<br /> Ngày nhận bài sửa sau phản biện: 11/12/2017<br /> Ngày chấp nhận đăng: 28/12/2017<br /> <br /> <br /> Tóm tắt<br /> <br /> Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã đặt ra mục tiêu: phát triển<br /> kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ<br /> nghĩa. Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đang tác động mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực, mọi ngành nghề.<br /> Nó có sức lan tỏa mạnh mẽ và làm thay đổi phương thức kinh doanh của các doanh nghiệp hiện nay.<br /> Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 vừa tạo ra những cơ hội, vừa tạo ra những thách thức đối với kinh tế<br /> tư nhân nói chung và doanh nghiệp tư nhân nói riêng. Kết quả nghiên cứu cho thấy, các doanh nghiệp<br /> tư nhân đang đóng góp một phần không nhỏ vào sự đổi mới và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.<br /> Tuy nhiên, kinh tế tư nhân đang hạn chế về trình độ công nghệ, khả năng tài chính, năng lực quản lý<br /> và trình độ chuyên môn kỹ thuật của lao động. Để làm được điều đó đòi hỏi Nhà nước, doanh nghiệp<br /> cần có chính sách hợp lý trong từng giai đoạn.<br /> Từ khóa: Doanh nghiệp tư nhân (DNTN); kinh tế tư nhân (KTTN); cách mạng công nghiệp 4.0.<br /> Abstract<br /> <br /> The 5th Central Committee of the Communist Party of Vietnam Resolution unanimously adopted by the<br /> national assembly set the target of developing individual economy into a key motive for the socialism-<br /> oriented market economy. The technology 4.0 has created profound and widespread impacts on every<br /> profession. At the same time, it is also transforming the ways that enterpises do their business. The<br /> Industrial Revolution 4.0 brings back not only new chances but also difficulties for the private sector in<br /> general and private companies in specific. Private sector playing a vital role in promoting the economic<br /> growth has been put under huge pressure by the new technology. Nevertheless, this hardship should be<br /> considered as an precious opportunity for companies to enhance their competitiveness and status quo.<br /> The results show that private enterprises are contributing a great deal to the country’s socio-economic<br /> development and innovation. However, the private sector is limited in technology, management capacity<br /> and technical expertise of labor. To achieve this target, both the government and enterprises must come<br /> up with proper policies for every stage.<br /> Keywords: Private enterprise; private sector; Industrial Revolution 4.0.<br /> <br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ nhiều lĩnh vực cũng như các thành phần kinh tế.<br /> Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 còn gọi là cách Song, những thách thức mang tới cũng không hề<br /> mạng công nghiệp lần thứ tư là trào lưu mới đang nhỏ, đặc biệt là đối với các doanh nghệp tư nhân<br /> xuất hiện trên thế giới, đặc biệt trong Cuộc Cách (DNTN) - chiếm đến 94,8% tổng số doanh nghiệp<br /> mạng 4.0 này áp dụng các ứng dụng tự động<br /> cả nước. Vậy giải pháp nào trong thời gian tới<br /> hóa, công nghệ thông tin với ba trụ cột Internet<br /> cho vạn vật, big data và trí tuệ nhân tạo. Cuộc giúp DNTN lớn mạnh phát triển? Bài báo này sẽ<br /> Cách mạng này đang mở ra những cơ hội lớn cho giải đáp phần nào câu hỏi trên.<br /> <br /> <br /> 76 Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017<br />  NGÀNH KINH TẾ<br /> <br /> 2. GIỚI THIỆU VỀ CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG đã hình thành được một số tập đoàn KTTN có quy<br /> NGHIỆP 4.0 mô lớn, hoạt động đa ngành, có khả năng cạnh<br /> Theo GS. Klaus Schwab, Chủ tịch Diễn đàn Kinh tranh tốt hơn trên thị trường trong nước và quốc<br /> tế thế giới, Industry 4.0 hay Cuộc Cách mạng công tế, đội ngũ doanh nhân ngày càng lớn mạnh. Tuy<br /> nghiệp lần thứ tư là một thuật ngữ bao gồm một nhiên, KTTN chủ yếu vẫn là kinh tế hộ gia đình<br /> loạt các công nghệ tự động hóa hiện đại, trao đổi và cá thể. Số lượng doanh nghiệp của khu vực<br /> này gia tăng hàng năm nhưng đa số là các doanh<br /> dữ liệu và chế tạo. Cuộc Cách mạng công nghiệp<br /> nghiệp nhỏ và siêu nhỏ. Mặc dù KTTN hoạt động<br /> lần thứ tư được định nghĩa là “một cụm thuật ngữ<br /> đa dạng ở hầu hết các ngành nghề nhưng cơ cấu<br /> cho các công nghệ và khái niệm của tổ chức trong<br /> ngành nghề còn chưa hợp lý.<br /> chuỗi giá trị” đi cùng với các hệ thống vật lý trong<br /> không gian ảo, Internet kết nối vạn vật (IoT) và Theo nhiều điều tra, đánh giá, kinh tế tư nhân<br /> Internet của các dịch vụ (IoS). vẫn chưa đáp ứng được vai trò là một động lực<br /> quan trọng của nền kinh tế và trong đó chủ yếu<br /> Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 dựa trên ba lĩnh<br /> vẫn là kinh tế hộ gia đình, cá thể (chiếm khoảng<br /> vực chính: kỹ thuật số (bao gồm dữ liệu lớn - Big<br /> 95% tổng số các cơ sở sản xuất kinh doanh thuộc<br /> Data, vạn vật kết nối Internet - IoT, trí tuệ nhân tạo<br /> thành phần KTTN) và doanh nghiệp có quy mô<br /> - AI); công nghệ sinh học (ứng dụng trong nông<br /> nhỏ và siêu nhỏ (trên 90% có mức vốn dưới 1 tỷ<br /> nghiệp, thủy sản, y dược, chế biến thực phẩm,<br /> đồng). Mức độ đóng góp vào tổng sản phẩm trong<br /> bảo vệ môi trường, năng lượng tái tạo, hóa học và<br /> nước của KTTN luôn chiếm tỷ trọng lớn và tăng<br /> vật liệu); lĩnh vực vật lý (robot thế hệ mới, in 3D,<br /> liên tục trong những năm qua. Theo Cục Quản<br /> xe tự lái, các vật liệu mới…).<br /> lý đăng ký kinh doanh (Bộ Kế hoạch và Đầu tư),<br /> Bản chất của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư tính đến nay, cả nước khoảng trên 500.000 doanh<br /> là dựa trên nền tảng công nghệ số và tích hợp tất nghiệp đang hoạt động và mỗi năm có thêm hàng<br /> cả các công nghệ thông minh để tối ưu hóa quy vạn doanh nghiệp được thành lập mới; thu hút<br /> trình, phương thức sản xuất; nhấn mạnh những khoảng 51% lực lượng lao động cả nước và tạo<br /> công nghệ đang và sẽ tác động lớn nhất là công khoảng 1,2 triệu việc làm cho người lao động mỗi<br /> nghệ in 3D, công nghệ sinh học, công nghệ vật năm, góp phần quan trọng vào quá trình tái cấu<br /> liệu mới, công nghệ tự động hóa, người máy,… trúc nền kinh tế, tổng thu nhập cho người dân...<br /> Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư được Cũng theo Cục Quản lý đăng ký kinh doanh,<br /> đánh giá sẽ là nền tảng để kinh tế chuyển đổi năm 2016, số doanh nghiệp đăng ký thành<br /> mạnh mẽ từ mô hình dựa vào tài nguyên, lao động lập mới đạt mức kỷ lục với 110,1 nghìn doanh<br /> chi phí thấp sang kinh tế tri thức. Các ngành công nghiệp. Tiếp tục xu thế phục hồi này của doanh<br /> nghiệp sáng tạo tăng trưởng mạnh và chiếm tỷ nghiệp, trong 7 tháng đầu năm 2017, có 73.000<br /> trọng ngày càng cao trong cơ cấu kinh tế so với doanh nghiệp thành lập mới, tăng 13,8% về số<br /> các ngành sản xuất và dịch vụ truyền thống. lượng doanh nghiệp và tăng 39% về số vốn; có<br /> 17.000 doanh nghiệp hoạt động trở lại, tăng 5%<br /> 3. THỰC TRẠNG SỰ PHÁT TRIỂN CỦA DOANH<br /> so với cùng kỳ của năm 2016.<br /> NGHIỆP TƯ NHÂN<br /> Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được đó,<br /> Có thể thấy, khu vực kinh tế tư nhân (KTTN) đang<br /> quy mô của DNTN vẫn nhỏ và chưa thực sự cải<br /> đóng vai trò ngày càng quan trọng hơn trong nền<br /> thiện qua nhiều năm. Theo Cục Quản lý đăng<br /> kinh tế thị trường định hướng XHCN, góp phần<br /> ký kinh doanh, hoạt động sản xuất, kinh doanh<br /> giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội của đất<br /> của khối doanh nghiệp này còn nhiều khó khăn.<br /> nước. Theo báo cáo tổng kết 15 năm (2002-2017)<br /> Trong 7 tháng đầu năm 2017, đã có 16.000 doanh<br /> thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp<br /> nghiệp tạm ngừng hoạt động kinh doanh, tăng<br /> hành Trung ương Đảng khóa IX “Về tiếp tục đổi<br /> 16,2% và trên 27.000 doanh nghiệp ngừng hoạt<br /> mới cơ chế, chính sách, khuyến khích và tạo điều<br /> động hoặc chờ giải thể, tăng 24,5%.<br /> kiện phát triển KTTN” cho biết, tỷ trọng trong GDP<br /> của khu vực KTTN, bao gồm cả kinh tế cá thể luôn Phần lớn sản xuất công nghiệp của khối DNTN<br /> duy trì ổn định trong khoảng 39-40%. Bước đầu là gia công lắp ráp, chủ yếu sử dụng máy móc,<br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017 77<br />  NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> thiết bị và nguyên liệu nhập khẩu. Các công đoạn kinh tế hộ truyền thống tồn tại lâu nay ở nông thôn<br /> sản xuất đưa lại giá trị gia tăng cao, như: thiết không còn phù hợp với điều kiện mới; yêu cầu<br /> kế, tạo kiểu dáng, marketing,... đều được thực tích tụ, tập trung ruộng đất đang được đặt ra cho<br /> hiện bởi đối tác nước ngoài. Sự phân tầng trình việc triển khai những mô hình hiện đại như kinh<br /> độ công nghệ đang diễn ra trong từng ngành và tế trang trại quy mô lớn. Việc giải quyết lao động<br /> trong nhiều doanh nghiệp, công nghệ lạc hậu, trong ngành nông nghiệp chưa đạt hiệu quả mong<br /> trung bình và tiên tiến cùng đan xen tồn tại; công muốn có nguyên nhân chủ yếu là sự phát triển của<br /> nghệ tiên tiến, hiện đại chỉ tập trung vào một số lực lượng doanh nghiệp ở nông thôn không đủ<br /> ít DNTN, ở một số lĩnh vực. Chênh lệch về trình mạnh nên chưa thúc đẩy chuyển dịch nhanh lao<br /> độ công nghệ bộc lộ rõ: Các DNTN thấp hơn khu động nông nghiệp sang lao động phi nông nghiệp.<br /> vực doanh nghiệp nhà nước và thua xa doanh Bên cạnh đó, sự phát triển kinh tế tư nhân đang<br /> nghiệp FDI. Hiện nay đa số doanh nghiệp vừa và rơi vào tình trạng mất cân đối, chỉ có 1% DNTN<br /> nhỏ Việt Nam chưa tham gia vào chuỗi giá trị sản hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, tỷ lệ đầu tư<br /> xuất toàn cầu, trình độ khoa học, công nghệ và công nghiệp hóa nông nghiệp còn rất thấp.<br /> năng lực đổi mới trong doanh nghiệp còn thấp.<br /> Số lượng các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh Nhìn chung, DNTN có trình độ công nghệ thấp và<br /> vực khoa học, công nghệ còn rất ít. Số lượng nhà chậm đổi mới; quy mô vốn nhỏ, năng lực tài chính<br /> khoa học, chuyên gia làm việc trong các doanh yếu kém; trình độ quản trị, tính liên kết còn yếu;<br /> nghiệp chỉ chiếm 0,025% trong tổng số lao động khả năng tham gia chuỗi giá trị trong nước và quốc<br /> làm việc trong khu vực doanh nghiệp. Khoảng tế còn thấp nên năng lực cạnh tranh thường thấp<br /> 80 ÷ 90% máy móc và công nghệ sử dụng trong hơn các doanh nghiệp nhà nước và các doanh<br /> các doanh nghiệp của Việt Nam là nhập khẩu nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).<br /> và 76% từ thập niên 1980-1990, 75% máy móc, Nhiều DNTN còn kinh doanh theo hình thức ngắn<br /> trang thiết bị đã hết khấu hao. Do trình độ công hạn, chưa có tầm nhìn, chiến lược kinh doanh dài<br /> nghệ thấp, các DNTN không có khả năng kết nối hạn; ý thức tự giác chấp hành pháp luật của Nhà<br /> cũng như tham gia ngành công nghiệp hỗ trợ cho nước còn hạn chế. Đội ngũ doanh nhân của khu<br /> các doanh nghiệp lớn, nhất là không thể tận dụng vực tư nhân chưa thực sự lớn mạnh, còn thiếu<br /> được hiệu ứng lan tỏa từ các doanh nghiệp FDI kinh nghiệm trên thương trường quốc tế, chưa<br /> đang tăng trưởng nhanh. thực sự tìm hiểu các chính sách pháp luật và<br /> thông lệ quốc tế và chưa được đào tạo sâu về<br /> Theo Báo cáo Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp<br /> quản lý sản xuất, kinh doanh. Một bộ phận doanh<br /> tỉnh (PCI) 2015 của Phòng Thương mại và Công<br /> nhân còn hạn chế về kiến thức, sự am hiểu pháp<br /> nghiệp Việt Nam, các DNTN phần lớn vẫn hoạt<br /> luật và năng lực kinh doanh, kinh nghiệm quản lý<br /> động ở thị trường trong nước, chỉ rất ít DNTN lớn<br /> và còn thiếu trách nhiệm với xã hội. Bên cạnh đó,<br /> vươn được ra thị trường nước ngoài ở một mức<br /> trình độ chuyên môn kỹ thuật của lao động còn<br /> độ khiêm tốn. Cụ thể: Chỉ có 3% số doanh nghiệp<br /> thấp, năng suất lao động thấp, tay nghề và các<br /> siêu nhỏ, 4% số doanh nghiệp nhỏ và gần 9% số<br /> kỹ năng mềm khác còn yếu...<br /> doanh nghiệp quy mô vừa có khách hàng là các<br /> cá nhân, doanh nghiệp từ nước ngoài. 4. CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC ĐỐI VỚI DOANH<br /> NGHIỆP TƯ NHÂN TRƯỚC CUỘC CÁCH<br /> Ngay cả ở thị trường trong nước, dưới sức ép<br /> MẠNG 4.0<br /> cạnh tranh gay gắt, các DNTN lớn cũng bắt đầu<br /> có xu hướng rút khỏi các ngành sản xuất công Theo Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc<br /> nghiệp, nhường lại sân chơi cho các doanh nghiệp gia Việt Nam (2017), Cách mạng công nghiệp<br /> nước ngoài. Sự rút lui này cũng diễn ra trong một 4.0 được đánh giá sẽ vượt ra khỏi quy mô công<br /> số lĩnh vực dịch vụ như phân phối và bán lẻ được xưởng, doanh nghiệp khi vạn vật được kết nối<br /> ưu tiên và có nhiều tiềm năng của nền kinh tế.  bởi Internet.<br /> <br /> Số lượng DNTN hoạt động trong lĩnh vực nông Cụ thể, không những tất cả máy móc, thiết bị<br /> nghiệp còn rất ít. Trong khi đó, nhiều chính sách trong công xưởng được kết nối với nhau thông<br /> “cởi trói” giúp nông nghiệp, nông thôn phát triển qua Internet, rất nhiều cảm biến cũng đồng thời<br /> trong thời kỳ sau đổi mới đã tới giới hạn. Mô hình được lắp đặt để thu thập dữ liệu, từ đó giúp máy<br /> <br /> <br /> 78 Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017<br />  NGÀNH KINH TẾ<br /> <br /> móc có thể “giao tiếp” với nhau mà không cần Thương mại điện tử đã và đang xuất hiện khi các<br /> sự có mặt của con người, hay dây chuyền sản công ty nước ngoài xâm nhập thị trường và các<br /> xuất sẽ được vận hành tự động một cách thích công ty thương mại điện tử trong nước đang củng<br /> hợp ứng với lượng tồn kho. cố, sáp nhập để đứng vững trước sức ép cạnh<br /> Các doanh nghiệp sản xuất chi tiết cũng sẽ được tranh. Ước tính năm 2015, doanh số thương mại<br /> kết nối với doanh nghiệp lắp ráp, doanh nghiệp điện tử đạt mức 15 tỷ USD do số người sử dụng<br /> vận chuyển, cửa hàng phân phối và tiêu thụ để Internet tăng nhanh và số người sử dụng điện<br /> thành một thể thống nhất. Quá trình sản xuất và thoại thông minh còn tăng nhanh hơn.<br /> thời hạn sản xuất được phối hợp với mục tiêu Tuy nhiên, những ứng dụng mua bán trực tuyến<br /> tăng hiệu suất và tối ưu hóa thời gian sản xuất, chậm tăng trưởng do thanh toán trực tuyến còn<br /> công suất và chất lượng sản phẩm trong các khâu hạn chế, quan ngại về an ninh trong các giao dịch<br /> phát triển, sản xuất, tiếp thị và thu mua. mua bán trực tuyến và vấn đề về dịch vụ logistics<br /> Chi phí giao thông vận tải và thông tin liên lạc sẽ giao hàng... vẫn là những trở ngại đối với thị<br /> giảm xuống, hậu cần và các chuỗi cung ứng toàn trường thương mại điện tử và cần được quan tâm<br /> cầu sẽ trở nên đơn giản, hiệu quả hơn, khiến các giải quyết để tiếp tục phát triển nhanh.<br /> chi phí thương mại sẽ giảm xuống, từ đó thúc đẩy Bên cạnh đó, có thể thấy rõ một số thách thức của<br /> tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Cuộc Cách mạng nói trên đối với khu vực doanh<br /> Cuộc Cách mạng này cũng giúp làm tăng năng nghiệp tư nhân như sau:<br /> lực cạnh tranh của doanh nghiệp thông qua tăng<br /> - Hầu hết các doanh nghiệp chưa chuẩn bị sẵn<br /> năng suất, sản lượng, chất lượng và giảm chi phí;<br /> sàng cho Cách mạng công nghiệp 4.0:  Hiện tại,<br /> Khuyến khích đầu tư cho khoa học công nghệ và<br /> nhiều doanh nghiệp Việt Nam còn rất bị động với<br /> sản phẩm mới; Thúc đẩy thương mại điện tử và<br /> các xu thế mới, họ không hiểu bản chất của Cách<br /> hình thành các mô hình kinh doanh mới, cải thiện<br /> mạng công nghiệp 4.0, không thấy được liên quan<br /> hiệu quả và tạo ra các loại hình doanh thu mới…<br /> của các xu thế công nghệ đến ngành, lĩnh vực của<br /> Cụ thể, đối với Việt Nam, cuộc Cách mạng công mình, không sẵn sàng năng lực để tiếp cận công<br /> nghiệp 4.0 đem lại những cơ hội to lớn hơn bao nghệ, hệ thống hạ tầng...<br /> giờ hết. PGS.TS Bùi Tất Thắng-Viện trưởng Viện<br /> Theo kết quả khảo sát về quan điểm đối với Cách<br /> Chiến lược phát triển, Bộ Kế hoạch và Đầu tư<br /> mạng công nghiệp 4.0 được Hiệp hội Doanh<br /> cho rằng: Với một nền kinh tế năng động và dễ<br /> nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) Hà Nội thực hiện<br /> thích ứng như Việt Nam, sáng tạo, công nghệ mới<br /> là cơ hội, hy vọng động lực dẫn dắt tạo nguồn tháng 4/2017 với 2.000 hội viên chính thức thuộc<br /> tăng trưởng tương lai. Trong khi đó, theo TS. Lê Hiệp hội cho thấy, có 55% doanh nghiệp đánh giá<br /> Xuân Bá, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ có tác động<br /> Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng: rất lớn đến nền kinh tế Việt Nam; 23% đánh giá<br /> Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang tạo ra tác động bình thường; 11% đánh giá không tác<br /> cơ hôi cho Việt Nam. Đó là: Các ứng dụng công động lắm và 10% đánh giá không tác động; 6%<br /> nghệ mới, năng lượng mới đã và đang đặt ra cho không biết [6].<br /> Việt Nam cơ hội rút ngắn khoảng cách phát triển, Tuy nhiên, về chiến lược, có đến 79% doanh<br /> tận dụng nguồn lực mới cho tăng trưởng, phát nghiệp trong số này trả lời rằng họ chưa làm gì để<br /> triển. Năng lượng mặt trời có sẵn quanh năm trên đón sóng cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0; 55%<br /> cả nước, đặc biệt ở miền Trung và miền Nam. doanh nghiệp cũng cho biết đang tìm hiểu, nghiên<br /> Thị trường pin mặt trời rất lớn nhưng khai thác cứu, 19% doanh nghiệp đã xây dựng kế hoạch,<br /> tiềm năng này còn chậm do đòi hỏi chi phí phát và chỉ có 12% doanh nghiệp đang triển khai. Đối<br /> triển cao [7]. với các doanh nghiệp không quan tâm đến cuộc<br /> Dịch vụ điện toán đám mây và di động xã hội Cách mạng công nghiệp 4.0, 67% doanh nghiệp<br /> (SMAC) mang lại cơ hội có thể bắt kịp với các không thấy liên quan và ảnh hưởng nhiều đến<br /> quốc gia phát triển trong kỷ nguyên số, với điều doanh nghiệp; 56% cho rằng lĩnh vực hoạt động<br /> kiện có sự hợp tác chặt chẽ giữa các nhà khoa của doanh nghiệp không bị tác động nhiều; 76%<br /> học, Chính phủ và doanh nghiệp. doanh nghiệp cho rằng chưa hiểu rõ bản chất<br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017 79<br />  NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, trong khi đó, có đầu tư hạ tầng công nghệ số, nâng cao tỷ lệ ứng<br /> đến 54% chưa có nhu cầu quan tâm. dụng công nghệ thông tin trong quản lý và tổ<br /> chức sản xuất; ưu tiên, khuyến khích, hỗ trợ các<br /> - Bài toán hiệu quả từ lựa chọn đầu tư công<br /> nghệ: Đầu tư và ứng dụng công nghệ sẽ là yếu doanh nghiệp trong nước tiếp nhận chuyển giao<br /> tố tiên quyết quyết định thành công trong cuộc các công nghệ mới, công nghệ cơ bản của Cách<br /> Cách mạng công nghiệp 4.0. Tuy nhiên, trong mạng công nghiệp 4.0. Trong đó, thay vì chỉ chú<br /> làn sóng robot hóa, ngoài việc cẩn trọng trong trọng hỗ trợ mua máy móc, trang thiết bị, cũng cần<br /> chọn lựa đầu tư, doanh nghiệp còn phải hiểu và có những hỗ trợ nhiều hơn đối với những hoạt<br /> nhận thức thế mạnh riêng để có quyết định đúng động chuyển giao phần mềm như tri thức, kỹ năng<br /> đắn nhất, chứ không phải chạy theo xu hướng. vận hành cũng như năng lực cải tiến các công<br /> nghệ được chuyển giao.<br /> Các chuyên gia cho rằng, dù robot cần thiết cho<br /> doanh nghiệp sản xuất máy móc tinh vi, hay Thứ ba, phát triển các quỹ hỗ trợ đổi mới sáng<br /> những dây chuyền cần tính chính xác, ổn định tạo và ứng dụng công nghệ. Áp dụng chính sách<br /> tuyệt đối, song cần có thêm thời gian thử nghiệm thuế, hỗ trợ tài chính, tiếp cận các nguồn vốn ưu<br /> để tìm thấy ứng dụng tốt nhất trong toàn bộ dây đãi phù hợp với hoạt động nghiên cứu, đổi mới,<br /> chuyền sản xuất. hiện đại hoá công nghệ…<br /> <br /> - Tạo ra những thay đổi lớn về cung - cầu lao động Thứ tư, ưu tiên phát triển các khu công nghệ<br /> trên thế giới và nguy cơ thất nghiệp: Nền kinh tế cao, các vườn ươm công nghệ cao và các doanh<br /> với trình độ tự động hóa cao và có tính sáng tạo, nghiệp khoa học - công nghệ. Đẩy mạnh đầu tư,<br /> đòi hỏi người lao động phải thích ứng nhanh với phát triển các cơ sở nghiên cứu khoa học - công<br /> sự thay đổi của sản xuất nếu không sẽ bị dư thừa, nghệ, đội ngũ các nhà khoa học. Tăng cường hợp<br /> bị thất nghiệp. Trong một số lĩnh vực, với sự xuất tác quốc tế trong nghiên cứu phát triển, ứng dụng<br /> hiện của robot, dự báo số lượng nhân viên cần khoa học, công nghệ; mua bán, chuyển giao các<br /> thiết sẽ chỉ còn 1/10 so với hiện nay. sản phẩm khoa học, công nghệ mới…<br /> Như vậy, Cách mạng công nghiệp 4.0 có thể tạo Đối với các DNTN:<br /> ra nguy cơ phá vỡ thị trường lao động trong bối<br /> cảnh lực lượng lao động lớn; lợi thế về nhân Thứ nhất, để thích ứng với cuộc Cách mạng công<br /> công giá rẻ sẽ mất dần; nguy cơ tụt hậu xa hơn. nghiệp 4.0, các doanh nghiệp trong nước cần<br /> Đây chính là thách thức lớn nhất đối với các phải bắt đầu ngay từ hạ tầng đến các ứng dụng<br /> DNTN nước ta - nơi mà sự tồn tại và phát triển công nghệ thông tin. Cần quy trình hóa, số hóa<br /> lâu nay chủ yếu dựa vào lao động thủ công, lao được các hoạt động sản xuất, kinh doanh quan<br /> động giá rẻ. trọng của doanh nghiệp, tạo ra môi trường kết<br /> nối, an ninh, an toàn, từ đó mới áp dụng được<br /> 5. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ<br /> các ứng dụng thông minh, tiện ích hơn của IoT,<br /> Đối với Nhà nước: Cloud, robot.<br /> Thứ nhất, Chính phủ cần phải thay đổi tư duy để Thứ hai, các doanh nghiệp cần nghiên cứu các<br /> tạo bước ngoặt cho phát triển Cách mạng công công nghệ tiên tiến của Cách mạng công nghiệp<br /> nghiệp 4.0. Theo đó, cuộc Cách mạng này là một 4.0 và ứng dụng chúng nhằm cải thiện vị trí trong<br /> động lực mạnh mẽ để Việt Nam phải đổi mới, tái chuỗi giá trị. Trong tương lai, đổi mới về công<br /> cơ cấu lại nền kinh tế. Nếu không, với nền sản nghệ sẽ tạo ra một phép màu cho dịch vụ cung<br /> xuất nhỏ, với mô hình tăng trưởng đến giới hạn tự ứng, cải thiện năng suất và hiệu suất về lâu dài.<br /> nhiên như hiện nay, Việt Nam sẽ gặp thách thức Các doanh nghiệp phải linh động điều chỉnh sản<br /> lớn. Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 tạo sức phẩm theo nhu cầu người tiêu dùng, tích hợp<br /> ép khủng khiếp, nếu không cải cách, chúng ta sẽ các công nghệ tiên tiến để giản tiện quy trình sản<br /> thất bại. xuất, giảm thời gian giao hàng, rút ngắn vòng đời<br /> Thứ hai, Chính phủ cần đưa ra một chiến lược cụ sản phẩm nhưng vẫn đảm bảo khả năng quản lý<br /> thể với tầm nhìn dài hạn nhằm hỗ trợ các doanh sản xuất và chất lượng sản phẩm, tăng khả năng<br /> nghiệp, nhất là DNTN có đủ năng lực để tập trung cạnh tranh…<br /> <br /> <br /> 80 Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017<br />  NGÀNH KINH TẾ<br /> <br /> Thứ ba, phát huy vai trò tiên phong, dẫn dắt của đồng thời cũng tạo ra những thách thức to lớn cho<br /> các doanh nghiệp công nghệ thông tin và viễn các doanh nghiệp này.<br /> thông để hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước<br /> Vì vậy, không ai khác ngoài chính các DNTN phải<br /> chuyển đổi nhanh chóng để bắt kịp Cuộc Cách<br /> là chủ thể nỗ lực tự thay đổi mình, tự “làm mới”<br /> mạng công nghiệp 4.0. Bên cạnh việc cung cấp<br /> các giải pháp tổng thể về công nghệ thông tin và mình. Đồng thời, Chính phủ cần phải tạo điều<br /> viễn thông, doanh nghiệp công nghệ thông tin kiện, khơi thông chính sách nhằm mang đến sự<br /> cần đầu tư nghiên cứu các ứng dụng mới theo hỗ trợ song hành cho DNTN.<br /> các xu thế tất yếu của công nghệ như: IoT, Cloud,<br /> AI, Big Data, xu thế bảo mật, xu thế thực tại ảo...<br /> Trong đó, mục tiêu cao nhất là nhằm giúp cho sức TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam được [1]. Cục Quản lý đăng ký kinh doanh, Bộ Kế hoạch<br /> duy trì và phát triển bởi các hoạt động sản xuất và Đầu tư (2016, 2017). Báo cáo tình hình doanh<br /> kinh doanh tiết kiệm hơn, nhanh hơn, thông minh nghiệp năm 2016, 7 tháng năm 2017.<br /> hơn, chất lượng cao hơn, bảo vệ môi trường và<br /> [2]. Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và<br /> an toàn hơn.<br /> Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (2016). Báo<br /> Thứ tư, doanh nghiệp cần phải có sự tìm tòi, đổi cáo Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) trong<br /> mới chính bản thân mình, xác định đúng phương năm 2015.<br /> hướng kinh doanh trong từng giai đoạn. Doanh [3]. Ngân hàng Thế giới (WB) (2017). Báo cáo “Môi<br /> nghiệp cần đổi mới mặt hàng, phương thức kinh trường kinh doanh 2017: Cơ hội bình đẳng cho<br /> doanh phù hợp với yêu cầu của từng đối tượng mọi người”. <br /> khách hàng.<br /> [4]. Nguyễn Hồng Sơn (2017). Phát triển khu vực kinh<br /> Thứ năm, doanh nghiệp cần tìm hiểu các chính tế tư nhân ở Việt Nam: Những rào cản và giải pháp<br /> sách pháp luật và thông lệ quốc tế để nâng cao khắc phục. Đề án Một số vấn đề lý luận và thực<br /> năng lực của chính mình trong kinh doanh. tiễn về tiếp tục đổi mới, cơ chế, chính sách, khuyến<br /> khích và tạo điều kiện phát triển kinh tế tư nhân,<br /> Thứ sáu, doanh nghiệp cần xây dựng các chương<br /> Hội đồng lý luận Trung ương và Nhóm nghiên cứu<br /> trình đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất<br /> của Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà<br /> lượng cao để phù hợp với sự phát triển của cuộc<br /> Nội thực hiện, tháng 3/2017.<br /> Cách mạng công nghiệp 4.0.<br /> [5]. Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia<br /> 6. KẾT LUẬN<br /> (2017). Cách mạng công nghiệp 4.0 - Cơ hội và<br /> DNTN giữ vai trò quan trọng trong việc phát triển thách thức. Tạp chí Tài chính, số kỳ 1 tháng 6/2017.<br /> sức sản xuất, phát huy nội lực trong phát triển kinh [6]. Phương Dung (2017). Cách mạng công nghiệp 4.0:<br /> tế - xã hội, góp phần tăng kim ngạch xuất khẩu, Doanh nghiệp quan tâm nhưng... chưa biết làm gì,<br /> tăng thu ngân sách, đồng thời tham gia giải quyết truy cập từ http://dantri.com.vn/kinh-doanh/cach-<br /> có hiệu quả các vấn đề xã hội. mang-cong-nghiep-40-doanh-nghiep-quan-tam-<br /> Tuy nhiên, bên cạnh những đóng góp to lớn vào nhung-chua-biet-lam-gi-20170408093246771.htm<br /> thành quả kinh tế của quốc gia, DNTN vẫn còn [7]. Nguyễn Tuyền (2017). Cách mạng công nghiệp<br /> nhiều hạn chế trong việc tiếp nhận những ứng lần thứ 4: “Chìa khoá” tăng năng suất lao<br /> dụng khoa học, công nghệ mới, tiếp cận với động Việt Nam, truy cập từ http://dantri.com.<br /> những phương thức sản xuất kinh doanh mới, tiến vn/kinh-doanh/cach-mang-cong-nghiep-lan-<br /> bộ hơn. Đặc biệt là sự tác động mạnh mẽ từ cuộc thu-4-chia-khoa-tang-nang-suat-lao-dong-viet-<br /> Cách mạng công nghiệp 4.0 đang mở ra cơ hội nam-20170128102301618.htm<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017 81<br />