intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Ebook Lịch sử Đảng bộ xã Nga My (1946-2015): Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:120

Thêm vào BST
Báo xấu
2
lượt xem 1
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ebook Lịch sử Đảng bộ xã Nga My (1946-2015): Phần 1 cung cấp cho người đọc những kiến thức như: Nga My - quê hương, con người, truyền thống; cơ sở Đảng Nga My trong thời kỳ toàn quốc kháng chiến chống thực dân Pháp;...Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ebook Lịch sử Đảng bộ xã Nga My (1946-2015): Phần 1

  1. LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ XAÕ NGA MY (1946 - 2015)
  2. ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN PHUÙ BÌNH BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ NGA MY LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ XAÕ NGA MY (1946 - 2015) XUAÁT BAÛN NAÊM 2017
  3. LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ XAÕ NGA MY (1946 - 2015) Chæ ñaïo noäi dung Ban Thöôøng vuï Huyeän uûy Phuù Bình Chòu traùch nhieäm noäi dung Ñ/c Traàn Baûo Thaéng - Nguyeân Bí thö Ñaûng uûy xaõ Nga My Ñ/c Nguyeãn Vaên Huøng - Bí thö Ñaûng uûy xaõ Nga My Ban Chæ ñaïo bieân soaïn Ñ/c Traàn Baûo Thaéng Nguyeân Bí thö Ñaûng uûy Tröôûng ban Ñ/c Nguyeãn Vaên Huøng Bí thö Ñaûng uûy, Chuû tòch HÑND Phoù ban TT Ñ/c Nguyeãn Thò Thanh Taâm Phoù Bí thö Thöôøng tröïc Ñaûng uûy Phoù ban Ñ/c Nguyeãn Vaên Hoaønh UVBTV, Phoù Chuû tòch HÑND Thaønh vieân Ñ/c Löu Höõu Thoï ÑUV, Phoù Chuû tòch UBND Thaønh vieân Ñ/c Döông Xuaân Ñôõ ÑUV, Chuû tòch MTTQ Thaønh vieân Ñ/c Ñaëng Xuaân Cöûu Chuû tòch Hoäi Cöïu chieán binh Thaønh vieân Ñ/c Nguyeãn Vaên Thaûo ÑUV, Bí thö Ñoaøn Thanh nieân Thaønh vieân Ñ/c Löu Minh Thaäp Chuû tòch Hoäi Noâng daân Thaønh vieân Ban Söu taàm tö lieäu Ñ/c Nguyeãn Thò Thanh Taâm Phoù Bí thö Thöôøng tröïc Ñaûng uûy Tröôûng ban Ñ/c Vuõ Cao Cöôøng Phoù Bí thö Ñaûng uûy, Chuû tòch UBND Phoù ban Ñ/c Nguyeãn Vaên Hoaønh UVBTV Ñaûng uûy, Phoù Chuû tòch HÑND Phoù ban Ñ/c Löu Höõu Thoï ÑUV, Ñaûng uûy, Phoù Chuû tòch UBND Thaønh vieân Ñ/c Döông Xuaân Ñôõ ÑUV, Chuû tòch Maët traän Toå quoác Thaønh vieân Ñ/c Ñaëng Xuaân Cöûu Chuû tòch Hoäi Cöïu chieán binh Thaønh vieân Ñ/c Leâ Thaùi Nguyeân Phoù Bí thö Ñoaøn Thanh nieân Thaønh vieân Ñ/c Ñaëng Vaên Ngoï Phoù Chuû tòch Hoäi Noâng daân Thaønh vieân Ñ/c Taï Thò Quyeát Phoù Chuû tòch Hoäi LH Phuï nöõ Thaønh vieân Ñ/c Nguyeãn Vaên Khaùi Caùn boä vaên hoùa Thaønh vieân Ñ/c Nguyeãn Haûi Haäu Vaên phoøng Ñaûng uûy Thaønh vieân 31 ñoàng chí Bí thö chi boä tröïc thuoäc Thaønh vieân
  4. LÔØI GIÔÙI THIEÄU Döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng boä xaõ Nga My, caùn boä, ñaûng vieân vaø nhaân daân ñòa phöông ñaõ vöôït qua nhieàu khoù khaên, thöû thaùch, cuøng nhaân daân caû nöôùc tham gia ñaáu tranh giaønh chính quyeàn naêm 1945, khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp, ñeá quoác Myõ xaâm löôïc vaø ñi leân xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi. Vôùi beà daøy lòch söû gaàn 70 naêm (1946 - 2015), Chi boä - Ñaûng boä xaõ Nga My ngaøy caøng tröôûng thaønh, ñuû söùc laõnh ñaïo, chæ ñaïo nhaân daân thöïc hieän toát chuû tröông, ñöôøng loái cuûa Ñaûng, chính saùch vaø phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc. Ñöôïc aùnh saùng cuûa Ñaûng soi ñöôøng, chæ loái, nhaân daân Nga My ñi theo con ñöôøng caùch maïng, tham gia ñaáu tranh giaønh chính quyeàn vaøo thaùng 5/1945. Ñaàu naêm 1946, 7 xaõ Nga My, Haø Chaâu, Höông Chuùc, Haø Traïch, An Chaâu, Dieäm Döông, Haø Thanh saùp nhaäp thaønh xaõ Ñaïi Ñoàng. Ngaøy 17/11/1946, Chi boä Ñaûng Ñaïi Ñoàng ñöôïc thaønh laäp vôùi 8 ñaûng vieân, tröïc tieáp laõnh ñaïo caùch maïng treân ñòa baøn xaõ, trong ñoù coù ñòa baøn Nga My ngaøy nay. Ñeán naêm 1953, sau khi taùch khoûi xaõ Ñaïi Ñoàng, xaõ Nga My ñöôïc thaønh laäp. Töø ñoù, Chi boä xaõ Nga My ñaõ laõnh ñaïo, chæ ñaïo nhaân daân phaùt trieån kinh teá; tieáp tuïc tham gia vaøo cuoäc khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp xaâm löôïc vaø töø sau naêm 1954 laø cuoäc khaùng chieán choáng Myõ, cöùu nöôùc, baûo veä vöõng chaéc neàn ñoäc laäp cuûa daân toäc. Traûi qua nhieàu khoù khaên, thöû thaùch, Chi boä xaõ ngaøy caøng tröôûng thaønh. 5
  5. Naêm 1968, Chi boä ñöôïc Huyeän uûy quyeát ñònh chuaån y leân thaønh Ñaûng boä. Töø naêm 1975, nhaân daân Nga My böôùc vaøo thôøi kyø xaây döïng vaø baûo veä Toå quoác xaõ hoäi chuû nghóa, nhaát laø khi coù Nghò quyeát cuûa Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù VI (naêm 1986), Ñaûng uûy chæ ñaïo nhaân daân taäp trung ñoåi môùi, phaùt trieån kinh teá, vaên hoùa - xaõ hoäi, khai thaùc tieàm naêng theá maïnh cuûa ñòa phöông, naâng cao ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa ngöôøi daân. Nhaän thöùc saâu saéc vai troø giaùo duïc truyeàn thoáng caùch maïng cho theá heä hoâm nay vaø mai sau, ñaùp öùng nguyeän voïng cuûa caùn boä, ñaûng vieân vaø nhaân daân trong xaõ, ñoàng thôøi thöïc hieän Chæ thò soá 15-CT/TW ngaøy 28/8/2002 cuûa Ban Bí thö Trung öông Ñaûng veà “Taêng cöôøng, naâng cao chaát löôïng nghieân cöùu, bieân soaïn lòch söû Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam”, Ñaûng boä xaõ Nga My quyeát ñònh toå chöùc nghieân cöùu, bieân soaïn vaø xuaát baûn cuoán saùch “Lòch söû Ñaûng boä xaõ Nga My (1946 - 2015)”. Noäi dung cuoán saùch laø böùc tranh chaân thöïc phaûn aùnh caùc söï kieän dieãn ra taïi ñòa phöông trong moái quan heä vôùi doøng chaûy lòch söû cuûa huyeän, tænh vaø caû nöôùc. Cuoán saùch goùp phaàn giaùo duïc tinh thaàn yeâu nöôùc vaø caùch maïng cho caùn boä, ñaûng vieân vaø nhaân daân Nga My, ñaëc bieät laø theá heä treû. Trong quaù trình söu taàm, nghieân cöùu vaø bieân soaïn, Ban Chaáp haønh Ñaûng boä xaõ Nga My nhaän ñöôïc söï quan taâm cuûa Ban Thöôøng vuï, Ban Tuyeân giaùo Huyeän uûy Phuù Bình; 6
  6. söï goùp yù saâu saéc cuûa Hoäi ñoàng thaåm ñònh lòch söû tænh, Phoøng Lyù luaän chính trò vaø Lòch söû Ñaûng - Ban Tuyeân giaùo Tænh uûy Thaùi Nguyeân; nhöõng yù kieán ñoùng goùp quyù baùu cuûa caùc ñoàng chí nguyeân laø caùn boä chuû choát ôû ñòa phöông qua caùc thôøi kyø, söï taâm huyeát, traùch nhieäm cuûa Ban Söu taàm vaø Ban Bieân soaïn. Maëc duø ñaõ coù nhieàu coá gaéng nhöng do moät soá taøi lieäu thaønh vaên bò thaát laïc, nhaân chöùng soáng bò mai moät neân cuoán saùch khoâng traùnh khoûi moät soá thieáu soùt, haïn cheá. Chuùng toâi raát mong nhaän ñöôïc yù kieán cuûa baïn ñoïc ñeå cuoán saùch ñöôïc hoaøn thieän hôn trong laàn taùi baûn. Traân troïng caûm ôn! T/M BCH ÑAÛNG BOÄ XAÕ NGA MY BÍ THÖ Traàn Baûo Thaéng 7
  7. Môû ñaàu NGA MY - QUEÂ HÖÔNG, CON NGÖÔØI, TRUYEÀN THOÁNG I. Ñieàu kieän töï nhieân vaø quaù trình hình thaønh laøng xaõ Nga My laø xaõ naèm ôû vuøng Taây Nam huyeän Phuù Bình, tænh Thaùi Nguyeân. Phía ñoâng giaùp caùc xaõ Kha Sôn (huyeän Phuù Bình), xaõ Ñoàng Taân (huyeän Hieäp Hoøa, tænh Baéc Giang); phía taây giaùp caùc xaõ (phöôøng) Tieân Phong, Hoàng Tieán, Ñoàng Tieán (thò xaõ Phoå Yeân); phía nam giaùp xaõ Haø Chaâu vaø phía baéc giaùp caùc xaõ Ñieàm Thuïy, UÙc Kyø, Xuaân Phöông (huyeän Phuù Bình). Ñòa baøn xaõ coù tænh loä 266 chaïy qua töø xoùm Quaùn Cheø ñeán xoùm Nuùi daøi 1,5km. Giao thoâng cuûa xaõ tröôùc ñaây chuû yeáu laø ñöôøng ñaát nhoû, goà gheà, khoù ñi. Sau khi ñaát nöôùc thoáng nhaát (naêm 1975), ñaëc bieät laø trong thôøi kyø ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, heä thoáng giao thoâng noâng thoân Nga My ñöôïc tu söûa, naâng caáp. Nhöõng con ñöôøng töø trung taâm xaõ ñeán caùc xoùm ñöôïc môû roäng hôn tröôùc. Tính ñeán naêm 2015, xaõ Nga My ñaõ cöùng hoùa 5,32km ñöôøng lieân xoùm, 8,51km ñöôøng lieân xaõ1. 1. Ñaûng uûy xaõ Nga My, Baùo caùo soá 15-BC/ÑU veà keát quaû laõnh ñaïo thöïc hieän nhieäm vuï naêm 2015. Taøi lieäu löu taïi Vaên phoøng Ñaûng uûy xaõ Nga My. 9
  8. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ NGA MY Soâng Caàu coù chieàu daøi 290km, baét nguoàn töø tænh Baéc Kaïn ñoå vaøo soâng Thaùi Bình taïi phöôøng Phaû Laïi, thò xaõ Chí Linh, tænh Haûi Döông. Ñoaïn chaûy qua ñòa baøn xaõ daøi 2,4km doïc 7 xoùm laø Traïi, Ngheå, Ñoø, Dinh C, Dinh A, Dinh B, Dieäm Döông, trong ñoù chia caét 2 xoùm Ngheå vaø Ñoø thaønh 2 beân taû vaø höõu. Tröôùc ñaây, theo doøng soâng Caàu, thuyeàn beø chôû haøng hoùa ngöôïc leân thaønh phoá Thaùi Nguyeân hoaëc xuoâi veà Ñaùp Caàu (Baéc Ninh), Phaû Laïi (Haûi Döông)... Ngaøy nay, xaõ coù moät con ñoø (ôû xoùm Ñoø) ñeå phuïc vuï nhu caàu ñi laïi cuûa nhaân daân. Ñòa baøn Nga My coù nhieàu ao, hoà töï nhieân nhö hoà Nuùi Ngoïc (xoùm Nuùi Ngoïc), ao Vöïc Caêng (xoùm Quaùn Cheø), hoà Soâng Cuït (xoùm Dieäm Döông)… Tuy nhieân ñaây ñeàu laø ao, hoà nhoû, phaân taùn ôû caùc xoùm. Tính ñeán naêm 2015, toång dieän tích maët nöôùc töï nhieân cuûa xaõ laø 23ha. Trong giai ñoaïn xaây döïng vaø phaùt trieån caùc hôïp taùc xaõ noâng nghieäp (1959 - 1988), xaõ vieân trong xaõ cuøng nhau xaây döïng nhieàu ñaäp phuïc vuï töôùi tieâu nhö ñaäp OÂng Khoai, ñaäp Baõi Laøng, ñaäp Bôø Tröïc, ñaäp Nuùi Troøn... Nhöõng con ñaäp naøy vaãn coøn ñöôïc söû duïng vaø phaùt huy taùc duïng ñeán giai ñoaïn hieän nay. Laø xaõ trung du, nuùi ôû Nga My coù hình daïng baùt uùp vôùi ñoä cao döôùi 100m so vôùi möïc nöôùc bieån nhö nuùi Ngoïc (xoùm Nuùi Ngoïc), nuùi Bu Boø (xoùm Bôø Tröïc)… Ngoaøi ra, ñòa baøn xaõ coøn coù nhieàu ñoài, goø phaân boá raûi raùc, xen keõ giöõa caùc caùnh ñoàng, khu daân cö... Ñaát ñai khu vöïc ven soâng Caàu khaù baèng phaúng nhöng taàng ñaát phuø sa boài ñaép moûng, haàu heát laø ñaát baïc maøu. Naêm 2015, dieän tích ñaát 10
  9. Lòch söû Ñaûng boä xaõ Nga My (1946 - 2015) töï nhieân cuûa xaõ laø 1.242,28ha, trong ñoù ñaát noâng nghieäp laø 1.009,68ha, ñaát phi noâng nghieäp laø 227,72ha, ñaát chöa söû duïng laø 4,88ha1. Xaõ Nga My chòu aûnh höôûng cuûa khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa, thôøi tieát chia laøm 4 muøa: xuaân, haï, thu, ñoâng. Nhieät ñoä trung bình töø 23,1 - 24,40C. Löôïng möa trung bình töø 2.000 - 2.500mm (cao nhaát vaøo thaùng 8 vaø thaáp nhaát vaøo thaùng 11 vaø 12). Toång soá giôø naéng trong naêm dao ñoäng töø 1.206 - 1.570 giôø. Ñoä aåm khoaûng 80% (cao nhaát vaøo thaùng 6, 7, 8 vaø thaáp nhaát vaøo thaùng 11, 12). Theo saùch “Ñòa danh laøng xaõ Vieät Nam theá kyû XIX” vaø saùch “Ñoàng Khaùnh ñòa dö chí”, theá kyû XIX, vuøng ñaát Nga My hieän nay naèm trong toång Haø Nhuyeãn2, huyeän Hieäp Hoøa, phuû Baéc Haø, xöù Kinh Baéc vaø töø naêm 1831 thuoäc tænh Baéc Ninh. Ñeán ñaàu theá kyû XX, caùc xaõ Nga My, Yeân Chaâu, Dieäm Döông thuoäc toång Haø Chaâu (toång Haø Chaâu luùc ñoù goàm 10 xaõ), phuû Phuù Bình, tænh Thaùi Nguyeân. Xaõ Nga My goàm thoân Nga My, Keùn Thoân, Boá Thoân. Xaõ Dieäm Döông goàm thoân Ñoâng Thoân, Sau Thoân, Traàm Thoân. Xaõ Yeân Chaâu goàm thoân Yeân Chaâu, Caàu Caùt3. 1. Baùo caùo soá 15-BC/ÑU ngaøy 22/12/2015 cuûa Ban Chaáp haønh Ñaûng boä xaõ Nga My veà keát quaû laõnh ñaïo thöïc hieän nhieäm vuï naêm 2015. 2. Toång Haø Nhuyeãn luùc ñoù goàm 7 xaõ laø: Haø Nhuyeãn, An Nhuyeãn, Nga My, Hoa Chuùc, Ñoâng Döông, Haø Traïch, Beán Chuoâng. 3. Vuõ Minh Höông, Nguyeãn Vaên Nguyeân, Philippe Papin, Ñòa danh vaø taøi lieäu löu tröõ veà laøng xaõ Baéc Kyø, Nxb. Vaên hoùa - Thoâng tin, Haø Noäi, 1999, tr.800. 11
  10. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ NGA MY Ñaàu naêm 1946, 7 laøng goàm Nga My, Haø Chaâu, Höông Chuùc, Haø Traïch, An Chaâu, Dieäm Döông, Haø Thanh trong toång Haø Chaâu saùp nhaäp thaønh xaõ Ñaïi Ñoàng. Luùc naøy, ñòa baøn xaõ Nga My ngaøy nay töông öùng vôùi ñòa baøn 3 laøng Nga My, An Chaâu vaø Dieäm Döông. Laøng Nga My goàm 6 xoùm: Ñieám, Ñoø, Ngheå, Dinh, Phuù Xuaân, Keùn. Laøng An Chaâu goàm 9 xoùm: Cuõ, Traïi, Caàu Caùt, Ngoïc Thöôïng, Ngoïc Haï, Thaùi Hoøa, Ñoàng Hoøa, Tam Xuaân, aáp Laøng Noäi. Laøng Dieäm Döông goàm 2 xoùm: Sau, Dieäm Döông. Thaùng 4/1953, xaõ Ñaïi Ñoàng taùch thaønh 2 xaõ Nga My vaø Haø Chaâu1. Luùc ñoù, xaõ Nga My goàm 3 laøng laø Nga My, An Chaâu vaø Dieäm Döông. Traûi qua nhieàu laàn chia taùch, saùp nhaäp caùc xoùm, ñeán naêm 2015, ñòa baøn xaõ Nga My oån ñònh vôùi 26 xoùm laø: Ñieám, Ñoø, Ngheå, Dinh A, Dinh B, Dinh C, Phuù Xuaân, Cuõ, Traïi An Caàu, Ngoïc Thöôïng, Ngoïc Haï, Caàu Caùt, Thaùi Hoøa, Ñoàng Hoøa, Tam Xuaân, Ba Taàng, Noäi, Ñaïi An, Keùn, Traïi, Bôø Tröïc, Nuùi Ngoïc, Ñình Daàm, Nuùi, Dieäm Döông, Quaùn Cheø. Maät ñoä daân soá trung bình cuûa xaõ laø 1.000 ngöôøi/km2. Naêm 2015, toaøn xaõ coù 2.561 hoä vôùi 10.890 nhaân khaåu. II. Moät soá truyeàn thoáng, neùt vaên hoùa tieâu bieåu Thôø cuùng toå tieân voán laø phong tuïc truyeàn thoáng, coù vò trí quan troïng trong ñôøi soáng tinh thaàn cuûa ngöôøi daân Nga My. Vaøo dòp leã, Teát, gioã chaïp, ngöôøi daân thöôøng saém ñoà leã, chuaån bò maâm côm cuùng gia tieân, theå hieän söï toân kính ñoái 1. Ban Chaáp haønh Ñaûng boä xaõ Haø Chaâu, Lòch söû Ñaûng boä xaõ Haø Chaâu (1946 - 2013), Thaùi Nguyeân, 2015, tr.13. 12
  11. Lòch söû Ñaûng boä xaõ Nga My (1946 - 2015) vôùi caùc theá heä ñi tröôùc. Nhaân daân trong xaõ coù tuïc aên Teát laïi vaøo muøng 5 thaùng Gieâng. Ban ñaàu, tuïc aên Teát laïi chæ coù ôû moät soá xoùm vaø sau naøy trôû thaønh neùt sinh hoaït vaên hoùa cuûa caû coäng ñoàng. Töø laâu ñôøi, ngöôøi daân Nga My luoân coi troïng vieäc tang ma, cuùng gioã cho ngöôøi maát. Tuïc tang ma ôû Nga My coù nhieàu neùt töông ñoàng vôùi nhieàu ñòa phöông ôû ñoàng baèng soâng Hoàng. Sau khi ngöôøi maát ñöôïc 3 - 5 naêm, con chaùu laøm leã caûi taùng (sang caùt) vaø cuùng gioã haèng naêm. Traûi qua quaù trình sinh soáng laâu daøi, caùc theá heä ngöôøi daân Nga My cuøng nhau xaây döïng neân nhöõng coâng trình vaên hoùa trong ñoù coù nhieàu coâng trình ñöôïc xeáp haïng di tích lòch söû vaên hoùa caáp tænh nhö: cuïm ñình - chuøa An Chaâu, cuïm ñình - chuøa Dieäm Döông vaø cuïm ñình - chuøa Nga My. Ñình An Chaâu ñöôïc döïng töø laâu ñôøi treân ñoài cao naèm ôû trung taâm laøng An Chaâu, xaõ Nga My. Ñình thôø Thaønh hoaøng laøng vaø Thuû lónh phuû Phuù Löông thôøi Lyù (theá kyû XII) laø Döông Töï Minh, 2 ngöôøi vôï cuûa oâng laø Coâng chuùa Thieàu Dung, Coâng chuùa Dieân Bình vaø 3 vò thaàn Cao Sôn, Quyù Minh, Tam Töù Quaù Giang. Ñình coù caáu truùc kieåu chöõ “Moân”, coù 2 daõy nhaø 2 beân, moãi daõy coù 7 gian nhoû, nhaø tieàn teá ôû giöõa. Ñình ñöôïc tu söûa nhieàu laàn nhöng vaãn coøn giöõ ñöôïc nhieàu neùt truyeàn thoáng. Naêm 1943 - 1944, ñình laø nôi hoïc cuûa lôùp Ñoàng AÁu. Ñeán naêm 1947, ñình laø nôi laøm vieäc, hoäi hoïp cuûa cô quan thuoäc Boä Taøi chính, sau laø nôi caát giöõ löông thöïc, vuõ khí 13
  12. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ NGA MY cuûa quaân ñoäi. Hieän nay, ñình coøn löu giöõ ñöôïc 5 bia ñaù, 1 ngai chaïm troå ñaàu roàng, baøi vò cuûa thaàn, 14 saéc phong, 2 hoäp ñöïng saéc, moät soá vaät duïng baèng ñoàng (chieâng ñoàng, coàng, maâm ñoàng, gaùo muùc nöôùc), 1 baùt höông coå chaïm troå hình ñaàu roàng, giaù giaùp vaên, 1 caây quaùn taåy, boä kieåu coå, 1 vieân gaïch coå. Leã hoäi ñình An Chaâu ñöôïc toå chöùc haèng naêm vaøo thaùng Gieâng. Ñình An Chaâu ñöôïc xeáp haïng di tích caáp tænh theo Quyeát ñònh soá 2426/QÑ-UBND ngaøy 13/10/2008 cuûa UÛy ban nhaân daân tænh Thaùi Nguyeân. Chuøa An Chaâu laø moät ngoâi chuøa coå coù teân Quang Laõo, nhaân daân thöôøng goïi laø chuøa Laûo. Naêm 1947, chuøa ñöôïc dôõ boû ñeå thöïc hieän chuû tröông “tieâu thoå khaùng chieán”. Ñeán naêm 1958, nhaân daân phuïc döïng ngoâi chuøa treân neàn ñaát cuõ vôùi quy moâ nhoû hôn theo kieán truùc kieåu chuoâi voà. Chuøa toïa laïc ôû vò theá ñeïp, ñöôïc khaéc hoïa baèng caâu ñoái: “Chaâu aáp höõu trieàu Quang Laõo töï Döông sôn taû öùng duïc anh ñaøi” Dòch laø: Beân phaûi chuøa Quang Laõo coù laøng An Chaâu Beân traùi coù nuùi ñeïp laïi caøng laøm cho chuøa ñeïp theâm Ñình Nga My naèm ôû döôùi chaân nuùi Chuøa, ñöôïc toân taïo vaøo naêm 1994, goàm 3 gian 2 dó. Tröôùc ñaây, ñình laø trung taâm sinh hoaït vaên hoùa cuûa nhaân daân trong vuøng. Trong ñình löu giöõ 13 saéc phong cuûa caùc vò vua nhaø Nguyeãn. 14
  13. Lòch söû Ñaûng boä xaõ Nga My (1946 - 2015) Caùch ñình 50m veà phía taây baéc laø chuøa Nga My coù teân laø “Khaùnh Long töï”. Chuøa ñöôïc xaây döïng hoaøn chænh vaøo naêm 1693. Theo daân gian, sau khi deïp giaëc xong, töôùng Döông Töï Minh môû hoäi möøng xuaân chieán thaéng. Do ñoù, cöù moãi khi xuaân veà, ngöôøi daân môû hoäi töø muøng 4 ñeán muøng 10 thaùng Gieâng vôùi nhieàu troø chôi daân gian soâi noåi nhö gieo caàu, ñaùnh vaät, ñaùnh ñu, choïi gaø… Naêm 2010, cuïm ñình - chuøa Nga My ñöôïc UÛy ban nhaân daân tænh Thaùi Nguyeân caáp baèng di tích lòch söû - vaên hoùa caáp tænh. Ngoaøi ra, treân ñòa baøn xaõ coøn coù cuïm ñình - chuøa Dieäm Döông. Cuïm di tích naøy ñöôïc khôûi döïng vaøo cuoái thôøi nhaø Leâ. Naêm 1947, chuøa Dieäm Döông ñöôïc phaù dôõ ñeå thöïc hieän chuû tröông “tieâu thoå khaùng chieán”. Ñeán naêm 1958, chuøa ñöôïc nhaân daân trong xaõ phuïc döïng treân neàn ñaát cuõ1. Theo tuïc leä coå truyeàn, haèng naêm nhaân daân toå chöùc laøm leã taïi ñình vaøo caùc ngaøy 10 thaùng Gieâng (laøm leã kyø phuùc), ngaøy 10/4 aâm lòch (leã haï ñieàn), ngaøy 13/8 aâm lòch (leã thöôïng ñieàn), ngaøy 10 vaø 12/10 aâm lòch (ngaøy ñaïi leã). Naêm 2013, cuïm ñình - chuøa Dieäm Döông ñöôïc UÛy ban nhaân daân tænh coâng nhaän laø di tích lòch söû vaên hoùa caáp tænh. Nhaân daân Nga My voán coù truyeàn thoáng ham hoïc. Thôøi phong kieán, tuy chöa coù tröôøng lôùp taäp trung nhöng giaùo duïc vaãn ñöôïc coi troïng. Sau Caùch maïng thaùng Taùm, coâng taùc giaùo duïc luoân ñöôïc xaõ quan taâm. Caùc phong traøo bình 1. Ñaûng uûy xaõ Nga My, Lyù lòch di tích ñình, chuøa Dieäm Döông xaõ Nga My huyeän Phuù Bình, tænh Thaùi Nguyeân, 2013. 15
  14. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ NGA MY daân hoïc vuï, boå tuùc vaên hoùa thu huùt ñoâng ñaûo ngöôøi daân tham gia. Trong 2 cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp vaø choáng Myõ, maëc duø ñieàu kieän coøn nhieàu khoù khaên song hoaït ñoäng giaùo duïc vaãn duy trì oån ñònh. Töø maùi tröôøng laøng, nhieàu theá heä hoïc troø tröôûng thaønh, theo böôùc cha anh döïng xaây vaø baûo veä queâ höông, ñaát nöôùc. Tieáp noái truyeàn thoáng hieáu hoïc ñoù, trong giai ñoaïn hieän nay, Nga My luoân laø moät trong nhöõng xaõ ñöôïc ñaùnh giaù coù phong traøo hoïc taäp khaù cuûa huyeän Phuù Bình. Trong quaù trình xaây döïng queâ höông, Nga My coù nhieàu saûn vaät noåi tieáng trong vuøng, trong ñoù ñöôïc bieát ñeán roäng raõi hôn caû laø quaû böôûi. Böôûi Nga My coù ñaëc ñieåm noåi baät laø cuøi maøu hoàng ñaøo, moïng nöôùc, muøi thôm vaø coù giaù trò dinh döôõng cao. Dieän tích böôûi chuû yeáu ôû xaõ ñöôïc troàng taïi caùc xoùm doïc soâng Caàu. Töø sau naêm 1960, caây böôûi bò chaët haï ñeå thay theá baèng caùc caây troàng khaùc. Maëc duø caáp uûy, chính quyeàn, nhaân daân trong xaõ ñaõ coù nhieàu noã löïc trong khoâi phuïc nguoàn gioáng song hieän nay caây böôûi coøn laïi khoâng ñaùng keå, moät soá gia ñình coøn 1 - 2 caây. Xaõ Nga My coù laøng ngheà goã myõ ngheä An Chaâu noåi tieáng cuûa huyeän Phuù Bình cuõng nhö cuûa tænh Thaùi Nguyeân. An Chaâu laø ngoâi laøng coå, ngheà moäc coù lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån töø laâu ñôøi. Maëc duø khoâng nhôù chính xaùc veà thôøi gian song theo caùc cuï cao tuoåi trong laøng khaúng ñònh, caùch ñaây vaøi traêm naêm ñaõ coù ngheä nhaân ôû caùc tænh Haø Nam, Nam Ñònh, Baéc Ninh nhö Nguyeãn Vaên Chung, Nguyeãn Vaên Cao, Ñoã Vaên Chính veà truyeàn daïy cho ngöôøi 16
  15. Lòch söû Ñaûng boä xaõ Nga My (1946 - 2015) daân ñòa phöông caùch laøm nhaø, ñoà gia duïng, hoaønh phi, ñoà noäi thaát... Tröôùc naêm 2000, do thieáu voán vaø thò tröôøng tieâu thuï, nhieàu ngöôøi phaûi ñi laøm thueâ ôû caùc tænh, thaønh khaùc khieán cho ngheà goã bò mai moät ñaùng keå. Töø sau naêm 2000, vôùi söï quan taâm chæ ñaïo cuûa caáp uûy, chính quyeàn xaõ, “ñaàu ra” roäng môû hôn neân ngheà truyeàn thoáng naøy coù nhieàu khôûi saéc. Hieän nay laøng An Chaâu coù 22 xöôûng moäc, 4 toå thôï löu ñoäng (moãi toå coù töø 15 - 30 ngöôøi). Nhöõng ngöôøi thôï moäc laøm nhaø coå gioûi nhaát phaûi keå ñeán laø caùc oâng Taï Vaên Cöù, Taï Vaên Höng ôû xoùm Traïi. Caùc saûn phaåm goã myõ ngheä cuûa xaõ Nga My khoâng chæ ñöôïc tieâu thuï trong tænh maø coøn vöôn ra caùc tænh, thaønh phoá laân caän nhö: Baéc Kaïn, Baéc Ninh, Quaûng Ninh, Haø Noäi… Naêm 2013, laøng An Chaâu (goàm caùc xoùm Cuõ, Traïi, Ngoïc Thöôïng, Thaùi Hoøa, Caàu Caùt, Ngoïc Haø) vinh döï ñöôïc ñoùn Baèng coâng nhaän Laøng ngheà cuûa UÛy ban nhaân daân tænh. Haïn cheá lôùn ñoái vôùi caùc saûn phaåm myõ ngheä cuûa xaõ Nga My laø coøn ôû daïng thoâ; caùc xöôûng moäc chuû yeáu laøm gia coâng neân giaù trò thaáp, chöa coù choã ñöùng vöõng chaéc treân thò tröôøng. III. Nga My döôùi aùch thoáng trò cuûa thöïc daân, phong kieán vaø quaù trình ñaáu tranh giaønh chính quyeàn naêm 1945 Ngaøy 1/9/1858, thöïc daân Phaùp noå suùng xaâm löôïc nöôùc ta. Ngaøy 17/3/1884, quaân Phaùp töø thaønh Baéc Ninh ñaùnh chieám phuû Phuù Bình - cöûa ngoõ Ñoâng Nam thaønh Thaùi Nguyeân, 17
  16. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ NGA MY môû ñaàu quaù trình ñaùnh chieám tænh Thaùi Nguyeân. Tieáp ñoù, ngaøy 14/4/1884, quaân ñòch tieán ñaùnh tænh lî Thaùi Nguyeân. Bò chaën ñaùnh quyeát lieät, chuùng phaûi duøng sôn phaùo baén döõ doäi vaøo trong thaønh Thaùi Nguyeân. Maëc duø ñaõ chieám ñöôïc song do quaù sôï haõi neân quaân Phaùp khoâng daùm ôû laïi trong thaønh. Phaûi ñeán ngaøy 10/5/1884, thöïc daân Phaùp môùi ñöa quaân chieám ñoùng laâu daøi tænh lî Thaùi Nguyeân1. Sau khi ñaët ñöôïc aùch cai trò, thöïc daân Phaùp töøng böôùc xaây döïng vaø cuûng coá boä maùy tay sai. Tröôùc Caùch maïng thaùng Taùm, ñöùng ñaàu toång laø chaùnh toång, phoù chaùnh toång; ñöùng ñaàu xaõ laø lyù tröôûng, giuùp vieäc coù phoù lyù, tröông tuaàn, xaõ ñoaøn, thuû baï... Boä maùy chính quyeàn tay sai laø choã döïa cuûa chính quyeàn thöïc daân ñeå aùp böùc, boùc loät nhaân daân. Naêm 1912, thöïc daân Phaùp ra saéc leänh caám toå chöùc hoäi kín, nghieâm trò nhöõng ai choáng ñoái laïi chính quyeàn, xöû töû nhöõng ngöôøi caàm vuõ khí choáng Phaùp… Döôùi cheá ñoä thöïc daân, nöûa phong kieán, ngöôøi daân bò maát heát caùc quyeàn töï do, daân chuû. Ngöôøi daân thöôøng xuyeân soáng trong caûnh “côm khoâng ñuû no, aùo khoâng ñuû maëc”. Ñeán vuï giaùp haït vaø kyø thu thueá, nhieàu gia ñình rôi vaøo thieáu ñoùi, tuùng quaãn. Nhaø cöûa chuû yeáu laø nhaø tranh, vaùch ñaát, lôïp maùi raï. Muøa möa thì doät naùt, muøa ñoâng thì khoâng coù aùo aám, chaên ñaép, ngöôøi daân phaûi beän rôm ñeå uû aám. Caùc xaõ chæ coù khoaûng 5 - 7 hoä coù chaên boâng. 1. Ban Chæ huy quaân söï huyeän Phuù Bình, Huyeän Phuù Bình lòch söû khaùng chieán choáng xaâm löôïc vaø xaây döïng - baûo veä Toå quoác (1945 - 2000), Thaùi Nguyeân, 2007, tr.30. 18
  17. Lòch söû Ñaûng boä xaõ Nga My (1946 - 2015) Haèng naêm, ngöôøi daân ñoùng raát nhieàu caùc loaïi thueá nhö: thueá ñoø, thueá chôï, thueá traâu, boø… Trong ñoù, thöù thueá naëng neà vaø daõ man nhaát laø thueá ñinh. Thueá ñaùnh vaøo nam giôùi töø 18 - 60 tuoåi. Luùc ñaàu, thöïc daân Phaùp ñaùnh thueá ñinh theo möùc ñoä taøi saûn vôùi 3 loaïi theû: theû xanh, theû ñoû, theû vaøng. Sau cuoäc khai thaùc thuoäc ñòa laàn 2, moãi suaát ñinh laø 2 - 5 haøo, chöa keå caùc khoaûn phuï thu. Ñeán naêm 1939, thueá ñinh leân tôùi möùc 3 ñoàng 2 haøo. Tröôùc naêm 1945, cuøng vôùi ña soá caùc ñòa phöông khaùc cuûa huyeän Phuù Bình, ñòa baøn xaõ cuõng naèm trong ñoàn ñieàn. Do ñoù, ngoaøi thueá, nhaân daân coøn phaûi noäp ñòa toâ, lao dòch vaø nhieàu khoaûn ñoùng goùp khaùc cho chuû ñoàn ñieàn. Do khoâng coù hoaëc coù raát ít ruoäng ñaát neân ngöôøi noâng daân phaûi nhaän ruoäng cuûa chuû ñaát ñeå canh taùc vaø trôû thaønh taù ñieàn. Trong giai ñoaïn ñaàu, ñeå canh taùc moãi maãu ruoäng, chuû ñoàn ñieàn cho taù ñieàn möôïn 1 con traâu, 1,5 thuøng thoùc (moãi thuøng töông ñöông 20kg) vaø moät soá noâng cuï khaùc. Ñeán vuï thu hoaïch, ngoaøi phaûi traû tieàn thueâ traâu, noâng cuï, noâng daân phaûi noäp toâ cho chuû ñaát 50% saûn phaåm thu ñöôïc, baát chaáp ñöôïc muøa hay maát muøa. Nhaân daân coøn bò boïn chuû, lyù dòch baét gaùnh toâ khoâng coâng hoaëc thueâ laøm vieäc vôùi giaù reû maït. Ngoaøi ra, taù ñieàn coøn phaûi thöôøng xuyeân bieáu xeùn cho chuû ñoàn ñieàn vaøo sau vuï thu hoaïch vaø teát Nguyeân ñaùn khieán cuoäc soáng caøng theâm khoù khaên, bi ñaùt. Töø khi phaùt xít Nhaät xaâm löôïc nöôùc ta (thaùng 9/1940), nhaân daân chòu caûnh “moät coå ñoâi troøng”, chòu 3 taàng aùp böùc, boùc loät. Ngoaøi vieäc ñoùng thueá, ngöôøi daân ñòa phöông bò baét 19
  18. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ NGA MY ñi phu ñoàn ñieàn, laøm ñöôøng saù, coâng trình quaân söï… Tình traïng thieáu ñoùi xaûy ra ôû khaép caùc xoùm trong caû 3 xaõ Nga My, Dieäm Döông, An Chaâu. Nhaèm phuïc vuï coâng cuoäc khai thaùc thuoäc ñòa, thöïc daân Phaùp aâm möu thöïc hieän chính saùch ngu daân. Trong suoát thôøi kyø ñoâ hoä, taïi phuû Phuù Bình, chuùng chæ môû 2 tröôøng hoïc: Moät tröôøng sô hoïc toaøn caáp (töø lôùp 1 ñeán lôùp 3) ôû xaõ Phöông Ñoä vaø moät tröôøng sô hoïc baùn caáp (töø lôùp 1 ñeán lôùp 2) ôû xaõ Haø Chaâu nhaèm phuïc vuï cho boä maùy thöïc daân, phong kieán. Caùc xaõ Nga My, Dieäm Döông, An Chaâu coù lôùp höông sö, hoïc sinh chuû yeáu laø con em nhaø khaù giaû. Moãi xaõ chæ coù gaàn 10 ngöôøi bieát maët chöõ, trong soá ñoù, ngöôøi ñoïc thoâng vieát thaïo raát ít. Beân caïnh thöïc hieän chính saùch ngu daân, thöïc daân Phaùp coøn khuyeán khích caùc teä naïn xaõ hoäi nhö côø baïc, röôïu cheø. Chuùng caám ngöôøi daân naáu röôïu nhöng laïi eùp mua röôïu Phoâng-ten do Phaùp ñoäc quyeàn cung caáp. Thöïc daân Phaùp coøn cho moät boä phaän “Sôû Ñoan” ñoùng taïi xaõ Phöông Ñoä ñeå kieåm soaùt vieäc giöõ ñoäc quyeàn naáu vaø baùn röôïu cuûa Nhaø nöôùc thöïc daân. Ngoaøi ra, caùc ñaïi lyù baùn thuoác phieän, caùc soøng baïc ôû caùc xaõ hoaït ñoäng coâng khai, ñaåy nhieàu ngöôøi vaøo caûnh nghieän ngaäp, nhieàu gia ñình phaûi ly taùn vì nôï naàn, khaùnh kieät. Veà y teá, caùc xaõ Nga My, An Chaâu, Dieäm Döông khoâng coù baát cöù cô sôû khaùm, chöõa beänh naøo. Ngöôøi daân oám ñau chuû yeáu chaïy chöõa baèng caùc baøi thuoác daân gian hoaëc phaûi nhôø thaày cuùng xua ñuoåi taø ma. Haèng naêm, caùc beänh dòch 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2