intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Ebook Lịch sử Đảng bộ xã Úc Kỳ (1946-2016): Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:172

Thêm vào BST
Báo xấu
15
lượt xem 2
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ebook Lịch sử Đảng bộ xã Úc Kỳ (1946-2016): Phần 1 cung cấp cho người đọc những kiến thức như: quê hương, con người và truyền thống; chi bộ lãnh đạo trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược;...Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ebook Lịch sử Đảng bộ xã Úc Kỳ (1946-2016): Phần 1

  1. LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ XAÕ UÙC KYØ (1946 - 2016)
  2. ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN PHUÙ BÌNH BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ UÙC KYØ LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ XAÕ UÙC KYØ (1946 - 2016) XUAÁT BAÛN NAÊM 2018
  3. LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ XAÕ UÙC KYØ (1946 - 2016) Chæ ñaïo noäi dung Ban Thöôøng vuï Huyeän uûy Phuù Bình Chòu traùch nhieäm noäi dung vaø xuaát baûn Ñoàng chí Döông Vaên Nguyeân - Bí thö Ñaûng uûy xaõ UÙc Kyø (Nhieäm kyø 2015 - 2020) Ban Chæ ñaïo bieân soaïn Ñ/c Döông Vaên Nguyeân Bí thö Ñaûng uûy Tröôûng ban Ñ/c Döông Vaên Giaûng PBT Thöôøng tröïc Ñaûng uûy Phoù ban Ñ/c Nguyeãn Vaên Thònh PBT Ñaûng uûy - Chuû tòch UBND UÛy vieân Ñ/c Döông Vaên Haûi UV BTV - Phoù Chuû tòch UBND UÛy vieân Ñ/c Ñinh Thò Töôi UV BCH - Vaên phoøng Ñaûng uûy UÛy vieân Ban Söu taàm tö lieäu Ñ/c Döông Vaên Giaûng PBT Thöôøng tröïc Ñaûng uûy Tröôûng ban Ñ/c Döông Vaên Tuy Nguyeân Chuû tòch UBND Phoù ban Ñ/c Döông Vaên Soaùn Nguyeân Chuû tòch UBMTTQ UÛy vieân Nguyeân caùn boä Coâng ñoaøn Ñ/c Döông Vaên Toïa UÛy vieân tænh Thaùi Nguyeân Nguyeân Chuû tòch Hoäi Noâng daân Ñ/c Döông Ñöùc Theâ UÛy vieân huyeän Phuù Bình Bí thö Chi boä xoùm Nam 2 Ñ/c Döông Vaên Nhôõ UÛy vieân Nguyeân Thöôøng tröïc Ñaûng uûy
  4. LÔØI GIÔÙI THIEÄU Naèm ôû phía taây cuûa huyeän Phuù Bình, tænh Thaùi Nguyeân, UÙc Kyø laø maûnh ñaát giaøu truyeàn thoáng yeâu nöôùc vaø caùch maïng. Traûi qua bao thaêng traàm cuûa lòch söû, caùc theá heä ngöôøi daân UÙc Kyø luoân yeâu thöông, ñuøm boïc laãn nhau trong cuoäc soáng vaø anh duõng trong chieán ñaáu ñeå xaây döïng vaø gìn giöõ queâ höông. Döôùi aùnh saùng cuûa Ñaûng, nhaân daân UÙc Kyø phaùt huy cao ñoä tinh thaàn yeâu nöôùc, chuû nghóa anh huøng caùch maïng, goùp phaàn cuøng nhaân daân caû nöôùc laät ñoå aùch thoáng trò cuûa thöïc daân, phong kieán, laøm neân cuoäc Caùch maïng thaùng Taùm naêm 1945 thaønh coâng; ñaùnh thaéng hai cuoäc chieán tranh xaâm löôïc cuûa thöïc daân Phaùp vaø ñeá quoác Myõ; xaây döïng vaø baûo veä Toå quoác Vieät Nam xaõ hoäi chuû nghóa; thöïc hieän ñöôøng loái ñoåi môùi cuûa Ñaûng, xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi vì muïc tieâu “Daân giaøu, nöôùc maïnh, daân chuû, coâng baèng, vaên minh”. Trong quaù trình xaây döïng vaø tröôûng thaønh, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa caùc caáp uûy Ñaûng, tröïc tieáp laø Ñaûng boä xaõ UÙc Kyø, caùn boä, ñaûng vieân vaø nhaân daân trong xaõ ñaõ hoaøn thaønh nhieäm vuï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, cuûng coá vöõng chaéc quoác phoøng - an ninh, töøng böôùc tieán haønh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, xaây döïng noâng thoân môùi ngaøy caøng giaøu ñeïp, vaên minh. Nhöõng thaønh töïu to lôùn ñoù 5
  5. phaûn aùnh moät chaëng ñöôøng lòch söû oanh lieät vaø raát ñoãi töï haøo cuûa Ñaûng boä vaø nhaân daân xaõ UÙc Kyø. Thöïc hieän Chæ thò soá 17-CT/TU ngaøy 31/12/2002 cuûa Ban Thöôøng vuï Tænh uûy Thaùi Nguyeân veà “Taêng cöôøng vaø naâng cao chaát löôïng nghieân cöùu bieân soaïn lòch söû Ñaûng boä caùc caáp, lòch söû caùc ngaønh trong tænh”, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Huyeän uûy Phuù Bình vaø söï höôùng daãn cuûa Ban Tuyeân giaùo Huyeän uûy, Ban Chaáp haønh Ñaûng boä xaõ UÙc Kyø khoùa XXI (nhieäm kyø 2015 - 2020) ra quyeát ñònh toå chöùc söu taàm, bieân soaïn, xuaát baûn cuoán “Lòch söû Ñaûng boä xaõ UÙc Kyø (1946 - 2016)”. Cuoán saùch phaûn aùnh moät caùch trung thöïc veà lòch söû vuøng ñaát, con ngöôøi xaõ UÙc Kyø vaø quaù trình xaây döïng, tröôûng thaønh cuûa Ñaûng boä vaø nhaân daân ñòa phöông döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng trong 70 naêm qua. Treân cô sôû ñoù, Ñaûng boä ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm trong coâng taùc laõnh ñaïo, chæ ñaïo phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi vaø xaây döïng heä thoáng chính trò vöõng maïnh. Nhaèm phaûn aùnh chính xaùc caùc söï kieän lòch söû, Ban Söu taàm vaø Ban Bieân soaïn ñaõ khai thaùc tö lieäu ôû kho löu tröõ cuûa tænh, huyeän, xaõ, tö lieäu ghi cheùp cuûa caùc ñoàng chí laõo thaønh caùch maïng vaø tröïc tieáp phoûng vaán caùc nhaân chöùng lòch söû ôû ñòa phöông ñeå xaây döïng baûn thaûo. Ñoàng thôøi, toå chöùc caùc cuoäc hoäi thaûo coù söï tham gia thaåm ñònh, ñaùnh giaù cuûa Ban Tuyeân giaùo Huyeän uûy Phuù Bình vaø söï goùp yù saâu saéc cuûa Hoäi ñoàng thaåm ñònh tænh. 6
  6. Trong thôøi gian thöïc hieän nghieân cöùu, bieân soaïn cuoán saùch, Ban Chaáp haønh Ñaûng boä xaõ luoân nhaän ñöôïc söï giuùp ñôõ nhieät tình cuûa caùc ñoàng chí caùn boä laõnh ñaïo chuû choát qua caùc thôøi kyø, caùc ban ngaønh, ñoaøn theå cuøng ñoâng ñaûo caùn boä, ñaûng vieân vaø nhaân daân trong xaõ, söï quan taâm, chæ ñaïo chaët cheõ cuûa Ban Thöôøng vuï Huyeän uûy, Ban Tuyeân giaùo Huyeän uûy Phuù Bình, ñaëc bieät laø söï bieân soaïn coâng phu cuûa Coâng ty Coå phaàn Saùch vaø Truyeàn thoâng Vaên hoùa Vieät. Nhaân dòp naøy, Ban Chaáp haønh Ñaûng boä xaõ UÙc Kyø xin traân troïng caûm ôn söï giuùp ñôõ nhieät tình vaø nhöõng ñoùng goùp quyù baùu caû veà vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa caùc taäp theå vaø caù nhaân ñeå hoaøn thaønh cuoán saùch. Maëc duø coù nhieàu coá gaéng trong vieäc söu taàm, bieân soaïn, song do ñieàu kieän löu tröõ tö lieäu, taøi lieäu töø nhöõng naêm 1975 trôû veà tröôùc ñaõ bò mai moät neân cuoán saùch khoù traùnh khoûi haïn cheá, thieáu soùt. Ban Chaáp haønh Ñaûng boä xaõ UÙc Kyø raát mong nhaän ñöôïc nhöõng yù kieán ñoùng goùp, xaây döïng cuûa caùn boä, ñaûng vieân vaø nhaân daân trong xaõ cuøng baïn ñoïc gaàn xa ñeå cuoán saùch hoaøn chænh hôn trong laàn taùi baûn. T/M BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ UÙC KYØ BÍ THÖ Döông Vaên Nguyeân 7
  7. Môû ñaàu QUEÂ HÖÔNG, CON NGÖÔØI VAØ TRUYEÀN THOÁNG I. Queâ höông UÙc Kyø laø moät xaõ trung du naèm ôû khu vöïc phía taây huyeän Phuù Bình, caùch trung taâm thaønh phoá Thaùi Nguyeân 20km veà phía ñoâng nam vaø caùch huyeän lî Phuù Bình khoaûng 6km. Xaõ UÙc Kyø coù vò trí phía baéc giaùp xaõ Nhaõ Loäng, phía nam giaùp xaõ Nga My, phía ñoâng giaùp xaõ Xuaân Phöông ôû beân kia soâng Caàu, phía taây giaùp xaõ Ñieàm Thuïy. Vuøng ñaát huyeän Phuù Bình ngaøy nay töø thôøi nhaø Lyù (theá kyû XI - XIV) ñeán ñaàu theá kyû XIX goïi laø huyeän Tö Noâng, chaâu Thaùi Nguyeân, phuû Phuù Löông. Töø ñaàu theá kyû XX ñeán naêm 1945 goïi laø phuû Phuù Bình. Töø naêm 1945 ñeán nay goïi laø huyeän Phuù Bình. Thôøi Traàn thuoäc Nhö Nguyeät Giang loä, roài traán Thaùi Nguyeân. Thôøi thuoäc Minh (1407 - 1427) thuoäc phuû Thaùi Nguyeân, roài Thaùi Nguyeân Thöøa Chính ty. Ñaàu thôøi Leâ thuoäc thöøa tuyeân Thaùi Nguyeân. Töø naêm 1466 laø huyeän Tö Noâng - moät trong 9 chaâu, huyeän cuûa phuû Phuù Bình, thöøa tuyeân Thaùi Nguyeân (naêm 1469 ñoåi laø thöøa tuyeân Ninh Soùc; sau ñoåi laø xöù, traán Thaùi Nguyeân). Cuoái thôøi Leâ, ñaàu thôøi Nguyeãn (cuoái theá kyû XVIII ñaàu theá kyû XIX), ñòa baøn UÙc Kyø (bao goàm xaõ UÙc Kyø vaø thoân 9
  8. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ UÙC KYØ Ngoïc Long cuûa xaõ Ngoïc Sôn) thuoäc toång Nhaõ Loäng, huyeän Tö Noâng, phuû Phuù Bình, xöù (roài traán) Thaùi Nguyeân1. Ñeán theá kyû XIX, trieàu Nguyeãn, naêm 1831, vua Minh Maïng chia caû nöôùc thaønh 31 tænh, tænh Thaùi Nguyeân goàm 2 phuû Phuù Bình vaø Thoâng Hoùa (naêm 1835, caùc huyeän Ñaïi Töø, Phuù Löông, Yeân Laõng, Chaâu Ñònh caét khoûi phuû Phuù Bình ñeå laäp phuû Toøng Hoùa), huyeän Tö Noâng thuoäc phuû Phuù Bình, goàm 9 toång 53 xaõ, thoân vaø 1 phöôøng2. UÙc Kyø thuoäc toång Nhaõ Loäng3, huyeän Tö Noâng, phuû Phuù Bình, tænh Thaùi Nguyeân. Theo saùch “Ñòa danh vaø taøi lieäu löu tröõ veà laøng xaõ Baéc Kyø”, UÙc Kyø (goàm UÙc Kyø vaø Ngoïc Long) thuoäc toång Nhaõ Loäng, phuû Phuù Bình, tænh Thaùi Nguyeân vôùi caùc thoân: thoân Traïi, thoân Laøng, Vaïn Thoân, Muùc Thoân, Ngoaïi Thoân (UÙc Kyø); thoân Soi, thoân Giöõa, thoân Nam, Hoaøng Ñaøm (Ngoïc Long)4. Ñaàu theá kyû XX, Toaøn quyeàn Ñoâng Döông kyù quyeát ñònh ñoåi teân huyeän Tö Noâng thaønh phuû Phuù Bình. Ñòa phaän 1. Teân laøng xaõ Vieät Nam ñaàu theá kyû XIX (caùc tænh töø Ngheä Tónh trôû ra), Nxb. Khoa hoïc Xaõ hoäi, Haø Noäi, 1981, tr.78. 2. 9 toång 53 xaõ, thoân vaø 1 phöôøng: toång Nhaõ Loäng (5 xaõ 2 thoân), toång Thöôïng Ñình (7 xaõ 2 thoân), toång Nghóa Höông (2 xaõ 2 thoân), toång La Ñình (9 xaõ 2 thoân), toång Phao Thanh (6 xaõ), toång Ñöùc Laân (1 xaõ 2 thoân), toång Tieân La (4 xaõ), toång Lyù Nhaân (6 xaõ), toång Baûo Nang (3 xaõ 1 phöôøng). 3. Toång Nhaõ Loäng goàm 5 xaõ laø: Nhaõ Loäng, UÙc Kyø, Trieàu Döông, Ñieàm Thuïy, Ngoïc Long vaø 2 thoân Ngoïc Sôn, Coáng Thöôïng. 4. Vuõ Thò Minh Höông, Nguyeãn Vaên Nguyeân, Philippe Papin, Ñòa danh vaø taøi lieäu löu tröõ veà laøng xaõ Baéc Kyø, Vieän Vieãn Ñoâng Baùc coå - Nxb. Vaên hoùa Thoâng tin - Cuïc Löu tröõ Nhaø nöôùc, 2000, tr.798. 10
  9. Lòch söû Ñaûng boä xaõ UÙc Kyø (1946 - 2016) xaõ UÙc Kyø (goàm UÙc Kyø vaø Ngoïc Long) luùc naøy thuoäc toång Nhaõ Loäng. Toång Nhaõ Loäng goàm 8 xaõ: Nhaõ Loäng, UÙc Kyø, Ngoïc Long, Hoä Leänh, Trieàu Döông, Ñieàm Thuïy, Luõ Yeân vaø Ngoïc Sôn, thuoäc phuû Phuù Bình, tænh Thaùi Nguyeân1. Sau Caùch maïng thaùng Taùm naêm 1945, ñeå thuaän tieän cho coâng taùc quaûn lyù trong tình hình môùi, 3 xaõ UÙc Kyø, Nhaõ Loäng vaø Trieàu Döông hôïp nhaát thaønh 1 xaõ laáy teân laø Phuù Cöôøng. Cuøng thôøi ñieåm naøy, caùc xaõ Ngoïc Long (trong ñoù coù thoân Ngoïc Sôn vaø Coáng Thöôïng), Hoä Leänh vaø Ñieàm Thuïy hôïp nhaát thaønh xaõ Ñaïi Caùt. Naêm 1950, 2 xaõ Phuù Cöôøng vaø Ñaïi Caùt saùp nhaäp thaønh xaõ Nhaõ Loäng, luùc naøy UÙc Kyø vaø Ngoïc Long laø 2 thoân cuûa xaõ Nhaõ Loäng. Thaùng 8/1953, xaõ Nhaõ Loäng taùch thaønh 3 xaõ: xaõ Quyeát Tieán treân cô sôû saùp nhaäp thoân Nhaõ Loäng vaø thoân Trieàu Döông; xaõ Hoàng Phong treân cô sôû saùp nhaäp thoân UÙc Kyø vaø thoân Ngoïc Long; xaõ Traàn Phuù treân cô sôû saùp nhaäp 3 thoân: Ñieàm Thuïy, Ngoïc Sôn vaø Hoä Leänh. Ngaøy 16/7/1956, Khu Töï trò Vieät Baéc ñöôïc thaønh laäp theo Saéc leänh soá 268-SL ngaøy 1/7/1956 cuûa Chuû tòch nöôùc Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa. Theo ñoù, huyeän Phuù Bình taùch khoûi tænh Thaùi Nguyeân, saùp nhaäp vaøo tænh Baéc Giang. Luùc naøy, xaõ Hoàng Phong thuoäc huyeän Phuù Bình, tænh Baéc Giang. Ngaøy 15/6/1957, huyeän Phuù Bình 1. Ngoâ Vi Lieãn, Teân laøng xaõ vaø ñòa dö caùc tænh Baéc Kyø, Nxb. Vaên hoùa Thoâng tin, 1999, tr.126-127. 11
  10. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ UÙC KYØ laïi ñöôïc taùch khoûi tænh Baéc Giang, saùp nhaäp veà tænh Thaùi Nguyeân1. Thöïc hieän Nghò quyeát soá 103/NQ-TVQH ngaøy 21/4/1965 cuûa UÛy ban Thöôøng vuï Quoác hoäi nöôùc Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa, töø ngaøy 1/7/1965, hai tænh Thaùi Nguyeân vaø Baéc Kaïn hôïp nhaát thaønh tænh Baéc Thaùi. Luùc naøy, xaõ Hoàng Phong thuoäc huyeän Phuù Bình, tænh Baéc Thaùi. Ñeán naêm 1967, theo Quyeát ñònh soá 136-NV ngaøy 7/4/1967 cuûa Boä Noäi vuï, xaõ Hoàng Phong ñoåi teân thaønh xaõ UÙc Kyø. Tuy nhieân, phaûi ñeán naêm 1976, sau khi thoáng nhaát ñaát nöôùc thì teân goïi xaõ UÙc Kyø môùi chính thöùc ñöa vaøo söû duïng vaø oån ñònh cho ñeán ngaøy nay. Ngaøy 6/11/1996, Kyø hoïp thöù 10 Quoác hoäi khoùa IX ra Nghò quyeát chia tænh Baéc Thaùi thaønh 2 tænh: Baéc Kaïn vaø Thaùi Nguyeân2. Xaõ UÙc Kyø thuoäc huyeän Phuù Bình, tænh Thaùi Nguyeân. Nhö vaäy, xaõ UÙc Kyø ñöôïc hình thaønh töø laâu ñôøi, cuøng caû nöôùc traûi qua bao bieán ñoäng, thaêng traàm cuûa lòch söû, gaén vôùi coâng cuoäc ñaáu tranh, xaây döïng vaø baûo veä neàn ñoäc laäp, töï do cuûa Toå quoác. Xaõ UÙc Kyø ngaøy nay coù 14 xoùm goàm: Traïi, Laøng, Taân Laäp, Muùc, Ngoaøi 1, Ngoaøi 2, Taân Sôn, Soi 1, Soi 2, Giöõa, Nam 1, Nam 2, Ñaàm 1, Ñaàm 2. 1. Ban Chæ huy quaân söï huyeän Phuù Bình, Huyeän Phuù Bình - Lòch söû khaùng chieán choáng xaâm löôïc vaø xaây döïng - baûo veä Toå quoác (1945 - 2000), Thaùi Nguyeân, 2007, tr.11. 2. Tænh Thaùi Nguyeân chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng töø ngaøy 1/1/1997. 12
  11. Lòch söû Ñaûng boä xaõ UÙc Kyø (1946 - 2016) Xaõ coù dieän tích töï nhieân laø 582,99ha; trong ñoù coù 469,47ha ñaát noâng nghieäp, 113,52ha ñaát phi noâng nghieäp vaø ñaát chuyeân duïng; dieän tích ñoài nuùi chieám 1/10 toång dieän tích. Ñòa hình xaõ ñöôïc phaân chia thaønh 2 khu vöïc khaùc nhau. Mieàn Hoàng Kyø naèm ôû phía ñoâng baéc xaõ, giaùp soâng Caàu, ñòa hình baèng phaúng. Mieàn Ngoïc Long naèm ôû phía taây nam xaõ, giaùp xaõ Ñieàm Thuïy, ñòa hình bò chia caét, ñaát noâng - laâm nghieäp xen canh. Ñoä cao trung bình trong toaøn xaõ laø 15,3m so vôùi möïc nöôùc bieån1. Ñòa hình cuûa xaõ töông ñoái baèng phaúng, chia laøm 3 phaàn: khu vöïc goø ñoài, khu vöïc chaân goø ñoài vaø khu vöïc chaïy doïc soâng Caàu. Treân dieän tích caùc goø ñoài coù söï phaân boá cuûa ñaát feralit phaùt trieån treân ñaù meï phieán thaïch seùt, coù khaû naêng giöõ nöôùc vaø giöõ aåm toát, thích hôïp cho troàng caây hoa maøu vaø caây aên quaû. Khu vöïc chaân goø ñoài coù taàng ñaát daøy, ñoä muøn cao, thuaän lôïi cho troàng luùa nöôùc vaø caùc loaïi caây hoa maøu ngaén ngaøy. Doïc theo soâng Caàu laø ñaát phuø sa, raát maøu môõ, thích hôïp cho troàng caây haèng naêm, taêng khaû naêng thaâm canh taêng vuï. Beân caïnh ñoù coøn coù caùc loaïi ñaát naâu vaøng treân ñaát phuø sa coå vôùi soá löôïng khoâng ñaùng keå, phaân boá raûi raùc ôû caùc khu daân cö. Khí haäu ôû UÙc Kyø mang tính chaát nhieät ñôùi aåm gioù muøa ñaëc tröng vôùi 4 muøa: xuaân, haï, thu, ñoâng; trong ñoù coù 2 muøa roõ reät nhaát laø muøa ñoâng vaø muøa haï. Muøa 1. Tænh uûy Thaùi Nguyeân - Ban Tuyeân giaùo, Töø ñieån Thaùi Nguyeân, Nxb. Vaên hoïc, Haø Noäi, 2016, tr.977. 13
  12. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ UÙC KYØ ñoâng thôøi tieát hanh khoâ vaø laïnh, keùo daøi töø thaùng 11 naêm tröôùc ñeán thaùng 3 naêm sau; coù naêm coøn coù hieän töôïng söông muoái, reùt ñaäm, reùt haïi aûnh höôûng ñeán muøa maøng (do chòu aûnh höôûng cuûa gioù muøa Ñoâng Baéc). Muøa haï coù neàn nhieät cao, naéng noùng keùo daøi töø thaùng 5 ñeán thaùng 10 (do chòu aûnh höôûng cuûa gioù Ñoâng Nam). Nhieät ñoä trung bình naêm khoaûng 230C. Toång löôïng möa haèng naêm khoaûng 3.000mm, löôïng möa lôùn nhaát taäp trung vaøo caùc thaùng 6, 7, 8 (chieám 70% löôïng möa caû naêm), löôïng möa thaáp nhaát vaøo thaùng 2. Ñoä aåm trung bình cao nhaát laø 90% (thaùng 5), thaáp nhaát töø 30 - 60% (thaùng 12). Nhìn chung, ñieàu kieän thôøi tieát töông ñoái thuaän lôïi cho saûn xuaát noâng nghieäp, sinh hoaït vaø ñôøi soáng cuûa nhaân daân trong xaõ. Taøi nguyeân nöôùc cuûa xaõ chuû yeáu ñöôïc cung caáp töø hoà Nuùi Coác qua heä thoáng keânh, möông, trong ñoù keânh chính chaïy doïc theo ñòa baøn xaõ phuïc vuï cho saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa nhaân daân. Ngoaøi ra, xaõ coøn coù heä thoáng soâng Caàu chaûy theo höôùng Baéc - Nam, nhieàu ñoaïn chaûy qua ñòa baøn xaõ coù chieàu roäng 60 - 80m; heä thoáng caùc ao, hoà, ñaàm phuïc vuï cho saûn xuaát vaø nuoâi troàng thuûy saûn. Treân ñòa baøn xaõ UÙc Kyø coù Tænh loä 266 chaïy qua cuøng heä thoáng ñöôøng giao thoâng lieân xaõ ñöôïc naâng caáp vaø môû roäng. Heä thoáng ñöôøng lieân thoân ñöôïc beâ toâng hoùa ñaùp öùng nhu caàu ñi laïi cuûa nhaân daân. Ngoaøi ra, xaõ UÙc Kyø coøn coù caùc tuyeán ñöôøng noäi ñoàng thöôøng xuyeân ñöôïc naâng caáp, hoaøn chænh, laø ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå ngöôøi daân ñòa 14
  13. Lòch söû Ñaûng boä xaõ UÙc Kyø (1946 - 2016) phöông giao löu phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi vôùi caùc vuøng laân caän. Veà cô baûn, ñòa lyù töï nhieân cuûa xaõ coù nhieàu thuaän lôïi ñeå phaùt trieån kinh teá noâng nghieäp vôùi caùc loaïi caây troàng ña daïng, trong ñoù chuû yeáu laø troàng luùa nöôùc, ngoaøi ra coøn troàng caùc caây vuï ñoâng nhö ngoâ, ñaäu töông... Töø khi ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù trong saûn xuaát noâng nghieäp, nhaân daân UÙc Kyø ñaõ ñaåy maïnh thaâm canh, taêng vuï, môû roäng dieän tích caây troàng, öùng duïng caùc tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät vaø ñöa caùc gioáng môùi vaøo saûn xuaát ñeå taêng naêng suaát, ñem laïi hieäu quaû kinh teá. Nhöõng naêm gaàn ñaây, Ñaûng uûy, Hoäi ñoàng nhaân daân, UÛy ban nhaân daân xaõ UÙc Kyø chuù troïng chæ ñaïo phaùt trieån tieåu thuû coâng nghieäp, dòch vuï, taïo coâng aên vieäc laøm cho nhieàu lao ñoäng trong xaõ, ñôøi soáng nhaân daân ngaøy caøng naâng cao. II. Con ngöôøi vaø truyeàn thoáng Tính ñeán naêm 2015, daân soá toaøn xaõ coù 5.623 ngöôøi, thuoäc 7 thaønh phaàn daân toäc: Kinh, Taøy, Nuøng, Saùn Chay, Saùn Dìu, Thaùi, Möôøng. Maät ñoä daân soá cuûa xaõ laø hôn 900 ngöôøi/km². Nhaân daân UÙc Kyø coù truyeàn thoáng yeâu nöôùc, ñaáu tranh caùch maïng kieân cöôøng, baát khuaát, gaén lieàn vôùi nhöõng moác son trong lòch söû daân toäc. Ñaàu theá kyû XVIII, trieàu ñình vua Leâ - chuùa Trònh trôû neân suy taøn, saûn xuaát bò ngöng treä, thieân tai, ñòch hoïa thöôøng xuyeân xaûy ra laøm cho ñôøi soáng nhaân daân ôû nhieàu nôi, trong ñoù coù nhaân daân UÙc Kyø laâm vaøo caûnh ñoùi khoå, cô cöïc. 15
  14. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ UÙC KYØ Trong boái caûnh ñoù, nhieàu cuoäc khôûi nghóa cuûa noâng daân choáng laïi trieàu ñình dieãn ra treân phaïm vi caû nöôùc. Cuoäc khôûi nghóa cuûa Nguyeãn Danh Phöông1, töùc Nguyeãn Nguõ (bieät danh Quaän Heûo) keùo daøi töø naêm 1740 ñeán naêm 1751 ñaõ lan roäng nhieàu huyeän, phuû trong traán Thaùi Nguyeân vaø caùc vuøng laân caän (Tuyeân Quang, Sôn Taây). Taïi vuøng ñaát nuùi Ñoàn, xoùm Soi, thuoäc UÙc Kyø ngaøy nay, Nguyeãn Danh Phöông ñaõ xaây döïng ngoaïi ñoàn UÙc Kyø vaø moät soá ñoàn nhoû khaùc ñeå taäp trung löïc löôïng vaø döï tröõ löông thaûo choáng laïi trieàu ñình vua Leâ - chuùa Trònh. Ngoaïi ñoàn UÙc Kyø ñöôïc xaây döïng treân moät quaû ñoài thaáp (cao 20 - 25m so vôùi maët ruoäng), naèm aùn ngöõ saùt con ñöôøng töø Thaùi Nguyeân xuoáng beán ñoø Haø Chaâu, theo soâng Caàu veà Baéc Ninh vaø theo ñöôøng boä sang Baéc Giang; tieáp giaùp vôùi caùc caùnh ñoàng maøu môõ vaø nhöõng laøng coå ñoâng daân cö ven soâng Caàu cuûa huyeän Tö Noâng. Treân quaû ñoài roäng 2ha, nghóa quaân cuûa Nguyeãn Danh Phöông san phaúng khoaûng 1ha thaønh moät khu vöïc hình vuoâng, moãi caïnh chöøng 100m laøm trung taâm caên cöù. Bao quanh ngoaïi ñoàn laø nhöõng böùc töôøng laøm baèng ñaát seùt, ñöôïc ñaàm neän chaéc chaén daøy 1,2 - 1,5m, cao hôn 2m. Ngoaïi ñoàn môû 4 cöûa vaø ñeàu ñaët traïm canh gaùc. Beân trong coù saân roäng ñeå nghóa quaân luyeän taäp, coù caùc daõy nhaø ñeå ôû vaø sinh hoaït. Xung quanh phía ngoaøi ñoàn laø daûi ñaát coù ñoä doác 30 - 450; phía baéc coù con suoái khaù lôùn; phía ñoâng 1. Nguyeãn Danh Phöông queâ xaõ Tieân Sôn, huyeän Yeân Laïc, tænh Vónh Phuùc. 16
  15. Lòch söû Ñaûng boä xaõ UÙc Kyø (1946 - 2016) nam coù khuùc soâng saâu (do soâng Caàu ñoåi doøng ñeå laïi). Vôùi ñòa theá thuaän khi taán coâng, lôïi khi phoøng thuû nhö vaäy, nghóa quaân cuûa Nguyeãn Danh Phöông xaây ngoaïi ñoàn UÙc Kyø kieân coá, vöõng chaéc; ñoàng thôøi ñöôïc söï giuùp ñôõ cuûa nhaân daân UÙc Kyø vaø caùc ñòa phöông laân caän cung caáp söùc ngöôøi, söùc cuûa, nghóa quaân ñaõ kieân cöôøng choáng traû trieàu ñình Leâ - Trònh haøng chuïc naêm. Naêm Caûnh Höng thöù 101 (naêm 1749), trieàu ñình Leâ - Trònh buoäc phaûi taäp trung löïc löôïng ñeå coâng phaù ngoaïi ñoàn UÙc Kyø. Naêm 1750, trieàu ñình cöû caùc töôùng goàm Hoaøng Nguõ Phuùc, Nguyeãn Phan, Buøi Theá Ñaït cuøng vôùi chuùa Minh Ñoâ Vöông Trònh Doanh ñích thaân caàm quaân phaù ngoaïi ñoàn UÙc Kyø vaø ñaøn aùp cuoäc khôûi nghóa do Nguyeãn Danh Phöông laõnh ñaïo. Ngoaïi ñoàn UÙc Kyø bò phaù, sau thuû lónh Nguyeãn Danh Phöông bò baét ôû huyeän Laäp Thaïch (traán Sôn Taây), cuoäc khôûi nghóa thaát baïi, song tinh thaàn chieán ñaáu kieân cöôøng, baát khuaát cuûa nghóa quaân vôùi söï uûng hoä vaø tham gia nhieät tình cuûa nhaân daân UÙc Kyø ñaõ laøm veû vang trang söû ñaáu tranh choáng giaëc ngoaïi xaâm, choáng cheá ñoä cöôøng quyeàn vaø aùp böùc cuûa trieàu ñình phong kieán muïc naùt ñöông thôøi. Naêm 1867, sau khi thaát baïi vaø bò trieàu Maõn Thanh ñaùnh deïp trong cuoäc khôûi nghóa “Thaùi bình Thieân quoác”, thuû lónh cuûa phong traøo laø Ngoâ Coân (töùc Ngoâ AÙ Trung) ñaõ ñem quaân traøn vaøo caùc tænh bieân giôùi phía Baéc nöôùc ta, cöôùp boùc ñeå sinh soáng. Cuoái naêm 1867, ñoäi quaân naøy 1. Vua Leâ Hieån Toâng leân ngoâi naêm 1740, trong 47 naêm laøm vua (1740 - 1786), oâng chæ ñaët nieân hieäu laø Caûnh Höng. 17
  16. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ UÙC KYØ sau khi ñaùnh thaønh Thaùi Nguyeân ñaõ keùo xuoáng cöôùp phaù ñòa baøn huyeän Phuù Bình (trong ñoù coù UÙc Kyø). Nhaân daân UÙc Kyø cuøng caùc laøng, xaõ trong huyeän döôùi söï chæ huy cuûa Tri phuû Ñoaøn Coâng Tính ñaõ ñöùng leân ñaùnh traû boïn keû cöôùp raát quyeát lieät ñeå baûo veä queâ höông1. Traûi qua nhöõng thaêng traàm, bieán ñoäng cuûa lòch söû, caùc di tích lòch söû, vaên hoùa coøn löu giöõ ôû UÙc Kyø laø minh chöùng cuï theå, sinh ñoäng cho beà daøy vaên hoùa cuûa nhaân daân nôi ñaây. Trong caùc di tích treân ñòa baøn xaõ, tieâu bieåu laø cuïm di tích chuøa - ñình UÙc Kyø, ñình - ngheø Ngoïc Long, chuøa Tuùc Duyeân vaø chuøa Ñaàm. Chuøa - ñình UÙc Kyø ñeàu ñöôïc goïi theo teân laøng tröôùc ñaây, bôûi laøng nhö moät daûi luïa xanh, naèm beân caïnh soâng Caàu chaûy quanh co uoán khuùc thô moäng coù caûnh thieân nhieân töôi ñeïp, vuøng queâ truø phuù cho neân coù teân goïi UÙc Kyø. Toaøn boä khu vöïc chuøa vaø ñình coù dieän tích 4.150m2. Chuøa UÙc Kyø coù teân chöõ laø Phuùc Linh Töï, ñöôïc nhaân daân xaây döïng ñeå thôø Phaät, caàu mong cuoäc soáng haïnh phuùc, no ñuû. Theo lôøi keå cuûa caùc vò cao nieân truyeàn laïi vaø noäi dung vaên khaéc treân 4 coät ñaù cuûa chuøa UÙc Kyø cho bieát: Chuøa ñöôïc nhaân daân coâng ñöùc vaø hieán coät ñaù ñeå xaây döïng vaøo naêm Baûo Thaùi thöù 72 (naêm 1726) döôùi trieàu vua Leâ 1. Ban Chæ huy quaân söï huyeän Phuù Bình, Huyeän Phuù Bình - Lòch söû khaùng chieán choáng xaâm löôïc vaø xaây döïng - baûo veä Toå quoác (1945 - 2000), Thaùi Nguyeân, 2007, tr.25-28. 2. Vua Leâ Duï Toâng leân ngoâi töø naêm 1705, trong 24 naêm laøm vua (1705 - 1729), oâng ñaët 2 nieân hieäu: Vónh Thònh (1705 - 1719) vaø Baûo Thaùi (1720 - 1729). 18
  17. Lòch söû Ñaûng boä xaõ UÙc Kyø (1946 - 2016) Duï Toâng (1705 - 1729). Caùc coät ñaù ñöôïc ñeõo goït coâng phu, treân thaân coät khaéc noäi dung ghi caùc gia ñình, doøng hoï coâng ñöùc tieàn vaø ruoäng ñeå xaây döïng chuøa vaøo naêm 1726. Chuøa UÙc Kyø quay höôùng nam, naèm treân ñòa theá coù caûnh quan ñeïp. Hieän nay, chuøa vaãn giöõ kieán truùc ngheä thuaät cô baûn töø khi môùi xaây döïng vaøo naêm 1726. Döïa vaøo kieán truùc, phong caùch ngheä thuaät ñaëc tröng thì toaøn boä gaùc chuoâng chuøa UÙc Kyø laø moät taùc phaåm kieán truùc khaù caàu kyø, ñoäc ñaùo, tieâu bieåu cuûa thôøi Leâ coøn löu giöõ ñöôïc ôû tænh Thaùi Nguyeân. Treân gaùc chuoâng coù treo moät quaû chuoâng ñoàng khaù to, naëng khoaûng 100kg, ñöôøng kính ñaùy 0,45m, cao 0,90m. Treân thaân chuoâng coù trang trí hoa vaên vôùi caùc chuû ñeà “töù linh” vaø moät baøi kyù ngaén cho bieát ñòa danh luùc baáy giôø coù teân “Traán Thaùi Nguyeân, phuû Phuù Bình, huyeän Tö Noâng, nieân ñaïi Hoaøng Trieàu Minh Maïng naêm thöù 7 (naêm 1826)”1. Chuøa UÙc Kyø ñöôïc truøng tu vaøo naêm Thaønh Thaùi thöù 16 (naêm 1905). Trong thôøi kyø khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp (1946 - 1954), xaõ UÙc Kyø ñaõ ñoùn nhieàu caùn boä cuûa Trung öông veà laøm vieäc, trong ñoù coù ñoàng chí Traàn Huy Lieäu - Boä tröôûng Boä Thoâng tin - Tuyeân truyeàn, Giaùo sö Traàn Vaên Giaøu, Döông Baïch Mai vaø ñoàng chí Voõ Vaên Kieät. Hieän nay, Baûo taøng Thaùi Nguyeân coøn löu giöõ ñöôïc 1. Vua Minh Maïng (hay Minh Meänh) laø vò vua thöù hai cuûa nhaø Nguyeãn, oâng trò vì töø naêm 1820 ñeán naêm 1841. Theo söû saùch, nieân hieäu Minh Maïng thöù 12 (naêm 1831), traán Thaùi Nguyeân ñöôïc ñoåi thaønh tænh Thaùi Nguyeân. 19
  18. BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ XAÕ UÙC KYØ aûnh tö lieäu ñoàng chí Voõ Vaên Kieät veà ôû vaø laøm vieäc taïi chuøa UÙc Kyø naêm 19521. Vôùi nhöõng giaù trò ngheä thuaät ñoäc ñaùo, chuøa UÙc Kyø ñöôïc UÛy ban nhaân daân tænh Baéc Thaùi (nay laø tænh Thaùi Nguyeân) xeáp haïng Di tích lòch söû caáp tænh theo Quyeát ñònh soá 100/QÑ-UB ngaøy 16/4/1980 vaø Quyeát ñònh baûo veä soá 181/QÑ-UB ngaøy 31/3/1994. Naêm 1999, nhaân daân ñòa phöông ñoùng goùp tieàn cuûa ñeå tu söûa laïi chuøa, nhöng khoâng laøm aûnh höôûng ñeán caûnh quan kieán truùc ngheä thuaät voán coù. Caùc hieän vaät trong chuøa nhö töôïng Phaät, caâu ñoái, moät soá baøi kyù treân caùc coät ñaù, baøi minh ôû chuoâng ghi laïi lòch söû cuûa chuøa, ñoàng thôøi ca ngôïi caûnh ñeïp cuûa ngoâi chuøa. Ñaây laø nhöõng hieän vaät quyù coøn ñöôïc nhaân daân löu giöõ cho ñeán ngaøy nay. Di tích kieán truùc ngheä thuaät chuøa UÙc Kyø ñöôïc Boä Vaên hoùa - Thoâng tin xeáp haïng Di tích lòch söû caáp quoác gia theo Quyeát ñònh soá 98/2004/QÑ-BVHTT ngaøy 15/12/2004. Ñình UÙc Kyø naèm trong cuïm di tích chuøa - ñình UÙc Kyø laø nôi sinh hoaït vaên hoùa taâm linh cuûa ngöôøi daân trong xaõ. Ñình thôø 3 vò thaønh hoaøng: Ñeä nhaát Cao Sôn teá theá Ñaïi Vöông, Ñeä nhò Quyù Minh hieån öùng Ñaïi Vöông vaø Ñeä tam Tam Tö Quaù Giang bieán hoùa Ñaïi Vöông. Sau naøy, ñình UÙc Kyø thôø phoái Döông Töï Minh - ngöôøi coù coâng choáng giaëc ngoaïi xaâm giöõ yeân bôø coõi. Döông Töï 1. Tænh uûy Thaùi Nguyeân - Ban Tuyeân giaùo, Töø ñieån Thaùi Nguyeân, Nxb. Vaên hoïc, Haø Noäi, 2016, tr.976. 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2