Giá trị của test kiểm soát hen trong theo dõi điều trị dự phòng hen phế quản trẻ em

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> GIÁ TRỊ CỦA TEST KIỂM SOÁT HEN TRONG THEO DÕI ĐIỀU TRỊ<br /> DỰ PHÒNG HEN PHẾ QUẢN TRẺ EM<br /> Nguyễn Tiến Dũng*, Ngô Thị Xuân**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Sử dụng bộ trắc nghiệm kiểm soát hen (ACT) đã được áp dụng trong theodõi điều trị dự<br /> phòng hen ở một số nước trên thế giới, nhưng ở Việt Nam chưa có tài liệu nàocông bố nghiên cứu vấn đề này ở<br /> trẻ em.<br /> Mục tiêu: Kiểm định giá trị theodõi điều trị dự phòng hen bằng ACT và điều tra thái độ bệnh nhân và gia<br /> đình về ACT.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu mô tả, mỗi bệnh nhi được theodõi dọc trong 12 tuần. Tất cả các bệnh nhi đủ tiêu<br /> chuẩn chọn vàonghiên cứu sẽ trải qua 4 lần khám cách nhau 4 tuần/lần. Sử dụng ACT để đánh giá mức kiểm<br /> soát hen. Điều tra thái độ của bệnh nhân và gia đình bằng sử dụng bảng câu hỏi.<br /> Kết quả: Từ tháng 1 đến tháng 11 năm 2007 có 72 bệnh nhân hen được theodõi điều trị dự phòng. Có<br /> mối tương quan đồng biến chặt giữa mức kiểm soát hen theoGINA với điểm ACT (r = 0, 659; p < 0,001), giữa<br /> FEV1 với điểm ACT (r=0,583; p < 0,001) và giữa PEF với ACT (r=0, 676; p < 0,001). Sau 4 tuần điều trị, có 4<br /> trẻ không thay đổi mức kiểm soát hen thì điểm ACT thay đổi là 2,5 ± 2,1. Nhóm tốt lên 1 bậc có 22 trẻ và điểm<br /> ACT tăng lên là 3,5 ± 2,3. Nhóm tốt lên 2 bậc có 9 trẻ và điểm ACT tăng lên caonhất là 6,7 ± 4,4. Sự khác biệt<br /> giữa điểm ACT ở các nhóm thay đổi mức kiểm soát hen có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. Sau 12 tuần theodõi<br /> chothấy có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về điểm ACT giữa 2 nhóm thay đổi FEV1 và PEF (p < 0,05). Hầu<br /> hết bệnh nhân và gia đình đều chorằng ACT là bộ công cụ thuận tiện, có thể giúp họ tự đánh giá mức kiểm<br /> soát của mình.<br /> Kết luận: ACT là bộ công cụ đơn giản, có giá trị trong theodõi điều trị dự phòng hen ở trẻ em.<br /> Từ khóa: Test kiểm soát hen; mức kiểm soát hen.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> VALUE OF ASTHMA CONTROL TEST IN FOLLOWING UP ASTHMA CONTROL TREATMENT IN<br /> CHILDREN<br /> Nguyen Tien Dung, Ngo Thi Xuan<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 14 - Supplement of No 4 - 2010: 123 - 128<br /> Background: Asthma Control Test (ACT) has been used tofollow up asthma control treatment in children<br /> in some countries, but not in Vietnam.<br /> Objective: Tomeasure value of ACT in following up asthma control treatment and survey attitude of<br /> patients and their families with ACT.<br /> Method: Descriptive study; duration of following up of each patient tobe 12 weeks and each patient were<br /> examined 4 times in every 4 weeks; ACT has been used toevaluate level of asthma control. Surveying attitude of<br /> patients and their families were carried out by questionnaires.<br /> Results: During from January toNovember 2007, seventy twoasthma children 6-15 years of age had been<br /> studied. After 4 weeks of preventative treatment, there were closed correlation between levels of asthma control by<br /> GINA with ACT (r = 0.659; p < 0.001) and between FEF with ACT (r = 0.676; p < 0.001). There were 4 patients<br /> * Khoa Nhi bệnh viện Bạch Mai Hà Nội, ** Khoa Nhi bệnh viện Tỉnh Bắc Ninh<br /> Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Tiến Dũng, ĐT: 0913518596,<br /> Email: dung7155@yahoo.com<br /> <br /> Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> 1<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> without change of asthma control and they had change of ACT points to be 2.5 ± 2.1. There were 22 patients with<br /> improving 1 level of asthma control and they had increasing change of ACT points to be 3.5 ± 2.3. There were 9<br /> patients with improving 2 level of asthma control and they had highest increasing change of ACT points to be 6.7<br /> ± 4.4. (P10%, là các nhóm có FEV1 ở thời điểm sau 12<br /> tuần so với thời điểm sau 4 tuần tăng ≤ 10% và<br /> >10%. Kết quả bảng 3 cho thấy sự khác biệt<br /> giữa sự thay đổi điểm ACT trong quá trình<br /> điều trị ở 2 nhóm thay đổi giá trị FEV1 là có ý<br /> nghĩa thống kê với p < 0,05.<br /> <br /> bệnh nhân và gia đình (5%) cho rằng tự mình<br /> đánh giá và theo dõi mức độ ổn định của bệnh<br /> thì không chính xác, thường cho điểm cao hơn,<br /> trong đó có những câu hỏi khó đánh giá nhất là<br /> câu số 5 (3%).<br /> <br /> Bảng 4: Phân bố sự thay đổi điểm ACT và giá trị của<br /> PEF<br /> <br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi tất cả các<br /> bệnh nhân đều được điều trị dự phòng cùng<br /> một loại thuốc (Seretide), liều lượng theo tuổi<br /> và theo bậc hen. Sau 12 tuần, có 35 bệnh nhân<br /> được theo dõi liên tục để đánh giá sự thay đổi<br /> điểm số của ACT có tương quan với sự thay<br /> đổi của mức kiểm soát hen theo GINA, FEV1,<br /> PEF và sự thay đổi này phân biệt được các<br /> nhóm bệnh nhân thay đổi về bậc hen và chức<br /> năng hô hấp sau điều trị dự phòng. Theo kết<br /> quả ở bảng 1 cho thấy, sự thay đổi của ACT<br /> có mối tương quan đồng biến, chặt, có ý<br /> nghĩa thống kê với sự thay đổi mức độ kiểm<br /> soát hen theo tiêu chuẩn của GINA (r = 0,659;<br /> p < 0,001). Nghiên cứu của Schartz M và cộng<br /> sự cũng phù hợp với kết quả nghiên cứu của<br /> chúng tôi, tương quan có ý nghĩa thống kê<br /> giữa sự thay đổi của ACT với sự thay đổi của<br /> điểm cho của bác sỹ chuyên khoa (r = 0,44; p <<br /> 0,001). Các tác giả còn so sánh ACT với bộ câu<br /> hỏi về kiểm soát hen (ACQ: Asthma Control<br /> Questionnaire) đã chỉ ra tương quan có ý<br /> nghĩa thống kê giữa ACT với ACQ(10). So với<br /> ACQ, cũng là bộ công cụ để đánh giá mức độ<br /> kiểm soát hen thì ACT đơn giản và dễ áp<br /> dụng hơn(11).<br /> <br /> PEF<br /> <br /> Cải thiện ≤<br /> Cải thiện<br /> p<br /> 10% (n = 10) >10% (n = 25)<br /> Thay ñổi ñiểm ACT 2,8 ± 1,1<br /> 4,9 ± 2,6<br /> < 0,05<br /> trung bình<br /> <br /> Kết quả bảng 4 cho thấy, nhóm có sự thay<br /> đổi giá trị của PEF trên 10% có 25 bệnh nhân<br /> chiếm tỷ lệ 71,4%, cao hơn so với nhóm có sự<br /> thay đổi giá trị của PEF dưới 10% (28,6%) và sự<br /> thay đổi điểm ACT trung bình cũng cao hơn rõ<br /> rệt (4,9 ± 2,6). Sự khác biệt giữa sự thay đổi điểm<br /> ACT ở 2 nhóm thay đổi giá trị của PEF là có ý<br /> nghĩa thống kê với p < 0,05.<br /> Trong quá trình nghiên cứu chúng tôi điều<br /> tra thái độ của bệnh nhân và gia đình theo bảng<br /> câu hỏi thăm dò lấy ý kiến.<br /> Bảng 5: Thái độ của bệnh nhân với ACT<br /> Thông số<br /> Đơn giản, dễ sử dụng<br /> Tự mình ñánh giá mức ñộ ổn<br /> ñịnh của bệnh<br /> Tự theo dõi mức ñộ ổn ñịnh của<br /> bệnh<br /> Thuận tiện cho việc theo dõi lâu<br /> dài<br /> Không tốn kém<br /> Mất ít thời gian<br /> <br /> Số lượng<br /> N=72<br /> 70<br /> 61<br /> <br /> Tỷ lệ(%)<br /> <br /> 60<br /> <br /> 83<br /> <br /> 71<br /> <br /> 99<br /> <br /> 71<br /> 61<br /> <br /> 99<br /> 85<br /> <br /> 97<br /> 85<br /> <br /> Kết quả bảng 5 cho thấy, đa số bệnh nhân và<br /> gia đình đều cho rằng ACT là bộ công cụ để<br /> đánh giá mức độ kiểm soát hen thuận tiện cho<br /> việc theo dõi lâu dài và ít tốn kém (99%), đơn<br /> giản, dễ sử dụng (97%). Bệnh nhân và gia đình<br /> tự mình có thể đánh giá được mức độ ổn định<br /> của bệnh và mất ít thời gian (85%), tự theo dõi<br /> mức độ ổn định của bệnh (83%). Chỉ một số ít<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Kiểm định giá trị theo dõi và điều trị dự<br /> phòng của ACT<br /> <br /> Bảng 1 cũng cho thấy tương quan giữa sự<br /> thay đổi điểm số của ACT với sự thay đổi của<br /> FEV1 (r = 0,58), tương quan giữa sự thay đổi<br /> điểm số của ACT với sự thay đổi giá trị của PEF<br /> (r = 0,67). Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cũng<br /> tương tự như nghiên cứu của Schartz M và cộng<br /> sự, tương quan có ý nghĩa thống kê giữa sự thay<br /> đổi của ACT với sự thay đổi giá trị của FEV1 (r =<br /> 0,29; p < 0,001)(10). Các nghiên cứu của các tác giả<br /> <br /> 4Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> khác trên trẻ em hen phế quản tại Trung quốc,<br /> Nhật bản và Singapore cũng cho kết quả tương<br /> tự với chúng tôi(1,2,3,12). Như vậy, sử dụng ACT ở<br /> những nơi không có điều kiện đo chức năng hô<br /> hấp, cũng đánh giá được mức ổn định của bệnh<br /> theo thời gian.<br /> Sau 12 tuần điều trị dự phòng không có bệnh<br /> nhân nào bậc hen xấu đi, giữ nguyên bậc có 4<br /> bệnh nhân, đa số là bệnh nhân tốt lên 1 bậc<br /> chiếm tỷ lệ 63%. Sự khác biệt giữa sự thay đổi<br /> điểm ACT trung bình ở các nhóm thay đổi bậc<br /> hen là có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. Các<br /> nghiên cứu của Robert A. Nathan và cộng sự,<br /> của Schartz M và cộng sự, khi nghiên cứu kiểm<br /> định dài hạn về ACT trên lâm sàng cũng chỉ ra<br /> rằng sau 12 tuần theo dõi bệnh nhân thì sự thay<br /> đổi điểm ACT trung bình phân biệt được các<br /> nhóm thay đổi bậc hen (p < 0,05)(7,10).<br /> Kết quả bảng 3 cho thấy có sự khác biệt có ý<br /> nghĩa thống kê giữa điểm ACT trung bình ở 2<br /> nhóm cải thiện giá trị của FEV1 với p < 0,05. Hay<br /> nói cách khác, ACT phân biệt được các nhóm<br /> bệnh nhân cải thiện về giá trị của FEV1. Kết quả<br /> này của chúng tôi cũng tương tự như của các tác<br /> giả khác(10). Bảng 4 cũng cho kết quả tương tự về<br /> mối tương quan giữa thay đổi ACT trung bình<br /> với PEF ở cả 2 nhóm.<br /> Như vậy ACT không những phân biệt được<br /> các nhóm bệnh nhân cải thiện về giá trị của FEV1<br /> mà còn phân biệt được các nhóm bệnh nhân cải<br /> thiện về giá trị của PEF. Điều này nói lên rằng<br /> bệnh nhân có thể tự theo dõi mức độ ổn định<br /> của bệnh bằng ACT tại nhà khi không có điều<br /> kiện đi khám bệnh và đo chức năng hô hấp. Tuy<br /> nhiên theo một nghiên cứu khác lại cho thấy<br /> không nên đánh giá quá cao một chỉ số nào, kể<br /> cả các xét nghiệm hay thăm dò chức năng hô<br /> hấp trong theo dõi hen ở trẻ em mà tốt nhất là<br /> cần phải tổng hợp nhiều yếu tố(4).<br /> <br /> (99%), đơn giản, dễ sử dụng (97%), tự mình<br /> đánh giá mức độ ổn định của bệnh và mất ít<br /> thời gian (85%), tự theo dõi mức độ ổn định<br /> của bệnh (83%).<br /> Như vậy ACT được người bệnh chấp nhận<br /> và tin tưởng, đơn giản, dễ sử dụng, thuận tiện để<br /> người bệnh có thể tự đánh giá mức độ kiểm soát<br /> hen của mình khi không có điều kiện đi khám<br /> định kỳ và đo chức năng hô hấp.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> ACT đáp ứng được với các biến đổi của tình<br /> trạng kiểm soát hen và chức năng hô hấp theo<br /> thời gian đồng thời cũng phân biệt được các<br /> nhóm khác nhau về sự thay đổi bậc hen theo<br /> GINA, giá trị FEV1 và PEF.<br /> ACT là bộ công cụ đơn giản, dễ áp dụng,<br /> được bệnh nhân và gia đình chấp nhận và tin<br /> tưởng để có thể tự đánh giá mức độ kiểm soát<br /> hen của mình khi không có điều kiện đi khám<br /> định kỳ.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> Thái độ của bệnh nhân với ACT<br /> Từ kết quả ở bảng 5 cho thấy, đa số bệnh<br /> nhân và gia đình đều cho rằng ACT là bộ công<br /> cụ để đánh giá mức độ kiểm soát hen thuận<br /> tiện cho việc theo dõi lâu dài và ít tốn kém<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 9.<br /> <br /> 10.<br /> <br /> Asano M, Sugiura T, Miura K, Torii S, Ishiguro A, (2006):<br /> Reliability and validity of the self-report Quality of Life<br /> Questionnaire for Japanese School-aged Children with<br /> Asthma (JSCA-QOL v.3). Allergol Int. 55(1):59-65.<br /> Chen HH, Wang JY, Jan RL, Liu YH, Liu LF, (2008): Reliability<br /> and validity of childhood asthma control test in a population<br /> of Chinese asthmatic children. Qual Life Res. 17(4):585-93.<br /> Chong LY, Chay OM, Shu-Chuen L, (2006): Is the childhood<br /> asthma questionnaire a good measure of health-related<br /> quality of life of asthmatic children in Asia?: validation among<br /> paediatric<br /> patients<br /> with<br /> asthma<br /> in<br /> Singapore.<br /> Pharmacoeconomics. 24(6):609-21<br /> Gandhi RK, Blaiss MS, (2006): What are the best estimates of<br /> pediatric asthma control? Curr Opin Allergy Clin Immunol.<br /> 2006 Apr; 6(2):106-12.<br /> GINA. Pocket guide for asthma management and prevention<br /> in children, p1-28; 2006<br /> Love AS, Spiegel J, (2006): “The Inner –City Asthma<br /> Intervention tool kit: best practices and lessons learned”, Ann<br /> Allergy Asthma Immunol (Suppl 1); p 36 – 39<br /> Nathan RA, Sorkness CA, Kosinski M, (2004): “Development<br /> of the asthma control test: a survey for assessing asthma<br /> control”, Allergy Clin Immunol: 113 (1): p 59-65.<br /> Nguyễn Tiến Dũng, (2008): Đánh giá mức độ kiểm soát hen<br /> phế quản trẻ em bằng test kiểm soát hen. Y học thành phố Hồ<br /> chí Minh; Tập 12; Phụ bản của số 4*; Tr 218-222.<br /> Patton J, (2001): “Management of Chronic Asthma in<br /> Children”. Manual of asthma management, 2th Edison. p339398.<br /> Schatz M, Sorkness CA, Li JT, (2006). “Asthma Control Test:<br /> Reliability, validity, and responsiveness in patients not<br /> <br /> Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> 5<br /> <br />