zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Y Tế - Sức Khoẻ

» Sức khỏe trẻ em

Giá trị tiên lượng của chỉ số sốc hiệu chỉnh ở trẻ sốc sốt xuất huyết Dengue

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Báo xấu

9
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Giá trị tiên lượng của chỉ số sốc hiệu chỉnh ở trẻ sốc sốt xuất huyết Dengue mô tả đặc điểm lâm sàng, SIPA, cận lâm sàng, điều trị ở trẻ sốc sốt xuất huyết Dengue tại bệnh viện Nhi Đồng 1; Xác định mối liên quan giữa SIPA với các đặc điểm điều trị và kết cục của bệnh nhân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giá trị tiên lượng của chỉ số sốc hiệu chỉnh ở trẻ sốc sốt xuất huyết Dengue

HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT MỞ RỘNG BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 2 LẦN THỨ 30 NĂM 2023 GIÁ TRỊ TIÊN LƯỢNG CỦA CHỈ SỐ SỐC HIỆU CHỈNH Ở TRẺ SỐC SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE Lê Phước Truyền1,2, Quan Minh Phú2, Dương Hà Khánh Linh3, Trần Thành Vinh3, Phùng Nguyễn Thế Nguyên1,2 TÓM TẮT 35 Kết luận: các trẻ có SIPA bất thường ở thời Đặt vấn đề - mục tiêu: Chẩn đoán sớm sốc điểm T5 diễn tiến nặng hơn, có nguy cơ thở máy giúp cải thiện tỉ lệ tử vong ở trẻ sốc sốt xuất và tử vong cao hơn so với các trẻ có SIPA bình huyết dengue (SXHD). Chỉ số sốc hiệu chỉnh ở thường. trẻ em (SIPA) đơn giản, hữu ích trong chẩn đoán, Từ khoá: sốc, chỉ số sốc hiệu chỉnh ở trẻ em, đánh giá sốc. Nghiên cứu này: (1) mô tả đặc sốt xuất huyết dengue, SIPA điểm lâm sàng, SIPA, cận lâm sàng, điều trị ở trẻ sốc SXHD tại bệnh viện Nhi Đồng 1 (BVNĐ1); SUMMARY (2) xác định mối liên quan giữa SIPA với các đặc VALUES OF PEDIATRIC AGE- điểm điều trị và kết cục của bệnh nhân. ADJUSTED SHOCK INDEX IN Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: CHILDREN WITH DENGUE SHOCK Nghiên cứu theo dõi dọc các trẻ sốc SXHD trong SYNDROME thời gian từ tháng 01/2021 đến 12/2022, ghi nhận Background: Early diagnosis of shock các dấu hiệu lâm sàng, cận lâm sàng các thời improves the mortality rate in children with điểm T0, T5 và theo dõi đến khi bệnh nhân xuất dengue shock syndrome (DSS). The pediatric viện. age-adjusted shock index (SIPA) is a simple and Kết quả: Có 107 trẻ sốc SXHD với 25 trẻ useful tool for diagnosing and evaluating shock. phải thở máy, 13 trẻ tử vong. Tỉ lệ trẻ có SIPA This study aims to (1) describe the clinical bất thường ở thời điểm T0 và T5 lần lượt là characteristics, SIPA, paraclinical findings, and 89,7% và 33,6%. ở thời điểm T5, các trẻ có SIPA treatment in children with DSS at Children's bất thường có tỉ lệ thở máy cao hơn so với trẻ có Hospital 1; (2) determine the relationship SIPA bình thường (47% so với 11%). Nhóm trẻ between SIPA with treatment characteristics, as có SIPA bất thường có tỉ lệ tử vong cao hơn 7 lần well as patient outcomes. so với nhóm trẻ có SIPA bình thường. Methods: A longitudinal study was conducted on pediatric patients with DSS, documenting clinical signs and symptoms at T0, 1 Đại học Y Dược TP.HCM T5, and follow-up until discharge. 2 Bệnh viện Nhi Đồng Results: A total of 107 children with DSS 3 Bệnh viện Chợ Rẫy 1 were included, with 25 patients requiring Chịu trách nhiệm chính: Lê Phước Truyền mechanical ventilation and 13 deaths. The SĐT: 0938521370 prevalence of abnormal SIPA at T0 and T5 was Email: dr.letruyen@ump.edu.vn 89.7% and 33.6%, respectively. At T5, patients Ngày nhận bài: 23/8/2023 with abnormal SIPA had a higher proportion of Ngày phản biện khoa học: 25/8/2023 mechanical ventilation compared to those with Ngày duyệt bài: 29/8/2023 268
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 530 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2023 normal SIPA (47% vs. 11%). The group of Chỉ số sốc cũng có thể hữu ích trong dự patients with abnormal SIPA had a sevenfold đoán nguy cơ tử vong ở trẻ chấn thương, higher mortality rate compared to the group with xuất huyết, sốc nhiễm khuẩn [8]. Tuy nhiên, normal SIPA. tần số tim và huyết áp tâm thu thay đổi theo Conclusion: Pediatric patients with abnormal SIPA at T5 exhibited a more severe lứa tuổi của trẻ nên đánh giá SI ở trẻ em khác disease progression, a higher risk of mechanical với người lớn, cần phải hiệu chỉnh tần số tim, ventilation, and a higher mortality rate compared huyết áp và SI theo tuổi như bảng 1. Mặc dù to those with normal SIPA. vậy, nhiều nghiên cứu cũng cho thấy SI và Keywords: shock, pediatric age-adjusted đặc biệt chỉ số sốc hiệu chỉnh ở trẻ em shock index, dengue hemorrhagic fever, SIPA (pediatric age-adjusted shock index - SIPA) có giá trị trong dự đoán, tiên lượng bệnh I. ĐẶT VẤN ĐỀ nhân chấn thương, xuất huyết và các lý nội Sốt xuất huyết dengue (SXHD) ảnh khoa như nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi [7]. hưởng khoảng 1/3 dân số thế giới với Hiện chưa có các nghiên cứu mô tả chỉ số 500,000 người nhập viện hàng năm, chủ yếu SI và SIPA ở trẻ SXHD. Chúng tôi thực hiện là trẻ em. Riêng tại Việt nam, có hơn nghiên cứu này nhằm đánh giá vai trò của chỉ 367,000 trường hợp nhiễm dengue và 140 số sốc và chỉ số sốc hiệu chỉnh cho trẻ em trường hợp tử vong trong năm 2022, số tử trên bệnh nhân sốc SXH-D. vong này cao gấp năm lần so với năm 2021 [4]. Trong nghiên cứu của Nguyễn Minh II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Tiến và cộng sự, tử vong ở các bệnh nhi Chúng tôi tiến hành nghiên cứu mô tả SXHD chủ yếu liên quan đến sốc [3]. Do đó, theo dõi dọc tất cả trẻ được chẩn đoán sốc việc chẩn đoán sớm, đánh giá mức độ sốc ở SXHD theo hướng dẫn chẩn đoán của Bộ Y trẻ SXHD là quan trọng, giúp cải thiện tử Tế có NS1 (+) hoặc ELISA IgM Dengue (+) vong. Có nhiều phương pháp giúp phát hiện trong thời gian nghiên cứu từ tháng 01/2021 sốc sớm, các phương pháp càng đơn giản thì đến tháng 12/2022 thoả tiêu chí chọn mẫu tại càng có giá trị trong thực hành lâm sàng. khoa HSTC-CĐ. Ghi nhận các dấu hiệu lâm Chỉ số sốc (shock index - SI), được tính sàng, cận lâm sàng ở các thời điểm nhập bằng cách chia nhịp tim cho huyết áp tâm khoa Cấp Cứu (CC) (T0), 5 giờ sau (T5) và thu, là yếu tố giúp dự đoán nguy cơ bệnh tật theo dõi đến khi bệnh nhân xuất viện; tính và tử vong ở những bệnh nhân có rối loạn giá trị SI và SIPA ở các thời điểm T0 và T5. huyết động như các bệnh nhân chấn thương Giá trị SIPA sẽ được phân loại là bình hoặc xuất huyết. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra thường hoặc bất thường theo bảng 1. Các kết ưu điểm của SI và sự thay đổi của SI theo cục được ghi nhận là tử vong, thở máy, thời thời gian trong tiên lượng bệnh ở người lớn gian nằm viện. [6]. 269
HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT MỞ RỘNG BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 2 LẦN THỨ 30 NĂM 2023 Bảng 1: Tần số tim, huyết áp tâm thu và ngưỡng SIPA theo tuổi [5] Tuổi Tần số tim (lần/phút) Huyết áp tâm thu (mmHg) Ngưỡng SIPA 1-3 70-110 90-110 1,2 4-6 65-110 90-110 1,2 7-12 60-100 100-120 1 >12 55-90 100-135 0,9 Nghiên cứu cũng loại trừ các trường hợp thành phố Hồ Chí Minh, số quyết định trẻ có bệnh nền tim mạch, cường giáp, đang 38/HĐĐĐ-ĐHYD ngày 27/01/2021. điều trị thuốc như: insulin, steroid, estrogen, hormon tăng trưởng, hormon tuyến giáp. Các III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU dữ liệu sau khi thu thập vào bệnh án mẫu sẽ Trong khoảng thời gian nghiên cứu từ được mã hóa và nhập và xử lý bằng phần 01/01/2021 đến 31/12/2022, có tổng cộng 107 mềm SPSS 26.0. Các biến số định tính được bệnh nhi sốc SXHD thoả tiêu chuẩn chọn mẫu tính tần số và tỉ lệ phần trăm, các biến số trong đó có 25 trường hợp phải thở máy, định lượng được tính trung bình và độ lệch chiếm 23%. Tuổi trung vị của dân số trong chuẩn hoặc trung vị và khoảng tứ vị. So sánh nghiên cứu là 9 tuổi (6,4; 11,7); nam nhiều tỷ lệ bằng phép kiểm chi bình phương và hơn nữ với tỉ lệ nam/nữ = 1,5/1. Không có sự phép kiểm Fisher, so sánh trung bình bằng t- khác biệt có ý nghĩa thống kê về tuổi và giới test, so sánh trung vị bằng phép kiểm Mann- giữa nhóm thở máy và không thở máy. Có 13 Whitney. Các thông tin thu thập trong nghiên bệnh nhi tử vong trong nghiên cứu, chiếm tỉ lệ cứu được sự chấp thuận của bệnh nhi và 12,1%, toàn bộ các trẻ này thuộc nhóm thở người nhà. Nghiên cứu này được chấp thuận máy. Các đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng bởi hội đồng đạo đức của Đại học Y Dược được mô tả ở bảng 2. Đặc điểm lâm sàng – cận lâm sàng Bảng 2: Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của dân số nghiên cứu Đặc điểm Nhóm chung Không thở máy Thở máy P N 107 82 25 Sốc lúc nhập viện 64,5% 65.9% 60% 0,6 Độ 4 36% 27% 68%
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 530 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2023 pH 7,47 (7,42; 7,5) 7,48 (7,45; 7,52) 7,37 (7,25; 7,46)
HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT MỞ RỘNG BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 2 LẦN THỨ 30 NĂM 2023 không thở máy; ngược lại SIPA bất thường ở khoa Cấp Cứu khoảng 5 giờ (4; 6,5), sau đó thời điểm T5 thì có sự khác biệt giữa hai bệnh nhân được chuyển khoa HSTC-CĐ. nhóm trẻ này. Thời gian điều trị trung vị tại SIPA tại thời điểm T5 Bảng 3: So sánh giữa 2 nhóm có SIPA bình thường và bất thường ở thời điểm T5 SIPA bình thường SIPA bất thường So sánh (N) Chung P (71) (36) Tuổi 8,6 9,3 7,4 0.02 Tổng dịch (ml/kg) 251 211 331
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 530 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2023 Hình 1: Nguy cơ thở máy và tử vong dựa trên SIPA ở các thời điểm (TM’ T5 & TV’ T5: nguy cơ thở máy và tử vong dựa trên SIPA ở thời điểm T5 nếu SIPA ở T0 bất thường) IV. BÀN LUẬN nhập HSTC-CĐ có SIPA bất thường thì Nhiều nghiên cứu đã cho thấy vai trò của lượng dịch trung bình còn nhiều hơn nữa với SIPA trong dự đoán nguy cơ bệnh tật và tử 311 ml/kg trong trong thời gian 46,5 giờ; vong ở trẻ em trong chấn thương, nhiễm ngược lại với các bệnh nhân nhập HSTC-CĐ trùng, sốc [5], [7]; nghiên cứu này một lần với SIPA bình thường, thì lượng dịch truyền nữa khẳng định vai trò của SIPA trong tiên trung bình là 211 ml/kg. Ở đây có thể thấy lượng bệnh nhân sốc SXHD. Như đã mô tả rằng, việc đánh giá SIPA ở thời điểm T5 góp trong bảng 3, các trẻ có SIPA bất thường ở phần dự đoán diễn tiến tiếp theo của bệnh thời điểm 5 giờ sau nhập viện có tổng lượng nhân và hỗ trợ điều trị. dịch truyền chống sốc lớn hơn, thời gian Tuy nhiên SIPA lúc nhập CC không cho chống sốc dài hơn và tốc độ dịch truyền thấy có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về tỉ chống sốc cao hơn so với các trẻ có SIPA lệ thở máy, tử vong điều này có thể được lý bình thường lúc nhập HSTC-CĐ. Tổng giải cho dù bệnh nhân nhập viện trong tình lượng dịch truyền chống sốc trung bình trong trạng sốc với SIPA bất thường nhưng nếu nghiên cứu là 251 ml/kg, trong thời gian 40,4 đáp ứng tốt với điều trị, SIPA cải thiện và giờ. Lượng dịch truyền này cao hơn so với sau 5 giờ trở thành bình thường thì tiên nghiên cứu trước đó của Võ Duy Minh và lượng bệnh nhân tốt, tránh nguy cơ đặt nội cộng sự với tổng lượng dịch truyền là 163 khí quản và tử vong. Tuy nhiên, có một bệnh ml/kg trong 31 giờ [1]. Các bệnh nhân trong nhân có SIPA lúc nhập CC và HSTC-CĐ nghiên cứu của chúng tôi nặng hơn với tỉ lệ bình thường nhưng tử vong trong nghiên nhóm sốc nặng cao hơn, lượng dịch chống cứu; đây là một bệnh nhân có tổn thương gan sốc nhiều hơn, thời gian chống sốc dài hơn nặng, suy gan cấp ngay từ đầu với men gan và tốc độ dịch chống sốc trung bình cao hơn, AST = 3111 U/L và tiếp tục tăng cao sau tỉ lệ thở máy cao hơn. Ngoài ra, khi phân tích nhập viện. Các trẻ tổn thương gan và suy đa dưới nhóm, chỉ phân tích các bệnh nhân lúc 273
HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT MỞ RỘNG BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 2 LẦN THỨ 30 NĂM 2023 cơ quan thường có nguy cơ tử vong cao dù máy. Điều này có thể được giải thích là các được điều trị hỗ trợ tích cực [2]. trẻ SXHD nhập viện với tình trạng sốc nhưng Tử vong ở các bệnh nhân SXHD chủ yếu được điều trị kịp thời và đáp ứng với điều trị liên quan đến sốc, điều này được xác định thì có tiên lượng tốt, không phải đặt nội khí qua nhiều nghiên cứu [2], [3]. Bên cạnh đó quản thở máy. Ngược lại, nhóm trẻ thở máy trong quá trình điều trị các bệnh nhân sốc có SI lúc nhập HSTC-CĐ cao hơn có nghĩa SXHD, việc đặt nội khí quản giúp thở là hữu thống kê (SI = 1,26 với 0,9; p < 0,001) và ích giúp kiểm soát đường thở và thông khí đồng thời sau khi hiệu chỉnh theo tuổi thì cho bệnh nhân, hỗ trợ điều trị sốc. Tuy nhiên, SIPA ở HSTC-CĐ cũng có tỉ lệ bất thường sau khi chuyển từ thông khí áp lực âm sang cao hơn ở nhóm thở máy so với nhóm không thông khí áp lực dương với máy thở sẽ làm thở máy (68% so với 23%; p < 0,001). ảnh hưởng áp lực trong lồng ngực qua đó ảnh Nghiên cứu chỉ ra rằng các bệnh nhân có hưởng lượng máu trở về tim, điều này là chỉ số SIPA bất thường ở thời điểm nhập quan trọng trong hồi sức sốc các bệnh nhân khoa HSTC-CĐ được chống sốc tích cực hơn có giảm thể tích như sốc SXHD. Nghiên cứu với tốc độ dịch truyền nhanh hơn, tổng lượng cũng cho thấy các bệnh nhân thở máy có tỉ lệ dịch truyền nhiều hơn và thời gian truyền tử vong khác biệt có ý nghĩa so với các bệnh dịch kéo dài hơn so với các bệnh nhân có chỉ nhân không tử vong. Do đó, chúng tôi chia số SIPA bình thường ở thời điểm nhập dân số thành hai nhóm có thở máy và không HSTC-CĐ. Ngoài ra, các bệnh nhân này thở máy để phân tích như bảng 2. Kết quả cũng có tình trạng sốc nặng hơn với kết quả cho thấy, các bệnh nhân thở máy có tỉ lệ sốc khí máu toan hơn và lactate cao hơn có nghĩa SXHD nặng nhiều hơn so với nhóm không so với nhóm có SIPA bình thường. Đồng thở máy. Như vậy các bệnh nhân sốc SXHD thời, các trẻ có SIPA bất thường lúc nhập đến sớm được điều trị kịp thời thường có tiên HSTC-CĐ cũng có nguy cơ đặt nội khí quản lượng tốt hơn, ít nguy cơ phải đặt nội khí thở máy và tử vong cao hơn so với nhóm trẻ quản thở máy hơn. ở trẻ sốc SXHD, tình có SIPA bình thường. trạng tưới máu não và tri giác của trẻ được duy trì cho đến giai đoạn trễ của sốc. Do đó, V. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ nếu trẻ sốc SXHD có kèm rối loạn tri giác Các trẻ có SIPA bất thường sau 5 giờ thường sảy ra ở giai đoạn trễ, trẻ có sốc nhập viện điều trị có nguy cơ diễn tiến nặng SXHD nặng, các trẻ này cũng có tiên lượng hơn, nguy cơ thở máy và tử vong cao hơn so nặng hơn và nguy cơ thở máy cao hơn. với các trẻ có SIPA bình thường. Các trẻ có Tương tự như trên, tần số mạch và trị số SIPA lúc nhập viện bất thường và tiếp tục huyết áp của trẻ lúc nhập CC và HSTC-CĐ bất thường sau 5 giờ điều trị sẽ có tiên lượng cũng khác biệt giữa nhóm trẻ phải thở máy nặng hơn so với các trẻ có SIPA bất thường và không thở máy sau này. Tuy nhiên chỉ số lúc nhập viện và chuyển thành SIPA bình sốc (SI) của trẻ ở CC chỉ có khác biệt ít giữa thường sau 5 giờ nhập viện điều trị. Do đó, nhóm trẻ thở máy và trẻ không thở máy (SI = cần tính toán chỉ số SI và SIPA ở các bệnh 1,27 so với 1,2; p = 0,04) và sau khi hiệu nhân sốc SXHD nhập viện và tiếp tục theo chỉnh theo tuổi (SIPA) thì không có khác biệt dõi trong quá trình điều trị. giữa hai nhóm trẻ thở máy và không thở 274
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 530 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2023 TÀI LIỆU THAM KHẢO Adjusted Predicts Morbidity and Mortality in 1. Võ Duy Minh, Phùng Nguyễn Thế Nguyên Children Admitted to the Intensive Care (2022) "Đặc điểm lâm sàng và điều trị sốc Unit". Front Pediatr, 9, 727466. sốt xuất huyết dengue ở trẻ em tại Bệnh viện 6. Y. S. Huang, I. M. Chiu, M. T. Tsai, C. F. Nhi Đồng 1 từ 2019-2020". Tạp chí Y học Lin, C. F. Lin (2021) "Delta Shock Index Việt Nam, trang 509 (1) During Emergency Department Stay Is 2. Nguyễn Minh Tiến, Phạm Văn Quang, Associated With in Hospital Mortality in Phùng Nguyễn Thế Nguyên và cộng sự Critically Ill Patients". Front Med (2016) "Kết quả lọc máu liên tục trong điều (Lausanne), 8, 648375. trị sốc sốt xuất huyết Dengue biến chứng suy 7. Monish Nazar, Hemanth Kumar, đa cơ quan tại khoa Hồi Sức Tích Cực Chống Madhunandan Krishnegowda, Praveen Độc Bệnh viện Nhi Đồng 1 từ năm 2004- Unki, Nandakumar Veerappa, Bharath 2016". Tạp chí Y học thành phố Hồ Chí Kumar Srinivas (2022) "Validation of the Minh, No 5, trang 248 - 255. Shock Index, Modified Shock Index, and 3. Nguyễn Minh Tiến (2016) "Phân tích các Shock Index-Paediatric age-Adjusted (SIPA) trường hợp tử vong sốt xuất huyết trẻ em trên for predicting length of stay and outcome in toàn quốc từ 2012-2015". Tạp chí Y học children admitted to a paediatric intensive thành phố Hồ Chí Minh, 20, trang 16-23. care unit". Egyptian Pediatric Association 4. Pacific World Health Organization. Gazette, 70 (1), 12. Regional Office for the Western (2023) 8. Yuki Yasaka, Robinder G. Khemani, Dengue Situation Updates 2023. WHO Barry P. Markovitz (2013) "Is Shock Index Regional Office for the Western Pacific. Associated With Outcome in Children With Manila. Sepsis/Septic Shock?". Pediatric Critical 5. K. C. Huang, Y. Yang, C. J. Li, F. J. Care Medicine, 14 (8), e372-e379. Cheng, Y. H. Huang, P. C. Chuang, I. M. Chiu (2021) "Shock Index, Pediatric Age- 275

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.