intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Giá trị trường tồn của học thuyết Mác - Lênin về chủ nghĩa xã hội và việc bổ sung, phát triển sáng tạo học thuyết đó trong thời đại ngày nay

Chia sẻ: Tưởng Trì Hoài | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

Thêm vào BST
Báo xấu
7
lượt xem 4
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết "Giá trị trường tồn của học thuyết Mác - Lênin về chủ nghĩa xã hội và việc bổ sung, phát triển sáng tạo học thuyết đó trong thời đại ngày nay" trình bày về điểm cốt lõi, nền tảng và cơ sở đầu tiên tạo nên các giá trị đó chính là phương pháp biện chứng duy vật. Điểm cốt lõi, nền tảng và cơ sở thứ hai là lý luận duy vật biện chứng về lịch sử. Điểm cốt lõi, nền tảng và cơ sở thứ ba là các tư tưởng về con người và giải phóng con người, giải phóng xã hội... Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giá trị trường tồn của học thuyết Mác - Lênin về chủ nghĩa xã hội và việc bổ sung, phát triển sáng tạo học thuyết đó trong thời đại ngày nay

  1. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” GIÁ TRỊ TRƯỜNG TỒN CỦA HỌC THUYẾT MÁC - LÊNIN VỀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI VÀ VIỆC BỔ SUNG, PHÁT TRIỂN SÁNG TẠO HỌC THUYẾT ĐÓ TRONG THỜI ĐẠI NGÀY NAY Lương Đình Hải Hội đồng Khoa học VASS, Thư ký Dự án Từ điển Bách khoa Việt Nam Tác giả liên hệ: Lương Đình Hải, email: tskhldh@yahoo.com Tóm tắt: Chủ nghĩa xã hội không phải là phát kiến của các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác - Lênin, nhưng các ông đã có công biến chủ nghĩa xã hội thành một lý luận có giá trị khoa học, giá trị tư tưởng, giá trị cách mạng và giá trị nhân văn sâu sắc. Điểm cốt lõi, nền tảng và cơ sở đầu tiên tạo nên các giá trị đó chính là phương pháp biện chứng duy vật. Điểm cốt lõi, nền tảng và cơ sở thứ hai là lý luận duy vật biện chứng về lịch sử. Điểm cốt lõi, nền tảng và cơ sở thứ ba là các tư tưởng về con người và giải phóng con người, giải phóng xã hội. Điểm cốt lõi, nền tảng và cơ sở thứ tư là các tư tưởng về xã hội xã hội chủ nghĩa, xã hội cộng sản chủ nghĩa và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Bối cảnh mới của thế giới bao hàm nhiều nội dung mới: nền kinh tế thị trường chuyển sang giai đoạn phát triển mới; các cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật (KHKT), cách mạng khoa học công nghệ (KHCN), CMCN, toàn cầu hóa và những vấn đề toàn cầu, những đặc điểm mới về phương diện chính trị, văn hóa, xã hội, an ninh... Sự nghiệp giải phóng dân tộc, bảo vệ đất nước, công cuộc đổi mới hơn 35 năm qua với những thắng lợi có ý nghĩa lịch sử là tất yếu và phù hợp với quy luật phát triển xã hội và xu thế phát triển chung của nhân loại. Đồng thời là thể hiện nổi bật, sáng chói việc vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin nói chung, chủ nghĩa xã hội nói riêng. Những thắng lợi vĩ đại đó cũng là minh chứng sáng chói sức mạnh tinh thần và sức sống mãnh liệt, giá trị trường tồn của chủ nghĩa Mác - Lênin. Sự phát triển đất nước trong bối cảnh mới đang đòi hỏi phải tiếp tục vận dụng sáng tạo, hoàn thiện, bổ sung, phát triển lý luận chủ nghĩa xã hội nói riêng và chủ nghĩa Mác - Lênin nói chung. Đó đang là xu hướng cấp thiết, rất có ý nghĩa và giá trị trong bối cảnh mới hiện nay. Từ khóa: lý luận Mác - Lênin; chủ nghĩa xã hội; bối cảnh mới; Triết học con người; Triết học xã hội. 141
  2. TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG Khái niệm “chủ nghĩa xã hội” không phải do các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin sáng tạo ra. Giống như nhiều thuật ngữ khác trong lịch sử tư tưởng nhân loại, nó được các nhà tư tưởng tạo ra trước khi chủ nghĩa Mác - Lênin ra đời rất lâu. Khi chủ nghĩa Mác ra đời, chủ nghĩa xã hội đã trở thành một học thuyết có cơ sở khoa học, dựa trên thế giới quan duy vật biện chứng, là sự tổng kết, khái quát lý luận không chỉ các thành tựu của các ngành khoa học, các tư tưởng tiến bộ của nhân loại. Lý luận đó còn là kết quả của sự tổng kết, khái quát thực tiễn lịch sử toàn thế giới. Học thuyết về chủ nghĩa xã hội của chủ nghĩa Mác - Lênin bao hàm nhiều nội dung, tư tưởng cốt lõi, quan trọng về chủ nghĩa xã hội, về sự phát triển của các hình thái kinh tế - xã hội, về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, về thời kỳ quá độ, về đấu tranh giai cấp, về nhà nước và nhà nước chuyên chính vô sản, về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân, về sở hữu và các thành phần kinh tế; về con người, về văn hóa, dân tộc, tôn giáo, gia đình,… Học thuyết về chủ nghĩa xã hội vừa là kết quả phân tích và khái quát lý luận sâu sắc, khoa học, lịch sử phát triển của xã hội loài người, đặc biệt những mâu thuẫn và cơ chế vận hành của xã hội đương thời mà các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin sống và hoạt động. Nó đồng thời bao chứa cả những kết luận logic từ những phân tích, khái quát đó tạo nên những dự báo thiên tài về xã hội xã hội chủ nghĩa tương lai mà nhân loại khát khao từ xưa đến nay. Những dự báo ấy có đầy đủ căn cứ lý luận, thực tiễn và logic chặt chẽ. Toàn bộ các nội dung tư tưởng, các nguyên lý, luận điểm và dự báo về chủ nghĩa xã hội của chủ nghĩa Mác - Lênin tạo thành một học thuyết có cấu trúc khoa học chặt chẽ, có giá trị khoa học và cách mạng, có tính tư tưởng lớn lao. Học thuyết ấy thống nhất hữu cơ trong mình nó tính chất thế giới quan duy vật biện chứng và phương pháp luận biện chứng duy vật vững chắc. Bởi vậy nó là kim chỉ nam cho tư tưởng và hành động của Đảng Cộng sản Việt Nam, là một trong những cấu phần căn bản và quan trọng nhất trong nền tảng tư tưởng của Đảng ta. Thực tiễn thế giới gần hai thế kỷ qua cho thấy học thuyết về chủ nghĩa xã hội nói riêng, chủ nghĩa Mác - Lênin nói chung đã có ảnh hưởng to lớn đến lịch sử nhân loại. Toàn bộ những thành tựu trong sự phát triển xã hội của thế giới, kể từ khi xuất hiện chủ nghĩa Mác, từ cuộc cách mạng tháng Mười Nga, đến chủ nghĩa xã hội hiện thực trong thế kỷ XX, từ phong trào công nhân đến phong trào giải phóng dân tộc, cả sự thay đổi, tiến bộ của chủ nghĩa tư bản, trực tiếp hoặc gián tiếp, đều gắn liền 142
  3. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” với chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ nghĩa xã hội. Chủ nghĩa Mác - Lênin với học thuyết về chủ nghĩa xã hội là lý luận có ảnh hưởng lớn nhất, sâu sắc nhất trong lịch sử nhân loại và sẽ còn tiếp tục ảnh hưởng sâu rộng mãi mãi trong tương lai. Trên thế giới, từ khi V.I.Lênin mất đến nay đã gần một thế kỷ trôi qua, lịch sử nhân loại đã có những đổi thay vô cùng lớn lao. Những thành tựu to lớn trong tất cả các lĩnh vực, từ kinh tế đến văn hóa, từ chính trị đến tư tưởng, từ tồn tại xã hội đến ý thức xã hội, từ cơ sở vật chất đến đời sống tinh thần, cả xã hội lẫn con người, từ các cá nhân đến cộng đồng quốc gia - dân tộc và toàn thể nhân loại, đã làm thế giới thay đổi nhanh chóng. Trong nước ta, từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập và nắm trong tay ngọn cờ giải phóng dân tộc, đến nay đã gần 100 năm. Đặc biệt, sự nghiệp xây dựng xã hội mới từ khi Đổi mới đến nay, đã hơn 35 năm, đất nước ta đã có nhiều đổi thay kỳ diệu. Trong suốt hành trình gần 100 năm qua, chủ nghĩa Mác - Lênin, trong đó có học thuyết về chủ nghĩa xã hội, luôn là nền tảng tư tưởng, là kim chỉ nam cho hành động, là thế giới quan và phương pháp luận của các hoạt động của Đảng và dân tộc, là nhân tố đảm bảo cho mọi thắng lợi của đất nước. Những biến động trong gần 200 năm lịch sử thế giới và gần 100 lịch sử Việt Nam vừa qua đã khẳng định ngày càng vững chắc các giá trị khoa học, giá trị tư tưởng, giá trị cach mạng và giá trị nhân văn sâu sắc của chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ nghĩa xã hội. Điểm cốt lõi, nền tảng và cơ sở đầu tiên tạo nên các giá trị đó chính là phương pháp biện chứng duy vật. Phương pháp biện chứng duy vật là phương pháp khoa học của triết học Mác - Lênin, tạo nên toàn bộ các hệ thống lý luận trong chủ nghĩa Mác - Lênin, trong đó có lý luận về chủ nghĩa xã hội. Bằng phương pháp đó các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác - Lênin đã xây dựng và không ngừng hoàn thiện lý luận về chủ nghĩa xã hội cũng như các hệ thống lý luận khác trong học thuyết của mình. Phương pháp biện chứng duy vật này cũng tạo nên giá trị trường tồn, sức sống mãnh liệt của chủ nghĩa Mác - Lênin, làm cho nó luôn là hệ thống mở, luôn đòi hỏi sự hoàn thiện, phát triển chứ không phải là hệ thống đóng kín, bất biến, bảo thủ, giáo điều1. Trên tinh thần đó cả C. Mác, Ph. Ăng-ghen, V.I. Lênin đều luôn bổ sung, hoàn thiện và phát triển học thuyết của mình. 1 Về điểm này chính Ph. Ăng-ghen đã viết: “Lý luận của chúng tôi là lý luận của sự phát triển, chứ không phải là giáo điều mà người ta phải học thuộc lòng và lắp lại một cách máy móc”; (C.Mác và Ph.Ăngghen Toàn Tập, 1999, 796). 143
  4. TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG Điểm cốt lõi, nền tảng và cơ sở thứ hai tạo nên các giá trị khoa học, giá trị tư tưởng, giá trị cách mạng và giá trị nhân văn sâu sắc của chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ nghĩa xã hội là lý luận duy vật biện chứng về lịch sử. Với lý luận duy vật biện chứng về lịch sử các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin đã tạo nên cuộc cách mạng không chỉ trong triết học, mà còn trong tất cả các ngành khoa học xã hội, biến chủ nghĩa xã hội từ không tưởng thành học thuyết có căn cứ, nền tảng khoa học và thực tiễn vững chắc, lô gic chặt chẽ. Điều mà trước đó không học thuyết, lý luận nào có được. Lý luận duy vật biện chứng về lịch sử đã cung cấp cho nhân loại 2, không chỉ cho các thế hệ đã và đang sống hôm nay mà cả các thế hệ tương lai, một cách nhìn mới, lý luận mới, một phương pháp khoa học mới để nghiên cứu lịch sử đời sống xã hội. Lý luận đó xác định các quy luật, các mối quan hệ căn bản, rường cột, quyết định toàn bộ sự vận động, biến đổi của lịch sử loài người, của các quan hệ xã hội. Nó là cơ sở, nền tảng lý luận, khoa học trực tiếp của chủ nghĩa xã hội, của đường lối, chủ trương của các Đảng cộng sản và phong trào công nhân thế giới trong suốt gần hai thế kỷ qua và của Đảng Cộng sản Việt Nam trong gần 100 năm qua. Lý luận duy vật biện chứng về lịch sử là một phát kiến khoa học vĩ đại của C. Mác và Ph. Ăngghen, được V.I. Lênin bổ sung, phát triển, khi tổng kết thực tiễn phong trào giải phóng dân tộc từ cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX. Phát kiến khoa học đó đã cung cấp một trong những lập trường, quan điểm, cách nhìn nhận đánh giá sự phát triển lịch sử xã hội rất khoa học, khách quan, chưa từng có trong lịch sử. Nó cũng là phương pháp khoa học để xem xét và giải quyết khoa học các hiện tượng lịch sử xã hội, không thể thay thế và có giá trị trường tồn cùng nhân loại. Điểm cốt lõi, nền tảng và cơ sở thứ ba tạo nên các giá trị khoa học, giá trị tư tưởng, giá trị cách mạng và giá trị nhân văn sâu sắc của chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ nghĩa xã hội là các tư tưởng về con người và giải phóng con người, giải phóng xã hội. Trong lịch sử tư tưởng nhân loại đã có nhiều học thuyết bàn về con người và giải phóng con người. Nhưng, chỉ có trong lý luận duy vật về lịch sử và chủ nghĩa xã hội thì các tư tưởng về con người và giải phóng con người, giải phóng xã hội mới có căn cứ duy vật, khoa học và thực tiễn vững chắc. Cùng với các bộ phận cấu thành khác của chủ nghĩa Mác - Lênin lý luận về chủ nghĩa xã hội chỉ ra cho giai cấp vô sản, nhân dân lao động và các dân tộc bị áp bức, bóc lột con đường, phương thức giải phóng con 2 chứ không chỉ riêng cho giai cấp công nhân, như một số người vẫn hiểu không đầy đủ. 144
  5. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” người, xã hội, dân tộc, thoát khỏi bất công, áp bức, bóc lột, đấu tramh cho tiến bộ xã hội. Thời kỳ C. Mác và Ph. Ăngghen sống và hoạt động là thời kỳ chủ nghĩa tư bản tự do cạnh tranh và đang tiếp tục phát triển, nhưng những mâu thuẫn xã hội, những đặc điểm và bản chất lỗi thời của nó đã bộc lộ tất cả và rõ nét. Tư sản ngày càng giàu có, vô sản ngày càng bị bần cùng hóa, phân hóa giai cấp ngày càng sâu sắc, mâu thuẫn đối kháng trong xã hội ngày càng ác liệt, đấu tranh giai cấp ngày càng quyết liệt. Cách mạng vô sản để xóa bỏ chế độ tư bản chủ nghĩa, thủ tiêu bất công, áp bức, bóc lột, giải phóng con người, giải phóng giai cấp, giải phóng xã hội là tất yếu. Đến thời kỳ V.I.Lênin sống và hoạt động, chủ nghĩa tư bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, những mâu thuẫn xã hội đó, đặc biệt là mâu thuẫn giữa chủ nghĩa đế quốc và các dân tộc thuộc địa và phụ thuộc, càng thêm gay gắt và có thêm những biểu hiện mới. V.I. Lênin, trung thành, nhất quán với lý luận duy vật về lịch sử và lý luận về chủ nghĩa xã hội, đã tổng kết thực tiễn, khái quát lý luận, vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác, lãnh đạo Cách mạng tháng Mười Nga thành công. Người đã nhấn mạnh nhiều tư tưởng mới về các vấn đề như: dân tộc độc lập, dân tộc bình đẳng, dân tộc tự quyết, liên hiệp giai cấp vô sản và các dân tộc bị áp bức… Chủ nghĩa Mác - Lênin và lý luận về chủ nghĩa xã hội của các nhà kinh điển chỉ ra con đường, phương thức giải phóng con người triệt để nhất, đầy đủ nhất và toàn diện nhất, trên tất cả các phương diện, từ chính trị đến tư tưởng, văn hóa, từ kinh tế đến xã hội, từ lao động đến phân phối, từ các quan hệ sở hữu đến các lực lượng sản xuất, từ điều kiện sống đến năng lực cá nhân, từ tồn tại xã hội đến ý thức xã hội và cá nhân. Chủ nghĩa đó cũng chỉ ra rằng giải phóng con người về phương diện chính trị - xã hội bằng việc thủ tiêu chế độ tư hữu tư nhân về tư liệu sản xuất là chưa đầy đủ, chưa triệt để. Giải phóng con người và xã hội triệt để phải bằng việc phát triển các lực lượng sản xuất đạt tới trình độ rất cao, để thoát khỏi sự phụ thuộc vào các điều kiện sống về tự nhiên và xã hội trái với bản chất và cản trở sự phát triển của con người. “Vĩnh viễn giải phóng toàn thể xã hội khỏi ách bóc lột, ách áp bức” (C.Mác và Ph.Ăngghen, 2004, 11-12). Đây là một trong những tư tưởng căn bản, cốt lõi của các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin về con người. Đấu tranh giai cấp để thay 145
  6. TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG thế chế độ sở hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất và phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa, để giải phóng con người về phương diện chính trị là nội dung quan trọng hàng đầu. Khắc phục sự tha hóa của con người và của lao động của họ, biến lao động sáng tạo trở thành chức năng thực sự của con người là nội dung có ý nghĩa then chốt. “Xã hội không thể nào giải phóng cho mình được, nếu không giải phóng cho mỗi cá nhân riêng biệt” ((C.Mác và Ph.Ăngghen, 1994, 406). Việc giải phóng những con người cụ thể là để đi đến giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc và tiến tới giải phóng toàn thể nhân loại. Giải phóng con người được quan niệm một cách toàn diện, đầy đủ, ở tất cả các nội dung và phương diện của con người, cộng đồng, xã hội và nhân loại với tính cách là các chủ thể ở các cấp độ khác nhau. Mục tiêu cuối cùng trong tư tưởng về con người của chủ nghĩa Mác - Lênin là giải phóng con người trên tất cả các nội dung và các phương diện: con người cá nhân, con người giai cấp, con người dân tộc, con người nhân loại, … (Lương, 2021, 462-463). “Sự phát triển tự do của mỗi người là điều kiện cho sự phát triển tự do của tất cả mọi người” ((C.Mác và Ph.Ăngghen, 1995a, 628). Con người là sự thống nhất giữa cá nhân và xã hội, cá nhân với giai cấp, dân tộc và nhân loại, bản chất của con người là tổng hòa các quan hệ xã hội. Do vậy, sự phát triển tự do của mỗi người tất yếu là điều kiện cho sự phát triển tự do của mọi người. Điều đó cũng có nghĩa là sự phát triển tự do của mọi người, sự phát triển của xã hội là tiền đề cho sự phát triển của mỗi cá nhân trong đó. Sự phát triển tự do của mỗi người chỉ có thể đạt được khi con người thoát khỏi sự bất công, áp bức, bóc lột, thoát khỏi tha hóa, thoát khỏi sự nô dịch, khi chế độ tư hữu các tư liệu sản xuất bị thủ tiêu triệt để, khi sự khác biệt giữa thành thị và nông thôn, giữa lao động trí óc và lao động chân tay không còn, khi con người không còn bị trói buộc bởi sự phân công lao động xã hội.... Những tư tưởng về con người và giải phóng con người trong chủ nghĩa Mác, trong lý luận về chủ nghĩa xã hội, được nói trên đây, là những tư tưởng cơ bản, đóng vai trò là “kim chỉ nam”, là cơ sở lý luận khoa học, định hướng cho các hoạt động chính trị, xã hội văn hóa và tư tưởng trong gần hai thế kỷ qua. Những tư tưởng đó, còn là tiền đề lý luận và phương pháp luận đúng đắn cho sự phát triển của các khoa học xã hội. Ngày nay, chúng vẫn tiếp tục là cơ sở, tiền đề cho các quan điểm, lý luận về con người và về xã hội, cho các khoa học hiện đại về con người nói chung. 146
  7. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” Lý luận về con người, giải phóng con người của các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin là lý luận duy vật biện chứng triệt để, mang tính khoa học và cách mạng triệt để. Nó tạo nên một trong những nội dung cơ bản của lý luận về chủ nghĩa xã hội, góp phần tạo nên cuộc cách mạng trong lịch sử tư tưởng nhân loại. Lý luận đó ngày càng được khẳng định tính đúng đắn, khoa học trong bối cảnh hiện nay và nó vẫn tiếp tục là “kim chỉ nam” cho hành động, là nền tảng lý luận cho việc nghiên cứu, giải phóng và phát triển con người, xây dựng chủ nghĩa xã hội trong hiện thực và tương lai (Lương, 2021, 464-465). So với các học thuyết khác trong lịch sử tư tưởng nhân loại về con người, giải phóng con người đây là học thuyết cách mạng nhất, triệt để nhất, khoa học nhất và nhân văn nhất cho đến nay. Bởi vậy nó có giá trị và ý nghĩa trường tồn cùng nhân loại tiến bộ. Mô hình chủ nghĩa xã hội Xô-viết là một mô hình hiện thực cụ thể. Hệ thống xã hội chủ nghĩa hiện thực sụp đổ không có nghĩa là lý luận về chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa Mác - Lênin sụp đổ. Hệ thống đó sụp đổ do nhiều nguyên nhân khác nhau. Nếu quy việc sụp đổ của hệ thống ấy chỉ cho lý luận về chủ nghĩa xã hội của chủ nghĩa Mác - Lênin là phi lý, thiếu căn cứ khoa học và thực tiễn. Lý luận về chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa Mác - Lênin vẫn luôn là kim chỉ nam, là ngọn cờ soi đường cho các giai cấp, dân tộc bị áp bức, bóc lột trên toàn thế giới đấu tranh tự giải phóng mình, giải phóng con người và xã hội. Điểm cốt lõi, nền tảng thứ tư trong lý luận về chủ nghĩa xã hội của chủ nghĩa Mác - Lênin tạo nên các giá trị khoa học, giá trị tư tưởng, giá trị cách mạng và giá trị nhân văn sâu sắc, làm cho nó có giá trị trường tồn là các tư tưởng về xã hội xã hội chủ nghĩa, xã hội cộng sản chủ nghĩa và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Sự thay thế của các hình thái kinh tế - xã hội tất yếu đi đến chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản. Đó là xã hội ngày càng tốt đẹp hơn, tự do hơn, con người và xã hội ngày càng được giải phóng, không có áp bức, bóc lột, là xã hội công bằng, dân chủ, tự do, con người phát triển toàn diện, sức sản xuất phát triển không ngừng và đạt tới trình độ cao trong chủ nghĩa cộng sản. Trong xã hội xã hội chủ nghĩa mọi người làm theo năng lực, hưởng theo lao động; còn trong xã hội cộng sản chủ nghĩa làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu. Nhiệm vụ của giai cấp vô sản sau khi giành được chính quyền là nhanh chóng tăng nhanh các lực lượng sản xuất, biến nền sản xuất thành sự liên hợp tự nguyện của các cá nhân được giải phóng, các cá nhân là những chủ thể thực 147
  8. TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG sự của xã hội. Hàng loạt các biện pháp xây dựng xã hội mới có giá trị lâu dài đã được các nhà kinh điển phân tích sâu sắc, có căn cứ khoa học và thực tiễn từ các xã hội trong lịch sử. V.I. Lênin, qua thực tiễn lãnh đạo trực tiếp cách mạng tháng Mười Nga, đã bổ sung và phát triển lý luận về chủ nghĩa xã hội bằng nhiều luận điểm tư tưởng rất căn bản và quan trọng. Khả năng thắng lợi của cách mạng vô sản, công nghiệp hóa trong chủ nghĩa xã hội, phát triển nông nghiệp và các hợp tác xã, quyền dân tộc tự quyết,… là những tư tưởng như vậy. Lý luận về chủ nghĩa xã hội của chủ nghĩa Mác - Lênin không phải là một lý luận giáo điều, khô cứng, bất biến, tuyệt đối, đóng kín. Trái lại, cũng như lý luận duy vật về lịch sử, nó luôn là hệ thống mở, luôn tiếp thu, phát triển, hoàn thiện, đổi mới, để phù hợp với thực tế và xu thế biến đổi của đời sống xã hội. Chính điều đó đã góp phần tạo nên sức sống và giá trị trường tồn của lý luận về chủ nghĩa xã hội. Không chỉ lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và lý luận về chủ nghĩa xã hội làm kim chỉ nam cho hành động, làm nền tảng tư tưởng của mình, Đảng Cộng sản Việt Nam đã vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin nói chung, chủ nghĩa xã hội nói riêng, trong bối cảnh đặc thù Việt Nam. Nhờ đó cách mạng Việt Nam đã đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Cách mạng Việt Nam càng trong khó khăn, thách thức, càng cho thấy vai trò to lớn của chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ nghĩa xã hội được Đảng giương cao, trung thành và sử dụng sáng tạo, bổ sung và phát triển. “Qua 35 năm tiến hành công cuộc đổi mới, 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, lý luận về đường lối đổi mới, về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta ngày càng được hoàn thiện và từng bước được hiện thực hóa”. Tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta là phải kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới của Đảng; kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng; bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, bình đẳng, hợp tác, cùng có lợi để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. “Đây là vấn đề mang tính nguyên tắc, có ý nghĩa sống còn đối với chế độ ta, là nền tảng vững chắc của Đảng ta, không cho phép ai được ngả nghiêng, dao động” (Ban Thời sự, 2022). 148
  9. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” Từ khi Lênin mất, đã một thế kỷ trôi qua, thế giới có rất nhiều đổi thay lớn lao và đang biến đổi với tốc độ ngày càng nhanh chóng. Thứ nhất, sau khi hệ thống xã hội xã hội chủ nghĩa sụp đổ, sự đối lập hai hệ thống kinh tế - xã hội trên thế giới đã không còn. Nền kinh tế thế giới đã bước sang giai đoạn phát triển mới với những đặc điểm và tính chất mới. Chẳng hạn: đó là nền kinh tế thị trường toàn cầu phát triển cao, ngày càng gắn kết và phụ thuộc chặt chẽ vào nhau. Mô hình kinh tế kim tự tháp đang chuyển sang mô hình kết nối mạng lưới toàn cầu. Vòng đời các sản phẩm hàng hóa ngày càng bị rút ngắn tương ứng với vòng đời các công nghệ sản xuất và dịch vụ ngày càng ngắn. Đó là tính quy luật của sự phát triển sản xuất trong nền kinh tế thị trường hiện đại. Hao mòn vô hình nhanh hơn hao mòn hữu hình. Giá trị hàng hóa hao mòn nhanh hơn giá trị sử dụng. Vòng đời công nghệ trở một trong những thước đo đặc thù, quan trọng trong sự phát triển các lực lượng sản xuất; nền kinh tế thị trường toàn cầu có vai trò định hướng nhu cầu tiêu dùng ngày càng lớn. Các công ty đa quốc gia, siêu quốc gia, toàn cầu, xuất hiện ngày càng nhiều và vị thế, quyền lực kinh tế lẫn chính trị, xã hội ngày càng lớn;… Thứ hai, hai cuộc cách mạng rất lớn trên phạm vi toàn cầu là cách mạng khoa học - kỹ thuật trước đây và cách mạng khoa học - công nghệ hiện nay đang diễn ra ngày càng mạnh mẽ kéo theo cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba và hiện đang bắt đầu cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, làm cho các lực lượng sản xuất toàn cầu phát triển nhanh chóng, đạt tới trình độ cao hơn rất nhiều thời kỳ các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin sống và hoạt động. Quá trình điện tử hóa nền sản xuất bắt đầu trong cách mạng khoa học kỹ thuật và khoa học công nghệ 3.0 vẫn đang tiếp tục hiện nay cùng với quá trình trí tuệ nhân tạo hóa đang bắt đầu trong một số nền kinh tế và xã hội hiện nay, đã và đang tạo ra rất nhiều thay đổi nhanh chóng và khó đoán định sự biến đổi xã hội trong tương lai để chuẩn bị các điều kiện và tiền đề phát triển cho các xã hội và các nền kinh tế quốc gia dân tộc. Không chỉ khoa học biến thành lực lượng sản xuất trực tiếp, mà các cuộc cách mạng trong khoa học đã trở thành nguyên nhân và động lực thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của các lực lượng sản xuất và đời sống xã hội. Ngày càng nhiều sản phẩm tiêu dùng và sản xuất, các loại công nghệ hiện đại trực tiếp đi thẳng từ các phòng thí nghiệm vào đời sống xã hội,… Thứ ba, quá trình toàn cầu hóa, khác biệt với quá trình quốc tế hóa thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, ngày càng diễn ra mạnh mẽ. Một mặt nó thúc đẩy quá trình phát 149
  10. TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG triển nền kinh tế toàn cầu bước sang giai đoạn phát triển mới nói trên, thúc đẩy cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật, cách mạng khoa học công nghệ và các cuộc cách mạng công nghiệp khác nhau đang diễn ra trong các quốc gia. Mặt khác, nó đưa đến những thay đổi mới cho đời sống kinh tế - xã hội toàn cầu và trong từng quốc gia. Hai thập kỷ vừa qua chủ nghĩa dân tộc đang trỗi dậy mạnh mẽ và có nhiều biểu hiện phức tạp. Nhưng toàn cầu hóa là xu thế không thể đảo ngược và cũng không hề giảm nhẹ, khiến cho hội nhập quốc tế trở thành phương thức phát triển của các quốc gia trong thế giới đương đại. Chưa bao giờ cấm vận lại trở thành công cụ trừng phạt kinh tế có tác động mạnh mẽ đến các quốc gia như trong thời đại hiện nay. Toàn cầu hóa làm cho nền kinh tế và cả đời sống xã hội toàn cầu càng nhanh chóng chuyển qua mô hình kết nối mạng phụ thuộc lẫn nhau chặt chẽ hơn. Quan hệ quốc gia từ kinh tế, chính trị, đến văn hóa, quốc phòng, an ninh,… trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế mang những đặc điểm khác biệt so với thời kỳ quốc tế hóa trước đây. Thế giới vẫn tiếp tục “lồi lõm” thêm sâu sắc, nhưng thế giới cũng đang “phẳng hóa” mạnh mẽ theo sự phát triển của kinh tế, của công nghiệp và công nghệ mới do các cuộc cách mạng trong khoa học, kỹ thuật và công nghệ hiện đại mang lại. Môi trường thông tin thông minh, mạng xã hội xuất hiện đóng vai trò đặc biệt, chưa từng có. Các quan hệ xã hội, quan hệ quốc tế, trong đó có các quan hệ sản xuất, đang thay đổi nhanh chóng với những khác biệt lớn so với thời kỳ C.Mác, Ph.Ăngghen và V.I. Lênin sống, hoạt động. Thứ tư, cùng với toàn cầu hóa, thế giới đang phải đối mặt với những vấn đề toàn cầu chưa từng có cả về quy mô, mức độ và tốc độ thay đổi. Đại dịch, dịch bệnh toàn cầu SARS 2003, Ebola 2014, Covid-19 hiện nay là những thí dụ. Rác thải, ô nhiễm môi trường, cả đất, nước, không khí, vũ trụ, đang ngày càng nghiêm trọng. Không gian sống của con người đang bị thu hẹp do quy mô dân số ngày càng lớn. Tình trạng cạn kiệt tài nguyên ngày càng nghiêm trọng. Cùng với ô nhiễm môi trường, dịch bệnh, nó đang đe dọa sự sống còn của loài người. Vũ khí hạt nhân, xung đột vũ trang, khủng bố, phân hóa giàu nghèo gay gắt,… đang là những vấn đề toàn cầu nan giải. Dù có sự cố gắng và nỗ lực cao độ của cộng đồng quốc tế nhiều thập kỷ qua, nhưng, chúng chưa hề thuyên giảm, đang đe dọa nhiều quốc gia, các khu vực và nhân loại nói chung. 150
  11. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” Thứ năm, hàng loạt những thay đổi, những đặc điểm mới của thế giới đương đại về phương diện chính trị, văn hóa, xã hội, an ninh xuất hiện trong khoảng 100 năm gần đây, đặc biệt là 50 năm vừa qua, cũng góp phần tạo nên diện mạo khác biệt của đời sống nhân loại trên quy mô toàn cầu. Phong trào công nhân đang lắng dịu, dù mâu thuẫn xã hội, mâu thuẫn giai cấp không hề giảm bớt. Thế giới từ hai cực đối lập chuyển thành đơn cực ngay sau khi hệ thống xã hội chủ nghĩa sụp đổ và hiện đang chuyển dần thành đa cực. Diện mạo an ninh thế giới thay đổi, các hình thái phi truyền thống mới xuất hiện, chưa từng có trong lịch sử. Văn hóa trở thành sức mạnh mềm ngày càng có vai trò to lớn. Công nghiệp văn hóa, sản xuất của cải tinh thần trở thành lĩnh vực có tỷ suất lợi nhuận cao hơn sản xuất vật chất. Mâu thuẫn giữa xu thế dân tộc chủ nghĩa đang trỗi dậy và toàn cầu hóa đang ngày càng gay gắt. Các xu thế dân chủ hóa, tự do hóa, tự quyết dân tộc, chính trị đa nguyên đang có những điều kiện và tiền đề kinh tế, kỹ thuật, công nghệ, văn hóa, xã hội,… để biểu hiện và phát triển chưa từng có. Khủng hoảng không chỉ kinh tế mà cả chính trị, văn hóa, tư tưởng trên phạm vi thế giới vẫn xuất hiện nhiều hơn, gay go hơn, khó giải quyết hơn. Thời cơ cho các quốc gia phát triển nhanh, mạnh là rất lớn, nhưng thách thức, khó khăn với các nước đi sau, đi chậm cũng cực kỳ khó vượt qua. Thế giới hiện nay, ở thập niên thứ ba của thế kỷ XXI, trên nhiều phương diện, đang đi vào tương lai với tốc độ một thập niên bằng một thế kỷ ở đầu thế kỷ XVIII - XIX trước đây. Sự phát triển nhanh với những thay đổi lớn lao trong 100 năm qua đang đòi hỏi phải được tổng kết toàn diện và đầy đủ, khái quát lý luận khoa học khách quan. Với tính cách là một học thuyết khoa học, cách mạng, nhân văn, luôn luôn mở, chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ nghĩa xã hội đòi hỏi phải được bổ sung, phát triển bằng những khái quát lý luận, tổng kết thực tiễn lịch sử 100 năm qua để luôn là ngọn cờ tiên phong, là nền tảng lý luận khoa học và cách mạng của các đảng mác xít chân chính, của các tầng lớp xã hội tiến bộ. Ở nước ta, như đã nói ở trên, qua gần 4 thập niên đổi mới nhiều mô hình, cách làm hay, hiệu quả, nhiều vấn đề thực tiễn đặt ra, chưa được đồng thuận, nhiều vấn đề chưa được kết luận, tổng kết, khái quát lý luận. Bối cảnh quốc tế lẫn trong nước đang có những thay đổi nhanh và mạnh mẽ. Nền kinh tế thị trường gần 4 thập niên qua đã hình thành và có những bước phát triển ngoạn mục, đặt ra nhiều vấn đề về mô hình phát triển, về quan hệ thị trường với nhà nước, với xã hội dân sự. Công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa có nhiều thành tựu to lớn làm thay đổi nền sản 151
  12. TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG xuất và đời sống kinh tế quốc gia. Đời sống nhân dân được cải thiện căn bản, các mặt khác nhau của đời sống xã hội đều có những bước phát triển vượt bậc được cộng đồng thế giới thừa nhận và đánh giá cao. Bối cảnh mới trong nước cũng đòi hỏi sự tổng kết, khái quát lý luận thực tiễn của thành tựu và những vấn đề đang đặt ra trong quá trình xây dựng đất nước theo lý luận chủ nghĩa xã hội của chủ nghĩa Mác - Lênin. Trước hết, phải khẳng định rằng những tư tưởng, nguyên lý, luận điểm cụ thể của chủ nghĩa Mác - Lênin về chủ nghĩa xã hội vẫn đúng đắn, vẫn nguyên giá trị, phản ánh đúng thực tiễn lịch sử thời đại. Lý luận về chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa Mác - Lênin vẫn luôn mang giá trị khoa học, giá trị tư tưởng, giá trị cách mạng và giá trị nhân văn sâu sắc, và do vậy, vẫn có giá trị trường tồn. Trên một số diễn đàn lý luận, đang có thực tế là một số luận điểm, nguyên lý, tư tưởng đã bị cho là lạc hậu, lỗi thời, hoặc sai. Nhưng thực chất là do nhận thức không chính xác, không đầy đủ, cố ý hoặc vô tình thêm, bớt chủ quan, luận giải sai lầm. Nhiều luận điểm, tư tưởng lại bị vận dụng một cách giáo điều, máy móc, phi thực tế, đưa đến những hậu quả không mong muốn. Điều đó đòi hỏi phải nhận thức lại, hiểu đúng hơn tinh thần và thực chất lý luận và chủ nghĩa xã hội, vận dụng phù hợp và sáng tạo các tư tưởng, quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ nghĩa xã hội vào điều kiện lịch sử cụ thể, “phân tích cụ thể trong tình hình cụ thể” một cách sát hợp, khoa học. Chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ nghĩa xã hội được các nhà kinh điển thường xuyên bổ sung, chỉnh lý, hoàn thiện, làm vũ khí lý luận, là nền tảng tư tưởng, là công cụ đấu tranh của tầng lớp elite trong giai cấp vô sản và nhân dân lao động, là thế giới quan và phương pháp luận cho việc giải quyết các vấn đề cụ thể trong thời đại các ông. Vì thế các tư tưởng, luận điểm, nguyên lý luôn có mục tiêu, sứ mệnh cụ thể, gắn với những điều kiện lịch sử xác định. Như đã nói trên đây, bối cảnh ngày nay đã thay đổi đòi hỏi chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ nghĩa xã hội cũng phải được bổ sung, phát triển. Thực tế là có những vấn đề đương đại thời đại các nhà kinh điển chưa có, chưa được đặt ra, chưa được các ông giải quyết. Có những vấn đề đã được các ông đề cập. Nhưng ngày nay có những biểu hiện khác, do đó các luận điểm, tư tưởng về nó, dù còn giá trị, nhưng cũng cần được tiếp cận, vận dụng dưới góc nhìn mới, với những nội dung mới phù hợp hơn, sát, đúng, trúng với những biểu hiện mới đó. 152
  13. KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” Thực tiễn Việt Nam hơn 100 năm qua đang đòi hỏi việc vận dụng, bổ sung, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ nghĩa xã hội khoa học, tổng kết thực tiễn, khái quát lý luận để xác định mô hình và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam, các phương thức, phương pháp, các nguồn lực và nguyên tắc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam trong bối cảnh ngày nay. Rất nhiều vấn đề, nội dung mà thực tiễn đặt ra đang cần được giải đáp trước hết về phương diện lý luận của chủ nghĩa xã hội. Ở một phương diện khác, sự vận dụng sáng tạo, bổ sung và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ nghĩa xã hội của Đảng Cộng sản Việt Nam trong gần 100 năm qua trên phương diện đấu tranh giải phóng dân tộc và bảo vệ đất nước không chỉ là một đóng góp vĩ đại về mặt thực tiễn mà còn đặt ra yêu cầu phải khái quát, bổ sung, phát triển lý luận về chủ nghĩa xã hội. Công cuộc đổi mới hơn 35 năm qua với những thắng lợi có ý nghĩa lịch sử là tất yếu và phù hợp với quy luật phát triển xã hội và xu thế phát triển chung của nhân loại. Những thành tựu có ý nghĩa lịch sử đó là thể hiện nổi bật, sáng chói việc vận dụng sáng tạo thành công chủ nghĩa Mác - Lênin nói chung, chủ nghĩa xã hội nói riêng. Nhưng việc giải đáp, khái quát lý luận, bổ sung, phát triển lý luận con người xã hội cho hàng loạt vấn đề vẫn chưa đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Cả hai sự nghiệp thực tiễn vĩ đại đó của Đảng và dân tộc ta cũng là minh chứng sáng chói sức mạnh tinh thần và sức sống mãnh liệt, giá trị trường tồn của chủ nghĩa Mác - Lênin trong thời đại ngày nay. Nhưng cũng là minh chứng và yêu cầu việc hoàn thiện, bổ sung, phát triển lý luận chủ nghĩa xã hội nói riêng và chủ nghĩa Mác - Lênin nói chung đang rất cấp thiết, rất có ý nghĩa và giá trị trên nhiều phương diện. Ở phương diện này, bối cảnh và yêu cầu hoàn thiện, bổ sung phát triển lý luận chủ nghĩa xã hội nói riêng, chủ nghĩa Mác - Lênin đang đặt lên vai của Đảng Cộng sản, của các nhà lý luận Mác-xít sứ mệnh cao cả, mà rất khó khăn. Đảng ta đã và vẫn đang tiếp tục không chỉ vận dụng mà còn sáng tạo, bổ sung, hoàn thiện lý luận mác xít về chủ nghĩa xã hội. Công việc đó hiện đang trở thành nhiệm vụ lý luận trọng tâm cực kỳ quan trọng có ý nghĩa nâng tầm vóc, nâng cao năng lực lãnh đạo và cầm quyền của Đảng. Thành công trong lĩnh vực này sẽ là đóng góp lớn cho dòng chảy của trào lưu tư tưởng về chủ nghĩa xã hội chưa bao giờ dừng trong lịch sử nhân loại. 153
  14. TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Ban Thời sự. (2022). Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Emagazine. https://vietnamnet.vn/mot- so-van-de-ly-luan-va-thuc-tien-ve-chu-nghia-xa-hoi-va-con-duong-di-len- chu-nghia-xa-hoi-o-viet-nam-818098.html [2]. C.Mác và Ph.Ăngghen Toàn tập (Vol. 4). (1995a). Chính trị quốc gia. [3]. C.Mác và Ph.Ăngghen Toàn tập (Vol. 20). (1994). Chính trị quốc gia. [4]. C.Mác và Ph.Ăngghen Toàn tập (Vol. 21). (2004b). Chính trị quốc gia. [5]. C.Mác và Ph.Ăngghen Toàn tập (Vol. 36). (1999). Chính trị quốc gia. [6]. Đảng Cộng sản Việt Nam,. (2016). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII. Chính trị Quốc gia. [7]. Đảng Cộng sản Việt Nam. (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII (Vol. 1). Chính trị quốc gia Sự thật. [8]. Lương, Đ. H. (2011a). Góp thêm ý kiến về đổi mới mô hình và lý luận chủ nghĩa xã hội. Tạp chí Triết học, 9–2011. [9]. Lương, Đ. H. (2011b). Mô hình chủ nghĩa xã hội một số vấn đề lý luận và thực tiễn. Tạp chí triết học, 4–2011. [10]. Lương, Đ. H. (2012). Khủng hoảng kinh tế và lý luận trong khủng hoảng toàn cầu hiện nay. Tạp chí khoa học xã hội Việt Nam, 5(54). [11]. Lương, Đ. H. (2017). Cách mạng KHCN và tác động của nó đến con người và xã hội Việt Nam. Tạp chí Nghiên cứu con người, 5(92), 3–14. [12]. Lương, Đ. H. (2021). Triết học về con người. In Giáo trình triết học Mác-Lênin. Chính trị quốc gia sự thật. 154
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
17=>2