Giáo án Lịch Sử lớp 10: XÂY DỤNG VÀ PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ DÂN TỘC TRONG THẾ KỶ X - XV

Chia sẻ: Abcdef_32 Abcdef_32 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

156
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC Sau khi học xong bài học yêu cầu HS cần: 1. Về kiến thức Giúp học sinh nắm và hiểu: - Trong những thế kỷ độc lập mặc dù trải qua nhiều biến động, nhân dân ta vẫn nỗ lực xây dựng cho mình một nền văn hoá dân tộc, tiến lên. - Trải qua các triều đại Đinh - Lê - Lý - Trần - Hồ - Lê Sô ở các thế kỷ X - XV, công cuộc xây dựng văn hoá được tiến hành đều đặn nhất quán. Đây cũng là giai...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo án Lịch Sử lớp 10: XÂY DỤNG VÀ PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ DÂN TỘC TRONG THẾ KỶ X - XV

XÂY DỤNG VÀ PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ DÂN TỘC TRONG THẾ KỶ X - XV I. MỤC TIÊU BÀI HỌC Sau khi học xong bài học yêu cầu HS cần: 1. Về kiến thức Giúp học sinh nắm và hiểu: - Trong những thế kỷ độc lập mặc dù trải qua nhiều biến động, nhân dân ta vẫn nỗ lực xây dựng cho mình một nền văn hoá dân tộc, tiến lên. - Trải qua các triều đại Đinh - Lê - Lý - Trần - Hồ - Lê Sô ở các thế kỷ X - XV, công cuộc xây dựng văn hoá được tiến hành đều đặn nhất quán. Đây cũng là giai đoạn hình thành của nền văn hoá Đại Việt (còn gọi là văn hoá Thăng Long). - Nền văn hoá Thăng Long phản ánh đậm đà tư tưởng yêu nước, tự hào và độc lập dân tộc. 2. Về tư tưởng và tình cảm - Bồi dưỡng niềm tự hào về nền văn hoá đa dạng của dân tộc. - Bồi dưỡng ý thức bảo vệ các di sản văn hoá tốt đẹp của dân tộc. - Giáo dục ý thức, phát huy năng lực sáng tạo trong văn hoá. 3. Kỹ năng - Quan sát, phát hiện II. THIẾT BỊ TÀI LIỆU - DẠY HỌC
- Một số tranh ảnh nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc thế kỷ X - XV - Một số bài thơ, phú của các nhà văn học lớn. III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC 1.Kiểm tra bài cũ Câu hỏi 1: Nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Nguyên - Mông. 2.Dẫn dắt vào bài mới Từ sau ngày dành độc lập trải qua gần 6 thế kỷ lao động và chiến đấu nhân dân Việt Nam đã xây dựng cho mình một nền văn hoá đa dạng, phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc. Để thấy được những thành tựu văn hoá nhân dân ta xây dựng được từ thế kỷ X- XV chúng ta cùng tìm hiểu bài 20. 3.Tổ chức các hoạt động dạy và học trên lớp Hoạt động của thày và trò Kiến thức cơ bản HS cần nắm vững Hoạt động 1: Cả lớp, cá nhân: I. Tư tưởng tôn giáo - Trước hết giáo viên truyền đạt để học sinh nắm được: Bước sang thời kỳ độc lập trong bối ở thời kỳ độc lập nho giáo, phật cảnh có chủ quyền độc lập các giáo, đạo giáo có điều kiện phát tôn giáo được du nhập vào nước triển mạnh. ta từ thời bắc thuộc có điều kiện + Nho giáo:
phát triển. - Giáo viên có thể đàm thoại với học sinh về nho giáo để học sinh nhớ lại những kiến thức, hiểu biết về nho giáo? + PV: Nho giáo có nguồn gốc từ đâu? do ai sáng lập? Giáo lý cơ bản của nho giáo là gì. + Học sinh trình bày những hiểu biết của mình về nho giáo. + Giáo viên kết luận: Nho giáo lúc đầu cũng chưa phải là 1 tôn giáo mà là một học thuyết của Khổng Tử (ở Trung Quốc) Sau này một đại biểu của nho học là Đông Trung Thư đã dùng thuyết âm dương dùng thần học để lý giải biện hộ cho những quan điểm của Khổng Tử biến nho học thành một tôn giáo (nho giáo). + Tư tưởng quan điểm của nho giáo: đề cao những nguyên tắc
trong quan hệ xã hội theo đạo lý "Tam cương, ngũ thường" trong đó tam cương có 3 cặp quan hệ Vua - Tôi - Cha, Con, chồng, vợ. Ngũ thường là: Nhân, nghĩa, lễ, trí, tín (5 đức tính của người quân tử ) + Nho giáo du nhập vào nước ta từ thời bắc thuộc bước sang thế kỷ phong kiến độc lập có điều kiện phát triển - Giáo viên yêu cầu học sinh đọc sách giáo khoa để thấy được sự phát triển của nho giáo ở nước ta qua các thời đai Lý, Trần, Lê sô. - Học sinh theo dõi sách giáo khoa và phát biểu. - Giáo viên kết luận - Giáo viên có thể pháp vấn: Tại - Thời Lý, Trần nho giáo dần sao nho giáo và chữ Hán sớm dần trở thành hệ tư tưởng chính trở thành hệ tư tưởng chính thống của giai cấp thống trị, chi thống của giai cấp thống trị phối nội dung giáo dục thi cử
nhưng lại không phổ biến trong xong không phổ biến trong nhân nhân dân? dân. - Học sinh suy nghĩ và trả lời. - Giáo viên lý giải: Những quan điểm, tư tưởng của nho giáo đã quy định một trật tự, ky cương, đạo đức phong kiến rất quy củ, khắt khe vì vậy giai cấp thống trị đã triệt để lợi dụng nho giáo để làm công cụ thống trị, bảo vệ chế độ phong kiến. Còn với nhân dân chỉ tiếp thu khía cạnh đạo đức của nho giáo . Nhà Lê Sô nho giáo trở thành độc tôn vì lúc này nhà nước quân chủ chuyên chế đạt mức độ cao, hoàn chỉnh. - Giáo viên đàm thoại với học sinh về đạo phật: người sáng lập nguồn gốc giáo lý - Giáo viên yêu cầu học sinh theo dõi SGK để thấy được sự phát triển của phật giáo qua các
thời kỳ Lý - Trần - Lê Sô. - Học sinh theo dõi SGK và phát biểu - Giáo viên bổ sung và kết luận - Giáo viên đánh giá vai trò của - Thời Lý- Trần được phổ biến phật giáo trong thế kỷ X- XV rộng rãi, chùa chiền được xây phật giáo dữ vị trí đặc biệt quan dựng ở khắp nơi, sứ sài đông. trọng trong đời sống tinh thần - Thời Lê sô phật giáo bị hạn của nhân dân và trong triều đình chế, thu hẹp, đi vào trong nhân phong kiến, nhà nước phong dân. kiến thời Lý coi đạo phật là Quốc đạo... - Giáo viên có thể hiện sự phát triển của Phật giáo hiện nay, kề về một số ngôi chùa cổ. * Hoạt động 1: Cả lớp, cá nhân II. Giáo dục, văn học, nghệ - Giáo viên truyền đạt để học thuật: sinh năm được cả 10 thế kỷ bắc thuộc của nhân dân ta không được học hành, giáo dục không có ai quan tâm khi đó ở Trung Quốc giáo dục đã được coi trong từ thời xuân thu(thời Khổng Tử
- Khổng Tử được coi là ông tổ của nghề dạy học của Trung Quốc). - Bước vào thế kỷ độc lập nhà nước phong kiến đã quan tâm đến ngay giáo dục: - Giáo viên: Việc làm nói trên của Lý Thánh Tông có ý nghĩa gì - Học sinh trả lời: - Từ đó giáo dục được tôn vinh, - Giáo viên bổ sung, kết luận: quan tâm phát triển Thể hiện sự quan tâm của nhà nước phong kiến đến giáo dục tôn vinh nghề dạy học. - Giáo viên yêu cầu học sinh theo dõi SGK để thấy được sự phát triển của giáo dục ở thế kỷ XI - XV. - Học sinh theo dõi sách giáo khoa, phát biểu - Giáo viên nhận xét, bổ xung, kết luận về những biểu hiện của sự phát triển giáo dục
- Giáo viên có thể giải thích cho học sinh các kỳ thi hương, hội, đình. - PV: Việc dựng bia tiến sĩ có tác dụng gì? - HS quan sát hình 35 bia tiến sĩ ở văn miếu (Hà Nội) suy nghĩ trả lời. - Giáo viên nhận xét, kết luận: Việc làm này có tác dụng khuyến khích học tập đề cao những người tài giỏi cần cho đất nước. - PV: Qua sự phát triển của giáo dục thế kỷ XI - XV em thấy giáo dục thời kỳ này có tác dụng gì? - Học sinh suy nghĩ, trả lời: - Giáo viên nhận xét, kết luận: - Giáo viên có thể lý giải thêm Tác dụng của giáo dục đào tạo nội dung giáo dục chủ yếu thiên người làm quan, người tài cho về thiên văn học, triết học, thần đất nước, nâng cao dân trí, song học, đạo đức, chính trị... (Sách không tạo điều kiện cho phát giáo khoa là Tứ thư ngũ kinh). triển kinh tế.
Hầu như không có nội dung khoa học, kỹ thuật vì vậy không tạo điều kiện cho kinh tế phát triển HĐ1: 2- Phát triển văn học - Giáo viên yêu cầu học sinh theo dõi SGK để thấy được sự phát triển của văn học qua các thế kỷ. Lý giải tại sao văn học thế kỷ X - XV phát triển? - Học sinh theo dõi SGK phát biểu - Giáo viên nhận xét, bổ sung, kết luận về sự phát triển của văn học - Giáo viên có thể minh họa - Phát triển mạnh từ thời nhà thêm về vị trí phát triển của văn trần, Nhất là văn học chữ hán. học về các tài năng văn học qua Tác phẩm tiêu biểu: Hịch tướng lời nhận xét của Trần Nguyên sĩ. Đán qua một số đoạn trong hịch - Từ thế kỷ XV văn học chữ tướng sĩ, Cáo bình ngô... khẳng Hán và chữ nôm đều phát triển định sức sống bất diệt của những cùng văn thơ bất hủ.
- Pv: Đặc điểm của văn học thế kỷ XI - XV. - Học sinh: Dựa trên những kiến thức văn học đã được học kết hợp với những kiến thức lịch sử để trả lời: - Giáo viên kết luận - Đặc điểm: + Thể hiện tinh thần dân tộc, lòng yêu nước, tự hào dân tộc. + Ca ngợi những chiến công oai hùng, cảnh đẹp của quê hương đất nước. * HĐ1: Nhóm - Cá nhân: 3. Sự phát triển nghệ thuật - GV: giảng giải về lĩnh vực nghệ thuật gốm: Kiến trúc, điêu khắc, suân khấu, âm nhạc. .. - Giáo viên chia học sinh làm 3 nhóm yêu câu cầu mỗi nhóm theo dõi sách giáo khoa tìm hiểu về một số lĩnh vực cụ thể. + Nhóm 1: Kiến trúc. + Nhóm 2: Điêu khắc.
+ Nhóm 3. Xuân khấu, ca nhạc... - Câu hỏi giành cho mỗi nhóm. + Nhóm 1: Kể tên những kiến trúc tiêu biểu thế kỷ X- XV phân biệt đâu là kiến trúc ảnh hưởng đến đạo phật, đâu là kiến trúc ảnh hưởng của nho giáo? Nói nên hiểu biết về những công tình kiến trúc đó. Nhóm 2: Phân loại những công trình điêu khắcphật giáo, nho giáo? Nét độc đáo trong nghệ thuật điêu khắc. Nhóm 3: Sự phát triển của nghệ thuật sân khấu, ca múa nhac, đặc điểm? - HS các nhóm theo dõi sách giáo khoa thảo luận cử đại diện trả lời - GV. Trong quá trình các nhóm làm việc giáo viên có thể cho học sinh xem một số tranh ảnh + Kiến trúc phát triển chủ yếu ở
sưu tầm được: Chân cột đá ở giai đoạn Lý - Trần - Hồ thế kỷ hoàn thành Thăng Long (hình X - XV theo hướng phật giáo hoa sen) ấn tín thời trần, hình gồm chùa, tháp, đền. rồng cuộn trong lá đề, Bình gốm + Bên cạnh đó có những công Bát Tràng để cung cấp thêm cho trình kiến trúc ảnh hưởng của học sinh kiến thức. nho giáo: Cung điện, thành - Học sinh: các nhóm trả lời. quách, thành Thăng Long. - Giáo viên nhận xét bổ sung, + Điêu khắc: Gồm những công kết luân: trình trạm khắc, trang trí ảnh Giáo viên cung cấp cho học sinh hưởng của phật giáo và nho giáo hiểu biết về những công trình xong vẫn mang những nét độc kiến trúc phật giáo tiêu biểu mà đáo riêng. các em chưa trình bày được như: + Nghệ thuật sân khấu ca, múa, Tháp bảo thiên (Hà nội), chuông nhạc mang đậm tính dân gian quy điền (Hà Nội.). Tượng truyền thống. quỳnh lâm đông triều (Quảng Ninh), Vạc Phổ Minh (Nam Định), Tháp tràm... + Giáo viên có thể minh hoạ nét độc đáo trong kiến trúc điêu khắc bằng bức ảnh : Chân cột đấ ở hoàn thành Thăng Long (Hình hoa sen nở) Hình rồng cuộn
trong lá đề, chùa 1 cột tháp phổ minh nhiều tầng chỉ ra những nét độc đáo: - PV: Em có nhận xét gì về đời sống văn hoá của nhân dân thời Lý - Trần - Hồ. - Học sinh suy nghĩ trả lời. - Giáo viên bổ sung kết luận. - Nhận xét: + Văn hoá Đại Việt thế kỷ X - XV phát triển phong phú đa dạng. + Chịu ảnh hưởng của yếu tố ngoài xong vẫn mang đạm tính dân tộc và dân gian. * Hoạt động 1: Cá nhân 4. Khoa học kỹ thuật - Giáo viên yêu cầu học sinh đọc sách giáo khoa lập bảng thống kê các thành tựu khoa học kỹ thuật X- XV theo mẫu. - Học sinh theo dõi sách giáo khoa tự hoàn thiện bảng thống kê.
4. Củng cố - Vị tri của phật giáo ở các thế kỷ X- XV. - Đặc điển thơ văn thế kỷ XI - XV. - Nét độc đáo, tính dân tộc và dân gian trong lĩnh vực nghệ thuật X -XV. 5. Dặn dò -Học sinh học bài, đọc trước bài mới. - Trả lời các câu hỏi và bài tập SGK