S GIÁO D C VÀ ĐÀO T O NGH ANỞ Ụ Ạ Ệ
TR NG THPT T NG D NG IƯỜ ƯƠ ƯƠ
--------------
SÁNG KI N ẾKINH NGHIỆM
Đ tài:ề
“ÁP D NG GIÁO D C STEM D Y H C CH Đ NHÂNỤ Ụ Ạ Ọ Ủ Ề
GI NG N M MEN VÀ S N XU T R U N P C M (SINHỐ Ấ Ả Ấ ƯỢ Ế Ẩ
H C 10 THPT) CHO H C SINH HUY N MI N NÚI T NGỌ Ọ Ệ Ề ƯƠ
D NG NGH AN”ƯƠ Ệ
Lĩnh v c: T ch c d y h c lĩnh v c Sinh h cự ổ ứ ạ ọ ự ọ
H và tên: ọLê Th Ph ngị ươ
T chuyên môn: T nhiênổ ự
Năm th c hi n: 2020- 2021ự ệ
Đi n tho i: 0974249850ệ ạ
1
Ngh An, tháng 03 năm 2021ệ
PH N I: ĐT V N ĐẦ Ặ Ấ Ề
1. Lý do ch n đ tàiọ ề
M c tiêu giáo d c đc xác đnh theo h ng hình thành, phát tri n ph mụ ụ ượ ị ướ ể ẩ
ch t và năng l c. Khi xác đnh m c tiêu c a GDPT c n t p trung kh ng đnh yêuấ ự ị ụ ủ ầ ậ ẳ ị
c u v s phát tri n hài hòa gi a: Con ng i cá nhân và con ng i xã h i, conầ ề ự ể ữ ườ ườ ộ
ng i truy n th ng và con ng i hi n đi, con ng i Vi t Nam và công dânườ ề ố ườ ệ ạ ườ ệ
toàn c u.ầ
V n d ng t t c các ph ng pháp, kĩ thu t và hình th c t ch c d y h cậ ụ ấ ả ươ ậ ứ ổ ứ ạ ọ
m t cách linh ho t, sáng t o, phù h p v i đi t ng và hoàn c nh c th nh mộ ạ ạ ợ ớ ố ượ ả ụ ể ằ
đt m c tiêu, yêu c u c a ch ng trình và có hi u qu cao. T p trung vào cácạ ụ ầ ủ ươ ệ ả ậ
ph ng pháp, kĩ thu t và hình th c t ch c h c t p có u th trong vi c hìnhươ ậ ứ ổ ứ ọ ậ ư ế ệ
thành và phát tri n năng l c ng i h c nh : D y h c theo nhóm; d y h c gi iể ự ườ ọ ư ạ ọ ạ ọ ả
quy t v n đ; d y h c theo d án, …Đi m i t ti p c n n i dung sang ti pế ấ ề ạ ọ ự ổ ớ ừ ế ậ ộ ế
c n năng l c. S thay đi căn b n trong cách ti p c n này s chi ph i và b tậ ự ự ổ ả ế ậ ẽ ố ắ
bu c t t c các khâu c a quá trình d y h c thay đi: n i dung, ph ng pháp,ộ ấ ả ủ ạ ọ ổ ộ ươ
ph ng ti n, hình th c t ch c, cách ki m tra, đánh giá, thi c ; cách th c qu nươ ệ ứ ổ ứ ể ử ứ ả
lý…
Yêu c u chung c a vi c đi m i ph ng pháp d y h c là phát huy cao đầ ủ ệ ổ ớ ươ ạ ọ ộ
tính tích c c, ch đng và sáng t o c a h c sinh, chuy n t hình th c giáo viênự ủ ộ ạ ủ ọ ể ừ ứ
ch gi i h n vào vi c truy n đt thông tin theo chu n ki n th c, k năng choỉ ớ ạ ệ ề ạ ẩ ế ứ ỹ
h c sinh sang hình th c giáo viên t ch c ho t đng cho h c sinh t đó đc l p,ọ ứ ổ ứ ạ ộ ọ ừ ộ ậ
ch đng và sáng t o khám phá tri th c và hình thành đc các năng l c cho b nủ ộ ạ ứ ượ ự ả
thân.
Giáo d c STEM là m t ph ng th c giáo d c nh m trang b cho h c sinhụ ộ ươ ứ ụ ằ ị ọ
nh ng ki n th c khoa h c g n li n v i ng d ng c a chúng trong th c ti n, quaữ ế ứ ọ ắ ề ớ ứ ụ ủ ự ễ
đó phát tri n cho h c sinh năng l c phát hi n và gi i quy t v n đ cùng v iể ọ ự ệ ả ế ấ ề ớ
nh ng năng l c khác t ng ng, đáp ng đc yêu c u c a s phát tri n kinhữ ự ươ ứ ứ ượ ầ ủ ự ể
t - xã h i.ế ộ
V i lý do trên, tôi m nh d n ch n nghiên c u đ tài ớ ạ ạ ọ ứ ề “Áp d ng giáo d cụ ụ
STEM d y h c ch đ nhân gi ng n m men và s n xu t r u n p c mạ ọ ủ ề ố ấ ả ấ ượ ế ẩ
(sinh h c 10 THPT) cho h c sinh huy n mi n núi T ng D ng Ngh An”ọ ọ ệ ề ươ ươ ệ
nh m m c đích góp ph n thi t th c vào vi c đi m i ph ng pháp, hình th cằ ụ ầ ế ự ệ ổ ớ ươ ứ
d y h c hi n nay, nâng cao hi u qu d y và h c môn Sinh h c trong tr ngạ ọ ệ ệ ả ạ ọ ọ ườ
ph thông, hình thành và phát tri n cho HS các năng l c c n thi t trong quá trìnhổ ể ự ầ ế
h c t p và th c ti n đi s ng. Qua ch đ này ph n nào h ng nghi p cho h cọ ậ ự ễ ờ ố ủ ề ầ ướ ệ ọ
sinh mi n núi cũng nh giúp các em b o t n b n s c văn hóa vùng mi n.ề ư ả ồ ả ắ ề
2
D i góc đ giáo d c và v n d ng trong b i c nh Vi t Nam, giáo d cướ ộ ụ ậ ụ ố ả ệ ụ
STEM m t m t th c hi n đy đ m c tiêu giáo d c đã nêu trong ch ng trìnhộ ặ ự ệ ầ ủ ụ ụ ươ
giáo d c ph thông, m t khác giáo d c STEM nh m:ụ ổ ặ ụ ằ
- Phát tri n các năng l c đc thù c a các môn h c thu c lĩnh v c STEMể ự ặ ủ ọ ộ ự
cho HS: Đó là kh năng v n d ng nh ng ki n th c, kĩ năng liên quan đn cácả ậ ụ ữ ế ứ ế
môn h c Khoa h c, Công ngh , Kĩ thu t và Toán h c. Trong đó HS bi t liên k tọ ọ ệ ậ ọ ế ế
các ki n th c Khoa h c, Toán h c đ gi i quy t các v n đ th c ti n. Bi t sế ứ ọ ọ ể ả ế ấ ề ự ễ ế ử
d ng, qu n lí và truy c p Công ngh . HS bi t v quy trình thi t k kĩ thu t vàụ ả ậ ệ ế ề ế ế ậ
ch t o ra các s n ph m.ế ạ ả ẩ
- Phát tri n các năng l c chung cho HS: Giáo d c STEM nh m chu n bể ự ụ ằ ẩ ị
cho HS nh ng c h i, cũng nh thách th c trong n n kinh t c nh tranh toànữ ơ ộ ư ứ ề ế ạ
c u c a th k 21. Bên c nh nh ng hi u bi t v các lĩnh v c Khoa h c, Côngầ ủ ế ỉ ạ ữ ể ế ề ự ọ
ngh , Kĩ thu t, Toán h c, HS s đc phát tri n năng l c gi i quy t v n đ vàệ ậ ọ ẽ ượ ể ự ả ế ấ ề
sáng t o, năng l c giao ti p và h p tác, năng l c t ch và t h c.ạ ự ế ợ ự ự ủ ự ọ
- Đnh h ng ngh nghi p cho HS: Giáo d c STEM s t o cho HS cóị ướ ề ệ ụ ẽ ạ
nh ng ki n th c, kĩ năng mang tính n n t ng cho vi c h c t p các b c h cữ ế ứ ề ả ệ ọ ậ ở ậ ọ
cao h n cũng nh cho ngh nghi p trong t ng lai c a HS. ơ ư ề ệ ươ ủ
2. M c tiêu c a đ tàiụ ủ ề
Gi i thi u, ớ ệ ứng d ng thành công mô hình giáo d c STEM vào gi ng d yụ ụ ả ạ
môn Sinh h c tr ng THPT huy n mi n núiọ ở ườ ệ ề , qua đó rèn luy n kĩ năng, phátệ
tri n năng l c nh n th c, kh năng t duy sáng t o c a h c sinh. ể ự ậ ứ ả ư ạ ủ ọ T đó, gópừ
ph n xây d ng l c l ng lao đng có năng l c, ph m ch t t t, đc bi t là laoầ ự ự ượ ộ ự ẩ ấ ố ặ ệ
đng trong lĩnh v c STEM nh m đáp ng m c tiêu xây d ng và phát tri n đtộ ự ằ ứ ụ ự ể ấ
n c.ướ
3. Đôi tng ươ! và ph m vi nghiên c u ạ ứ cua đê tai #
Đ tài nghiên c u v n đ d y h c ề ứ ấ ề ạ ọ ph n Sinh h c Vi sinh v t - Nhânầ ọ ậ
gi ng n m men và s n xu t r u n p c m, sinh h c l p 10 THPT theo đnhố ấ ả ấ ượ ế ẩ ọ ớ ị
h ng STEM.ướ
4. Nhi m v c a đ tàiệ ụ ủ ề
- Khái quát chung v STEM. ề
- Nghiên c u c s lí lu n và th c ti n c a vi c tri n khai giáo d cứ ơ ở ậ ự ễ ủ ệ ể ụ
STEM.
- Nghiên c u c s lí thuy t c a mô hình giáo d c STEM trong d y h c.ứ ơ ở ế ủ ụ ạ ọ
- Đnh h ng xây d ng ch đ/bài h c STEM.ị ướ ự ủ ề ọ
- Xây d ng k ho ch d y h c ch đ/ bài h c STEM.ự ế ạ ạ ọ ủ ề ọ
- H ng d n sinh ho t chuyên môn khi xây d ng và th c hi n ch đướ ẫ ạ ự ự ệ ủ ề
giáo d c STEM.ụ
3
- V n d ng c s lý thuy t đ thi t k ch đ d y h c “Sinh h c vi sinhậ ụ ơ ở ế ể ế ế ủ ề ạ ọ ọ
v t - nhân gi ng n m men và s n xu t r u c m” theo mô hình STEM.ậ ố ấ ả ấ ượ ẩ
- Đa ra m t s ph ng pháp d y h c hi u qu trong giáo d c STEM trênư ộ ố ươ ạ ọ ệ ả ụ
c s k t qu c a đ tài.ơ ở ế ả ủ ề
5. Ph ng pháp nghiên c uươ ứ
- Phân tích, t ng h p lý thuy t, bài t p t các tài li u, sách giáo khoa, sáchổ ợ ế ậ ừ ệ
tham kh o.ả
- D a trên th c ti n d y và h c v bài Sinh h c có liên quan đn mô hìnhự ự ễ ạ ọ ề ọ ế
STEM.
- Đi u tra, t ng h p và x lí s li u, đánh giá k t qu thu đc t th cề ổ ợ ử ố ệ ế ả ượ ừ ự
nghi m s ph m.ệ ư ạ
6. Gi thi t khoa h cả ế ọ
H c xong ch ng trình h c sinh làm đc gì?ọ ươ ọ ượ Làm th nào đi m i đngế ổ ớ ồ
b hình th c d y h c, ph ng pháp d y h c và ki m tra, đánh giá k t qu giáoộ ứ ạ ọ ươ ạ ọ ể ế ả
d c; đ tăng c ng vi c g n li n d y h c trong nhà tr ng v i th c ti n cu cụ ể ườ ệ ắ ề ạ ọ ườ ớ ự ễ ộ
s ng và góp ph n hình thành năng l c gi i quy t v n đ c a h c sinh trungố ầ ự ả ế ấ ề ủ ọ
h c?ọ
Các ph ng pháp và hình th c t ch c d y h c c n ph i g n n i dung bàiươ ứ ổ ứ ạ ọ ầ ả ắ ộ
h c v i nh ng v n đ th c ti n và giáo viên t ch c ho t đng đ h c sinh tìmọ ớ ữ ấ ề ự ễ ổ ứ ạ ộ ể ọ
hi u và gi i quy t đc v n đ, thông qua đó ti p thu tri th c m t cách chể ả ế ượ ấ ề ế ứ ộ ủ
đng. Giáo d c STEM cũng xu t phát t v n đ n y sinh trong th c ti n đcộ ụ ấ ừ ấ ề ả ự ễ ượ
xây d ng thành các ch đ/bài h c STEM, thông qua vi c giáo viên t ch c cácự ủ ề ọ ệ ổ ứ
ho t đng h c s giúp h c sinh tìm ra đc nh ng gi i pháp đ gi i quy t v nạ ộ ọ ẽ ọ ượ ữ ả ể ả ế ấ
đ mà ch đ/bài h c STEM nêu ra.ề ủ ề ọ
STEM là quy trình sáng t o ra ki n th c khoa h c; là quy trình s d ngạ ế ứ ọ ử ụ
ki n th c khoa h c đ thi t k công ngh m i nh m gi i quy t các v n đ; làế ứ ọ ể ế ế ệ ớ ằ ả ế ấ ề
công c đc s d ng đ thu nh n k t qu và chia s k t qu đó v i nh ngụ ượ ử ụ ể ậ ế ả ẻ ế ả ớ ữ
ng i khác.ườ
7. Nh ng đóng góp c a đ tàiữ ủ ề
Đ tài nghiên c u ph ng pháp d y h c theo đnh h ng STEM nh mề ứ ươ ạ ọ ị ướ ằ
phát tri n năng l c h c sinh. Đây là v n đ khá m i m và còn nhi u b ngể ự ọ ấ ề ớ ẻ ề ỡ ỡ
trong quá trình ti p c n xu h ng d y h c m i hi n nay. Vì v y, đ tài s làế ậ ướ ạ ọ ớ ệ ậ ề ẽ
m t trong nh ng tài li u tham kh o t t cho giáo viên trong vi c d y h c Sinhộ ữ ệ ả ố ệ ạ ọ
h c tr ng ph thông.ọ ở ườ ổ
8. Tính m i c a đ tài:ớ ủ ề
- Gi i thi u cho giáo viên m t s v n đ chung v giáo d c STEM trongớ ệ ộ ố ấ ề ề ụ
giáo d c THPT.ụ
4
- Xây d ng k ho ch d y h c ch đ/ bài h c STEM trong ch ng trìnhự ế ạ ạ ọ ủ ề ọ ươ
giáo d c ph thông.ụ ổ
- T ch c d y h c và ki m tra đánh giá k t qu d y h c các ch đổ ứ ạ ọ ể ế ả ạ ọ ủ ề
STEM theo đnh h ng phát tri n năng l c.ị ướ ể ự
- Gi i thi u quá trình tri n khai xây d ng và d y h c ớ ệ ể ự ạ ọ ch đ “Sinh h c viủ ề ọ
sinh v t - Nhân gi ng n m men và s n xu t r u c m” theo mô hình STEM.ậ ố ấ ả ấ ượ ẩ
PH N II. N I DUNG NGHIÊN C UẦ Ộ Ứ
1. C s th c hi n đ tàiơ ở ự ệ ề
1.1. C s lý lu nơ ở ậ
Vi t Nam là qu c gia đang trong quá trình công nghi p hóa, hi n đi hóaệ ố ệ ệ ạ
và h i nh p qu c t , cu c Cách m ng công nghi p 4.0 m ra nhi u c h i trongộ ậ ố ế ộ ạ ệ ở ề ơ ộ
vi c nâng cao trình đ công ngh , nâng cao năng l c s n xu tệ ộ ệ ự ả ấ , tăng tr ng kinhưở
t …ế. Đ c nh tranh trong n n kinh t khu v c và toàn c u, giáo d c và nghể ạ ề ế ự ầ ụ ề
nghi p STEM (Science Technology Engineering Maths) ph i u tiên qu c gia.ệ ả ư ố
Đi u này đt ra cho GD-ĐT s m nh to l n là chu n b đi ngũ nhân l c ch tề ặ ứ ệ ớ ẩ ị ộ ự ấ
l ng cao đ đáp ng yêu c u phát tri n c a đt n c.ượ ể ứ ầ ể ủ ấ ướ
Th c hi n Ngh quy t s 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 v đi m i cănự ệ ị ế ố ề ổ ớ
b n, toàn di n giáo d c và đào t o, đáp ngả ệ ụ ạ ứ yêu c u công nghi p hóa, hi n điầ ệ ệ ạ
hóa trong đi u ki n kinh t th tr ng đnh h ng xãề ệ ế ị ườ ị ướ h i ch nghĩa và h i nh pộ ủ ộ ậ
qu c t , th c hi n Ch th s 16/CT-TTg ngày 04/5/2017 c a Th t ng chínhố ế ự ệ ỉ ị ố ủ ủ ướ
ph V/v tăng c ng năng l c ti p c n Cu c cách m ng công nghi p l n th 4,ủ ườ ự ế ậ ộ ạ ệ ầ ứ
c n “ầ...thay đi m nh m các chính sách, n i dung, ph ng pháp giáo d c vàổ ạ ẽ ộ ươ ụ
d y ngh nh m t o ra ngu n nhân l c có kh năng ti p nh n các xu th côngạ ề ằ ạ ồ ự ả ế ậ ế
ngh s n xu t m i, trong đó c n t p trung vào cu c thúc đy đào t o v khoaệ ả ấ ớ ầ ậ ộ ẩ ạ ề
h c, công ngh , k thu t và toán h c (STEM), ngo i ng , tin h c trong ch ngọ ệ ỹ ậ ọ ạ ữ ọ ươ
trình giáo d c ph thông...ụ ổ ”
Tri n khai ch ng trình đào t o ể ươ ạ ng d ng mô hình giáo d c STEMứ ụ ụ là sự
l a ch n t t y u, phù h p v i đào t o theo đnh h ng phát tri n năng l c ự ọ ấ ế ợ ớ ạ ị ướ ể ự h cọ
sinh, đáp ng nhu c u xã h i. Bên c nh đó, năng l c phát tri n ch ng trình đàoứ ầ ộ ạ ự ể ươ
t o và ph ng pháp gi ng d y cũng nh nh n th c c a ạ ươ ả ạ ư ậ ứ ủ giáo viên v mô hìnhề
giáo d c STEMụ đc nâng cao. ượ
Vi c ệng d ng mô hình giáo d c STEMứ ụ ụ là ch tr ng l n c a nhàủ ươ ớ ủ
tr ng. Ch tr ng này đã đc Đng y, BGH ch đo m t cách quy t li t,ườ ủ ươ ượ ả ủ ỉ ạ ộ ế ệ
các t b mônổ ộ vào cu c th c hi n m t cách kh n tr ng, căng c , có đu t cộ ự ệ ộ ẩ ươ ơ ầ ư ả
v trí l c l n v t l c và đã thu đc m t s thành t u đáng k . Có th xem đâyề ự ẫ ậ ự ượ ộ ố ự ể ể
là b c đt phá trong phát tri nướ ộ ể , nâng cao hi u qu giáo d cệ ả ụ c a ủtr ng THPTườ
T ng D ng 1.ươ ươ
1.1.1. Khái ni m STEMệ
5