GIÁO TRÌNH AN THẦN, GIẢM ĐAU VÀ DÃN CƠ TRONG ICU

Chia sẻ: Than Kha Tu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

299
lượt xem 109
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của thuốc an thần: - Giảm stress, giảm nhu cầu tiêu thụ oxy cho các cơ quan đích cũng như toàn bộ cơ thể - Giúp bệnh nhân thích với môi trường hồi sức, đặc biệt có thông khí cơ học, các thủ thuật xâm lấn và công tác chăm sóc toàn diện - Giảm được liều của thuốc giảm đau

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: GIÁO TRÌNH AN THẦN, GIẢM ĐAU VÀ DÃN CƠ TRONG ICU

AN THAÀN, GIAÛM ÑAU VAØ DAÕN CÔ TRONG ICU Bs Dieäp Khoa-Bs Tuù Quyønh. A. THUOÁC AN THAÀN I. Muïc ñích cuûa thuoác an thaàn: − Giaûm stress, giaûm nhu caàu tieâu thuï oxy cho caùc cô quan ñích cuõng nhö toaøn boä cô theå. − Giuùp beänh nhaân thích vôùi moâi tröôøng hoài söùc, ñaëc bieät coù thoâng khí cô hoïc, caùc thuû thuaät xaâm laán vaø coâng taùc chaêm soùc toaøn dieän. − Giaûm ñöôïc lieàu cuûa thuoác giaûm ñau. II. Möùc ñoä an thaàn: a. Thang soá an thaàn cuûa Ramsay: 1. Lo aâu, kích thích hoaëc boàn choàn, hoaëc caû hai. 2. Hôïp taùc, ñònh höôùng, an taâm (tranquil). 3. Ñaùp öùng vôùi y leänh. 4. Ñaùp öùng nhanh vôùi kích thích ñau. 5. Ñaùp öùng chaäm vôùi kích thích ñau. 6. Khoâng ñaùp öùng. b. Chonï möùc an thaàn tuøy thuoäc vaøo: + Beänh lyù. + Tình traïng hoâ haáp hieän taïi cuûa beänh nhaân ( thôû maùy hoaëc thôû töï nhieân). III. Caùc thuoác an thaàn: 1. Benzodiazepine: − Tan trong môõ. − Taùc duïng leân caùc reùcepteur ñaët hieäu cuûa benzodiazepine cuûa heä thaàn kinh trung öông. − Coù 3 loaïi thöôøng duøng: • Diazepam (SEDUXEN). • Midazolam (HYPNOVEL). • Lorazepam (TEMESTA). 1.1 Diazepam: − Ñöôïc toång hôïp 1959. − Tan trong môõ cao, chuyeån hoùa ôû gan. − Thôøi gian baùn huûy daøi: 24 - 40 giôø, neân thôøi gian phuïc hoài yù thöùc daøi (nhaát laø ngöôøi lôùn tuoåi, toån thöông gan, suy chöùc naêng thaän).
1.2 Midazolam: − Baét ñaàu coù taùc nhanh, vaø thôøi gian baùn huûy ngaén. − Haï huyeát aùp, nhaát laø khi coù giaûm theå tích. − Öùc cheá hoâ haáp. − Midazolam ñöôïc khuyeán caùo xem nhö laø benzodiazepine ñöôïc choïn ñeå an thaàn trong thôøi gian ngaén (< 24 giôø). 1.3 Lorazepam: − Ít tan trong môõ so vôùi 2 loaïi treân. − Ñöôïc khuyeán caùo laø benzodiazepine ñeå an thaàn trong thôøo gian daøi (> 24 giôø). Thuoác Tñænh(ph) T/2(giôø) Lieàu Lieàu löôïng töông Tieâm tm Truyeàntm ñöông (mg/kg/g) Diazepam 3-5 20 - 40 5 5 - 10mg Midazolam 2-5 2 - 2.5 3 0.5 - 2mg 0.01 - 0.2 Lorazepam 15 - 30 10 - 20 1 0.5 - 2mg 0.01 - 0.1 2. Propofol: − Laø thuoác gaây meâ tónh maïch, tan trong môõ. Lieàu thaáp coù taùc duïng an thaàn. Khoâng coù taùc duïng giaûm ñau. − Duøng an thaàn thuaän tieän trong thôû maùy, cuõng nhö gaây meâ cho soác ñieän nhöõng beänh nhaân taïi ICU. − Lieàu löôïng: 17 - 50ηg/kg/phuùt. − Taùc duïng phuï: • Nhòp tim chaäm, haï huyeát aùp. • Taêng CO2.s. • Noù coù theå gaây nhieãm khuaån (dòch nhuõ töông). Cho neân khi ñieàu trò caàn voâ truøng tuyeát ñoái.
3. Barbiturat: Barbiturate coù nhieàu baát lôïi, laøm giôùi haïn lôïi ích an thaàn cuûa noù ôû nhöõng beänh nhaân naëng. Goàm öùc cheá leân heä hoâ haáp, tim maïch, maát nhieät. Theâm vaøo ñoù, ôû lieàu baùn meâ, barbiturate gaây taêng caûm giaùc ñau (do giaûm ngöôõng ñau). Do vaäy, noù khoâng ñöôïc khuyeán caùo ñeå an thaàn trong ICU. IV. Nhöõng ñieàu löu yù khi söû duïng thuoác an thaàn: − Khuynh höôùng hieän nay neân giöõ vaøi möùc ñoä cuûa nhòp thôû töï nhieân trong thoâng khí hoã trôï. − Söû duïng an thaàn quaù möùc coù theå keùo daøi thôøi gian hoài phuïc yù thöùc. − Baát ñoäng laâu deã gaây thuyeân taéc tónh maïch, toån thöông tyø ñeø leân caùc daây thaàn kinh vaø da. − Khaû naêng mieãn dòch bò aûnh höôûng vaø bôûi söû duïng an thaàn keùo daøi vaø lieân tuïc , vaø coù theå taêng nguy cô nhieãm truøng. B. THUOÁC GIAÛM ÑAU OPIOIDS I. Ñaïi cöông: − Morphine: laø proteùine do caùc acid amin taïo thaønh töø naõo (morphine noäi sinh). − Reùcepteur cuûa morphine (dx cuûa morphine vaø opioid toång hôïp) coù ôû naõo (vuøng döôùi ñoài, ñoài naõo, nhaân naõo), truïc thaàn kinh (vuøng daãn truyeàn vaø taäp hôïp caûm giaùc ñau). Ngoaøi ra coøn coù ôû toå chöùc thaàn kinh chi phoái ruoät. − Taùc duïng chung: + Giaûm ñau: do öùc cheá voõ naõo vaø nhöõng trung taâm ôû gian naõo, öùc cheá caûm giaùc ñau ñaëc hieäu. + Gaây nguû hoaëc gaây saûng khoaùi (tuøy theo lieàu löôïng). + Treân hoâ haáp: • Lieàu thaáp thì kích thích hoâ haáp, lieàu cao hôn thì öùc cheá trung taâm hoâ haáp. • Öùc cheá trung taâm ho. • Co pheá quaûn. II. Chæ ñònh opioid/ICU. − Giaûm ñau (soác chaán thöông, nhoài maùu cô tim…). − Hen tim, phuø phoåi caáp. − Phoái hôïp vôùi thuoác an thaàn trong thôû maùy.
III. Caùc thuoác opioid: 1. Morphine: − Hoøa tan trong nöôùc. ôû pH sinh lyù, morphine töông ñoái khoâng thaám qua maøng teá baøo. Do vaäy, noù qua haøng raøo maùu naõo chaäm hôn caùc loaïi opioid tan trong môõ (nhö Fentanyl). − Taùc duïng daõn tieåu ñoäng maïch vaø tónh maïch (daõn tónh maïch > tieåu ñoäng maïch). − Giaûm taàn soá tim thoâng qua taùc duïng öùc cheá cuûa noù leân heä giao caûm vaø tröïc tieáp leân nuùt xoang nhó. − Caùc baát lôïi caàn löu yù: + Öùc cheá trung taâm hoâ haáp, an thaàn, gaây noân, co thaét cô voøng oddi. + Phoùng thích histamin: giaûm huyeát aùp, co thaét pheá quaûn. + Chaát chuyeån hoùa (morphine 6 - glucuronide) ñöôïc tích luõy ôû beänh nhaân suy thaän, coù theå gaây taùc duïng an thaàn keùo daøi. 2. Fentanyl: − Laø opioid toång hôïp, tan trong môõ. Thôøi gian coù taùc duïng nhanh hôn morphine. − Veà huyeát ñoäng, Fentanyl vaãn giöõ ñöôïc söï oån ñònh tim maïch vaø khoâng aûnh höôûng ñeán tình traïng co boùp cuûa tim. − Fentanyl coù theå giaûm taàn soá tim qua taùc duïng thaàn kinh pheá vò. − Noù coù taùc duïng phuï (öùc cheá TKTU), nhöng löu yù Fentanyl maïnh gaáp 80 -100 laàn morphine vaø taùc duïng nhanh, neân thaän troïng khi söû duïng. − Fentanyl khoâng giaûi phoùng histamine neân noù thöôøng ñöôïc choïn ñeå ñieàu truï giaûm ñau ôû beänh nhaân huyeát ñoäng khoâng oån ñònh hoaëc beänh lyù coù lieân quan ñeán phaûn öùng ñöôøng thôû. 3. Hydromorphone: − Opioid toång hôïp. − Hoøa tan trong môõ. − Khoâng aûnh höôûng nhieàu leân huyeát ñoäng vaø khoâng giaûi phoùng histamine.
Thuoác Tñænh(ph) T/2(giôø) Lieàut.ñöông Lieàu löôïng (mg) Tieâm Truyeàntm tm Morphine 30 2-4 10 2 - 5mg 2 -10mg/giôø Fentanyl 4 2-5 0.1 25 - 2.5-10ηg/giôø 100ηg C. THUOÁC DAÕN CÔ I. Daãn truyeàn th.kinh cô: cô sôû döôïc lyù cuûa thuoác daõn cô. 1. Sô löôïc giaûi phaãu: − Khe synap: khoang giöõa ñaàu taän cuøng thaàn kinh vaø maøng cô. − Taò ñaàu taän cuøng thaàn kinh: aceùtylcholine ñöôïc toång hôïp vaø löu tröõ trong caùc boïng. − Taïi maøng cô coù caùc recepteur. Ach. 2. Sinh lyù daãn truyeàn thaàn kinh-cô: − Ach laø chaát trung gian hoùa hoïc daãn truyeàn thaàn kinh. − Khi kích thích daây thaàn kinh, Ach ñöôïc giaûi phoùng vaøo khe synap vaø gaén vaøo caùc recepteur ôû maøng teá baøo, gaây ra söï vaän chuyeån caùc ion (Na+, Ca+ ñi vaøo baøo töông, K+ ñi höôùng ngöôïc laïi)→ taïo ra ñieän theá hoaït ñoäng(söï khöû cöïc) gaây co cô. − Hoaït ñoäng cuûa Ach laø nhaát thôøi. Noù bò huûy bôûi aceùtylcholinesterase (ñuôïc saûn xuaát ôû caùc neáp gaáp maøng cô). II. Phaân loaïi vaø cô cheá taùc duïng: 1. Thuoác daõn cô khoâng khöû cöïc: Cô cheá: thuoác coù taùc duïng ngaên caûn Ach gaén leân caùc recepteur ñeå phaùt huy taùc duïng. Giôùi thieäu thuoác: pancuronium(PAVULON);vecuronium(NORCURON); atracurium(TRACRIUM). 2. Thuoác daõn cô khöû cöïc: Cô cheá: thuoác caïnh tranh vôùi Ach, noù gaén leân caùc recepteur. Giôi thieäu thuoác: succinylcholine(ANECTINE).
III. Söû duïng thuoác daõn cô trong ICU: 1.Hoã trôï cho thuû thuaät ñaët noäi khí quaûn. Thuoác Lieàulöôïng Baét ñaàu coù TD Thôøi gian TD (mg/kg) (phuùt) (phuùt) Succinylcholine 1 1.0 2–5 Pancuronium 0.08 2.0 60 – 80 Vecuronium 0.08 1.5 – 2.0 30 – 45 Atracurium 0.5 1.5 – 2.0 30 - 45 2.Thuoác daõn cô vaø thoâng khí cô hoïc: Moät soá tröôøng hôïp caàn thieát söû duïng thuoác daõn cô nhö: − Doø pheá quaûn – maøng phoåi. − Taêng thoâng khí do kích thích thaàn kinh quùa möùc vôùi kieàm hoâ haáp naëng, söû duïng thuoác daõn cô sau khi thaát baïi vôùi thuoác an thaàn. − Beänh lyù phoåi (ARDS, hen naëng…). Thuoác Lieàu löôïng (mg/kg/giôø) Pancuronium 0.025 Vecuronium 0.07 Atracurium 0.25 3.Moät soá chæ ñònh khaùc: − Teùtanos. − Daõn cô phoái hôïp vôùi gaây meâ toaøn thaân trong soác ñieän ôû nhi khoa. − Duøng thoaùng qua trong ñieàu trò co giaät khi caùc thuoác choáng ñoäng kinh chöa kieåm soaùt ñöôïc côn nhanh choùng.
IV. So saùnh caùc thuoác daõn cô: Thuoác Pancuronium Vecuronium Atracurium Succinylchol Thôøi gian - - - + baét ñaàu coù TD Thôøi gian - + + + TD Toác ñoä phaân - + + + giaûi Ñoä maïnh + + + - Khaû naêng + + + - duøng chaát ñoái khaùng Tích luõy - + + - Aûnh höôûng - + +/- - leân tim maïch Giaûi phoùng + + +/- +/- Histamine Chuù thích: (+): toát. (-): xaáu. (+/-): vöøa. D. HOÀI PHUÏC CAÙC THUOÁC AN THAÀN,GIAÛM ÑAU VAØ DAÕN CÔ • Hoài phuïc morphine: NALOXON. • Hoài phuïc diazepam: FLUMAZENIL. • Hoài phuïc thuoác daõn cô khoâng khuû cöïc: PROSTIGMINE