intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Giáo trình Bệnh chuyên khoa: Phần 2 - BS. Nguyễn Văn Thịnh

Chia sẻ: Nguyễn Thị Minh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:97

Thêm vào BST
Báo xấu
133
lượt xem 35
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Bệnh chuyên khoa: Phần 1 gồm nội dung từ phần 14 đến hết phần 27, trình bày về bệnh lao; chương trình chống lao; cách khám người bệnh da liễu; bệnh phong và chương trình chống phong; bệnh lậu; ghẻ; hắc lào; giải phẫu sinh lý và cách khám chức năng thị lực; bệnh đục thủy tinh thể;...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Bệnh chuyên khoa: Phần 2 - BS. Nguyễn Văn Thịnh

  1. Beänh lao phoåi. BEÄNH LAO BS. Nguyeãn Vaên Thònh MUÏC TIEÂU HOÏC TAÄP 1. Trình baøy dòch teã hoïc cuûa beänh lao. 2. Moâ taû trieäu chöùng vaø tieâu chuaån chaån ñoaùn xaùc ñònh beänh lao. 3. Neâu bieän phaùp ñieàu trò beänh lao. DÒCH TEÃ HOÏC Lao laø moät beänh nhieãm khuaån, do tröïc khuaån lao Bacillies de Koch (vieát taét laø BK) gaây ra. Laø moät beänh laây töø ngöôøi beänh sang ngöôøi laønh. Beänh lao lieân quan chaët cheõ ñeán cheá ñoä vaø taäp quaùn sinh hoaït, ngheøo ñoùi, laïc haäu, HIV ... Beänh coù theå phoøng baèng tieâm chuûng BCG vaêcxin. Lao môùi maéc ñöôïc ñieàu trò sôùm, ñuùng phöông phaùp, seõ khoûi beänh hoaøn toaøn. 1. Taùc nhaân gaây beänh: Caùc vi khuaån gaây beänh laø vi khuaån lao ngöôøi (Mycobacteria Tuberculosis hominis) vaø vi khuaån lao boø (M. bovis). Laø tröïc khuaån öa khí tuyeät ñoái, phaùt trieån toát nhaát ôû moâi tröôøng coù phaân aùp Oxy. BK sinh saûn chaäm (khoaûng 20h - 24 giôø /laàn). Khi gaëp ñieàu kieän khoâng thuaän lôïi coù theå thay ñoåi ñaëc tính, coù khaû naêng ñoät bieán khaùng thuoác vaø coù söùc ñeà khaùng cao vôùi caùc thuoác khöû truøng thoâng thöôøng. 2. Ñöôøng laây: Nguoàn beänh laø ngöôøi bò lao phoåi coù BK (+) tính ôû ñôøm. - Ñöôøng hoâ haáp: laø chuû yeáu. do beänh nhaân noùi, ho khaïc ñôøm coù BK, hoaëc ñôøm khaïc ra khoâ thaønh buïi vaø bay lô löûng trong khoâng khí. Caùc haït nöôùc boït hoaëc haït buïi coù ñöôøng kính < 10mm chöùa BK, coù khaû naêng tôùi ñöôïc pheá nang. Taïi pheá nang BK phaùt trieån vaø lan traøn. - Ñöôøng tieâu hoaù: ít gaëp, chæ xaûy ra sau khi uoáng phaûi söõa töôi coù BK (lao ôû vuù boø), laây truyeàn ñöôøng naøy soá löôïng BK phaûi nhieàu gaáp haøng nghìn laàn ôû ñöôøng hoâ haáp. - Caùc ñöôøng khaùc: da vaø nieâm maïc; baøo thai … raát hieám gaëp. Trang 87 Giaùo trình Beänh chuyeân khoa.
  2. BS. Nguyeãn Vaên Thònh. 3. Yeáu toá nguy cô: - Suy giaûm mieãn dòch baåm sinh hoaëc maéc phaûi: duøng Corticoid keùo daøi, nhieãm HIV/AIDS. - Maéc caùc beänh maïn tính: ñaùi thaùo ñöôøng, buïi phoåi, suy thaän maïn, chöûa ñeû, moå caét daï daøy … - Di truyeàn: ngöôùi coù nhoùm maùu HLA-DR2 deã maéc lao hôn. - Tuoåi giôùi, chuûng toäc, cuõng thaáy lieân quan ñeán nguy cô nhieãm lao. - Sau chaán thöông vaø sau phaãu thuaät. 4. Dieãn tieán: Beänh lao dieãn bieán qua 2 giai ñoaïn: - Lao sô nhieãm (lao tieân phaùt): laàn ñaàu tieân BK xaâm nhaäp vaøo cô theå sau 3 tuaàn ñeán 3 thaùng dò öùng lao hình thaønh (goïi laø tình traïng sô nhieãm lao). - Lao beänh: 90% ngöôøi bò laây chæ ôû giai ñoaïn lao nhieãm. Khi söùc baûo veä cô theå giaûm, thì lao nhieãm trôû thaønh lao beänh. TRIEÄU CHÖÙNG LAÂM SAØNG Caàn tìm hieåu caùc yeáu toá nguy cô cuûa lao phoåi nhö: tieáp xuùc vôùi beänh lao, maéc caùc beänh ñaùi thaùo ñöôøng, traøn dòch maøng phoåi, duøng Corticoid keùo daøi, chaán thöông ngöïc, söùc eùp, tieâm chích ma tuyù, moå caét daï daøy, vieâm ñaïi traøng ... 1. Trieäu chöùng toaøn thaân: Khai thaùc caùc trieäu chöùng toaøn thaân gôïi yù moät hoäi chöùng nhieãm ñoäc lao: meät moûi, aên keùm, maát nguû, suùt caân, soát chieàu, moà hoâi troäm. Tuy nhieân caùc trieäu chöùng naøy khoâng ñaëc hieäu vì noù coøn gaëp trong nhieàu beänh khaùc. 2. Trieäu chöùng cô naêng: - Ho keùo daøi treân 2 tuaàn maø ñieàu trò khaùng sinh khoâng keát quaû. - Ho maùu tuyø möùc ñoä, maùu töôi hoaëc maùu cuïc, nhöng thöôøng coù ñuoâi khaùi huyeát. - Ho ñôøm maøu xanh, maøu vaøng hoaëc nhö chaát baõ ñaäu. - Ñau ngöïc vuøng ñænh phoåi. - Khoù thôû khi beänh naëng. Giaùo trình Beänh chuyeân khoa. Trang 88
  3. Beänh lao phoåi. 3. Trieäu chöùng thöïc theå: Caùc trieäu chöùng xuaát hieän ôû ñænh phoåi: - Nghe ran aåm, ran noå. - Hoäi chöùng ñoâng ñaëc ñieån hình hoaëc khoâng ñieån hình. - Hoäi chöùng hang khu truù. CAÄN LAÂM SAØNG 1. X-quang: X-quang laø bieän phaùp khoâng theå thieáu trong chaån ñoaùn lao phoåi. Tuy noù khoâng phaûi laø bieän phaùp chính xaùc nhöng noù coù giaù trò gôïi yù vaø cho höôùng chaån ñoaùn lao phoåi. - Toán thöông noát: haït keâ (< 2mm), noát nhoû (2-5mm), noát lôùn (5-
  4. BS. Nguyeãn Vaên Thònh. 3.1. Caùch ñoïc keát quaû: Döïa vaøo ñöôøng kính cuûa noát saån taïi nôi tieâm sau 48-72 giôø: - d < 5mm: Aâm tính. - d = 5-9mm : Nghi ngôø. - d = 10-14mm: Döông tính nheï. - d = 15-20mm: Döông tính vöøa. - d = 21-30mm: Döông tính maïnh. - d > 30mm: Döông tính raát maïnh. ÔÛ treû em ñaõ tieâm BCG vaêcxin thì phaûn öùng Mantoux phaûi döông tính töø 12mm trôû leân thì môùi coi laø döông tính. 3.2. YÙ nghóa: - Döông tính: cô theå bò nhieãm lao hoaëc ñaõ ñöôïc tieâm BCG vaêcxin. Hieän nay cô theå ñang coù khaùng theå khaùng lao, söùc ñeà khaùng mieãn dòch ñang toát.  Treû em < 2 tuoåi: neáu phaûn öùng môùi chuyeån sang döông tính, coù giaù trò chaån ñoaùn lao sô nhieãm.  Döông tính maïnh gaëp trong lao haïch, lao taûn maïn baùn caáp vaø maïn tính.  Ngöôøi nhieãm Mycobacteria khoâng ñieån hình phaûn öùng coù theå döông tính yeáu. - AÂm tính: khi khoâng nhieãm lao, hoaëc beänh lao quaù naëng, nhieãm truøng naëng, suy giaûm mieãn dòch, nhieãm HIV/AIDS, ung thö, duøng corticoid keùo daøi. CHAÅN ÑOAÙN XAÙC ÑÒNH 1. Chaån ñoaùn xaùc ñònh lao phoåi: 1.1. Tröôøng hôïp AFB (Acid-Fast-Bacilli) (+): Thoaû maõn 1 trong 3 tieâu chuaån sau: - Toái thieåu coù 2 tieâu baûn AFB(+) töø 2 maãu ñôøm khaùc nhau. - Moät tieâu baûn ñôøm AFB(+) vaø coù hình aûnh lao tieán trieån treân phim Xquang phoåi. - Moät tieâu baûn ñôøm AFB(+) vaø nuoâi caáy döông tính. Rieâng ñoái vôùi ngöôøi beänh HIV(+) caàn coù ít nhaát 1 tieâu baûn xeùt nghieäm ñôøm AFB(+) ñöôïc coi laø lao phoåi AFB(+). Giaùo trình Beänh chuyeân khoa. Trang 90
  5. Beänh lao phoåi. 1.2. Tröôøng hôïp AFB (Acid-Fast-Bacilli) (-): Thoaû maõn 1 trong 2 tieâu chuaån sau: - Keát quaû xeùt nghieäm ñôøm AFB aâm tính qua 2 laàn khaùm moãi laàn xeùt nghieäm 03 maãu ñôøm caùch nhau khoaûng 2 tuaàn vaø coù toån thöông nghi lao tieán trieån treân phim X-quang phoåi vaø ñöôïc hoäi chaån vôùi baùc só chuyeân khoa lao. - Keát quaû xeùt nghieäm ñôøm AFB aâm tính nhöng nuoâi caáy döông tính. Rieâng ñoái vôùi ngöôøi beänh HIV(+) chæ caàn 2 tieâu baûn ñôøm AFB(-), ñieàu trò khaùng sinh phoå roäng khoâng thuyeân giaûm, coù hình aûnh Xquang phoåi nghi lao vaø baùc só chuyeân khoa quyeát ñònh laø lao phoåi AFB (-). X-quang laø bieän phaùp khoâng theå thieáu trong chaån ñoaùn lao phoåi. Tuy noù khoâng phaûi laø bieän phaùp chính xaùc nhöng noù coù giaù trò gôïi yù vaø cho höôùng chaån ñoaùn lao phoåi. 2. Chaån ñoaùn xaùc ñònh lao ngoaøi phoåi: Chaån ñoaùn döïa treân caùc trieäu chöùng, daáu hieäu toån thöông lao ôû cô quan ngoaøi phoåi, keøm theo xeùt nghieäm soi ñôøm tröïc tieáp, nuoâi caáy tìm thaá y vi khuaån lao trong beänh phaåm laáy töø toån thöông cuûa cô quan töông öùng, hoaëc chaån ñoaùn moâ beänh teá baøo thuoäc caùc cô quan töông öùng vaø ñöôïc caùc thaày thuoác chuyeân khoa lao chaån ñoaùn. 2.1. Lao haïch: - Haïch coå doïc cô öùc ñoøn chuõm. - Tieâu baûn xaùc ñònh thaáy chaát hoaïi töû baõ ñaäu, teá baøo baùn lieân, nang lao, nhuoäm soi tìm thaáy AFB, nuoâi caáy tìm vi khuaån lao. 2.2. Lao keâ: - Soát cao lieân tuïc, keùo daøi khoâng roõ nguyeân nhaân. - X-quang phoåi coù nhieàu noát môø kích thöôùc nhoû ñaäm ñoä ñeàu vaø lan toaû phaân boá khaép 2 phoåi. - Xeùt nghieäm vi khuaån lao taïi caùc maãu beänh phaåm (+). 2.3. Lao maøng phoåi: - Ñau ngöïc, khoù thôû taêng daàn. - Hoäi chöùng 3 giaûm. - X-quang phoåi thaáy hình môø ñaäm thuaàn nhaát, maát goùc söôøn hoaønh. Trang 91 Giaùo trình Beänh chuyeân khoa.
  6. BS. Nguyeãn Vaên Thònh. - Sieâu aâm maøng phoåi coù dòch. - Choïc huùt khoang maøng phoåi thaáy dòch maøu vaøng chanh, raát hieám khi dòch maøu hoàng, laø dòch tieát, protein > 30g/l, nhieàu teá baøo lymphoâ, coù theå tìm thaáy AFB trong dòch maøng phoåi. 2.4. Lao maøng buïng: - Goõ ñuïc vuøng thaáp thay ñoåi theo tö theá, “soùng voã”, daáu hieäu goõ ñuïc “oâ baøn côø” giai ñoaïn muoän, …). - Sôø thaáy caùc u cuïc, ñaùm cöùng trong oå buïng. - Coù theå coù daáu hieäu taéc hoaëc baùn taéc ruoät do caùc haïch dính vaøo ruoät. - Choïc huùt dòch maøng buïng maøu vaøng chanh, ñoâi khi ñuïc, teá baøo trong dòch maøng buïng do lao chuû yeáu laø baïch caàu lympho, protein > 30g/l. 2.5. Lao maøng naõo: - Coå cöùng vaø daáu hieäu Kernig(+). - Coù theå coù daáu hieäu toån thöông daây thaàn kinh soï naõo vaø daáu hieäu thaàn kinh khö truù. - Dòch naõo tuyû aùp löïc taêng, dòch coù theå trong, vaøng chanh, coù khi vaån ñuïc . Protein taêng vaø ñöôøng giaûm. 2.6. Lao coät soáng: - Ñau löng, haïn cheá vaän ñoäng, ñau töông öùng vôùi ñoát soáng bò toån thöông. - Giai ñoaïn muoän: bieán daïng guø coät soáng, daáu hieäu cheøn eùp tuyû, lieät. - Chuïp X-quang coät soáng thaáy heïp khe ñoát, coù theå thaáy maûnh xöông cheát vaø hình aùp xe laïnh caïnh coät soáng. ÑIEÀU TRÒ 1. Nguyeân taéc ñieàu trò: Luoân ñaûm baûo nguyeân taéc “3Ñ” (Ñuùng-Ñuû-Ñeàu): 1.1. Phoái hôïp ñuùng thuoác: Moãi loaïi thuoác choáng lao coù taùc duïng khaùc nhau treân vi khuaån lao (dieät khuaån, kìm khuaån). Do vaäy phaûi phoái hôïp ít nhaát 3 loaïi thuoác choáng lao trong giai ñoaïn taán coâng vaø ít nhaát 2 loaïi trong giai ñoaïn duy trì. Giaùo trình Beänh chuyeân khoa. Trang 92
  7. Beänh lao phoåi. 1.2. Duøng ñuû lieàu löôïng: Caùc thuoác choáng lao taùc duïng hôïp ñoàng, moãi thuoác coù moät noàng ñoä taùc duïng nhaát ñònh. Neáu duøng lieàu thaáp seõ khoâng hieäu quaû vaø deã taïo ra caùc chuûng vi khuaån khaùng thuoác, neáu duøng lieàu cao deã gaây tai bieán. 1.3. Duøng thuoác ñeàu ñaën, lieân tuïc: Caùc thuoác choáng lao phaûi ñöôïc uoáng cuøng moät laàn vaøo thôøi gian nhaát ñònh trong ngaøy vaø xa böõa aên ñeå ñaït haáp thu thuoác toái ña. Phaûi duøng thuoác ñuû thôøi gian vaø theo 2 giai ñoaïn taán coâng vaø duy trì: Giai ñoaïn taán coâng keùo daøi 2, 3 thaùng nhaèm tieâu dieät nhanh soá löôïng lôùn vi khuaån coù trong caùc vuøng toån thöông ñeå ngaên chaën caùc ñoät bieán khaùng thuoác. Giai ñoaïn duy trì keùo daøi 4 ñeán 6 thaùng nhaèm tieâu dieät trieät ñeå caùc vi khuaån lao trong vuøng toån thöông ñeå traùnh taùi phaùt. 2. Caùc thuoác khaùng lao: Chöông trình Choáng lao Vieät Nam quy ñònh 5 thuoác choáng lao thieát yeáu . Bao goàm: Isoniazid (H), Rifampicin (R), Pyrazinamid (Z), Streptomycin (S) vaø Ethambutol (E). 3. Chæ ñònh vaø phaùc ñoà ñieàu trò: 3.1. Phaùc ñoà I: - Coâng thöùc: 2S(E)HRZ/6HE hoaëc 2S(E)RHZ/4RH. - Chæ ñònh: caùc tröôøng hôïp ngöôøi beänh lao môùi (chöa ñieàu trò lao bao giôø hoaëc ñaõ töøng ñieàu trò lao nhöng döôùi 1 thaùng). 3.2. Phaùc ñoà II: - Coâng thöùc: 2SHRZE/1HRZE/5H3R3E3 - Chæ ñònh: caùc tröôøng hôïp ngöôøi beänh lao taùi phaùt, thaát baïi phaùc ñoà I, ñieàu trò laïi sau boû trò, moät soá theå lao naëng vaø phaân loaïi khaùc (phaàn phaân loaïi theo tieàn söû ñieàu trò). 3.3. Phaùc ñoà III: - Coâng thöùc: 2HRZE/4HR hoaëc 2HRZ/4HR - Chæ ñònh: taát caû caùc theå lao treû em. Trong tröôøng hôïp lao treû em theå naëng coù theå caân nhaéc duøng phoái hôïp vôùi S. Trang 93 Giaùo trình Beänh chuyeân khoa.
  8. BS. Nguyeãn Vaên Thònh. TÖÏ LÖÔÏNG GIAÙ Choïn traû lôøi hôïp lyù nhaát: 1. Tröïc khuaån gaây beänh lao ôû ngöôøi: A. Mycobacteria bovic. B. Mycobacteria tuberculosis hominis. C. Mycobacteria leprae. D. Mycobacteria hansenn. 2. Ñaây laø nhöõng ñaëc tính cuûa BK, NGOAÏI TRÖØ: A. Sinh saûn nhanh. B. Thay ñoåi ñaëc tính. C. Ñoät bieán khaùng thuoác. D. Söùc ñeà khaùng cao. 3. Ñaây laø nhöõng trieäu chöùng cô naêng cuûa beänh lao, NGOAÏI TRÖØ: A. Ho keùo daøi treân 2 tuaàn. B. Ñau ngöïc vuøng ñaùy phoåi. C. Ho ñaøm maøu xanh, vaøng hay baõ ñaäu. D. Ho ra maùu. 4. Treân phim X quang thaáy caùc toån thöông coù kích thöôùc khoaûng 3cm, nghó ñeán: A. Haït keâ. B. Noát lôùn. C. Thaâm nhieãm. D. Hang lao. 5. Phaûn öùng lao toá sau 48 giôø cho keát quaû d=1,2cm. Keát luaän: A. Nghi ngôø. B. (+) nheï. C. (+) vöøa. D. (+) maïnh. 6. X quang phoåi thaáy hình môø ñaäm, maát goùc söôøn hoaønh. Nghó ñeán: A. Lao keâ. B. Lao phoåi. C. Lao phoåi thuøy. D. Lao maøng phoåi. Giaùo trình Beänh chuyeân khoa. Trang 94
  9. Chöông trình choáng lao. CHÖÔNG TRÌNH CHOÁNG LAO BS. Nguyeãn Vaên Thònh MUÏC TIEÂU HOÏC TAÄP 1. Trình baøy tình hình nhieãm lao hieän nay. 2. Moâ taû caùc chæ soá cô baûn cuûa dòch teã lao trong coäng ñoàng. 3. Neâu toùm taét moät soá noäi dung chính trong chöông trình choáng lao. ÑAÏI CÖÔNG 1. Tình hình nhieãm lao treân theá giôùi: Hieän nay treân theá giôùi coù khoaûng 1/3 daân soá (2,2 tæ ngöôøi) ñaõ nhieãm lao vaø con soá ñoù seõ taêng 1% haøng naêm (töông ñöông khoaûng 65 trieäu ngöôøi). Tyû leä töû vong do beänh lao chieám 25% toång soá töû vong do moïi nguyeân nhaân. Khoaûng 95% soá beänh nhaân lao vaø 98% soá ngöôøi cheát do lao ôû caùc nöôùc coù thu nhaäp vöøa vaø thaáp, 75% soá beänh nhaân lao caû nam vaø nöõ ôû ñoä tuoåi lao ñoäng. Trong ñoù coù khoaûng 80% soá beänh nhaân lao toaøn caàu thuoäc 22 nöôùc coù gaùnh naëng beänh lao cao. Hôn 33% soá beänh nhaân lao toaøn caàu taäp trung taïi khu vöïc Ñoâng - Nam aù. 2. Tình hình nhieãm lao taïi Vieät Nam: Beänh lao ôû nöôùc ta coù theå xeáp vaøo loaïi trung bình cao ôû khu vöïc Taây Thaùi Bình Döông, laø khu vöïc coù ñoä löu haønh lao trung bình treân theá giôùi. Theo öôùc tính cuûa Toå chöùc Y teá Theá giôùi moãi naêm ôû Vieät Nam coù 145.000 ngöôøi môùi maéc beänh, trong ñoù chöøng 65.000 ngöôøi bò lao phoåi khaïc ra vi khuaån lao, soá ngöôøi cheát do lao öôùc chöøng 20.000 ngöôøi moät naêm, nguy cô nhieãm lao haøng naêm khoaûng 1,7%. Nhö vaäy soá beänh nhaân lao môùi maéc coù AFB döông tính vaøo khoaûng 85/100.000, toång soá beänh nhaân lao chung caùc theå 180/100.000 daân. Tuy nhieân trong nhöõng naêm gaàn ñaây, tình hình beänh lao trôû leân phöùc taïp hôn do coù taùc ñoäng cuûa ñaïi dòch HIV/AIDS vaø khaùng thuoác. Nhieãm HIV seõ laøm söùc ñeà khaùng (mieãn dòch) cuûa cô theå bò suy giaûm, do vaäy, laøm taêng nguy cô phaùt trieån thaønh beänh lao töø nhöõng ngöôøi ñoàng nhieãm lao coù HIV. Nguy cô ñoù cao gaáp 30 laàn so vôùi ngöôøi chæ nhieãm lao ñôn thuaàn. Nhieãm HIV laø nguyeân nhaân chính laøm beänh lao hoaït ñoäng ôû nhöõng beänh nhaân nhieãm lao tieàm taøng vaø laøm taêng tyû leä taùi hoaït ñoäng noäi lai vaø taùi nhieãm ngoaïi lai. Trang 95 Giaùo trình Beänh chuyeân khoa.
  10. BS. Nguyeãn Vaên Thònh. DÒCH TEÃ LAO 1. Caùc chæ soá cô baûn dòch teã hoïc beänh lao trong coäng ñoàng: Dòch teã hoïc beänh lao laø cô sôû vaø thöôùc ño hieäu quaû cuûa coâng taùc phoøng choáng lao. Caùc chæ soá cô baûn cuûa dòch teã hoïc beänh lao trong coäng ñoàng goàm: 1.1. Toång soá beänh nhaân lao: Laø toång soá ngöôøi maéc beänh lao trong quaàn theå ôû moät thôøi ñieåm tính treân 100.000 daân. 1.2. Chæ soá môùi maéc lao: Laø toång soá beänh nhaân lao môùi xuaát hieän trong quaàn theå trong moät naêm tính treân 100.000 daân. Soá beänh nhaân lao phoåi môùi maéc xeùt nghieäm ñôøm döông tính laø chæ soá dòch teã quan troïng nhaát ñeå daùnh giaù thöïc traïng tình hình beänh lao. Chæ soá naøy ñöôïc chia laøm ba möùc ñoä: - Thaáp: döôùi 25 beänh nhaân lao môùi/100.000 daân/naêm, - Trung bình: töø 25 ñeán 100/100.000 daân/naêm. - Cao: treân 100/100.000 daân/naêm. 1.3. Chæ soá töû vong do lao: Laø toång soá ngöôøi cheát vì beänh lao trong moät naêm tính treân 100.000 daân. 1.4. Chæ soá nhieãm lao trong coäng ñoàng: Laø toång soá ngöôøi coù phaûn öùng Tuberculin döông tính (thöôøng duøng phaûn öùng Mantoux) treân 100.000 daân. 1.2. Söï quay trôû laïi cuûa beänh lao treân phaïm vi toaøn theá giôùi: Thaùng 4 naêm 1993, Toå chöùc Y teá Theá giôùi tuyeân boá beänh lao laø vaán ñeà khaån caáp toaøn caàu vì söï quay trôû laïi cuûa beänh lao. Beänh lao quay trôû laïi do nhöõng nguyeân nhaân sau: - Söï laõng queân hieåm hoaï beänh lao trong quaù khöù. - Nhieàu quoác gia khoâng coù chöông trình choáng lao. - Söï bieán ñoäng daân soá. - Söï buøng noå cuûa dòch HIV vaø taùc ñoäng töông hoã giöõa dòch lao vaø dòch HIV. - Taùc ñoäng cuûa yeáu toá kinh teá-xaõ hoäi. Giaùo trình Beänh chuyeân khoa. Trang 96
  11. Chöông trình choáng lao. CHÖÔNG TRÌNH PHOØNG CHOÁNG LAO Beänh lao laø moät beänh xaõ hoäi phoå bieán, chòu aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa tình hình kinh teá xaõ hoäi nhöng coù theå döï phoøng vaø ñieàu trò coù keát quaû toát. Naêm 1982, kyû nieäm 100 naêm ngaøy tìm ra vi khuaån lao, Hieäp hoäi choáng lao Quoác teá neâu khaåu hieäu " Chieán thaéng beänh lao, baây giôø vaø maõi maõi !". Ñeå thanh toaùn beänh lao caàn coù söï phoái hôïp caùc noã löïc Quoác gia vaø Quoác teá. Chöông trình choáng lao Quoác gia thuoäc Boä y teá laø moät toå chöùc y teá chæ ñaïo moïi hoaït ñoäng phoøng choáng lao trong caû nöôùc, coù traùch nhieäm vaø quyeàn haïn veà ñöôøng loái choáng lao cuõng nhö toå chöùc thöïc hieän hoaït ñoäng choáng lao. 1. Hoaït ñoäng phoøng choáng lao ôû nöôùc ta: - Naêm 1957: thaønh laäp Vieän choáng lao Trung öông (hieän nay goïi laø Vieän Lao vaø Beänh Phoåi) do Giaùo sö Phaïm Ngoïc Thaïch laøm vieän tröôûng. - Töø naêm 1957 ñeán naêm 1975: xaây döïng maïng löôùi, ñaøo taïo caùn boä, coâng taùc phoøng choáng lao ôû mieàn Baéc ñaït ñöôïc nhieàu thaønh töïu veà dòch teã, ñieàu trò vaø döï phoøng. - Thôøi kyø 1976 - 1985: hoaït ñoäng choáng lao theo chöông trình 10 ñieåm. - Naêm 1986, chöông trình choáng lao caáp 2 ra ñôøi nhaèm naâng cao chaát löôïng ñieàu trò, thanh toaùn nguoàn laây (caáp trung öông, caáp tænh). - Chöông trình choáng lao Quoác gia ra ñôøi thaùng 11 naêm 1994. 2. Chöông trình choáng lao Quoác gia (CTCLQG): 2.1. Muïc tieâu cuûa chöông trình: - Giaûm tyû leä töû vong, tyû leä maéc beänh vaø tyû leä nhieãm lao trong coäng ñoàng. - Giaûm tyû leä khaùng thuoác maéc phaûi trong coäng ñoàng. 2.2. Muïc tieâu cuûa hoaït ñoäng choáng lao: - Ñieàu trò khoûi ít nhaát 85% lao phoåi döông tính phaùt hieän ñöôïc. Neáu ñaït ñöôïc tyû leä khoûi 85% thì tyû leä maéc vaø nhieãm lao seõ giaûm nhanh; giaûm daàn tyû leä môùi maéc haøng naêm vaø tyû leä khaùng thuoác maéc phaûi. Neáu tyû leä ñieàu trò khoûi thaáp thì soá tröôøng hôïp lao phoåi döông tính thaát baïi ñieàu trò vaø tyû leä khaùng thuoác maéc phaûi taêng. - Phaùt hieän ít nhaát 70% caùc tröôøng hôïp lao phoåi döông tính hieän coù. Hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa Chöông trình Choáng lao Quoác gia ñöôïc theå hieän bôûi tyû leä ñieàu trò khoûi cao, tyû leä phaùt hieän cao vaø tyû leä khaùng thuoác naéc phaûi thaáp. Trang 97 Giaùo trình Beänh chuyeân khoa.
  12. BS. Nguyeãn Vaên Thònh. 2.3. Ñöôøng loái chieán löôïc choáng lao: Söû duïng hoaù trò lieäu ngaén ngaøy coù giaùm saùt tröïc tieáp (Directly observed therapy of short course - DOTS) trong quaù trình ñieàu trò, toái thieåu laø trong giai ñoaïn taán coâng. DOTS laø chieán löôïc xuyeân suoát caùc hoaït ñoäng cuûa Chöông trình Choáng lao quoác gia vaø ñöôïc xem laø moät chieán löôïc choáng lao coù hieäu quaû nhaát do Toå chöùc Y teá Theá giôùi khuyeán caùo aùp duïng treân toaøn caàu. Tröôùc heát aùp duïng DOTS cho beänh nhaân lao phoåi döông tính (nguoàn laây). 2.4. Chính saùch choáng lao: Chính saùch choáng lao hieän nay cuûa chöông trình choáng lao quoác gia, coøn goïi laø chính saùch choáng lao troïn goùi. Chính saùch bao goàm nhöõng noäi dung sau: - Söï cam keát cuûa chính phuû ñoái vôùi chöông trình choáng lao quoác gia. - Phaùt hieän nguoàn laây baèng phöông phaùp soi ñôøm tröïc tieáp, ñoái vôùi nhöõng ngöôøi nghi ngôø maéc beänh lao baèng phöông phaùp phaùt hieän thuï ñoäng. - Söû duïng hoaù trò lieäu ngaén ngaøy coù kieåm soaùt tröïc tieáp cho taát beänh nhaân lao phoåi döông tính. - Cung caáp thuoác choáng lao thieát yeáu thöôøng xuyeân, ñeàu ñaën. - Coù heä thoáng giaùm saùt vaø löôïng giaù chöông trình. 2.5. Nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa chöông trình choáng lao quoác gia: - Tuyeán trung öông chòu traùch nhieäm chæ ñaïo. - Taøi lieäu höôùng daãn chöông trình choáng lao quoác gia ñöôïc cung caáp ñeán tuyeán tænh, huyeän. - Maãu bieåu ghi cheùp, baùo caùo ñöôïc chuaån hoaù thoáng nhaát trong caû nöôùc. - Chöông trình ñaøo taïo coù ñaày ñuû moïi noäi dung hoaït ñoäng cuûa chöông trình choáng lao quoác gia. - Heä thoáng xeùt nghieäm soi ñôøm tröïc tieáp roäng khaép treân toaøn quoác gaén vôùi heä thoáng chaêm soùc söùc khoeû ban ñaàu (tuyeán xaõ phöôøng) vaø ñöôïc kieåm tra chaát löôïng thöôøng xuyeân. - Thuoác lao vaø phöông tieän chaån ñoaùn ñöôïc cung caáp thöôøng xuyeân. - Coù keá hoaïch giaùm saùt, löôïng giaù. - Coù keá hoaïch döï aùn phaùt trieån vôùi nguoàn taøi chính, kinh phí chi tieát vaø caùc toå chöùc thöïc hieän. Giaùo trình Beänh chuyeân khoa. Trang 98
  13. Chöông trình choáng lao. 2.6. Chæ soá ñaùnh giaù cuûa chöông trình choáng lao quoác gia: - Taøi lieäu höôùng daãn thöïc hieän chöông trình choáng lao quoác gia tuyeán huyeän (phaûn aùnh söï cam keát cuûa Chính phuû). - Soá löôïng khu vöïc haønh chính trong caû nöôùc trieån khai chieán löôïc DOTS. - Tyû leä ñieàu trò khoûi beänh. - Tyû leä phaùt hieän. 3. Hoaït ñoäng cuï theå cuûa chöông trình choáng lao: 3.1. Phaùt hieän lao trong coäng ñoàng: Thöïc hieän phaùt hieän thuï ñoäng laø chuû yeáu. Phaùt hieän thuï ñoäng laø phaùt hieän ngöôøi beänh nghi lao töï ñeán caùc trung taâm choáng lao ñeå khaùm, phaùt hieän. Ngöôøi nghi bò lao phoåi laø nhöõng ngöôøi ho khaïc keùo daøi treân 2 tuaàn, phaûi laøm xeùt nghieäm ñôøm soi tröïc tieáp 3 maãu ñeå tìm vi khuaån lao: - Moät maãu taïi choã khaùm beänh. - Moät maãu laáy vaøo buoåi saùng hoâm sau. - Moät maãu taïi choã khi beänh nhaân mang maãu ñôøm 2 ñeán xeùt nghieäm. Nhöõng tröôøng hôïp lao phoåi nghi ngôø khaùng thuoác coù theå cho nuoâi caáy BK vaø laøm khaùng sinh ñoà. Nhöõng tröôøng hôïp lao phoåi AFB(-) caàn xeùt nghieäm ít nhaát 6 maãu ñôøm qua 2 laàn xeùt nghieäm caùch nhau 2 tuaàn ñeán 1 thaùng vaø döïa vaøo hình aûnh toån thöông treân X quang phoåi khoâng thay ñoåi hoaëc tieán trieån xaáu sau ñieàu trò khaùng sinh thoâng thöôøng 2 tuaàn . Nhöõng tröôøng hôïp lao ngoaøi phoåi, lao treû em, vieäc chaån ñoaùn döïa vaøo trieäu chöùng laâm saøng nguoàn laây vaø phoái hôïp vôùi caùc keát quaû caän laâm saøng khaùc nhö phaûn öùng Mantoux, X quang, toå chöùc hoïc vaø mieãn dòch hoïc. 3.2. Ñieàu trò: Ñeå ñaït hieäu quaû cao, aùp duïng phöông phaùp DOTS trong coâng taùc phoø ng choáng lao treân toaøn quoác. - Giai ñoaïn taán coâng: beänh nhaân ñöôïc duøng thuoác döôùi söï giaùm saùt chaët cheõ cuûa caùn boä y teá, tieâm vaø uoáng thuoác tröôùc maët thaày thuoác. - Giai ñoaïn duy trì: beänh nhaân töï duøng thuoác vaø coù theå phaùt thuoác cho beänh nhaân 2 tuaàn 1 laàn hoaëc haøng thaùng. Trang 99 Giaùo trình Beänh chuyeân khoa.
  14. BS. Nguyeãn Vaên Thònh. Ñoái vôùi coâng thöùc taùi trò caàn toå chöùc ñieàu trò taïi tuyeán tænh, nhaèm ñaùnh giaù möùc ñoä khaùng thuoác vaø giaùm saùt chaët cheõ vieäc duøng thuoác cuûa beänh nhaân ñeà phoøng laây lan chuûng vi khuaån khaùng thuoác. Trong thôøi gian ñieàu trò beänh nhaân ñöôïc xeùt nghieäm ñôøm, kieåm tra 3 laàn vaøo thaùng thöù 2, thaùng thöù 5 vaø cuoái thaùng thöù 7 ñeå ñaùnh giaù keát quaû ñieàu trò. 3.3. Ghi cheùp, baùo caùo: Thoáng nhaát trong toaøn quoác heä thoáng ghi cheùp vaø baùo caùo môùi ñaõ söûa ñoåi theo khuyeán caùo cuûa Toå chöùc Y teá Theá giôùi vaø Hieäp hoäi Choáng lao quoác teá. Cô sôû ghi cheùp baùo caùo vaø cung caáp soá lieäu laø tuyeán huyeän, ñònh kyø baùo caùo haøng quyù theo quy ñònh cuûa Boä Y teá. 3.4. Ñaøo taïo, huaán luyeän: Ngoaøi coâng taùc ñaøo taïo huaán luyeän veà chuyeân moân nghieäp vuï, haøng naêm nhieàu khoùa taäp huaán veà kyõ naêng quaûn lyù chöông trình choáng lao seõ ñöôïc toå chöùc, ñoàng thôøi thoâng qua heä thoáng ñaøo taïo taäp huaán ñeå naâng cao chaát löôïng nghieân cöùu khoa hoïc. 3.5. Kieåm tra, giaùm saùt vaø löôïng giaù: Kieåm tra, giaùm saùt laø hoaït ñoäng thöôøng xuyeân cuûa caùc tuyeán töø trung öông ñeán phöôøng, xaõ. Noäi dung cuûa kieåm tra giaùm saùt döïa vaøo noäi dung ñaõ ñöôïc höôùng daãn thöïc hieän chöông trình choáng lao caùc tuyeán. Thoâng qua kieåm tra giaùm saùt ñeå khaéc phuïc, söûa ñoåi nhöõng thieáu soùt vaø ñaøo taïo taïi choã cho caùn boä tuyeán tænh. 3.6. Cung caáp thuoác men, caùc y duïng cuï: Thuoác choáng lao ñöôïc cung caáp haøng quyù töø tuyeán trung öông tôùi tuyeán tænh vaø tuyeán tænh tôùi tuyeán huyeän döïa vaøo nhu caàu vaø hoaït ñoäng thöïc teá cuûa töøng huyeän. Chöông trình choáng lao cuõng quy ñònh coù soá löôïng thuoác döï tröõ taïi tænh vaø huyeän baèng moät quyù hoaït ñoäng. Caùc y duïng cuï nhö coác ñöïng ñôøm, lam kính, hoùa chaát xeùt nghieäm ñöôïc phaân phaùt haøng quyù, haøng thaùng tuyø tình hình hoaït ñoäng. Toaøn boä thuoác choáng lao, lam kính, coác ñöïng ñôøm, hoùa chaát vaø caùc trang thieát bò y teá khaùc nhaèm muïc ñích phaùt hieän nhö kính hieån vi, loàng kính an toaøn, maùy X quang vaø moät soá phöông tieän cho kieåm tra giaùm saùt do Chöông trình Choáng lao cung caáp. Giaùo trình Beänh chuyeân khoa. Trang 100
  15. Chöông trình choáng lao. 3.7. Truyeàn thoâng - giaùo duïc söùc khoeû ( TT-GDSK): Laø moät trong nhöõng hoaït ñoäng quan troïng, goùp phaàn naâng cao trình ñoï hieåu bieát cuûa ngöôøi daân veà beänh lao. Ngoaøi ra, truyeàn thoâng – giaùo duïc söùc khoeû coøn nhaèm huy ñoäng caùc nguoàn löïc cuûa nhaø nöôùc, cuûa caùc toå chöùc xaõ hoäi, caùc toå chöùc quoác teá vaø coäng ñoàng daønh cho caùc hoaït ñoäng choáng lao, goùp phaàn thuùc ñaåy nhanh xaõ hoäi hoaù coâng taùc phoøng choáng lao. 4. Döï phoøng lao baèng BCG: 4.1. Giaûm nguy cô nhieãm lao: 4.1.1. Kieåm soaùt veä sinh moâi tröôøng: - Thoâng gioù toát: cöûa ñi vaø cöûa soå cuûa buoàng khaùm, khu chôø vaø buoàng beänh caàn ñöôïc môû cho thoâng gioù töï nhieân hoaëc duøng quaït ñieän ñuùng chieàu ñeå laøm loaõng caùc haït nhieãm khuaån vaø ñaåy vi khuaån ra ngoaøi, döôùi aùnh naéng maët trôøi vi khuaån lao seõ deã bò tieâu dieät. - Boá trí vò trí laøm vieäc hôïp lyù theo chieàu thoâng gioù: khoâng ñeå khoâng khí ñi töø ngöôøi beänh ñeán caùn boä y teá. - Thay ñoåi haønh vi cuûa ngöôøi beänh: khaïc ñôøm vaøo giaáy hoaëc ca coác, boû ñuùng nôi quy ñònh, röûa tay xaø phoøng thöôøng xuyeân, laáy ñôøm xeùt nghieäm ñuùng nôi quy ñònh. 4.1.2. Söû duïng phöông tieän phoøng hoä caù nhaân: - Khaåu trang thoâng thöôøng ít coù taùc duïng baûo veä nhieãm vi khuaån lao. - Nhöõng nôi coù nguy cô laây nhieãm cao caàn duøng khaåu trang ñaït chuaån nhö loaïi N95 hoaëc töông ñöông trôû leân. 4.1.3. Giaûm tieáp xuùc nguoàn laây: - Caùch ly: neân coù nôi chaêm soùc ñieàu trò rieâng cho ngöôøi beänh lao phoåi AFB(+), ñaëc bieät vôùi lao phoåi khaùng ña thuoác. - Nhaân vieân y teá caàn tuaân thuû quy trình khaùm, chaêm soùc ngöôøi beänh: Tieáp xuùc giaùn tieáp qua vaùch kính, khaùm, hoûi beänh, thöïc hieän tö vaán ñeå ngöôøi beänh quay löng laïi. 4.2. Giaûm nguy cô chuyeån töø nhieãm lao sang beänh lao: - Tieâm vaéc xin BCG (Bacille Calmette-Gueùrin) - Ñieàu trò döï phoøng lao baèng INH. Trang 101 Giaùo trình Beänh chuyeân khoa.
  16. BS. Nguyeãn Vaên Thònh. 5. Toå chöùc maïng löôùi choáng lao: Chöông trình choáng lao döïa treân maïng löôùi choáng lao ñöôïc loàng gheùp vôùi heä thoáng y teá chung ñöôïc toå chöùc theo tuyeán töø trung öông ñeán cô sôû. Döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Boä Y teá, Beänh vieän Lao vaø Beänh phoåi trung öông chæ ñaïo toaøn boä hoaït ñoäng choáng lao trong caû nöôùc. 5.1. Tuyeán trung öông: Vieän Lao vaø Beänh phoåi Quoác gia chòu traùch nhieäm vôùi Boä Y teá veà hoaït ñoäng choáng lao. - Trung taâm Lao Phaïm Ngoïc Thaïch thaønh phoá Hoà Chí Minh: ñöôïc uyû quyeàn thay maët Vieän Lao vaø Beänh phoåi giaùm saùt hoaït ñoäng choáng lao 21 tænh thaønh phía Nam. Tieáp nhaän, döï tröõ, phaân phoái thuoác cho caùc tuyeán tænh thaønh phoá; giaùm saùt hoaït ñoäng phaùt hieän vaø quaûn lyù ñieàu trò, toå chöùc ñaøo taïo, huaán luyeän cho caùn boä cuûa chöông trình vaø huaán luyeän xeùt nghieäm vieân taïi caùc tænh thaønh phoá. - Phoøng xeùt nghieäm taïi caùc trung taâm treân kieåm ñònh tieâu baûn cuûa caùc tuyeán döôùi. Giaùo trình Beänh chuyeân khoa. Trang 102
  17. Chöông trình choáng lao. 5.2. Tuyeán tænh thaønh phoá: Bao goàm traïm lao, vieän lao tænh hoaëc khoa lao trong Beänh vieän tænh. Tuyeán tænh coù traùch nhieäm höôùng daãn tuyeán huyeän, giaùm saùt hoaït ñoäng ñaøo taïo, thu soá lieäu, phaân phoái vaø söû duïng thuoác hôïp lyù, baùo caùo hoaït ñoäng leân tuyeán Quoác gia. 5.3. Tuyeán quaän huyeän: Loàng gheùp trong trung taâm y teá quaän huyeän. Chöùc naêng cuûa tuyeán quaän huyeän laø phaùt hieän nguoàn laây, giaùm saùt beänh nhaân ñieàu trò ngoaïi truù ôû tuyeán quaän huyeän vaø xaõ phöôøng, baùo caùo hoaït ñoäng cho tuyeán tænh thaønh phoá. 5.4. Tuyeán xaõ phöôøng: Khoâng coù caùn boä lao chuyeân traùch. Chöùc naêng cuûa tuyeán xaõ phöôøng laø tham gia coâng taùc phaùt hieän, ñieàu trò DOTS, tìm beänh nhaân boû trò, baùo caùo tuyeán huyeän. Trang 103 Giaùo trình Beänh chuyeân khoa.
  18. BS. Nguyeãn Vaên Thònh. TÖÏ LÖÔÏNG GIAÙ Choïn traû lôøi hôïp lyù nhaát: 1. Vuøng dòch teã lao treân theá giôùi: A. Myõ latin. B. Chaâu phi. C. Ñoâng nam AÙ. D. Trung AÙ. 2. Trong khu vöïc taây Thaùi Bình Döông, beänh lao ôû Vieät Nam xeáp vaøo nhoùm: A. Thaáp. B. Trung bình. C. Trung bình cao. D. Cao. 3. Soá ngöôøi beänh coù phaûn öùng Tuberculin (+) treân 100.000 daân laø chæ soá: A. Beänh nhaân lao. B. Môùi maéc lao. C. Lao löu haønh. D. Nhieãm lao trong coäng ñoàng. 4. Xaõ A coù 75 beänh nhaân lao phoåi/100.000 daân môùi maéc xeùt nghieäm ñaøm (+). Xaõ A ñöôïc xeáp vaøo nhoùm: A. Thaáp. B. Trung bình. C. Trung bình cao. D. Cao. 5. Ñaây laø nhöõng muïc tieâu cuûa chöông trình choáng lao, NGOAÏI TRÖØ: A. Giaûm tyû leä töû vong. B. Giaûm tyû leä maéc beänh. C. Giaûm tyû leä khaùng thuoác. D. Giaûm tyû leä bieán chöùng. 6. DOTS laø chöõ vieát taét cuûa cuïm töø: A. Hoùa trò lieäu ngaén ngaøy coù giaùm saùt tröïc tieáp. B. Phaùc ñoà trò lieäu ngaén ngaøy coù giaùm saùt tröïc tieáp. C. Quaù trình trò lieäu ngaén ngaøy coù giaùm saùt tröïc tieáp. D. Chieán löôïc trò lieäu ngaén ngaøy coù giaùm saùt tröïc tieáp. Giaùo trình Beänh chuyeân khoa. Trang 104
  19. Caùc toån thöông cô baûn vaø caùch khaùm da lieãu CAÙC TOÅN THÖÔNG CÔ BAÛN VAØ CAÙCH KHAÙM DA LIEÃU BS. Nguyeãn Sanh Taâm MUÏC TIEÂU HOÏC TAÄP 1. Moâ taû 10 loaïi thöông toån nguyeân phaùt trong beänh veà da. 2. Moâ taû 9 loaïi thöông toån thöù phaùt. 3. Moâ taû caùch khaùm ngöôøi beänh da lieãu. THÖÔNG TOÅN NGUYEÂN PHAÙT Thöông toån nguyeân phaùt laø nhöõng thay ñoåi sôùm cuûa da chöa traõi qua dieãn bieán töï nhieân hay chòu söï taùc ñoäng cuûa beân ngoaøi. 1. Daùt: Laø söï thay ñoåi maøu saéc cuûa da. Kích thöôùc cuûa daùt coù theå chæ nhoû nhö moät ñieåm hoaëc to laøm thaønh maûng. 1.1. Daùt saéc toá: Laø söï thay ñoåi maøu da do söï thay ñoåi löôïng saéc toá bao goàm Meùlanin vaø caùc saéc toá khaùc. - Daùt do Melanin: Coù theå baåm sinh (muïn ruoài, baïch taïng), hay maéc phaûi (taøn nhang). - Daùt khoâng do Melanin: Caáu taïo do söï tích tuï cuûa nhöõng chaát maøu ngoaïi lai nghóa laø voán khoâng coù trong da. Loaïi daùt naøy coù theå khu truù (veát xaâm) hay lan toûa (nhieãm chaát baïc). 1.2. Hoàng ban: Laø nhöõng daùt ñoû saåm hoaëc hoàng coù tính chaát vieâm, bieán maát khi ñeø eùp. 1.3. Daùt maïch maùu: Daùt maøu hoàng hay ñoû saåm do söï daõn nôû thöôøng tröïc cuûa caùc maïch maùu trong lôùp bì. bieán maát khi ñeø eùp vaø khoâng coù phaûn öùng vieâm. Thí duï u maïch phaúng, daõn mao maïch. 1.4. Xuaát huyeát döôùi da: Daùt maøu ñoû töôi khoâng bieán maát khi ñeø eùp. Chuùng töï tan trong voøng 1-2 tuaàn sau khi tuaàn töï ñoåi maøu töø ñoû qua tím, naâu, vaøng. Tuøy kích thöôùc, chia 3 loaïi: ñieåm xuaát huyeát, ñoám xuaát huyeát, maûng xuaát huyeát. Trang 105 Giaùo trình Beänh chuyeân khoa.
  20. BS. Nguyeãn Sanh Taâm. 2. Muïn nöôùc: Thöông toån nhoû hôn 5mm, nhoâ cao treân maët da, chöùa chaát loûng. Sau khi hình thaønh moät thôøi gian, muïn nöôùc vôõ ra vaø ñoùng vaãy, thí duï trong beänh toå ñóa, chaøm caáp. 3. Boùng nöôùc: Caáu taïo töông töï muïn nöôùc nhöng coù ñöôøng kính lôùn hôn 5mm. Boùng nöôùc coù theå caêng thaønh hình baùn caàu hay xeïp. Chaát dòch trong boùng nöôùc coù theå trong, ñuïc hay coù maùu. Boùng nöôùc thöôøng gaëp trong beänh Duhring, beänh Pemphigus. 4. Muïn muû: Thöông toån nhoâ cao, chöùa muû. Coù 2 loaïi: - Muïn muû thöôïng bì: caïn, hình baùn caàu, coù theå caêng hay xeïp. Loaïi naøy thöôøng hay phaùt sinh töø muïn nöôùc hay boùng nöôùc bò boäi nhieãm. Thí duï choác. - Muïn muû nang loâng: coù theå naèm ngay treân loã chaân loâng (vieâm nang loâng) hay döôùi saâu (nhoït). Caùc muïn naøy nhoïn caêng coù quaàng vieâm roäng vaø ñaùy coäm hôn nhöõng muïn muõ caïn. 5. Saån: Thöông toån ñaëc nhoâ cao treân maët da, ñöôøng kính nhoû hôn 1cm, thöôøng bieán maát trong thôøi gian ngaén vaø khoâng ñeå laïi seïo. Saån coù theå phaúng, nhoïn, troøn hay hình ña giaùc; maøu coù theå hoàng, tím, ñoû hay naâu. Taäp hôïp nhieàu saån taïo thaønh maûng. 6. Cuû: Töông töï nhö saån nhöng coù nhöõng ñaëc ñieåm sau: - Thaâm nhieãm teá baøo xaõy ra ôû caùc phaàn saâu cuûa bì, - Tieán trieån chaäm, keùo daøi, - Khi maát ñi ñeå laïi seïo. Cuû thöôøng thaáy trong beänh Lupus, giang mai, phong. 7. Cuïc: Toån thöông ñaëc naèm trong haï bì, ñoâi khi bao goàm caû lôùp bì. Cuïc coù hình caàu, hay hình tröùng. Ngöôøi ta phaùt hieän thöông toån cuïc baèng caùch sôø naén hôn laø nhìn. Giaùo trình Beänh chuyeân khoa. Trang 106
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2