Giáo trình chăn nuôi cơ bản - Chương 5

Chia sẻ: Le Quang Hoang | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:30

Thêm vào BST

Báo xấu

243
lượt xem 107
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'giáo trình chăn nuôi cơ bản - chương 5', khoa học tự nhiên, nông - lâm phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình chăn nuôi cơ bản - Chương 5

CHƯƠNG V CHĂN NUÔI GIA C M M c ñích: Chương này trang b cho sinh viên m t s ki n th c cơ b n v quá trình hình thành tr ng c a gia c m, c u t o c a tr ng và các ch tiêu ñánh giá ch t lư ng tr ng. Các ch tiêu ñánh gia s c ñ tr ng và các y u t nh hư ng ñ n s c ñ tr ng. Các bư c chu n b tr ng p, ch ñ p và k thu t p. Qui trình nuôi dư ng các lo i gà. I. S c s n xu t tr ng S c s n xu t tr ng là m t ñ c tính có ích và quan tr ng c a gia c m ñ tr ng. S c s n xu t tr ng cũng là m t ñ c tính tái s n xu t quan tr ng c a t t c các loài gia c m. Quá trình hình thành tr ng ñư c th c hi n trong ñư ng sinh d c, ph thu c vào tr ng thái sinh lý c a gia c m mái và ch u nh hư ng c a h th n kinh - th d ch và các y u t c a môi trư ng ngoài. 1.1. C u t o cơ quan sinh d c và quá trình hình thành tr ng c a gia c m Tr ng gia c m ñư c hình thành cơ quan sinh d c c a gia c m mái. Cơ quan này bao g m 2 b ph n quan tr ng là bu ng tr ng và ng d n tr ng. 1.1.1. Bu ng tr ng Bu ng tr ng là nơi hình thành t bào tr ng (lòng ñ ) và cũng là nơi t ng h p kích t sinh d c cái (kích t bu ng tr ng). gia c m trư ng thành ch còn l i bu ng tr ng và ng d n tr ng bên trái phát tri n, còn bu ng tr ng và ng d n tr ng bên ph i b thoái hoá, nguyên nhân gây thoái hoá chưa ñư c gi i thích rõ. Bu ng tr ng n m trong xoang b ng, l ch v phía trái c t s ng, phía trư c th n. Trên m t bu ng tr ng có r t nhi u nang tr ng các giai ño n phát tri n khác nhau. Ngay t khi m i n gia c m ñã có m t s lư ng t bào tr ng nguyên thu nh t ñ nh. Khi trư ng thành ch có m t s t bào tr ng phát tri n, s còn l i b thoái hoá. Kh i lư ng bu ng tr ng thay ñ i theo tu i. Bu ng tr ng gà con 1 ngày tu i ch n ng 0,03 g; 5 - 6 tháng tu i n ng 6 - 7 g và gà sau khi ñ qu tr ng ñ u tiên bu ng tr ng n ng t i 35 - 40 g. Bu ng tr ng là nơi hình thành lòng ñ , màu c a lòng ñ do các ch t mang s c t như caroten và xantophin quy t ñ nh. 1.1.2. ng d n tr ng Sau khi r ng, t bào tr ng rơi vào ng d n tr ng. B ph n này có c u t o hình ng, dài và có nhi u khúc cu n. Trong ng d n tr ng có t ng cơ trên thành ng, có m t l p màng nh y lót bên trong, trên b m t màng nh y có tiêm mao rung ñ ng. Trư c khi thành th c v tính, ng d n tr ng c a gà mái dài kho ng 8 - 10 cm, n ng 0,2 - 0,3 g. Trong th i kỳ ñ , ng d n tr ng dài kho ng 60- 80 cm, n ng 40- 0 g, ñư ng kính ñ t kho ng 10 cm. Khi gà ngh ñ , ng d n tr ng ch dài kho ng 15 - 25 cm. Căn c vào ñ c ñi m hình thái và ch c năng sinh lý có th chia ng d n tr ng thành 5 ph n: loa kèn, b ph n ti t lòng tr ng, ph n eo, t cung và âm ñ o (hình v trang bên). - 157 -
+ Loa kèn Loa kèn là b ph n ñ u tiên c a ng d n tr ng, có hình ph u, n m phía dư i và ôm l y bu ng tr ng. Loa kèn dài kho ng 7 cm, ñư ng kính kho ng 8 - 9 cm. Thành c a loa kèn tương ñ i dày. Sau khi t bào tr ng rơi vào loa kèn, n u g p tinh trùng thì s x y ra quá trình th tinh. T bào tr ng d ng l i ñây kho ng 20 phút. L p lòng tr ng ñ u tiên ñư c ti t ra c ph u, bao b c xung quanh lòng ñ , do lòng ñ chuy n ñ ng xoay tròn theo tr c d c, l p lòng tr ng xo n l i t o nên dây ch ng lòng ñ , nhưng chưa hoàn ch nh. Dây ch ng lòng ñ ñư c hoàn ch nh d n, ñ n t n t cung m i k t thúc. Dây này có tác d ng gi lòng ñ v trí trung tâm qu tr ng. + B ph n ti t lòng tr ng B ph n ti t lòng tr ng là ph n dài nh t c a ng d n tr ng, chi u dài c a nó kho ng 30 - 35 cm (vào th i kỳ ñ nhi u có th dài t i 50 cm). Bên trong b ph n ti t lòng tr ng có 15 - 25 n p g p d c, các n p g p này cao kho ng 4,5 mm và dày kho ng 2,5 mm. Ph n này có r t nhi u tuy n ti t ra lòng tr ng, có th t o ra 1/2 - 2/3 kh i lư ng lòng tr ng c a tr ng. Tr ng d ng ph n này kho ng 3 gi . + Ph n eo (b ph n t o màng v ) Ph n eo là ph n ng d n tr ng co l i, ñư ng kính nh , chi u dài kho ng 8 cm. Ch c năng c a ph n eo là t o ra m t ph n lòng tr ng và t o màng dư i v . Tr ng d ng ñây kho ng 70 - 75 phút. - 158 -
+ T cung T cung có hình túi, dài kho ng 8 - 10 cm. Thành c a t cung có cơ d c và cơ vòng; niêm m c c a t cung có các tuy n ti t ra d ch ch a nhi u nư c và ch t khoáng. Nh ñ th m th u cao c a màng dư i v mà nư c và mu i khoáng ng m vào trong tr ng làm cho lòng tr ng loãng ra. Phía ngoài màng dư i v b t ñ u hình thành v c ng, m i ñ u là s l ng ñ ng nh ng h t r t nh trên b m t c a màng dư i v , sau ñó tăng lên do quá trình h p thu mu i canxi. Mu i canxi l ng ñ ng ñư c hoà l n v i s ít lòng tr ng t o nên nh ng núm gai r t v ng. Nh ng núm gai nh này g n ch t v i nhau nhưng gi a chúng có kho ng tr ng là các l nh , ñó là các l khí c a v tr ng có tác d ng trao ñ i khí. Các tuy n t cung còn ti t các s c t làm cho v tr ng có màu s c khác nhau. Bi u mô t cung còn ti t ra m t s ch t t o l p màng m ng ph lên trên b m t v tr ng. Tr ng qua t cung m t kho ng 19 - 20 gi . + Âm ñ o ðây là ño n cu i cùng c a ng d n tr ng, dài 7 - 12 cm, niêm m c nh n có tuy n ti t ra d ch nh y t o ñi u ki n cho s ñ tr ng ñư c d dàng và tham gia hình thành l p keo trên v . Trong lúc ñ tr ng âm ñ o l i ra kh i huy t ñ gi cho tr ng kh i b n. Tr ng ñư c hình thành trong các b ph n c a ng d n tr ng m t kho ng 23,5 - 24 gi . 1.2. C u t o c a tr ng gia c m Tr ng các loài gia c m ñ u có c u t o chung, bao g m: v , màng dư i v , lòng tr ng và lòng ñ . 1.2.1. V tr ng V làm nhi m v b o v lòng tr ng, lòng ñ và t o hình dáng c a tr ng. Phía ngoài v ñư c ph m t l p keo dính do âm ñ o ti t ra, có tác d ng làm gi m ñ ma sát gi a thành âm ñ o và tr ng, t o ñi u ki n thu n l i khi gà ñ , h n ch s b c hơi nư c c a tr ng và ngăn c n s xâm nh p c a t p khu n vào tr ng. - 159 -
V tr ng có ñ dày trung bình 0,2 - 0,6 mm. ð dày c a v tr ng không ñ u: dày nh t ñ u nh và gi m d n v phía ñ u l n. Trên b m t v có nhi u l khí, trung bình m i v tr ng gà có kho ng 7 600 – 10 000 l khí. M t ñ l khí phân b không ñ u, nhi u nh t phía ñ u l n và gi m d n v phía ñ u nh . Dư i v c ng là hai l p màng dư i v , chúng ñư c t o thành t nh ng s i protein b n l i v i nhau. Hai l p này g n ch t v i nhau và ch tách ra phía ñ u l n c a tr ng t o thành bu ng khí, có vai trò quan tr ng trong quá trình trao ñ i khí ñ phôi phát tri n. Nh ng tr ng b n s c n tr ñ n ñ d n truy n khí, do ñó nh hư ng ñ n s phát tri n c a phôi và ñôi khi d n ñ n ch t phôi. Thông thư ng v tr ng chi m kho ng 12% kh i lư ng tr ng. 1.2.2. Lòng tr ng Lòng tr ng g m 4 l p có ñ quánh khác nhau, t l các l p như sau: L p lòng tr ng loãng ngoài chi m 23,2%; l p lòng tr ng ñ c gi a 57,3%; l p lòng tr ng loãng gi a 11,8% và l p lòng tr ng ñ c trong chi m 2,7%. T l các l p này dao ñ ng và ph thu c vào kh i lư ng tr ng, ñ tươi c a tr ng, gi ng, loài, cá th , ch ñ nuôi dư ng chăm sóc và b o qu n tr ng, vv ... Lòng tr ng có tác d ng cung c p nư c và các ch t dinh dư ng cho phôi phát tri n. Trong lòng tr ng còn có dây ch ng lòng ñ , c u t o b ng protein, hình xo n, có tác d ng gi cho lòng ñ luôn v trí trung tâm c a tr ng và ít b ch n ñ ng. 1.2.3. Lòng ñ Lòng ñ là t bào tr ng gia c m, n m trung tâm c a qu tr ng, có d ng hình c u, ñư ng kính kho ng 35 - 40 mm. Lòng ñ bao g m các ph n sau: màng, nguyên sinh ch t và nhân. Màng c a lòng ñ r t m ng, có kh năng ñàn h i cao, chi u dày màng lòng ñ kho ng 16 ñ n 20µ. Tính ñàn h i và ñ b n c a màng lòng ñ gi m d n theo th i gian b o qu n; nh ng tr ng cũ màng thư ng b rách do va ch m m nh. Màng lòng ñ có tính th m th u và ch n l c cao ñ th c hi n trao ñ i ch t gi a lòng tr ng và lòng ñ . Nguyên sinh ch t bao g m nhi u l p: bào quan ch a ty l p th , lư i Golgi, th vùi ch a protein, lipit, gluxit và các axit amin… ð c bi t là protein và lipit k t h p v i nhau t o thành lipoprotein. T ñó hình thành nên nh ng th vùi lòng ñ g m nhi u t ng, ñó là nh ng vòng tròn ñ ng tâm, có màu s c ñ m nh t khác nhau còn g i là ñĩa sáng và ñĩa t i. gi a lòng ñ t p trung m t l p lòng ñ tr ng, l p này kéo dài t i t n ñĩa phôi g i là h c lòng ñ . H c lòng ñ có nhi m v thu hút các ch t dinh dư ng cho phôi phát tri n giai ño n ñ u. Trên b m t lòng ñ có m t ñĩa tròn, ñư ng kính kho ng 1 - 2 mm, màu nh t hơn màu lòng ñ , ñó là nhân t bào tr ng hay còn g i là ñĩa phôi. N u tr ng ñư c th tinh thì ñĩa phôi chi m g n h t di n tích nhân c a t bào tr ng. Trong nhân có ch a AND, ARN, protein và 40 ñôi nhi m s c th . Màng nhân có nhi u l nh gi vai trò trao ñ i ch t gi a nguyên sinh ch t và nhân. Màu s c c a lòng ñ ph thu c vào hàm lư ng caroten trong th c ăn và s c t trong cơ th gia c m. Lòng ñ chi m kho ng 32% so v i kh i lư ng tr ng. T l lòng ñ ph thu c vào nhi u y u t : gi ng, di truy n, cá th , tu i, ñi u ki n nuôi dư ng chăm sóc, mùa v ... - 160 -
1.3. Thành ph n hoá h c c a tr ng gia c m các loài gia c m khác nhau, tr ng có thành ph n hoá h c khác nhau. B ng 5.1: Thành ph n hoá h c c a tr ng gia c m (%) Ch t h u cơ Ch t Loài Nư c VCK T ng s Protein Lipit Gluxit vô cơ Gà 73.6 26.4 25.6 12.8 11.8 1.0 0.8 Gà Tây 73.7 26.3 25.5 13.1 11.7 0.7 0.8 Vt 69.7 30.3 29.3 13.7 14.4 1.2 1.0 Ng ng 74.6 29.4 28.2 14.0 13.0 1.2 1.2 S li u b ng trên cho bi t thành ph n hoá h c c a tr ng các lo i gia c m. Tr ng thu c m có t l nư c ít hơn và m nhi u hơn tr ng c a gia c m trên c n. Thành ph n hoá h c c a các ph n tr ng cũng khác nhau. 1.3.1. Thành ph n hoá h c c a v Bao g m ch y u các tinh th cacbonat canxi (89,97%), ngoài ra còn ch a 2% MgCO3; 0.5 - 5% Ca3(PO4)2; Mg2(PO4)2. Protein c a v ch y u là colagen làm hoà tan các mu i khoáng trong quá trình hình thành v c ng. Hàm lư ng canxi và photpho trong v ph thu c vào các ch t này trong kh u ph n và m c ñ ñáp ng vitamin D cho gia c m. N u kh u ph n thi u canxi ho c vitamin D, gia c m thư ng ñ tr ng v m m ho c không v . + Màng dư i v : ch y u là keratin, m t lo i protein keo dính, ch a nhi u lưu huỳnh. Ngoài ra còn có các ion Ca2+ và m t s ion khác. 1.3.2. Thành ph n hoá h c c a lòng tr ng Ch y u là albumin - m t lo i protein hoà tan trong nư c và trong mu i trung tính, khi ñun nóng d b ñông vón. Lòng tr ng còn có mucoprotein và muxin, ngoài ra còn có các ion Fe, có tác d ng liên k t ch t ch v i các th protein do ñó h n ch s l i d ng c a vi sinh v t. 1.3.3.Thành ph n hoá h c lòng ñ Lòng ñ là ph n giàu ch t dinh dư ng nh t c a tr ng, protein chi m 17%, trong ñó nhi u nh t là ovovitelin; lipit chi m 33%, lipit c a lòng ñ ch a nhi u axit béo như axit palmitic, stearic... Lòng ñ có màu vàng vì ch a nhi u s c t ... Ngoài ra còn ch a nhi u ch t khoáng như K, Na, Mg, Ca... các d ng mu i. Ngoài các ch t dinh dư ng như protein, lipit, gluxit và các ch t khoáng, trong tr ng còn có nhi u lo i vitamin như: A, D, E, K và các vitamin nhóm B. Như v y tr ng là lo i s n ph m có giá tr cao v m t dinh dư ng. 1.4. Các ch tiêu ñánh giá ch t lư ng tr ng gia c m ð ñánh giá ch t lư ng tr ng gia c m ngư i ta căn c vào: kh i lư ng tr ng, màu s c v , ñ dày v , hình thái tr ng, t l lòng tr ng lòng ñ , … 1.4.1. Kh i lư ng tr ng ðây là m t trong nh ng ch tiêu quan tr ng ñ ñánh giá ch t lư ng tr ng. Trong trư ng h p gia c m có s n lư ng tr ng như nhau nhưng kh i lư ng tr ng khác nhau thì t ng kh i lư ng tr ng khác nhau. Do ñó, kh i lư ng tr ng là ch tiêu ñánh giá s n lư ng tr ng tuy t ñ i - 161 -
gia c m. Ví d : m t gà mái ñ 200 tr ng, m i tr ng có kh i lư ng trung bình 50 g, s n lư ng tr ng tuy t ñ i c a con gà mái ñó là 10 kg. N u kh i lư ng tr ng trung bình ñ t 60 g thì s n lư ng tr ng tuy t ñ i là 12 kg. Kh i lư ng tr ng ph thu c vào nhi u y u t : loài, gi ng, hư ng s n xu t, cá th , tu i, kh i lư ng c a gia c m m và ch ñ nuôi dư ng. 1.4.2. Ch t lư ng v * Màu s c Màu s c v tr ng do s c t t cung quy t ñ nh. Tính tr ng này có h s di truy n cao 2 (h =0,55 - 0,77). M i gi ng, dòng có màu s c v ñ c trưng phù h p v i màu lông. Th c t màu s c v tr ng không nh hư ng ñ n ch t lư ng tr ng, nhưng nh hư ng ñ n thao tác k thu t trong ki m tra tr ng p và th hi u ngư i tiêu dùng. * ð dày ð dày v tr ng có ý nghĩa quan tr ng trong quá trình p. N u v quá m ng, tr ng d d p v không ñ khoáng cho phôi phát tri n; n u v quá dày, quá trình hô h p c a phôi b c n tr và gà con khó m v khi n . ð dày v tr ng bi n ñ ng trong kho ng 0,31 - 0,38 mm. ð dày v không ñ u, có xu hư ng gi m d n t ñ u nh ñ n ñ u l n. Ch tiêu này ph thu c vào m c ñ dinh dư ng trong th c ăn, ñ c bi t hàm lư ng Ca, P và vitamin D. Khi kh u ph n thi u Ca, P ho c vitamin D thì tr ng gia c m ñ ra thư ng có v m m ho c không có v . 1.4.3. Hình thái tr ng Thông thư ng tr ng gia c m có hình b u d c, m t ñ u l n m t ñ u nh . Hình thái tr ng ñư c bi u th qua ch s hình thái: là t l gi a ñư ng kính l n và ñư ng kính nh . Ch s hình thái trung bình c a tr ng gà là 1,32 (dao ñ ng trong kho ng 1,13 - 1,67), c a tr ng v t là 1,30 (kho ng 1,20 - 1,58). Tr ng có ch s hình thái dao ñ ng xung quanh tr s trung bình c a dòng, gi ng là t t nh t. Nh ng tr ng có ch s hình thái càng xa ch s trung bình thì t l p n càng th p. Khi ch n l c tr ng p c n lo i b nh ng tr ng có hình d ng không bình thư ng. Thư ng g p m t s trư ng h p tr ng d hình sau: - Tr ng có v m m: do th c ăn thi u m t s khoáng ch t (Ca, P…), do cơ th b ch n ñ ng th n kinh quá m nh, chưa k p t o v tr ng ñã ñ , ho c do t cung b viêm làm m t ch c năng t o v … Tr ng ñ ra ch có màng lòng tr ng dày và dai. - Tr ng gi (tr ng nh không có lòng ñ ): do m t gi t máu ho c v t l xu t hi n trong ng d n tr ng ñã kích thích ph n phân ti t lòng tr ng ti t ra bao b c l y v t l , ti p t c ñ n ph n t o v và ñ ra ngoài. - Tr ng có hai lòng ñ (tr ng quá to): do hai t bào tr ng cùng r ng m t th i ñi m ho c cách nhau không quá 20 phút. - Tr ng trong tr ng: trư ng h p này ít g p. Nguyên nhân là: khi m t tr ng ñã ñư c t o ra hoàn ch nh, b kích thích ñ t ng t, ng d n tr ng co l i gây ra nhu ñ ng ngư c lên phía trên, n u tr ng này g p t bào tr ng m i r ng thì nó ñư c n m cùng v i lòng ñ tr ng m i bên ngoài ñư c bao b c ti p lòng tr ng và v c ng. N u không g p t bào tr ng m i r ng, nó cũng s ñư c ñ y xu ng ph n dư i ñ t o lòng tr ng và v c ng. - Tr ng bi n d ng: là nh ng tr ng quá dài, quá tròn, ho c b th t eo gi a. Nguyên nhân do s co bóp không ñ u c a ng d n tr ng. - 162 -
1.4.4. Kh i lư ng lòng tr ng, lòng ñ Kh i lư ng lòng tr ng, lòng ñ ñư c xác ñ nh ñ tính t l lòng tr ng/lòng ñ . ðây là ch tiêu liên quan ñ n t l p n ; bình thư ng ch s này kho ng 2/1 là ñ t yêu c u tr ng p. 1.4.5. Ch s lòng ñ Là t l gi a chi u cao lòng ñ và ñư ng kính lòng ñ . Ch s này bi u hi n tr ng thái và ch t lư ng c a lòng ñ ; tr ng gia c m tươi, dao ñ ng trong kho ng 0,4 - 0,5. Ch s này ph thu c vào loài, gi ng, cá th ... và gi m d n theo th i gian. 1.4.6. Ch s lòng tr ng ñ c Ch s lòng tr ng ñ c (CSLTð) là t l gi a chi u cao lòng tr ng ñ c và ñư ng kính trung bình c a lòng tr ng. H CSLTð = (D + d ) / 2 Trong ñó H là chi u cao lòng tr ng ñ c (mm), D là ñư ng kính l n và d là ñư ng kính nh (mm). Ch s này tr ng gà tươi kho ng 0,08 - 0,09. 1.4.7. ðơn v Haugh Ngoài các ch tiêu trên m t s nư c còn dùng ñơn v Haugh ñ ki m tra ch t lư ng tr ng p. ðơn v Haugh (HU) ñư c xác ñ nh thông qua kh i lư ng tr ng (W) và chi u cao lòng tr ng ñ c (H). ðơn v Haugh ñư c tính theo công th c sau: HU = 100 log (H+ 7,57 – 1,7W 0,37) Trong th c t ngư i ta thư ng dùng b ng tính s n ñơn v Haugh, khi bi t chi u cao lòng tr ng ñ c và kh i lư ng tr ng. ðơn v Haugh càng cao thì ch t lư ng tr ng càng t t. Cách phân bi t tr ng m i, tr ng cũ: + Quan sát bên ngoài: Tr ng m i trên b m t v thư ng có ch m vôi l m t m màu sáng; tr ng cũ có màu v x n, nh n bóng. + Soi tr ng: Tr ng m i có bu ng khí nh , lòng tr ng trong, l c không có ti ng ñ ng. Tr ng cũ có bu ng khí l n, lòng tr ng ñ c vàng, l c có ti ng ñ ng do dây ch ng b ñ t. + ðo t tr ng: Tr ng m i có t tr ng cao hơn tr ng cũ. Tr ng b o qu n càng lâu t tr ng càng gi m. 1.5. S c ñ tr ng c a gia c m 1.5.1. M t s ch tiêu ñánh giá s c ñ tr ng * S c ñ tr ng: là s tr ng thu ñư c c a m i ñàn ho c m i mái ñ ra trong m t kho ng th i gian xác ñ nh nào ñó Có nhi u cách tính; có th tính b ng s tr ng ñ trong m t tháng, m t năm, m t chu kỳ ñ tr ng sinh h c hay c a m t ñ i mái ñ . Trong th c t thư ng tính b ng s tr ng ñ trong 365 ngày k t khi gia c m ñ qu tr ng ñ u tiên, hay ñư c tính b ng s tr ng ñ ra cho ñ n khi gà ñư c 500 ngày tu i ho c b ng s tr ng ñ ra trong m t chu kỳ ñ tr ng sinh h c (t khi ñ qu tr ng ñ u tiên cho ñ n khi ng ng ñ thay lông). - 163 -
* Chu kỳ ñ tr ng: là kho ng th i gian ñ tr ng liên t c. Chu kỳ này có th ng n ho c dài. Gi a các chu kỳ ñ tr ng có th i gian ngh ñ . Chu kỳ ñ tr ng càng dài thì th i gian ngh ñ càng ng n và ngư c l i. * Nh p ñ ñ tr ng: là ñ l p l i c a chu kỳ ñ tr ng. S l p l i tương ñ i gi ng nhau v chu kỳ ñ tr ng g i là nh p ñ ñ tr ng ñ u, n u khác nhau g i là ñ tr ng không ñ u. Nh ng gia c m ñ t t có chu kỳ ñ tr ng dài, nh p ñ ñ tr ng ñ u, th i gian ngh ñ ng n, còn nh ng gia c m ñ x u có d u hi u ngư c l i. * Cư ng ñ ñ tr ng ñư c bi u th b ng t l ph n trăm s tr ng ñ ra trong m t kho ng th i gian xác ñ nh, không k ñ n chu kỳ hay nh p ñ . Công th c tính như sau: n F= x 100 n+ z Trong ñó: F = cư ng ñ ñ tr ng (%); n = s ngày ñ tr ng và z = s ngày ngh ñ . Ví d : M t gà mái ñ 15 tr ng trong 30 ngày thì cư ng ñ ñ tr ng là 50%. 1.5.2. Nh ng y u t nh hư ng ñ n s c s n xu t tr ng S c s n xu t tr ng là ch tiêu ph c t p và không n ñ nh, ch u nh hư ng c a các y u t bên trong và bên ngoài ñư c nêu dư i ñây. - Các gi ng, dòng gia c m khác nhau có s c s n xu t tr ng khác nhau. Ví d : Gi ng gà Goldline ñ t s n lư ng tr ng 313 - 323 qu /năm, gi ng gà Ri ch ñ t 90 - 110 qu /năm. Nh ng dòng ñư c ch n l c k thư ng ñ t ch tiêu này cao và hơn nh ng dòng không ch n l c k 15 - 30% v s n lư ng tr ng. - Tu i c a gia c m m có liên quan tr c ti p ñ n s c ñ tr ng. gà, s n lư ng tr ng gi m d n theo tu i, trung bình năm th hai gi m 15 - 20% so v i năm th nh t. v t, s n lư ng tr ng ñ t cao vào năm th hai; còn ng ng, tăng d n t năm th nh t ñ n năm th ba, sau ñó gi m d n. - Tu i thành th c sinh d c là ñ c ñi m di truy n cá th và có nh hư ng ñ n s c ñ tr ng c a gia c m. Tu i thành th c sinh d c ph thu c vào loài, gi ng, dòng, mùa v n , th c ăn chăm sóc…. gà, ch tiêu này bi n ñ ng trong kho ng 150 -190 ngày. - Mùa v có nh hư ng tr c ti p ñ n s c ñ tr ng c a gia c m. V mùa hè, nhi t ñ cao, s n lư ng tr ng thư ng gi m so v i mùa xuân và mùa thu. Nhi t ñ thích h p cho gà ñ là 15 - 200C. - Ánh sáng cũng liên quan ñ n s n lư ng tr ng, ñư c xác ñ nh thông qua th i gian chi u sáng và cư ng ñ chi u sáng. nư c ta, ñ i v i gà ñ ph i ñ m b o th i gian chi u sáng 14 - 16 gi m i ngày và cư ng ñ chi u sáng 3 – 4 W/m2 n n chu ng. - Th i gian ngh ñ thay lông: Sau m t chu kỳ ñ tr ng sinh h c, gia c m ngh ñ thay lông. Nh ng con thay lông s m là nh ng con ñ kém và kéo dài th i gian thay lông, ngh ñ t i 4 tháng và nh hư ng t i s n lư ng tr ng. Ngư c l i, nhi u con thay lông mu n và nhanh, th i gian ngh ñ dư i hai tháng. ð c bi t, nh ng cá th cao s n có th i gian ngh ñ ch 4 - 5 tu n. Ngoài các y u t trên, s c s n xu t tr ng còn ph thu c vào dinh dư ng, chăm sóc, d ch b nh, tính p bóng… - 164 -
II. K thu t p tr ng 2.1. Chu n b tr ng p 2.1.1. Thu nh t tr ng Sau khi ñ , tr ng ñư c ti p xúc v i môi trư ng xung quanh, d b b n, nhi m khu n và n m m c. Vì v y, c n ph i có quy trình thu nh t s m ñ h n ch s xâm nh p c a vi khu n vào tr ng. Các loài gia c m khác nhau thư ng ñ tr ng vào các th i ñi m khác nhau trong ngày. Gà thư ng ñ vào kho ng 8 - 14 gi , v t thư ng ñ vào kho ng 0 - 5 gi sáng. Vào mùa ñông gà, v t thư ng ñ mu n hơn so v i mùa hè. Mùa ñông khí h u th i ti t nư c ta r t l nh, mùa hè l i r t nóng nên nh hư ng t i ch t lư ng tr ng p. Chính vì v y, c n thu tr ng gi ng nhi u l n trong ngày, ít nh t là 4 l n. Không ñ tr ng lâu chu ng khi nhi t ñ cao. Tr ng thu xong ph i ñư c chuy n ngay v nơi t p trung ñ phân lo i, xông sát trùng trư c khi ñưa vào kho b o qu n. Quá trình thao tác không làm l n l n tr ng c a các ñàn khác nhau. Các tr ng b n, d p và n t… ph i ñư c x p vào v riêng và chuy n v kho tr ng thương ph m, không b o qu n chung phòng v i tr ng gi ng. Ta không nên lau tr ng gi ng b ng khăn ư t ho c nhúng r a, ch nên xông khô b ng hơi formol và thu c tím. 2.1.2. V n chuy n tr ng Nguyên t c v n chuy n tr ng là không ñ tr ng xây sát, v b v d p, dây ch ng lòng ñ b ñ t và d n ñ n s xáo tr n lòng tr ng v i lòng ñ . Ph i có xe chuyên dùng ñ v n chuy n. Xe v n chuy n ph i có mui b t ph kín. N u v n chuy n tr ng ñi xa thì các khay tr ng ph i ñ t vào các thùng cát tông và xe ph i có ñi u hoà nhi t ñ . Các d ng c thu tr ng ph i ñư c sát trùng. V mùa hè, nên v n chuy n tr ng vào bu i sáng ho c chi u mát; vào mùa ñông, nên vào bu i trưa. 2.1.3. Ch n l c tr ng Ch t lư ng tr ng p ph thu c vào nhi u y u t , trong ñó quan tr ng nh t là ch t lư ng ñàn b m và ñi u ki n nuôi dư ng, chăm sóc. Tr ng p ph i ñư c ch n t nh ng ñàn b m kho m nh, ñư c nuôi dư ng ñúng k thu t, không b thi u các ch t dinh dư ng ñ c bi t là các vitamin và ch t khoáng quan tr ng, không có d ch b nh nguy hi m và có ñ tu i thích h p. Nhìn chung nh ng tr ng ñ th i ñi m ñ r có kh năng p n cao hơn so v i nh ng tr ng ñ ñ u và cu i kỳ. Ph i ñ m b o yêu c u chung v ch t lư ng tr ng p. V ph i sáng, s ch s , không s n sùi, không có v t r n n t, lo i b tr ng dính phân, dính máu. ð dày c a v vào kho ng 0,35 - 0,36 mm, ch s hình d ng tr ng kho ng 1,33 - 1,36 mm là thích h p. Nên ch n nh ng tr ng ñ u ñ n, cân ñ i, không quá to ho c quá nh , bu ng khí n m ñ u l n, lòng ñ tròn n m gi a. Khi soi nhìn th y rõ bóng ñen c a lòng ñ , lòng tr ng ph i ñ c, sánh trong su t, s ch s , không có máu ho c d v t. T l gi a các ph n lòng tr ng, lòng ñ , v và màng v tương ng là: 56, 32, 12. T l gi a lòng tr ng/lòng ñ là 2/1. ð c bi t, th tr ng gà con m i n ph thu c hoàn toàn vào kh i lư ng c a tr ng, vì v y khi ch n l c tr ng p c n quan tâm ñ n ch tiêu này. Tr ng ñ l n, có ñ ñ ng ñ u cao ñ t m i yêu c u v sinh s cho gà con ch t lư ng cao, ñ ng ñ u, mau l n và t l nuôi s ng cao… Tuỳ gi ng gà, kh i lư ng tr ng gi ng t t nh t ñ p có th chênh nhau chút ít, nhưng nói chung kho ng 50 - 60g. Tr ng trên 60g thư ng là tr ng c a gà ñ năm th hai, nên ít ñư c ưa chu ng. Ngoài ra c n ph i quan tâm - 165 -
ñ n hàm lư ng các vitamin A, B2 và carotenoit trong tr ng. C th trong 1 gam lòng ñ tr ng gà c n có 6 – 8 mg vitamin A và 4 - 5 mg B2. Trong 1 gam lòng ñ gà tây c n có 9 -11mg vitamin A và 15mg carotenoit. Trong 1 gam lòng ñ tr ng thu c m c n có 10 - 13mg vitamin A và 6 - 7 mg B2 và không dư i 2mg carotenoit. Tr ng gi ng ph i m i; tr ng càng m i càng có ti m năng cho t l p n n cao và cho nhi u gà con lo i I. Tu i c a tr ng gà gi ng t lúc ñ ñ n lúc ñưa vào p không nên quá 7 ngày dù ñư c b o qu n t t nh t. 2.1.4. B o qu n tr ng Tr ng gi ng chưa p ngay nh t thi t ph i ñư c b o qu n trong kho s ch, thoáng khí, khô ráo, không có vi khu n gây b nh, d c r a lau chùi không b i b m, ngăn ñư c s xâm nh p c a ki n, ru i, dán, chu t… Phòng có ñ k , sàn, xe ñ y và các lo i v , thùng ñ ng tr ng ñúng quy cách. Không ñ tr ng sát n n và sát tư ng. Trư c khi ñưa vào kho l nh, ph i làm mát d n tr ng trong vài ba gi 22 - 230C. Nhi t ñ thích h p trong kho b o qu n tr ng kho ng 16 - 210 C. N u nhi t ñ b o qu n cao ho c th p thì k t qu p n gi m. m ñ thích h p ñ b o qu n tr ng vào kho ng 70 - 75 %, m ñ th p quá s làm tr ng m t nư c nhi u, t l hao h t cao, m ñ cao quá t o ñi u ki n cho n m m c và vi khu n phát tri n. Th i gian b o qu n 3 - 5 ngày là thích h p, không nên kéo dài quá 7 ngày. Sau 7 ngày kh i lư ng tr ng gi m nhi u do s b c hơi nư c, dung tích bu ng khí tăng, lòng tr ng ñ c l i, lòng ñ loãng do nư c t lòng tr ng ng m sang, màng lòng ñ gi m tính ñàn h i. 2.1.5. Kh trùng tr ng Trư c khi ñưa vào kho b o qu n, tr ng c n ñư c kh trùng ñ tránh nhi m khu n và n m m c. Có nhi u phương pháp kh trùng khác nhau ñư c nêu ra dư i ñây. - Kh trùng b ng hơi formandehyd Tr ng ñư c ñưa vào phòng nh ho c máy p riêng. Dung d ch formalin ñư c rót vào bát ho c c c s v i kh i lư ng xác ñ nh r i ñư c ñ t vào phòng ho c máy g n qu t gió. Li u dùng: 1m3 phòng ho c máy c n 35ml dung d ch formalin, và 17,5g thu c tím (KMnO4). ð thu c tím vào dung d ch formalin và ñóng c a l i, ph n ng s gi i phóng formaldehyd. N u kh trùng trong máy p, yêu c u ph i gi nhi t ñ trong máy là 37 -380C, th i gian kh trùng kéo dài 20 - 30 phút. N u kh trùng trong phòng riêng, không có ngu n nhi t thì nhi t ñ trong phòng nên gi 12 - 220 C trong su t 3 gi . - Chi u tr ng b ng tia t ngo i Khay tr ng p ñư c ñ t vào giá bàn, ñèn ñ cách khay tr ng 40 cm chi u c hai phía c trên và dư i, th i gian chi u kéo dài 20 -30 phút. Chi u tr ng b ng tia t ngo i có tác d ng kích thích sinh trư ng và phát tri n phôi, có th làm tăng t l n 5 - 6%. - Sát trùng tr ng b ng nư c ôxy già (H2O2) Phun l n ñ u t i chu ng gà b ng dung d ch H2O2 20 ml/galon nư c (1 galon =3,785 lít). Khi tr ng v t i tr m p ñư c phun l n th hai b ng dung d ch H2O2 10%. Sau ñó nh p tr ng vào kho và cho p, không ph i sát trùng n a. D ng c dùng ñ phun tr ng có th là bơm tay ho c bình phun ñeo vai. Tr ng ñư c phun ư t ñ m như ñư c nhúng r a. - 166 -
2.2. Ch ñ p Ch ñ p bao g m: nhi t ñ , m ñ , ñ o tr ng, thoáng khí, làm l nh tr ng. 2.2.1. Nhi t ñ p Nhi t ñ p là y u t quan tr ng nh t trong quá trình p và nh hư ng nhi u ñ n t l p n . Nhi t ñ p thay ñ i tuỳ theo lo i máy p, phương th c p, mùa v , th i ñi m p. máy p ñơn kỳ, nhi t ñ p như sau: 1 - 3 ngày: 380C 4 - 12 ngày: 37,80C 13 -19 ngày: 37,50C. máy n t ngày 19 ñ n 21: 370C. máy p ña kỳ: 1 - 15 ngày: 37,8 0 C 16 - 18 ngày: 37,5 0 C Khi sang ngày th 19 tr ng ñư c chuy n sang máy n và duy trì nhi t ñ 37 0 C. Các lô tr ng vào sau cũng có nhi t ñ p 37,5 0 C, nhưng khi vào lô tr ng m i trong 24 gi ñ u tăng nhi t ñ p lên 37,8 0 C. mi n B c nư c ta, v mùa ñông c n tăng nhi t ñ p lên so v i các mùa khác. Nhi t ñ p cao quá ho c th p quá so v i quy ñ nh ñ u nh hư ng không t t ñ n s phát tri n c a phôi. - Nhi t ñ cao trong nh ng ngày p ñ u tiên làm phôi b t huy t, xu t huy t, các m ch máu căng ñ y, các mô và cơ quan ph t ng ñ u trong tình tr ng trên. Nhi t ñ cao ñ t ng t vào gi a th i kỳ p gây ch t phôi, phôi t huy t, xu t huy t l m t m da, có khi th y tim, não. Vào ngày th 19 soi ki m tra th y s phát tri n c a phôi r t khác nhau. Ph n l n tr ng phát tri n nhanh có màu ñ s m, c phôi nhô lên bu ng khí. M t s tr ng ñ u nh n ñã t i ñen, nhưng ph n l n tr ng còn l i ñ u nh n v n còn sáng, vì lòng tr ng chưa tiêu h t, có màng túi ni u v i h th ng m ch máu b c ngoài. Gà con m v s m ngày p th 18 - 19. V t m v nh , m nh v rơi ra nh hơn bình thư ng. M t s tr ng có hi n tư ng v t m v n m th p v phía ñ u nh n (d u hi u bay hơi nhanh). Tr ng n s m hơn bình thư ng. Gà con n ra nh , lông xơ xác, thưa, ng n và b n. B ng gà con to do túi lòng ñ còn l n. Nhi u gà con h r n, r n có v t máu khô thành v y. Máu r n là d u hi u ñ c trưng c a nhi t ñ cao. - Nhi t ñ th p cũng nh hư ng ñ n s phát tri n c a phôi. Thi u nhi t trong nh ng ngày p ñ u tiên làm gi m h n s phát tri n c a phôi, h th ng m ch máu kém phát tri n, phôi bé, n m g n v , y u, ít di ñ ng. Phôi phát tri n ch m làm th i gian p n kéo dài so v i bình thư ng. Gà con m v ch m và không ñ ng lo t. V t m n m g n ñ u l n c a tr ng. V tr ng v t m rơi ra t ng m nh l n. Gà con khó phá v tr ng ñ chui ra ngoài. N u thi u nhi t không nhi u, gà con n ra lông dài, r n kín, không có v t s o, túi lòng ñ bé, b ng m m, nhưng nói chung gà y u, hay n m, ñ ng không v ng. N u thi u nhi t kéo dài làm gà con n ra n ng b ng do túi lòng ñ l n và ch a ñ y d ch lòng ñ loãng. 2.2.2. m ñ m ñ cũng là m t y u t quan tr ng trong quá trình p. Ngư i ta thư ng dùng ñ m tương ñ i (%) ñ theo dõi m ñ trong máy p. - 167 -
máy p n riêng yêu c u ñ m như sau: 1 -12 ngày: 50 - 65 % 13 - 19 ngày: 45 - 53 % máy n : 55 - 70 % - m ñ cao quá m c quy ñ nh có nh hư ng tương t như nhi t ñ th p. N u m ñ quá cao và kéo dài, gà s n r t ch m so v i bình thư ng, quá trình n kéo dài. Nói chung gà con n ra y u, nhi u gà lo i hai. Lông gà b dính b t vùng r n và h u môn. Màu lông, da chân, m nh t nh t. B ng to, m m do túi lòng ñ trong b ng còn r t l n và ch a ñ y dung d ch lòng ñ loãng. - m ñ th p gây h u qu tương t như trư ng h p th a nhi t. m ñ th p trong nh ng ngày p ñ u tiên làm tr ng b c hơi nhanh, m t nhi u nư c, gây t l ch t phôi cao. Gà con n ra bao gi cũng nh , nhanh nh n, lông t t. ðôi khi gà n quá s m trong lúc màng túi ni u còn ho t ñ ng, các m ch máu còn nhi u máu, có th th y hi n tư ng quanh m gà còn dính máu. 2.2.3. S trao ñ i khí trong máy p Phôi gà là m t cơ th s ng nên nó liên t c trao ñ i khí v i môi trư ng bên ngoài b ng quá trình hô h p. N ng ñ O2 thích h p cho quá trình p là 21%, n ng ñ CO2 t t nh t là 0,2 - 0,3%. Trong máy p và máy n thi u s thông thoáng s nh hư ng ñ n s phát tri n c a phôi. N ng ñ O2 gi m dư i 21% và khí CO2 vư t quá 0,2 - 0,3% s gây ch t phôi hàng lo t. Thi u s thông thoáng làm nhi t ñ và m ñ không ñ u các vùng khác nhau trong máy, các lô tr ng ñ t v trí khác nhau trong máy s phát tri n nhanh ch m khác nhau. 2.2.4. ð o tr ng và làm l nh Trong quá trình p c n ti n hành ñ o tr ng nh m: - Phân b nhi t ñ u cho t t c tr ng p. - Làm thay ñ i v trí c a qu tr ng, tránh hi n tư ng phôi dính v . - Kích thích h th ng tu n hoàn phát tri n, m ch máu lưu thông, phôi phát tri n t t. - Tránh hi n tư ng túi lòng ñ b dính trong giai ño n p cu i ñ gà không b h r n. Ch ñ ñ o tr ng: T ngày p 1 – 16, c 1 - 2 gi ñ o m t l n. Sau th i gian p, tr ng ñư c chuy n sang khay n , ñây tr ng ñư c ñ t n m ngang, không x p quá ch t, không c n ph i ñ o. Tr ng gà ñư c chuy n sang khay n ngày th 19 - 20, v t và ngan ngày th 25 – 26 và tr ng ng ng ngày th 29. Làm l nh tr ng gúp cho phôi t n b t nhi t, ñ c bi t giai ño n p cu i. 2.3. Các phương pháp p tr ng 2.3.1. p t nhiên p t nhiên là s d ng gia c m mái ñ p, phương pháp này ñư c ng d ng r ng rãi trong chăn nuôi gia ñình. Có th căn c vào ngo i hình con mái ho c k t qu p th c t ñ ch n mái p. Mái ñư c ch n p thư ng là nh ng con cánh r ng, chân th p, nhi u lông tơ. Không dùng con mái có lông bàn chân và ngón chân. - 168 -
Ph i chu n b nguyên li u lót ; nguyên li u lót ph i khô, s ch, m m và không có m m b nh. p ph i ñư c ñ t nơi cao ráo, không b h t mưa, không có gió lùa. 2.3.2. p tr ng b ng máy + Chu n b tr ng Tr ng ñư c l y ra kh i kho b o qu n 8-10 gi trư c khi ñưa vào p. Trư c khi x p vào khay tr ng ph i ñư c xông sát trùng kho ng 20 phút. Tr ng ñư c x p vào khay theo chi u th ng ñ ng, ñ u l n phía trên. N u x p không ñúng, phôi phát tri n kém và có th b ch t. M i khay c n có th ghi chép các thông tin trong quá trình p và ñ phân bi t các lô tr ng khác nhau. + Chu n b máy Ph i ti n hành ki m tra máy p và cho ch y th ñ phát hi n các sai sót. Ti n hành r a máy, lau s ch, ñ máy khô. Ch y máy cho ñ n khi nhi t ñ và m ñ trong máy p ñ t yêu c u. Sau ñó sát trùng máy b ng h n h p 17,5 g thu c tím, 35 ml formol cho m t m3 dung tích máy; th i gian xông là1 gi . + ðưa tr ng vào máy - ðưa khay tr ng vào máy theo s th t và x p t trên xu ng theo sơ ñ b trí khay kh p trên máy. - Trư c khi ñóng máy ph i ki m tra l i các khay, xem ñ t ñúng v trí chưa. Nên cho máy ñ o th c hai chi u ñ kh c ph c k p th i sai sót, tránh ñư c tình tr ng khi máy v n hành b li t khay, tr ng s b v hàng lo t. - ðóng c a máy và các l thông khí ñi u ch nh các b ph n ñ o cho các khay n m nghiêng 450 so v i tr c th ng ñ ng. Sau ñó cho máy v n hành. + Chuy n tr ng sang máy n Tr ng ñư c chuy n sang máy n sau khi p 18-19 ngày. C n chuy n nhanh, g n ñ không làm ngu i tr ng. Ti n hành soi tr ng ñ lo i b tr ng ch t phôi, tr ng không có kh năng n . + Ra gà Cu i ngày p th 21, khi gà n dã khô lông, ngư i ta ñưa gà ra kh i máy n . Gà con ñư c phân thành gà lo i I và lo i II, ñư c x p vào h p. H p ñ ng gà có 4 ngăn, m i ngăn ch a 15- 25 con. C n lót h p b ng v bào ho c tr u ñã ñư c sát trùng. Các h p gà ñư c ñ y n p, ñ t vào phòng m, không có gió lùa và không qu t tr c ti p. 2.4. Ki m tra sinh h c tr ng p ðây là m t công vi c không th thi u trong khi th c hi n quy trình p tr ng nhân t o. M c ñích là: + ðánh giá ch t lư ng sinh h c c a tr ng + L p ra ch ñ p phù h p v i s phát tri n c a phôi cho t ng trư ng h p c th + ð ra nh ng bi n pháp nh m nâng cao k t qu p n và ch t lư ng gà con + Xác ñ nh nguyên nhân c a k t qu p n x u. Các bư c bư c ti n hành: - 169 -
+ Trư c khi p, ki m tra ñánh giá các ch tiêu bên ngoài như kh i lư ng tr ng, ñ dày v , ch s hình thái…thông qua ch n l c. + Trong khi p ti n hành soi và cân tr ng 2.4.1. Soi tr ng Trong th i gian p ti n hành soi tr ng nh m ñánh giá s phát tri n và s c s ng c a phôi, ñ ng th i xác ñ nh s tr ng có phôi, s tr ng ch t phôi, th i gian ch t phôi và nguyên nhân gây ch t phôi. D a vào kích thư c, v trí và ñ c ñi m phát tri n c a phôi sau t ng th i kỳ mà ngư i ta quy t ñ nh ngày soi tr ng. Tr ng gà thư ng ñư c soi vào các ngày p th 6, 11 và 19; tr ng v t, gà Tây vào các ngày 7, 13 và 25; tr ng ng ng vào các ngày 8, 15 và 28. Gi i ph u và ki m tra bên trong tr ng, xác ñ nh nguyên nhân ch t phôi. 2.4.2.Cân tr ng Cân tr ng ñ theo dõi s hao h t tr ng có phù h p v i t ng giai ño n hay không vì m i giai ño n p s b c hơi nư c khác nhau. tr ng gà, trong 6 ngày p ñ u tiên kh i lư ng tr ng gi m không quá 0,5 - 0,6%/ngày. Sau ngày th 11 t l này kho ng 0,6 - 0,8%/ngày. Thông qua vi c ki m tra tr ng p có th ñánh giá ñư c ch ñ p ñ ñi u ch nh k p th i. nh: Quá trình hình thành phôi gia c m - 170 -
III. K thu t chăn nuôi gà th t Gà th t thư ng ñư c nuôi cho ñ n 7 - 10 tu n tu i. Ngư i ta hay nuôi trên n n có ñ m lót và nuôi riêng theo tính bi t. 3.1. Công vi c chu n b trư c khi nh n gà 3.1.1. V sinh chu ng tr i và các thi t b , d ng c chăn nuôi Khi k t thúc ñ t nuôi cũ, ñ chu n b cho ñ t nuôi m i, c n b t ñ u ngay t ng v sinh, s a ch a, sát trùng chu ng tr i và d ng c chăn nuôi. Qui trình như sau: - Chuy n toàn b thi t b và d ng c ñã s d ng ra ngoài chu ng. - Hót toàn b l p ñ n chu ng cũ và chuy n ñ n nơi quy ñ nh. - Quét s ch và c r a chu ng k c tư ng, n n, lư i, tr n, c a và rèm che. Có th dùng vòi nư c ñ phun v i áp su t m nh. - Ti n hành sát trùng l i b ng dung d ch formol v i li u 1 lít/m2 n n chu ng và sát trùng toàn b d ng c trong chu ng và gian kho. Có th sát trùng b ng dung d ch xút 2% v i li u lư ng 2,5 lít/m2 n n ñ t ho c 1lít/m2 n n xi măng. - Quét s ch b i b n bám trên ch p sư i và lau b ng, nhúng khăn vào dung d ch formol 2% ñ lau s ch. - ð i v i lo i máng ăn, máng u ng có th tháo ra, c r a t i b nư c và ñư c sát trùng b ng dung d ch formol 2%. Trư ng h p máng c ñ nh thì sát trùng cùng v i n n chu ng và ti n hành c r a l i b ng nư c s ch trư c khi nh n gà v . - B trí h sát trùng các l i ra vào khu chu ng và t ng chu ng. - Khi chu ng khô ñưa ch t ñ n chu ng m i vào, r i ñ u, dày 10 - 15 cm tuỳ thu c vào th i gian nuôi. Sau ñó sát trùng m t l n n a b ng dung d ch formol 2%. - ðưa vào chu ng nh ng d ng c ñã ñư c sát trùng. - Che kín chu ng t 7 - 10 ngày ñ u. Trư c khi ñưa gà vào nuôi ph i kh trùng l i toàn b chu ng và các thi t b b ng dung d ch formol 2% v i li u lư ng 0,5 lít/m2. 3.1.2. Chu n b thi t b d ng c chăn nuôi Trư c khi nh n gà m i, chu n b ñ y ñ các thi t b c n thi t ñ nuôi gà theo ñúng quy trình. + Các lo i máng ăn Khay ăn: Trong 5 - 7 ngày ñ u tiên gà con t p ăn b ng khay. Khay ăn làm b ng tôn ho c ch t d o, có hình tròn, vuông ho c ch nh t. Kích thư c khay: 70 x 70 x 3 cm dùng cho 75 - 100 gà con. Máng ăn: T tu n tu i th 2 gà ñã b t ñ u làm quen v i máng hình tr tròn, còn g i là máng P50 (dùng cho 50 con) ho c máng dài v i ñ nh m c 3 - 5 cm/gà. + Các lo i máng u ng Tu n ñ u tiên dùng máng tròn 3,6 - 4 lít (1galon) cho 50 gà. T tu n tu i th 2 dùng máng dài hình ch U (ñ nh m c 3cm/gà). + L p lót chu ng S d ng ñ m lót nh m m c ñích tránh s ti p xúc tr c ti p gi a gà v i n n chu ng và t o cho chu ng khô ráo. Có th s d ng dăm bào, tr u, c khô hay rơm c t nh , vv... Các nguyên li u dùng làm ch t ñ n chu ng ph i khô, s ch, không mang m m b nh và ch t ñ c - 171 -
h i, không b m c, không có mùi khác thư ng; khi dùng không b dính b t vào nhau. Trư c khi ñưa vào dùng, ph i ñư c kh trùng. + Rèm che Gà th t thư ng ñư c nuôi b ng chu ng h vách lư i. C n chu n b rèm, che hai bên chu ng trong m t hai tu n ñ u và nh ng ngày th i ti t l nh. Thư ng s d ng các lo i v i b t, bao t i ho c cót ép. + Quây gà Trong 7 ñ n 10 ngày ñ u, gà con thư ng ñư c nh t trong quây. Quây có th ñư c làm b ng ch t d o, t m phocmica, tôn, nhôm lá; ho c cót ép, phên tre. Chi u cao quây kho ng 40 - 50 cm, chi u dài 13 - 14m. + Ch p sư i C n có ch p sư i ñ ñ m b o nhi t ñ chu ng nuôi phù h p v i yêu c u c a gà con. Có th dùng ch p sư i, bómg ñi n thư ng ho c bóng h ng ngo i. Trong ñi u ki n không có ñi n, có th dùng b p than, d u. 3.2. K thu t nuôi dư ng 3.2.1 Ch n gà Khi nuôi gà th t thương ph m c n ch n các t h p gà chuyên th t, n ng cân mau l n như Hybro, Sasso, Issa. Gà lo i I là nh ng gà ñ t th tr ng c a gi ng; nhanh nh n; lông khô, bông, s ch ph kín toàn thân; cánh áp sát vào thân; b ng m m, thon; r n khô không b h ; m ch c, khít, không b v o; m t tròn, to, tinh nhanh; chân to, bóng, v ng. Lo i b gà lo i II là nh ng con quá nh và nh ng con y u, không ñ ng v ng, lông dính, cánh x , b ng to căng c ng, r n h ư t, có nh ng khuy t t t v ngo i hình như b t chân, khoèo chân, khoèo ngón, v o m , mù m t, vv 3.2.2. Nh n gà vào chu ng - Trư c khi nh n gà vào chu ng ph i kéo rèm che kín chu ng, b t ch p sư i, ñ nư c s ch vào máng u ng. - Chuy n h p ñ ng gà vào chu ng, khi chuy n ph i nh nhàng, c n th n, ñ t ñ s h p xung quanh quây và th gà t t vào quây. - Ki m tra l i s lư ng, tình tr ng s c kho và lo i b s gà ch t. - Tránh gây xáo tr n gà. Trong m t quây nên nuôi gà cùng ngày tu i. 3.2.3 Nhu c u dinh dư ng Gà th t có nhu c u dinh dư ng cao hơn các lo i gà khác, vì gà th t có t c ñ tăng tr ng nhanh, trao ñ i ch t m nh. Gà th t có hi u qu s d ng th c ăn t t, tiêu t n th c ăn cho 1 kg tăng tr ng th p. Hi n nay thư ng có 3 lo i th c ăn tương ng v i 3 giai ño n nuôi sau ñây: - Th c ăn kh i ñ ng: dùng cho giai ño n gà 1 - 21 ngày tu i. - Th c ăn gà choai: dùng cho giai ño n gà 22 - 37 ngày tu i. - Th c ăn v béo: dùng cho giai ño n gà trên 37 ngày tu i. Tiêu chu n dinh dư ng cho gà th t ñư c ñưa ra b ng 5.2. Ngoài ra c n chú ý ñ n hàm lư ng vitamin trong kh u ph n. Trong 1 kg th c ăn h n h p c n có vitamin A 10000 – 12000 UI; vitamin D3: 2000 - 3000UI; vitamin E: 30 - 50mg; - 172 -
vitamin B1: 2 - 3 mg; B2: 5 - 6 mg; B6: 4 - 6mg; B12: 0,02 - 0,03mg; vitamin C: 100 - 150mg (Theo hãng ROCHE). Gà nuôi th t thư ng ñư c áp d ng kh u ph n ăn t i ña, gà ñư c ăn t do trong su t th i kỳ nuôi. Tuy nhiên cũng c n bi t lư ng th c ăn thu nh n trung bình/ngày ñ ch ñ ng trong vi c xây d ng cung ng th c ăn, tránh b ñ ng, thi u h t ho c lãng phí. B ng 5.2: Tiêu chu n dinh dư ng cho gà th t thương ph m Tu n tu i Ch tiêu 0–3 4-7 7 - 10 Năng lư ng trao ñ i (kcal/kg TĂ) 3 000 3 000 3 100 Protein thô (%) 24 21 18 Xơ thô (%) 4 5 6 Canxi (%) 0.9 - 1.0 0.9 - 1.0 1.1 - 1.3 Photpho (%) 0.4 0.4 0.35 Mu i ăn (%) 0.3 - 0.5 0.3 - 0.5 0.3 - 0.5 Lyzin (%) 0.9 - 1.0 0.9 - 1.0 0.8 Metionin (%) 0.6 0.6 0.4 B ng 5.3: Hư ng d n th c ăn cho gà th t Tu n tu i g/con/ngày g/con/tu n C ng d n 1 17,00 119 119 2 27,00 189 308 3 50,00 350 658 4 67,00 469 1127 5 81,00 567 1694 6 98,00 686 2380 7 130,00 910 3290 8 140,00 980 4270 9 150,00 1050 5320 C n b trí ñ máng ăn cho gà theo ñ nh m c ñã nêu trên. Nư c u ng: ngoài yêu c u v sinh, an toàn, mát v mùa hè và m v mùa ñông, nư c u ng c n ph i ñư c cung c p ñ y ñ và luôn m i. Nư c gà u ng thư ng chóng b n, nhanh lên - 173 -
men chua, nên c r a máng u ng ít nh t 3 l n trong ngày. C n b trí ñ và h p lý máng u ng trong chu ng ñ gà không ph i tìm nư c xa quá 3m. 3.2.4. Ch ñ chăm sóc + Nhi t ñ môi trư ng Gà nuôi th t có nhu c u v nhi t ñ môi trư ng khá nghiêm ng t, nh m b o ñ m t i ưu cho cơ th h p thu ñư c nhi u th c ăn và phát tri n t t. Nói chung các gi ng gà th t cao s n có nhu c u nhi t ñ như sau Tu n 1: 35-330C Tu n 4 : 26-240C Tu n 2 : 32-300C Tu n 5 : 23-210C Tu n 3: 29-270C Tu n 6,7,8, : 20-180C Tuy nhiên, trong th c t c n căn c vào s c kho c a ñàn gà và ñi u ki n th i ti t t ng mùa ñ s d ng ch p sư i cho thích h p. + Ánh sáng và ch ñ chi u sáng Trong 1-2 tu n ñ u, gà th t c n ñư c chi u sáng 23-24 gi /ngày, cư ng ñ chi u sáng 3-4 W/m2 n n. sau ñó gi m d n và duy trì cư ng ñ 1–2 W/m2. V i cư ng ñ ánh sáng m như v y, ch ñ cho gà ho t ñ ng và ăn u ng nhưng không nhi u cho nên c n b t ñèn sáng vào m t s th i ñi m nh t ñ nh ñ kích thích c ñàn ăn nhi u hơn. Sau 20 - 30 phút gà ăn xong l i t t ñèn sáng, b t ñèn m . + m ñ không khí Gà r t nh y c m v i m ñ c a không khí và c a l p ñ n chu ng. Khi m ñ cao gà có bi u hi n khó th , d b b nh ñư ng hô h p. m ñ cao còn t o ñi u ki n thu n l i cho s t n t i và phát tri n c a n m m c, ký sinh trùng,… m ñ th p quá cũng nh hư ng không t t, gà có da khô, hay ng a, chu ng b i b m, gà hay m c n nhau. m ñ thích h p c a chu ng nuôi là 65 - 70%. + V sinh phòng b nh - Hàng ngày c n ti n hành v sinh chu ng tr i, máng ăn, máng u ng theo quy trình ñ i v i các lo i gà. - C m tuy t ñ i không cho ngư i không có trách nhi m vào khu nuôi dư ng. - Trư c khi vào chu ng b t bu c ph i thay qu n áo, dày dép và bư c qua h sát trùng trư c c a chu ng. - Th c hi n nghiêm ng t l ch tiêm phòng. - Thư ng xuyên ki m tra tình tr ng s c kho ñàn gà, phát hi n d ch b nh k p th i. IV. K thu t chăn nuôi gà ñ Chăn nuôi gà ñ g m 3 giai ño n: giai ño n gà con, giai ño n gà h u b và giai ño n gà ñ . M i giai ño n ñòi h i nhu c u dinh dư ng và ch ñ chăm sóc, nuôi dư ng riêng. C n có nh ng bi n pháp k thu t thích h p cho t ng giai ño n nh m t o ñi u ki n cho gà phát huy h t kh năng s n xu t c a gi ng. 4.1. Giai ño n gà con Th i gian nuôi gà hư ng th t t 0-56 ngày tu i, hư ng tr ng t 0-63 ngày tu i. - 174 -
4.1.1. ð c ñi m c a gà con + Gà con có kh năng t dư ng, có th nuôi tách m ngay t khi gà ñư c 1 ngày tu i. + Gà con có t c ñ sinh trư ng nhanh, nhưng ch c năng m t s cơ quan chưa hoàn thi n, ñ c bi t là h th ng các enzim, dung tích b máy tiêu hoá nh . Vì v y, vi c cung c p ch t dinh dư ng cho gà con ph i ñ y ñ và hoàn thi n, d tiêu hoá và h p thu. + Gà con r t nh y c m v i m i thay ñ i c a ñi u ki n s ng vì thân nhi t chưa n ñ nh, s c ñ kháng còn y u, trong khi ñó t c ñ sinh trư ng l i r t nhanh. Vì v y ph i có qui trình nuôi dư ng thích h p m i có th ñ t k t qu t t. 4.1.2. Chu n b trư c khi nh n gà + V sinh tiêu ñ c chu ng tr i và các thi t b d ng c chăn nuôi Gà con thư ng ñư c nuôi trên n n có ñ m lót, trư c khi nh n m t ñ t gà m i, c n ti n hành v sinh tiêu ñ c chu ng tr i theo qui trình sau: - Chuy n toàn b trang thi t b và các d ng c chăn nuôi ra ngoài. - Hót toàn b l p ñ n chu ng cũ và chuy n ñ n nơi qui ñ nh - Quét s ch tư ng, tr n, n n nhà và lư i. - Dùng vòi nư c có áp su t m nh ñ c r a n n chu ng, ñ khô ráo; ti n hành s a ch a nh ng hư h ng n u có. - Phun dung d ch formol 2% v i li u 1 lít/ m2 n n chu ng. - Sau khi formol khô, phun dipterex 1% v i li u o,65 lít/ m2 - Toàn b máng ăn, máng u ng ñư c ngâm,r a s ch b ng nư c lã. Sau ñó ngâm vào b thu c sát trùng có dung d ch formol 1% t 10-15 phút.L y ra tráng l i b ng nư c s ch r i ñem phơi khô. - Lau s ch ch p sư i, sau ñó sát trùng b ng dung d ch formol 2%. - Quét và r a s ch s ch quây gà, phơi khô, sát trùng b ng dung d ch formol 2% ho c crezyl 3%. - Khi chu ng khô, ñưa ch t ñ n chu ng m i vào, r i dày 10-15cm tuỳ thu c vào th i gian nuôi. Sau ñó sát trùng b ng dung d ch formol. - ðưa vào chu ng nh ng d ng c và thi t b chăn nuôi ñã ñư c sát trùng. - ðóng kín chu ng t 7-10 ngày. Trư c khi ñưa gà vào nuôi ph i kh trùng l i toàn b chu ng và các d ng c chăn nuôi b ng dung d ch formol 2% v i li u 0,5 lít/ m2 . + Chu n b thi t b d nh c chăn nuôi Các thi t b và d ng c c n thi t cho gà con trong giai ño n này ñư c chu n b gi ng như ñ i v i gà th t. 4.1.3. Ch n l c, v n chuy n và ñưa gà vào chu ng + Ch n gà con Ch t lư ng gà con lúc m i n nh hư ng r t nhi u ñ n k t qu nuôi dư ng sau này.Vì v y c n ti n hành ch n l c th t nghiêm ng t. Trư c khi ch n ph i xác ñ nh hư ng nuôi c th ñ ch n ñúng gi ng ñ nh nuôi. Gà ph i có ngu n g c rõ ràng, kho m nh, nhanh nh n và ñ t 7 tiêu chu n gà lo i I:m t tròn và tinh nhanh; m ch c, khít, không b v o;lông bông, x p và s ch s ;b ng m m và thon; r n khô, không b h .;chân v ng và th ng.ð t kh i lư ng ñăc trưng c a gi ng: các gi ng gà nh cân 1 ngày tu i kh i lư ng ñ t trên 35g, các gi ng gà - 175 -
n ng cân ñ t trên 38gam.Thi u m t trong 7 tiêu chu n trên là gà lo i II, không ch n ñ nuôi gà ñ . + V n chuy n gà con: Tuỳ thu c vào kho ng cách mà ñ nh ra phương ti n v n chuy n cho thích h p. Có th dùng xe máy, ô tô, vv…, nhưng khi v n chuy n gà ñ u dùng h p b ng bìa c ng theo tiêu chu n ñ ch ng nóng và ch ng l nh. Có th dùng h p 1 ngăn, h p 2 ngăn …, m i ngăn ñ ng t 15-25 gà con. N u x p ít hơn 15 con s lãng phí h p; n u x p trên 25 con, gà d b ng t. Khi x p h p c n chú ý s thông thoáng cho gà con, nhi t ñ trong h p thích h p 30-320C. Không nh t gà trong h p quá 48 gi . + ðưa gà vào chu ng: Công vi c này ph i ñư c th c hi n th n tr ng và nh nhàng. - Trư c khi ñưa gà vào chu ng ph i chu n b ñ y ñ các thi t b và d ng c c n thi t, kéo rèm che kín chu ng, b t ch p sư i. - S p x p máng ăn, máng u ng theo hàng và kho ng cách ñ u ñ n, ñ s lư ng. ð th c ăn và nư c u ng vào máng. - Chuy n h p ñ ng gà vào các quây và nh nhàng th gà vào quây. Trong cùng m t quây nên nh t gà cùng ngày tu i, không nh t gà chênh nhau quá 5 ngày tu i. - Ki m tra l i s lư ng và tình tr ng s c kho ñàn gà, lo i b s gà ch t. 4.1.4. Nuôi dư ng gà con + Nhu c u các ch t dinh dư ng: Trong giai ñ an gà con, ñ c bi t là tu n l ñ u tiên ph i chú ý ñ n thành ph n và ch t lư ng kh u ph n. Th c ăn ph i có ñ y ñ ch t dinh dư ng. B ng 5.4 ñưa ra tiêu chu n ăn c a gà con theo NRC (1988). B ng 5.4: Nhu c u dinh dư ng c a gà con (NRC, 1988) Thành ph n dinh dư ng ðơn v Nhu c u Năng lư ng trao ñ i kcal/ kg TĂ 2900 - 3000 Protein thô % 19 - 20 Canxi % 0,9 - 1,1 Phospho t ng s % 0,6 - 0,7 Ch t béo % 3,0 - 4,0 Ch t xơ % 2,5 - 3,0 Mu i ăn % 0,3 - 0,5 Lyzin % 1,1 Metionin + Cystin % 0,8 Metionin % 0,45 Tryptophan % 0,2 - 176 -