intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Giáo trình đa dạng động vật part 3

Chia sẻ: Afasg Agq | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:15

Thêm vào BST
Báo xấu
98
lượt xem 20
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trùng Bánh xe được Leeuwenhoek nghiên cứu và mô tả đầu tiên vào năm 1703, từ đó nó được nhiều nhà vi sinh vật và thủy sinh vật nghiên cứu. Chúng là sinh vật hiển vi với chiều dài khoảng 0.04 - 2.5mm thường trong khoảng 0.1-0.5 mm. Được gọi tên là trùng bánh xe bởi vì nhiều loài có vòng tơ giống như bánh xe

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình đa dạng động vật part 3

  1. DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 Taìi Liãûu Tham Khaío 1. Thaïi Tráön Baïi, Hoaìng Âæïc Nhuáûn, Nguyãùn vàn Khang. 1970. Âäüng váût khäng xæång (táûp 1). Nhaì xuáút baín Giaïo duûc - Haì näüi. 2. Edmondson. W.T. 1959. Freshwater Biology (second edition). University of Washinton, Seattle 3. Robert W. Pennak. 1978. Fresh-water invertebrates of the United states. A wiley-interscience publication. 4. Shirota. A and T. D. An. 1966. Plankton of south Vietnam. Nhatrang Oceangraphy Institute. 31
  2. Chæång II LÅÏP TRUÌNG BAÏNH XE (ROTATORIA) Truìng Baïnh xe âæåüc Leeuwenhoek nghiãn cæïu vaì mä taí âáöu tiãn vaìo nàm 1703, tæì âoï noï âæåüc nhiãöu nhaì vi sinh váût vaì thuíy sinh váût nghiãn cæïu. Chuïng laì sinh váût hiãøn vi våïi chiãöu daìi khoaíng 0.04 - 2.5mm thæåìng trong khoaíng 0.1-0.5 mm. Âæåüc goüi tãn laì truìng baïnh xe båíi vç nhiãöu loaìi coï voìng tå giäúng nhæ baïnh xe quay âäöng bäü. Chuïng phán bäú ráút räüng tæì vuìng ven båì âãún vuìng næåïc sáu cuía nhæîng häö låïn cho âãún caïc vuîng næåïc ráút nhoí, chuïng cuîng coï thãø âæåüc tçm tháúy trong âáút áøm vaì cáy coí âang phán huíy. Pháön låïn säú læåüng truìng baïnh xe phaït hiãûn âæåüc laì con caïi. Con âæûc thç nhoí hån, nhanh choïng chãút, êt khi säúng quaï 3 ngaìy. I. Âàûc Âiãøm Chung 1. Âàûc âiãøm chung. Nhæîng sinh váût trong låïp Truìng baïnh xe âæåüc chia thaình hai bäü laì Bäü noaîn saìo chàôn (Digononta) vaì Bäü noaîn saìo leî (Monogononta). a. Bäü noaîn saìo chàón. Nhæîng caï thãø caïi trong bäü noaîn saìo chàón coï hai buäöng træïng, mäüt haìm nghiãön vaì khäng coï pháön äúng ngáöm hay pháön voí. Bäü naìy âæåüc chia thaình hai bäü phuû laì Bdelloidea vaì Seisonidea.
  3. DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 Bäü phuû Seisonidea chè coï mäüt giäúng laì Seison noï âæåüc coi laì sinh váût häüi sinh våïi giaïp xaïc biãøn, buäöng træïng cuía chuïng khäng coï noaîn hoaìng, con âæûc phaït triãøn täút, voìng tiãm mao hay tå quanh âáöu (corona) âån giaín. Bäü phuû Bdelloidea thæåìng xuáút hiãûn trong næåïc ngoüt, buäöng træïng coï chæïa noaîn hoaìng, con âæûc êt âæåüc tçm tháúy, coï pháön sinh saín âån tênh, voìng tiãm mao phaït triãøn maûnh. b. Bäü noaîn saìo leî. Bäü noaîn saìo leî chiãúm khoaíng 90% trong täùng säú loaìi Truìng baïnh xe âæåüc biãút. Chuïng coï mäüt buäöng træïng, haìm nghiãön khäng coï phiãún nghiãön. Chuïng coï voí hay khäng coï voí. Caï thãø âæûc chè âæåüc tçm tháúy trong mäüt vaìi loaìi, chuïng coï kêch thæåïc nhoí vaì åí daûng thoaïi hoaï. Bäü naìy chia thaình Hçnh 3.1: Hçnh daûng cuía mäüt loaìi thuäüc bäü noaîn saìo chàón. b: naío; ba bäü phuû laì Ploima, Flosculariacea vaì eb: tuyãún baìi tiãút; i: ruäüt; m: haìm nghiãön; pg: tuyãún chán; pt: nguyãn Collothecacea. âån tháûn; s: moïc chán; sg: tuyãún næåïc boüt; st: daû daìy; v: tuyãún noaín + Trong bäü phuû Ploima bao gäöm caïc loaìi hoaìng. säúng båi läüi tæû do, ven båì hay åí vuìng triãöu. Chuïng laì nhæîng loaìi coï chán vaì coï 2 ngoïn. Voìng tiãm mao khäng låïn làõm. + Bäü phuû Flosculariacea bao gäöm nhæîng loaìi säúng tæû do, khäng coï cuäúng khi træåíng thaình. Coï chán nhæng khäng coï ngoïn, thæåìng thç coï bao bàòng cháút keo. Voìng tiãm mao khäng låïn làõm. + Bäü phuû Collothecacea gäöm nhæîng loaìi coï voìng tiãm mao ráút låïn vaì miãûng nàòm giæîa tiãm mao giäúng nhæ caïi phiãøu, chuïng säúng âån âäüc, coï cuäúng. 34
  4. Chæång II: Låïp Truìng baïnh... Hçnh thaïi cå thãø cuía Truìng baïnh xe laì kãút quaí cuía quaï trçnh thêch nghi, thæåìng thç cå thãø coï hçnh truû daìi coï khi tæì daûng laï thaình daûng cáöu. Cå thãø chia laìm ba pháön riãng biãût laì âáöu, thán vaì chán. + Pháön âáöu thç phán biãût våïi caïc pháön khaïc roí màûc duì khäng coï cäø. Pháön ngoaìi cuía voìng tiãm mao laì tå nhæng säú læåüng vaì Hçnh 3.2: Caïc daûng haìm nghiãön tiãu chuáøn. A1-B1: haìm nghiãön daûng cardate hçnh daûng tå ráút cuía Lindia; A1: màût sau; B1: màût buûng; C1-D1: haìm nghiãön cuía Asplanchna; C1: màût sau; D1: màût træåïc; E1: haìm daûng Forcipate cuía Dicranophorus; F1: biãún âäüng. Chæïc haìm nghiãön daûng Uncinate cuía Stephanoceros; A2-B2: haìm cuía Notomata; nàng cuía voìng tiãm A2: màût sau; B2: màût buûng; D2-E2: haìm cuía Cephalodella; D2: màût sau; E2: màût buûng; F2: haìm cuía Synchaeta; f: fulcrum; m: manubrium; r: ramus; s: mao laì láúy thæïc àn uncus phuû; u: uncus. vaì váûn âäüng. Miãûng nàòm åí pháön træåïc vaì giæîa voìng tiãm mao, gáön cuäúi hay màût buûng. 35
  5. DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 Haìm nghiãön laì mäüt cáúu truïc âàûc biãût cuía hãû tiãu hoïa åí Truìng baïnh xe vaì khäng thãø so saïnh våïi bäü pháûn naìo cuía sinh váût khaïc. Noï coï hçnh daûng cuí haình, nàòm giæîa háöu vaì thæûc quaín. Noï bao gäöm mäüt haìng cå xãúp phæïc taûp hçnh thaình mäüt bäü haìm cæïng trong suäút (goüi laì trophi) duìng âãø bàõt, xeï, nghiãön hay nhai thæïc àn.. + Pháön cuäúi cuía chán coï 2 hay nhiãöu âäút nhæng coï khi khäng coï, thæåìng thç coï 2 goüi laì ngoïn (âäi khi khäng coï hay coï 3 hoàûc 4). Háu män hay läù sinh duûc nàòm åí pháön læng gäúc chán. + Pháön thán: bãö ngoaìi bao phuí bàòng mäüt låïp chitin dæåïi biãøu bç. Noï laì låïp moíng nhæng chè åí pháön âáöu thç daìy hån coï daûng nhæ caïi âãûm vaì coï thuìy hæåïng vaìo trong. ÅÍ mäüt vaìi loaìi, låïp chitin ráút moíng vaì mãöm deío nhæng vaìi loaìi khaïc thç daìy hån vaì cæïng goüi laì voí. Voí coï khi keïm phaït triãøn, bao gäöm nhiãöu pháön deûp, moîng, co giaîn âæåüc, thæåìng laì mäüt pháön cuía voí chitin cuía thán hay coï khi chuïng daìy, cæïng giäúng nhæ caïi häüp, coï chaûm träø, khäng co giaîn âæåüc, bao láúy toaìn thán, âa pháön cuía chán vaì mäüt vaìi pháön cuía âáöu. Vãö sæû biãún âäøi tæì mãöm sang cæïng cuía voí cuîng tháúy mäüt säú daûng trung gian (thê duû nhæ giäúng Cephalodella). Trong bäü phuû Bdelloidea cå thãø chia thaình nhiãöu âoaûn nhæng noï chè laì sæû phán chia bãn ngoaìi âãø chè ra caïc vuìng gáúp nãúp cuía låïp chitin khi con váût co ruït, thäng thæåìng coï 15-18 âäút nhæ thãú, nhæng âoï khäng phaíi laì âäút tháût sæû. Maìu tháût sæû cuía cå thãø laì maìu håi xaïm, håi vaìng âäi khi têm hay håi xanh nhæng thæåìng thç maìu thãø hiãûn laì pháön thæïc àn trong äúng tiãu hoaï vaì cháút thaíi trong bäü pháön chæïa cháút baìi tiãút. 2. Cáúu truïc cuía hãû thäúng tå quanh âáöu. 36
  6. Chæång II: Låïp Truìng baïnh... Coï thãø noïi daûng nguyãn thuíy cuía hãû thäúng tiãm mao quanh âáöu laì hãû thäúng træåìng boì cuía Ploima. Noï chè âån thuáön coï mäüt bãö màût nghiãn åí phiaï træåïc pháön buûng våïi êt hay nhiãöu tå bao phuí. Vuìng quanh miãûng coï ráút nhiãöu tå bao phuí nhæng vuìng miãûn naìy coï thãø måí räüng ra khiãún cho tå chè phuí vaìi chäø hay caí voìng tiãm mao (hçnh 3.3A). Tæì daûng âån giaín noï phaït triãøn dáön tråí thaình phæïc taûp nhæ nhiãöu loaìi. Våïi âäü daìy vaì ngàõn cuía tå trãn voìng tiãm mao coï thãø taûo thaình hçnh âaïm máy hay khoïm hoa (hçnh 3.3B). Ngoaûi træì vuìng miãûng thç åí vaìi loaìi trãn voìng tiãm mao coï ráút êt hay khäng coï tå nhæ trãn loaìi Eosphora spp. Ephiphanes spp vaì mäüt säú loaìi khaïc coï vuìng miãûng nhoí nhæng pháön tiãm mao khoeí vaì coï nhiãöu haìng tå Hçnh 3.3. Hçnh aính cuía voìng tiãm mao cuía mäüt säú loaìi tiãu biãøu. Maìng vaì tå låïn biãøu diãøn bàòng cháúm låïn, tå nhoí laì cháúm nhoí. A: trong suäút taûo Dicranophorus màût buûng; B: Floscularia màût sau, coï thãø hiãûn xoang miãûng; C: Philodina màût sau; D: Conochilus màût sau; E: Cyrtonia màût thaình âaïm hay taûo bung; F: Synchaeta màt læng. thaình nhuï läöi trãn voìng tiãm mao. Synchaeta spp coï tå caîm giaïc trãn voìng tiãm mao (hçnh 3.3 F), coï nhiãûm vuû nhæ laì tai. 3. Váûn âäüng vaì di chuyãøn. 37
  7. DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 Sæû váûn chuyãøn hay chuyãøn âäüng trong táöng næåïc laì do quaï trçnh hoaût âäüng cuía voìng tiãm mao, sæû váûn âäüng nhæ thãú laì sæû kãút håüp cuía sæû xoàõn vàûn theo truûc vaì sæû chuyãøn âäüng theo voìng troìn cuía con váût. Caïc loaìi nhæ Filinia, Hexarthra vaì Polyarthra thæåìng di âäüng bàòng caïch thçnh lçnh phoïng âi nhåì vaìo sæû häø tråü cuía pháön phuû. Háöu hãút sinh váût trong låïp Truìng Baïnh xe laì sinh váût båi läüi tæû do, âäúi våïi nhæîng loaìi khäng phaíi laì phiãu sinh váût, chuïng coï chán vaì coï ngoïn coï thãø træåìng hay boì trãn giaï thãø âoï laì kãút quaí cuía sæû phäúi håüp giæîa voìng tiãm mao quanh âáöu vaì hoaût âäüng âáøy cuía ngoïn chán. Coï khaí nàng caïc ngoïn chán seî âënh hæåïng suäút quaï trçnh boì vaì båi. ÅÍ chán vaì ngoïn cuía Truìng baïnh xe coï tuyãún chán, tuyãún naìy tiãút ra cháút giuïp cå thãø baïm dênh vaìo giaï thãø. 4. Haìm vaì phiãún nghiãön. Theo hçnh thaïi vaì hoaût âäüng cuía haìm nghiãön vaì pháön nghiãönthç tháúy noï coï sæû khaïc biãût låïn theo táûp tênh säúng cuía con váût nháút laì táûp tênh láúy thæïc àn. Thæïc àn âæåüc âæa vaìo miãûng bàòng hoaût âäüng cuía voìng tiãm mao, xuäúng âãún háöu vaì vaìo thæûc quaín. Chè åí pháön træåïc màût læng cuía haìm nghiãön coï nhæîng häú cho pheïp thæïc àn âi qua. Pháön gäúc cuía cå quan naìy coï nhiãöu boï cå vaì haìm cæïng âiãöu khiãøn sæû hoaût âäüng cuía caí pháön haìm. Xuyãn qua haìm nghiãön, thæïc àn phaíi âæåüc chuyãøn qua phiãún nghiãön. Phiãún nghiãön coï mäüt maính giæîa vaì ba âäi maînh bãn, hçnh daûng cuía chuïng biãún âäøi vaì phán chia âàûc biãût. Pháön gäúc goüi laì fulcrum laì nãön cho hai pháön rami baïm vaìo, bäü ba naìy goüi laì incus (Fulcrum + 2 rami = incus). Hai pháön unci coï ràng vaì biãún âäüng theo nhiãöu mæïc, mäùi maînh coï nhiãöu ràng baïm phêa bãn taûo thaình manubrium. Sæû kãút håüp giæîa uncus vaì manubrium 38
  8. Chæång II: Låïp Truìng baïnh... taûo thaình malleus (Uncus + manubrium = malleus). Nhæ thãú phiãún nghiãön (trophi) bao gäöm mäüt incus vaì hai malleus (trophi = incus + 2 mallei). Cuäúi cuìng cho tháúy haìm nghiãön gäöm taïm phiãún cå baín nhæng hçnh daûng khaïc nhau coï thãø chia laìm 6 kiãøu chênh. a. Kiãøu Malleate (hçnh 3.4B): âàûc træng cho loaìi phiãu sinh yãúu âuäúi. b. Kiãøu Virgate (hçnh 3.2): nhoïm naìy coï fulcrum daìi vaì coï pháön gäúc to âãø baïm vaìo pháön dæåïi háöu. Pháön cå khoeí giäúng nhæ caïi voìm åí phiaï trãn cuía pháön dæåïi háöu thç tæû do vaì âæåüc bao bàòng låïp chitin, khi noï co ruït coï hoaût âäüng nhæ laì piston âæa thæïc àn vaìo miãûng vaì läø nghiãön. Hçnh 3.4. Mäüt säú daûng haìm nghiãún. A-B: haìm Malleate cuía Epiphanes senta; A: caûnh traïi; B: caûnh træåïc; C: caûnh træåïc cuía Nhæîng sinh váût haìm nghiãön kiãøu Malleoramate åí Floscularia; D-E: så âäö cuía haìm daûng ramate cuía noaîn saìo chàón; D: nhçn thàóng; E: caûnh trong låïp truìng træåïc baïnh xe coï cáúu taûo haìm nghiãön kiãøu naìy coï khaí nàng huït cháút dëch tæì tãú baìo thæûc váût vaì vi sinh váût khaïc. Plankton, periphyton vaì maînh vuûn hæîu cå laìc àn chuí yãúu cuía nhoïm sinh váût naìy. c. Kiãøu Cardate (hçnh 3.1 A, B): daûng haìm nghiãön naìy xuáút hiãûn trong täøng hoü Lindiinae, chæïc nàng laì huït nhæng caí haìm nghiãön coï thãø dao âäüng quanh truûc ngang, vaì náng âåí cho pháön trãn háöu, thæïc àn chênh 39
  9. DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 cuía sinh váût thuäüc täøng hoü naìy periphyton vaì maînh vuûn hæîu cå, vai troì váût dæî laì taûm thåìi. d. Kiãøu Forcipate (hçnh 3.6 E): phiãún nghiãön daìi, cæïng chëu âæûng cho pháön læng buûng, thêch håüp cho viãûc thoì ra ngoaìi miãûng âãø bàõt vaì xeï con mäöi (protozoa vaì âa baìo cåí nhoí), coï thãø thoì ra tåïi 1/2 chiãöu daìi. e. Kiãøu Incudate (hçnh 3.6 C,D): phiãún nghiãön täön taûi vaì caïc pháön khaïc thoaïi hoaï ngoaûi træì rami läöi ra nhæ caïi keûp. Pháön cå cuía haìm nghiãön giaím, thæïc àn cuía nhoïm naìy chuí yãúu laì âäüng váût näøi. f. Kiãøu Ucinate (hçnh 3.6 F): loaûi naìy thêch håüp cho viãûc càõn xeï vaì tiãu hoaï plankton, periphyton vaì detritus, mäüt maînh trung gian hay pháön uncus phuû laì pháön di âäüng chênh trãn rami. g. Kiãøu Ramate (hçnh 3.7 D, E): loaûi naìy âàûc træng cho boün àn periphyton , plankton vaì vuûn hæîu cå. Caïc pháön khaïc tiãu giaím ngoaìi træì pháön unci coìn laûi daûng baïn nguyãût. Khäng coï fulcrum. h. Kiãøu Malleoramate (hçnh 3.7 C): daûng naìy giäúng våïi daûng Ramate nhæng coï vaìi ràng buûng âáöu tiãn låïn hån, håi phaït triãøn vaì taïch råìi trong khi pháön ràng coìn laûi thç nhoí hån. Fulcrum täön taûi nhæng nhoí. 5. Thæïc àn vaì phæång thæïc bàõt mäöi. Trong nhoïm Truìng baïnh xe àn thæûc váût säúng baïm vaì säúng tæû do laì nhæîng sinh váût àn loüc, thuû âäüng nhæ Filinia, Keratella; Euchlanis, Brachionus ... Voìng tiãm mao quanh âáöu laì bäü pháûn quan troüng cuía con váût hæåïng thæïc àn trong næåïc nhæ periphyton, sinh váût näøi cåí nhoí khaïc vaì maînh vuûn hæîu cå táûp trung laûi åí våïi nhoïm àn taûp thç chuïng coï thãø láúy nhæîng maînh hæîu cå våïi cåí thêch håüp. Boün bàõt mäöi chuí âäüng nhæ Asplanchna, Synchaeta, Trichocerca ... seî phaït hiãûn ra con mäöi cuía noï nhåì vaìo ráu caîm giaïc hay sæû phaït hiãûn hoaût cháút sinh hoaï 40
  10. Chæång II: Låïp Truìng baïnh... naìo âoï. Thæïc àn cuía chuïng laì sinh váût âa baìo cåí nhoí, truìng baïnh xe nhoí khaïc vaì phiãu sinh hay cháút lå læîng. Boün boì træåìng khäng coï voìng tiãm mao hay voìng naìy keïm phaït triãøn nhæ Cupelopagis, Acyclus vaì Atrochus coï mäüt caïi miãûng hçnh caïi phãøu låïn, khi con mäöi âi vaìo trong phãøu naìy thç chuïng nhanh choïng kheïp miãûng laûi bàõt láúy con mäöi vaì tiãu hoaï. Ngoaìi ra coìn coï mäüt säú loaìi säúng tæû do, coï táûp tênh láúy thæïc àn ráút maûnh nhæ Acylus inquietus säúng trong táûp âoaìn cuía Siantherina vaì chuïng àn nhæîng con nhoí váûn âäüng cháûm. Dicranophorus isothes säúng trong quáön thãø cladocera chuïng àn xaïc chãút cuía copepoda, cladocera vaì caí giun êt tå. 6. Hãû tiãu hoaï Háöu hãút sinh váût thuäüc bäü phuû Bdellpoidea, Poima vaì Flosculariacea coï hãû thäúng tiãu hoaï tæång tæû nhau. Miãûng coï daûng mäüt khe heûp, háöu coï tå phuí âæa vaìo mäüt khoang träúng cuía haìm nghiãön, quanh haìm coï ráút nhiãöu tuyãún næåïc boüt nhoí, noï âi vaìo pháön trãn háöu räöi âãún pháön læng hay phiaï sau læng cuía haìm nghiãön. Pháön trãn háöu räüng, coï vaïch daìy nhæ laì daû daìy coï tå, háöu hãút thæïc àn âæa vaìo âáy âæåüc tiãu hoaï vaì háúp thuû. Thæåìng coï mäüt âäi buäöng træïng hay tuyãún buûng hçnh daûng giäúng nhæ traïi âáûu nàòm phêa træåïc daû daìy. Ruäüt phán biãût roí hay khäng phán biãût âæåüc våïi daû daìy, thæåìng thç nhoí, heûp, vaïch moíng, coï tå. Hãû thäúng huyãût ngàõn coï êt tå, noï måí ra åí pháön læng phiaï sau, chäø gäúc chán. Pháön træåïc äúng tiãu hoaï åí Collothecacea khaïc hån nhiãöu. Vuìng miãûng nàòm åí gäúc phãøu. Thæïc àn láúy âæåüc seî âi vaìo miãûng åí pháön âaïy phãøu âi qua khe 41
  11. DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 heûp cuía äúng háöu âæåüc treo tæû do trong mäüt xoang ráút låïn, goüi laì daû daìy tuyãún, haìm nghiãön nhoí nàòm åí âaïy cuía daû daìy naìy. Âa pháön Truìng baïnh xe tiãu hoaï theo kiãøu ngoaûi baìo nhæng coï mäüt säú giäúng nhæ Chromogaster, Ascomorpha vaì mäüt säú khaïc tiãu hoaï näüi baìo, chuïng khäng coï tuyãún tiãu hoaï nhæng daû daìy coï pháön cuäúi låïn nhæ laì khoang chæaï giaí. Træåïc kia cho ràòng vaìi loaìi coï sæû cäüng sinh cuía thæûc váût trong vaïch daû daìy nhæng âoï thæûc sæû laì thæûc váût bë tiãu hoaï nhæng váùn coìn täön taûi vaìi ngaìy trong tãú baìo tiãu hoaï cuía vaïch daû daìy. Nhiãöu loaìi trong hoü Habrotrochidae khäng coï daû daìy thç daû daìy laì mäüt khäúi häøn taûp. Khi thæïc àn âi vaìo háöu, noï seî âi vaìo sinh cháút cuía daû daìy åí daûng thæïc àn viãn hay khäng baìo tiãu hoaï vaì quaï trçnh tiãu hoaï hçnh thaình. 7. Hãû hä háúp. Háöu hãút Truìng baïnh xe säúng phuì du vaì åí vuìng triãöu thç coï nhu cáöu oxy cao, nhæng mäüt âiãöu chàõc chàõn ràòng coï nhiãöu giäúng loaìi coï khaí nàng täön taûi trong âiãöu kiãûn thiãúu oxy (0.1-1.0 ppm) trong thåìi gian ngàõn. Truìng baïnh xe säúng vuìng häö hay âáöm láöy nhæ Asplanchna, Filina, Polyarthra, Keratella thæåìng xuáút hiãûn åí vuìng häö sáu thiãúu oxy trong khoaíng thåìi gian giæîa heì hay giæîa âäng. Nhæîng loaìi säúng åí âäü sáu vaìi centimet trong khe caït hay vuìng âaïy buìn sáu laì nhæîng loaìi thæåìng bë thiãúu oxy. Coï thãø laì hoaût âäüng cuía voìng tiãm mao quanh âáöu taûo doìng næåïc cung cáúp oxy cho chuïng trong moüi hoaìn caính. 8. Âiãöu hoìa aïp suáút tháøm tháúu vaì baìi tiãút. Cuîng giäúng nhæ sinh váût næåïc ngoüt khaïc, Truìng baïnh xe bë næåïc tháøm tháúu nhæng aïp sát tháøm tháúu bãn trong cå thãø luän âæåüc giæî äøn âënh nhåì hoaût âäüng cuía hãû thäúng nguyãn âån tháûn. Coï tæì 4-50 càûp âäúi xæïng sàõp xãúp doüc theo cå 42
  12. Chæång II: Låïp Truìng baïnh... thãø, nhæîng nguyãn âån tháûn näúi nhau thaình maûch daìi, caïc äúng nhoí xoàõn laûi theo mäùi caûnh, mäüt pháön cuía tháûn coï vaïch moíng âáöu kia vaïch daìy, coï tuyãún. Hai äúng háúp thuû träúng räøng hçnh thaình pháön baìi tiãút coï äúng dáùn ngàõn theo màût læng vãö läù huyãût. Næåïc dæ thæìa hay cháút thaíi cuía cå thãø âæåüc háúp thuû tæì xoang giaí bàòng nhæîng äúng háúp thuû vaì âäø vaìo khoang äúng dáùn. Cháút tiãút âæåüc chæïa taûm thåìi trong trong pháön âáöu cuía äúng sau âoï âæa âi vaìo huyãût, thæåìng thç khoaíng 6 láön trong mäüt phuït. Nhæîng loaìi khäng coï pháön háúp thu riãng, chuïng háúp thu cháút thaíi vaìo vaïch daìy cuía huyãût âaî biãún âäøi thaình äúng háúp thuû. Caï thãø giaì coï tuyãún baìi tiãút têch luyî cháút thaíi láu ngaìy nãn coï maìu täúi sáùm. 9. Hãû cå Trong cå thãø truìng baïnh xe âãöu coï caí hai loaûi cå laì cå trån vaì cå ván, loaûi cå ván xuáút hiãûn trong caïc bäü pháûn giuïp con váût di âäüng nhanh nhæ laì pháön phuû cuía Polyarthra hay Hexarthra. Cå xãúp thaình boï nhoí, khäng bao giåì thãø hiãûn åí daûng phàón. Hãû thäúng cå voìng gäöm 4-15 daíi baïm dæåïi da âoï laì daûng tiãu chuáøn cuía bäü noaîn saìo leî, nhæng trong bäü noaîn saìo chàón thç chuïng håí åí pháön buûng. Mäüt bäü cå phiïa sau dênh vaìo chán hay pháön sau cuía thán. Hãû thäúng cå phiaï træåïc thç dênh vaìo voìng tiãm mao cho âãún giæîa thán. Testudinella coï cå læng buûng ngàõn, khäng coï cå voìng. Cupelopagis coï hãû thäúng cå phæïc taûp. Cå näüi taûng vaì cå ngoaûi biãn giuïp con váût di âäüng vaì treo näüi quan. 10. Hãû tháön kinh vaì cå quan caîm giaïc. Sæû sàõp xãúp hãû tháön kinh cuía Truìng baïnh xe khäng theo âæåìng thàóng. Khäúi mä tháön kinh låïn nháút laì haûch naío hçnh tuïi nàòm åí màût læng cuía haìm nghiãön vaì 43
  13. DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 háöu âäi khi noï êt nhiãöu bë che khuáút båíi voìng tiãm mao. Nhæîng âäi dáy tháön kinh maính näúi våïi haûch tháön kinh haìm nghiãön åí màût buûng vaì våïi haûch âuäi åí vuìng chán. Vuìng caîm giaïc chuí yãúu cuía Truìng baïnh xe laì âiãøm màõt åí vuìng cäø, nàòm phiaï dæåïi naío hay dênh vaìo naío, noï bao gäöm hai khäúi hçnh cheïn maìu âoí chæïa caïc haût khuïc xaû. Nhiãöu loaìi coï hai màõt træåïc nàòm trãn voìng tiãm mao vaì phán taïn. Âiãøm màõt máút âi åí caï thãø træåíng thaình hay loaìi säúng boì baïm, khi chæa thaình thuûc chuïng váùn coìn âiãøm màõt. Pháön läng cæïng, nhoí åí pháön læng täön taûi mäüt âäi, riãng bäü noaín saìo leí coï mäüt âäi åí khoaíng 1/3 cå thãø, coï nhæîng tuïm tå âàûc biãût, nhæîng nhuï läöi xuáút hiãûn trãn voìng tiãm mao cuía bäü noaîn saìo leî. Caïch nay nhiãöu nàm, cå quan retrocerebral cuía truìng baïnh xe chæa âæåüc quan tám nhiãöu, noï gäöm hai pháön: nhæîng tuïi chæa haût retrocerebral nàòm åí pháön læng vaì phêa trc naío chia thaình hai nhuï nhoí vaì mäüt âäi tuyãún nhoí nàòm trãn tuïi hay doüc theo tuïi. Coï thãø thiãúu mäüt trong hai thaình pháön naìy. Bacteroid thæåìng nàòm trong tuïi retro vaì kãút håüp våïi tuïi phuû. Chæïc nàng cuía cå quan naìy chæa âæåüc hiãøu roí nhæng noï âæåüc xem laì cå quan caîm giaïc âàûc biãût. 11. Sinh saín. Bäü noaîn saìo leî coï hãû sinh duûc våïi daûng mäüt tuïi âån giaín naìm daìi theo màût buûng. Pháön cuäúi cuía tuïi laì mäüt chuìm træïng nhoí.dæåîng cháút laì häøn håüp cuía mäüt nhán låïn, noï chiãúm hån næîa tuïi træïng vaì khi træïng thaình thuûc noï seî chçm xuäúng, dæåîng cháút seî chuyãøn hoaï thaình khäúi noaîn hoaìng. Khi thaình thuûc, træïng seî âi qua vaì xuäúng voìi træïng ngàõn, ra ngoaìi bàòng läù huyãût. Træïng coï daûng daìi, mãöm deío nãn dãù daìng chui qua voìi træïng. 44
  14. Chæång II: Låïp Truìng baïnh... Hãû sinh duûc cuía bäü noaîn saìo chàón tæång tæû våïi bäü noaîn saìo leî ngoaûi træì noï coï hçnh chæî V hay chæî Y coï hai tuïi vaì buäöng træïng. Hai äúng dáùn træïng träng coï veî maînh mai vaì âån giaín. Con âæûc chæa âæåüc phaït hiãûn trong bäü phuû Bdelloidea vaì coï sæû sinh saín âån tênh. Trong bäü noaîn saìo leî, con âæûc âæåüc phaït hiãûn trong táút caí caïc loaìi âaî coï nhiãöu thæûc nghiãûm vãö sinh hoüc. Nhçn chung con âæûc hiãúm gàûp nhæng chuïng seî tàng lãn vç sæû xuáút hiãûn cuía con âæûc laì yãúu täú æïc chãú sæû phaït triãøn cuía quáön thãø trong vaìi tuáön naìo âoï trong nàm. Âäúi våïi bäü phuû Ploimate, coï sæû phán biãût roí giæîa con âæûc vaì con caïi. Âa pháön trong nàm, con caïi sinh saín âån tênh (âoï goüi laì amictic), tãú baìo vaì træïng cuía con naìy åí daûng læåîng bäüi (2n NST). Nhæîng træïng naìy chè qua mäüt láön phán càõt vaì thaình thuûc ngay trong buäöng træïng. Daûng con caïi xuáút hiãûn trong thåìi kyì âàûc biãût trong nàm nháút laì khi âiãöu kiãûn mäi træåìng thay âäøi goüi laì coi caïi mictic. Træïng cuía con naìy traîi qua hai láön phán baìo do âoï chuïng coìn 1/2 bäü NST. Ngæåüc våïi træïng amictic, træïng mictic (hay laì cyst, winter egg) âæåüc thuû tinh. Træïng naìy khi thuû tinh coï vaïch daìy chçm trong næåïc cho âãún khi âiãöu kiãûn mäi træåìng tråí laûi ban âáöu. Nãúu con caïi mictic khäng âæåüc thuû tinh, noï seî âeí ra træïng vaì træïng naìy tråí thaình con âæûc. Mäüt con caïi mictic coï thãø taûo ra caí træïng âæûc vaì træïng thuû tinh nhæng con caïi con âæûc hay træïng thuû tinh vaì con âæûc thç khäng cuìng cha meû. Thæûc sæû con caïi mictic thæåìng tháúy mang caí træïng âæûc vaì træïng thuû tinh åí phiaï sau cå thãø. Con caïi amictic thuû tinh cuîng khäng mang hiãûu quaí. Hai loaûi con caïi naìy coï âàûc tênh sinh lyï khaïc nhau, khäng thãø thay thãú. Trong âiãöu kiãûn tæû nhiãn, coï 1-2 thãú hãû mictic trong mäüt nàm, ngæåüc laûi coï khi coï tæì 20-40 thãú hãû amictic. Con caïi nåí ra tæì træïng nghé laì con caïi amictic nhæng thãú hãû tiãúp theo coï thãø laì mictic hay amictic. 45
  15. DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 Säú træïng amictic con caïi saín xuáút trong mäüt voìng âåìi biãún âäüng låïn tuìy theo âiãöu kiãûn mäi træåìng vaì loaìi. Khi nuäi trong phoìng thê nghiãûm thç säú træïng trung bçnh cuía Brachionus calicyflorus laì 3.6, coìn åí Testudinella elliptica laì 5.0 trong khi åí Epiphanes senta laì 45.5 vaì Proales sordida laì 24.3. Chæa biãút roí con caïi mictic coï thãø sinh saín bao nhiãu nhæng coï leî khäng khaïc nhiãöu so våïi con amictic. Vaìi loaìi âeí con, nhæng âoï laì træïng nàòm trong buäöng træïng seî nåí trong âoï. Âoï laì nhæîng loaìi Notiomatidae, Bdelloidea nhæ Asplanchna, Conochilus, Rhinoglena vaì vaìi loaìi khaïc. Thæåìng thç con non thoaït ra ngoaìi qua läù huyãût, nhæng coï mäüt säú loaìi tæû våí vaïch cå thãø âãø con non thoaït ra ngoaìi. Træïng amictic thæåìng nåí ra sau 2-3 ngaìy. Trong træïng naìy coï gioüt dáöu nhoí giuïp cho noï dãù näøi. Cuîng coï vaìi loaìi træïng dênh vaìo chán con meû cho âãún khi nåí. Loaûi træïng nghé thç nàûng, coï voí daìy vaì coï ván. Khi noï dæåüc âeí ra thç chçm xuäúng âaïy ao. Noï coï khaí nàng chäúng chëu våïi nhiãût âäü cao, nhiãût âäü tháúp, sæû khä raïo vaì nhæîng biãún âäøi hoaï hoüc cuía âiãöu kiãûn mäi træåìng trong thåìi gian daìi. Træïng naìy täön taûi ráút láöu vaì chuïng chè nåí ra khi coï sæû kêch thêch bàòng sæû biãún âäøi cuía nhiãût âäü, aïp suáút tháøm tháúu, hoaï hoüc mäi trång næåïc vaì caí pháön thoaïng khê. Con caïi amictic (2n NST) Træïng amictic (2n NST) Con caïi amictic (2n NST) Træïng amictic Con caïi amictic Con caïi mictic (2n NST) Træïng mictic (n NST) 46
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
19=>1