Giáo trình Kinh tế nông nghiệp: Phần 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:85

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 cuốn giáo trình "Kinh tế nông nghiệp" trình bày các nội dung: Tiến bộ khoa học - Công nghệ trong nông nghiệp, sản xuất hàng hóa và thị trường nông nghiệp, quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp ở nước ta. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Kinh tế nông nghiệp: Phần 2

Chifcfng 4 TlfiN BO KHOA HOC - CdNG• NGHfi • • TRONG N6NG NGHlfiP M uc tieu: - Nam vitng nhitng kien thtic ca ban va nhting noi dung chu yeu ve tien bo khoa hoc - cong nghe. - Biet van dung vao thuc tiin quan ly tai cac co so nong nghiep trong viec phat trien luc luong san xuat. N o i d u n g tom tat: Khoa hoc theo nghia chung nha't la he thong nhting kie'n thtic, hieu biet cua con ngudi ve quy luat van dong va phat trien khach quan cua tu nhien, xa hoi va tu duy. Cong nghe theo nghia chung nhat la tap hop nhting hieu biet ve cac phuong thtic va phuong phap huong vao cai tao tu nhien phuc vu nhting yeu cau cua con ngudi. N h u vay, cong nghe la nhting kien thtic cua con ngudi d d dupe chuyen hod thanh phuong thtic va phuong phap san xuat, dupe vat chat hod trong hoat dong san xua't. N oi dung tien bo khoa hoc - cong nghe trong ndng nghiep la rong ldn, lien quan tdi su phat trien cua tat cd cac yeu to ca'u thanh luc luong san xua't cua nganh nay. N hung noi dung chu yeu la thuy loi hod, co gidi hod, dien khi hod, hod hoc hod va sinh hoc hod nong nghiep. Ddi vdi chu the san xua't kinh doanh trong nong nghiep, viec lua chon hinh thtic phu hop de chuyen giao tien bo khoa hoc - cdng nghe cho ho se tqo dieu kien thuan loi de ho tiep thu va phat huy co hieu qua tting tien bo khoa hoc - cong nghe. Thuc tiin phat trien ndng nghiep d c a c nude va o n u d e ta cho 17
thay cd the lua chon mot trong nhung hinh thuc chuyen giao nhu: md hinh chuyen giao cong nghe tuye'n tinh, mo hinh chuyen giao cong nghe thich ung, md hinh nghien cuu he thd'ng canh tac, md hinh nghien citu tit ndng dan, mo hinh cai tien da nguon va dac biet thudng xuyen nghien citu tdng ket cac dien hinh tien tien, nhan dien hinh tien tien ve dp dung tien bd khoa hoc - cdng nghe ndng nghiep. I. DAC DIEM TIEN B 0 KHOA HOC - CONG NGHE TRONG NONG NGHIEP 1. Nhumg khai niem co lien quan - Lich sir xa hoi loai ngirdi da trai qua nhirng giai doan phat trien khac nhau tir thdi ky mong muoi, thdi ky dd da, thdi ky dd ddng... cho den thdi ky cua cuoc cach mang khoa hoc - ky thuat hien dai ngay nay. De dat dupe nhung "nac thang" tien bo trong qua trinh phat trien nhu tren, con ngudi tir ch6 le thuoc vao tu nhien, den chd vuon len nhan thCrc quy luat khach quan cua tu nhien, tien tdi chinh phuc tu nhien nham dap ting nhu cau phat trien ngay cang cao cua minh. Nhu vay, khoa hoc theo nghia chung nhat la he thdng nhirng kien thuc, hieu biet cua con ngudi ve quy luat van dong va phat trien khach quan cua tir nhien. xa hoi va tu duy. Cdng nghe theo nghia chung nhat la tap hop nhung hieu biet ve cac phuong thuc va phuong phap hudng vao cai tao tu nhien, phuc vu cac nhu cau cua con ngudi. Ngay nay thuat ngir "cong nghe" dupe sir dung rat ph6 bien trong cac linh vuc san xuat khac nhau. Vi du: cdng nghe hoa dau, cdng nghe ddng tau, cong nghe chan nuoi, cdng nghe gen, cdng nghe sinh hoc... Nhu vay, khai niem "cdng nghe" cung la tap hop nhirng hieu biet cua con ngudi, nhung khong phai la nhung hieu biet hay nhan thuc su vat khach quan noi chung, ma la nhung hieu biet da dupe chuyen hoa thanh phuong thuc va phuong phap san xuat, nhung hi£u biet da dupe "vat chat hoa" trong cdng cu lao dong, ddi tupng lao dong, trong quy trinh cdng nghe hoac ket tinh lai thanh ky nang, ky xao hay cach thuc ket hop cac yeu td dau vao sao cho cd hieu qua nhat ciia ngudi lao dong trong hoat dong san xuat. Cung cd su phan biet giua hai khai niem ky thuat va cong nghe. Kv thuat thudng dupe hieu la mot tap hop cac may moc, thiet bi cung nhu he thdng cac phuong tien dupe dung de san xuat hay phuc vu cac nhu cau khac cua xa 78
hoi. Nhu vay, khi noi den ky thuat ngudi ta thuong nghi ngay den yeu to quan trong nha't la may moc thiet bi, ttic la cac cong cu lao dong. Tuy theo viec cong cu lao dong dupe su dung la thu cong hay co khi ma ngudi ta goi dd la nen san xuat ky thuat thu cdng hay ky thuat co gidi. Giua ky thuat va cdng nghe cd mdi lien quan mat thiet vdi nhau. Sang tao ra mot cdng nghe mdi thudng keo theo su doi mdi ky thuat, ddi hdi nhung phuong tien ky thuat mdi de thuc hien no. Ngupc lai, sir doi mdi ky thuat thudng dupe tao ra bdi nhung cdng nghe mdi va den lupt no ky thuat mdi thuc day viec hoan thien hon va khang dinh cong nghe mdi. - Xet tu goc do nghien ctiu cong nghe nham phuc vu viec quan ly hoat dong chuyen giao cdng nghe va thuc day toan dien cac hoat dong cdng nghe, ngudi ta phan biet hai phan khac nhau la “phan cting” va “phan m6m” cua cdng nghe nhu sau: + Phan cting cua cdng nghe hay phan ky thuat cua cdng nghe bao gom nhung may moc, thiet bi, cdng cu, nguyen nhien vat lieu... Phan nay con goi la nhung yeu to vat chat hay phuong tien vat cha't cua cdng nghe. Nhung phuong tien vat chat nay cd trinh do ky thuat cang hien dai thi trinh do ky thuat cua cdng nghe san xuat cang cao. + Phan mem cua cdng nghe gom ba bo phan cau thanh: Mot la, yeu to con ngudi trong dd cd ky nang, kinh nghiem, tinh sang tao, truyen thdng, dao dtic kinh doanh, nang luc quan ly... Vdi trinh do cdng nghe cao thi ddi hdi phai cd nhung con ngudi cd nang luc va trinh do tuong ting de van hanh va su dung cac phuong tien ky thuat hien cd. Hai la, cac tai lieu cdng nghe gom cac thiet ke, cac dinh mtic, cac chi tieu kinh te - ky thuat, cac hudng dan nghiep vu hay ky thuat van hanh, cac bi quyet... Phan nay con goi la phan thdng tin cua cdng nghe chtia dung nhung van de da dupe tdn tru va tu lieu hoa. Ba la, yeu td the che hay phan to chtic cua cdng nghe bao gom viec xay dung, hoach dinh chie'n luoc, xay dirng ke hoach va to chtic dong vien, thuc day, kiem soat hoat dong, xay dung va thirc hien chinh sach khuyen khich... Sau khi thd'ng nhat cach hieu khai niem khoa hoc va cdng nghe nhu da trinh bay d tren, phan tich lich sir phat trien cua khoa hoc va cdng nghe, ta thay cd mot so diem quan trong dang chti y sau day: 79
Thu nhat, khoa hoc va cong nghe co moi quan he tac dong qua lai bi£n chung va trong thdi dai ngay nay khoa hoc ky thuat va cong nghe gan k£t chat che voi nhau; tham chi khoa hoc con trd thanh luc luong san xuat true tiep. Ngudi ta dung thuat ngu “Khoa hoc - cdng nghe” de the hien mdi quan he bien chiing noi tren. Thu hai, cac yeu td hop thanh cua cdng nghe gdm: vat chat - ky thuat, con ngudi, thdng tin va yeu td the che, nhu da trinh bay d tren cd mdi quan he bien chung, tac dong qua lai lan nhau trong qua trinh thuc hien nhung tien bo khoa hoc - cdng nghe. Ddi vdi mot cdng nghe bat ky thi phan ky thuat la phan cot loi. Tuy nhien, ky thuat tu ban than no khong hoat dong dupe. Vi vay, cung vdi viec nang cao trinh do cua phan ky thuat, can phai thay doi tuong ung trinh do cua phan thdng tin va phan con ngudi. Neu dpi ngu nhan luc dupe cung cap day du thdng tin, ky thuat can thiet, to chuc tot se lam cho phan ky thuat cd kha nang su dung cao va cd hieu qua hon. Phan the che la yeu td dieu hoa, phoi hop cac yeu td con lai lam cho mot tien bo khoa hoc - cong nghe cd the dupe khang dinh tren thuc te hoat dong san xua't. Thu ba, doi vdi mdi tien bo khoa hoc - cdng nghe trong linh vuc san xuat cua bat ky nganh kinh te nao cung deu cd qua trinh phat sinh, phat trien, lac hau va cuoi cung bi thay the bang mot tien bo khoa hoc - cdng nghe mdi hon. Ngudi ta noi tien bo khoa hoc - cdng nghe cd vong ddi cua no. Thu tu, viec trien khai mot tien bo khoa hoc - cdng nghe mdi trong nen kinh te noi chung va trong ndng nghiep ndng thdn noi rieng, bao gid cung tao nen nhung tac dong nhat dinh len cac mat cua ddi song kinh te - xa hoi. Vi vay, viec hoach dinh va thuc thi nhung chinh sach han che tac dong tieu cuc cd y nghia rat to ldn. 2. Dac diem tien bo khoa hoc - cong nghe trong nong nghiep a. Cac tien bo khoa hoc - cong nghe trong ndng nghiep phai dua vao nhung tien bo ve sinh vat hoc va sinh thai hoc, lay cdng nghe sinh hoc va sinh thai hoc lam trung tam. Cac tien bo khoa hoc - cdng nghe khac nhu thuy lpi hoa, co gidi hoa, dien khf hoa, hoa hoc hoa, cai tao dat, v.v. phai dap ung yeu cau cua tien bo khoa hoc - cdng nghe sinh hoc va sinh thai hoc. Mdi quan he sinh vat, sinh thai trong san xua't ndng nghiep ddi hdi cac tien bo khoa hoc - cdng nghe khac hudng su phat trien cua minh vao viec cai 80
tien ban than sinh vat (cac cay trong vat nuoi) va cai tien moi trudng song cua sinh vat. Viec nghien ctiu de tao ra giong mdi trong san xuat ndng nghiep, ddng thdi lai ddi hdi viec nghien ciru de tao ra mot loat cac yeu td ddng bo khac. Cu nhu vay, tien bo khoa hoc - cong nghe trong ndng nghiep ngay cang phat trien theo chieu rong va chieu sau. Hoat dong san xua't ndng nghiep ngay nay dang phai doi mat vdi tfnh khan hiem ciia cac yeu td nguon luc. Nhu vay, nhirng cong nghe mdi trong trdng trot va chan nuoi khong nhung phai nham hudng nang cao sue song ben trong cua cay trdng, vat nuoi, su dung vdi hieu qua cao nhat nguon tai nguyen dat dai sinh thai hien cd, ma con phai gop phan giu gin, tai tao cac nguon tai nguyen dd de dam bao su phat trien ndng nghiep ben vung trong tuong lai. b. Viec nghien cuu ting dung cac tien bo khoa hoc - cdng nghe trong ndng nghiep mang tfnh vung, tmh dia phuong cao. Do cd su khac biet v i loai dat, dia hinh, thdi tiet khf hau v.v. Sir khac biet giua cac vung ndng nghiep ndng thon ddi hdi phai khao nghiem, phai dia phuong hoa cac tien bo khoa hoc cdng nghe trudc khi trien khai ap dung dai tra. c. Tfnh da dang cua cac loai hinh cdng nghe trong ndng nghiep. + Xet mdi quan he tien bo khoa hoc - cdng nghe vdi san pham, cd hai loai hinh cdng nghe. Mot loai goi la cong nghe tham canh nham nang cao nang suat sinh vat va nang suat kinh te tren mdi don vi dien tfch. Loai thti hai goi la cong nghe c a giai va tu dong hoa, chu yeu nham nang cao nang suat viec lam, tiet kiem thdi gian lao dong trong mdi khau cong viec, giam bdt hao phf lao dong song. Lua chon sir ket hop hai loai cdng nghe noi tren nhu the nao la tuy thuoc mdi giai doan phat trien cua nganh ndng nghiep d tting vimg khac nhau de dap ting nhu cau xa hoi; nhu cau rut bdt lao dong ndng nghiep de phat trien cac nganh dich vu va san xuat phi ndng nghiep d ndng thdn; van de giai quyet viec lam va thu nhap, v.v. + Xet tien bo khoa hoc - cdng nghe trong mdi quan he giua cac yeu to dau vao cua san xuat ndng nghiep, cd hai loai la cdng nghe di thang va cdng nghe di xien. Cdng nghe di xien la loai cdng nghe tiet kiem lao dong dien hinh, gan lien vdi viec ap dung cac may moc hien dai va giai phong bdt lao dong. Loai cdng nghe nay thudng dupe ap dung d nhung nude cd nen kinh te 81
phat trien nhirng thieu lao dong nong nghiep. Doi voi nhirng nuoc di sau va kinh te kern phat trien nhu nuoc ta can co su nghien cuu toan dien de quyet djnh lua chon su ket hop hai loai hinh cong nghe nay cho phu hop. d. Tfnh dong bo can doi trong phat trien tien bo khoa hoc - cong nghe nong nghiep. Xet tren khfa canh vat chat - ky thuat, mot tien bo khoa hoc - cong nghe bat ky trong nong nghiep deu duoc bieu hien ra a sir phat trien ve cong cu lao dong, doi tuong lao dong va su phat trien ky thuat, ky nang cua ngay chmh ban than nguoi lao dong. Noi cach khac, su phat trien tung mat, tung bo phan cua luc luong san xuat la ?u bieu hien co tmh vat chat ky thuat cua tien bo khoa hoc - cong nghe nong nghiep. Neu nhu tung tien bo khoa hoc - cong nghe rieng le chi tac dong den su phat trien tirng mat, tirng yeu to cua luc luong san xuat, thi ngupc lai, su phat trien ciia nganh nong nghiep lai dua tren su phat trien dong bo ciia cac yeu to cau thanh co so vat chat ky thuat ciia ban than nong nghiep. Dieu nay co nghia la, can co su van dung tong hop cac tien bo khoa hoc - cong nghe rieng le de dam bao su phat triein 6n djnh va vung chdc ciia nong nghiep. Tuy nhien, trong m6i giai doan phat trien, do ket qua tac dong khac nhau ciia cac tien bo khoa hoc - cong nghe rieng le vao su phat trien tirng yeu to ciia luc luong san xuat lam cho tong the co so vat chat ky thuat ciia nong nghiep lo ra nhung bo phan lac hau, yeu kern hon. Khac phuc nhung bo phan lac hau yeu kem nay chmh la nhiem vu trong tam trong mot giai doan nhat dinh cua viec nghien cuu ap dung tien bo khoa hoc - cong nghe. II. N 0 I DUNG TIEN B 0 KHOA HOC - CONG NGHE TRONG NONG NGHIEP Tien bo khoa hoc - cong nghe nong nghiep co noi dung rong Ion lien quan toi su phat trien cua tat ca cac yeu to, bo phan cau thanh luc lupng san xuat cua nganh nay. Sau day la mot so noi dung chii yeu: 1. Thuy loi hoa nong nghiep 1.1. Khai niem - Thiiy loi hoa nong nghiep la qua trinh thuc hien tong hop cac bien phap khai thac sir dung va bao ve cac nguon nuoc tren mat dat va dudi mat dat cho 6.GTKTNN-8
nhu cau san xua't va sinh hoat d nong thon, dong thdi han che cac tac hai cua nuoc gay ra cho san xua't va doi song. - Day la tien bo khoa hoc - cong nghe lien quan den nude ciia san xuat ndng nghiep va ddi song ndng thdn. Yeu to nude thudng gan lien vdi dat dai, song bien, thdi tiet khi hau, v.v. Vi vay, thuy loi hoa cd noi dung rong ldn vdi nhung pham vi khac nhau tren mot vung, mot quoc gia, tham chi cd van de mang tinh khu vuc va quoc te. - Thiiy loi hoa la mot qua trinh dai ciia nhirng tien bo khoa hoc - cdng nghe trong viec cai tao va chinh phuc thien nhien, tren co sd nhan thirc cac quy luat cua tu nhien, trudc het la cac quy luat ve nude. Cac yeu to tu nhien ve nude, thdi tiet khi hau, ddng chay con song, v.v. luon luon cd dien bien phirc tap, vi vay thuy loi hoa la qua trinh lien tuc va lau dai. 1.2. Noi dung Thuy loi hoa cd noi dung rong gom: 1/ Tri thiiy cac ddng song ldn. Day la cdng viec ldn lien quan den nhieu dia phuong (vi du: tri thuy song Hong) hoac nhieu quoc gia (vi du: tri thuy song Me Kong); 2/ Phong chong lut bao. Day la cong viec lien quan den ca nude hoac nhung viing rong ldn; 3 / Cdng tac thuy ndng; 4 / Bao ve nguon tai nguyen nude. 6 day chung ta chi nghien cuu noi dung chu yeu ciia cdng tac thiiy ndng. a. Khai niem: Theo tir dien Bach khoa ndng nghiep Viet Nam (nam 1991), thiiy ndng la mdn khoa hoc thuy loi phuc vu san xuat ndng nghiep: xay dung cdng trinh (thuy cdng) tudi, tieu nude cho cay trdng, sir dung nude de cai thien tinh chat ly, hoa hoc ciia dat theo hudng cd lpi cho san xuat ndng nghiep (thuy lpi cai tao dat). Tren the gidi, cach day hang van nam da cd he thdng tudi nude d luu vuc song Tecgenna (vung giap gidi giua Irac va Lien Xo cu). Tudi nude da dupe ap dung rong rai d cac viing can dong va vi6n ddng cach day vai nghin nam. d Viet Nam, tir lau nhan dan ta da biet dao gieng, lam muong lay nude tudi ruong. Den th e k y XIX da lam cac song dao de lam thiiy lpi. Ngay nay, vdi su phat trien ciia khoa hoc - cdng nghe, con ngudi da biet sir dung nhieu phuong phap tudi khac nhau va xay dung dupe he thdng cdng trinh thuy ndng kien co va hien dai de phuc vu san xuat ndng nghiep. 83
Thuy lcri cai tao dat co muc dich bien doi cac di6u kien thien nhien khong thuan loi cua khf hau, tho nhudng, dia chat, thuy van... cua dat canh tac bang cac hinh thuc khac nhu dung tudi, tieu nude de dieu tiet che do am, nhiet, dieu kien dinh dudng, khong khf, vi sinh vat... trong dat de tao dieu kien dat nang suat cao cho cay trdng, cho thuy san nuoi. Dung nude de thau chua rira man va dung cac bien phap phu hop chong tac dung cua nude lam xoi mdn dat, rira troi chat mau dat. Cdng tac thuy nong cd noi dung chu yeu la tudi va tieu nude phuc vu san xuat nong nghiep. Trong cac nganh kinh te quoc dan, ndng nghiep la nganh sir dung nhieu nude nhat bang bien phap tudi. Theo tai lieu cua Vien Khoa hoc va kinh te thuy lpi, tfnh den nam 1992 ca nude cd 5,63 tr.ha canh tac, trong do dupe tudi tieu la 2,037 tr.ha. Binh quan hang nam da sir dung 49,3 ty met khoi nude, trong dd miia kho 30 ty met khoi. Du kien den nam 2010 dua dien tich canh tac dupe tudi len 3,40 tr.ha (tuong ting dien tfch gieo trdng dupe tudi la 8,0 tr.ha) se nang tong luong nude tudi tieu len 72,0 ty met khoi/nam, trong do rieng miia kho 44,0 ty met khoi. Tong tru luong nude mua kho cac song d nude ta la 128 ty met khoi/vu, nhu vay ddi hdi phai xay dung nhieu cong trinh ho chua de tiep nguon nude cho cac con song va bo sung nude cho dap dang nhu Lidn Son, Bai Thuong, Nam Thach Han va cac tram bom d ha luu. Cac he thdng tieu thoat nude hien tai khong chi phuc vu trdng trot ma tieu thoat cho toan luu vuc phuc vu dan sinh, kinh te, xa hoi, quoc phong. Den nam 1992, dien tfch luu vuc viing he thdng tieu la 2,138 tr.ha, trong dd d mien Bac la dang tieu rieng biet dien tfch la 1,003 tr.ha, con d mien Nam la he thdng tieu tu nhien va tudi ket hop vdi dien tfch luu vuc la 1,135 tr.ha. Du kien den nam 2010 nang luu vuc viing he thdng tieu thoat len 2,9 tr.ha. Nhu vay trong tuong lai, nganh thuy ndng dang d giai doan phat trien ca ve sd lupng va chat luong phuc vu. b. Nhitng van de kinh te, quan ly can chu y cua cdng tac thuy ndng De dap ung nhu cau tudi tieu nude phuc vu phat trien ndng nghiep, cdng tac thiiy ndng can chu y nhung van de kinh te va quan ly chu yeu sau day: - T6 chuc quan ly cdng trinh thiiy ndng. Hien nay trong mot luu vuc nude hoac viing lanh tho, cac cdng trinh tudi, 84
tieu nuac loai nhd, vita, ldn thudng phat trien rieng biet theo kha nang dau tu cua nen kinh te va nhu cau cua cac nganh, vi vay hinh thanh cac to chtic quan ly rieng re, tach biet gay nen nhung hien tuong trung lap, mau thuan trong dau tu xay dung va quan ly khai thac cdng trinh. De viec phat trien dau tu va khai thac thuy loi cd hieu qua, tren thuc te cd ba hudng to chtic quan ly cac cdng trinh thuy ndng nhu sau: + Quan ly theo tuyen cdng trinh. Day la phuong thtic quan ly dupe ap dung tir thdi bao cap. He thdng cac cdng trinh thuy lpi dupe phan chia thanh he thdng cdng trinh dau mdi, cap I, cap II, va cap III dupe to chtic quan ly chat che vdi su bao cap cua Nha nude. Quan ly theo tuyen cdng trinh tao dieu kien thuan lpi cho viec quan ly kinh te va ky thuat thuy lpi, song cd han che co ban ia khong gan ket dupe vdi quan ly cua cac cap chinh quyen dia phuong. + Quan ly theo luu vuc nude. Luu vuc nude hay con goi la khu vuc thuy lpi, la vung lanh tho cd quan he ve nguon nude, khai thac su dung, tieu thoat hay thai nude cung nhu cac bien phap bao ve mdi trudng nude. Phuong thtic nay thudng dupe ap dung trong quan ly cac ddng song, quan ly cac cdng trinh thuy lpi ldn nhu cdng trinh dau mdi, cdng trinh tieu thoat cho ca mot vung v.v. + Ket hop quan ly theo tuyen cdng trinh va theo luu vuc nude. 6 mdi luu vuc nude hay khu vuc thuy lpi thudng cd cac he thdng thuy lpi ldn, vtia va nhd dan xen nhau. Viec xay dung, tu bo, quan ly khai thac sir dung cac cdng trinh dupe thuc hien theo nguyen tac: cdng trinh trong pham vi xa do xa phu trach; cdng trinh trong pham vi lien xa do huyen phu trach; cong trinh lien huyen do tinh phu trach; cdng trinh lien tinh do trung uong phu trach. Nhu vay hinh thanh cac don vi quan ly true thuoc cac cap, tao thanh mdi quan he ve kinh te va hanh chinh theo tirng cap cd mdi quan he vdi nhau. - Nguon vdn dau tu xay dung cdng trinh thuy ndng: + Dau tu thuy ndng cua Nha nude. Hudng dau tu thuy ndng cua Nha nude chu yeu la: + Dau tu xay dung, phat trien cac he thdng thuy ndng mdi; dau tu khoi phuc, sira chira ldn cac he thdng thiiy ndng dang van hanh da het han sti dung; dau tu ting dung ky thuat, cdng nghe mdi; tro gia dich vu thuy ndng trong cac trudng hop thien tai, tieu thoat nude phi canh tac; trp cap vdn dau 85
tir phat trien thuy loi nhd, thuy lai noi dong xa va hop tac xa. Ve nguon von dau tu: Nguon von dau tu cua Nha nuoc vao thuy nong bao gom von ngan sach, von nude ngoai, von do Nha nude huy dong dudi dang quy, tin phieu, trai phieu, co phan theo tirng du an hay cong trinh cu the. Tuy difeu kien cu the ma Nha nude dau tu von cho cac cong trinh thuy loi theo cac hinh thuc chu yeu sau day: Dau tu va tu t6 chtic doanh nghiep de lam djch vu theo chinh sach kinh te tai chinh hien hanh; dau tu ban dau mot phan rdi giao cho doanh nghiep quan tri dau tu lam dich vu, tu hach toan; cho doanh nghiep, tu nhan vay voi lai suat uu dai, thai gian dai de dau tu; tro cap dau tu ban dau mot phan cho doanh nghiep, khong hoan lai von; bao tin cho cac doanh nghiep vay von nude ngoai de lam thuy loi. + Dau tu thuy nong cua xa hay hop tac xa: Huong dau tu: Doi voi thuy lai nho, noi dong do xa hoac hap tac xa nong nghiep dam nhiem. 6 noi nao chua co hop tac xa kieu moi, UBND xa thanh lap to thuy lai dam nhiem viec huy dong von, nhan luc theo chinh sach Nha ' 9 v 2 j nude va quy che dia phuang de dau tu vao thuy loi. O noi nao co hop tac xa thi se do cac hop tac xa dam nhiem. Nguon dau tu cho thiiy loi noi dong gom: Tro cap dau tu phat trien thiiy loi nho, thuy loi noi dong tir ngan sach cap tren; ngan sach xa true tiep dau tu; huy dong ngay cong lao dong nghia vu cong fch doi vai lao dong trong tuoi...; cac dong gop khac; cac khoan tro giup khac. - Cac hinh thtic to chtic khai thac, sir dung he thdng thuy ndng. + Cac hinh thtic to chtic khai thac su dung he thdng thiiy ndng cua Nha nude bao gom: Doanh nghiep khai thac thuy loi (theo hinh thtic cdng ty), xi nghiep hoac Ban quan ly thuy lpi. Hoat dong dich vu thuy lpi ciia cac cdng ty, doanh nghiep khai thac thiiy lpi cd the cd cac md hinh chu yeu sau: + Hach toan chua day du, theo dang can ddi thu chi hang nam, Nha nude cap bii kinh phi chi theo du toan cac hang muc kinh phf dupe ca'p bii. Md hinh nay dupe ap dung cho hau het cac don vi quan ly khai thac thuy lpi vtia va nhd. + Sir nghiep dich vu thuy lpi cd thu nhung so thu nhd chi 10 - 20% sd can chi. Hang nam doanh nghiep lap tong dir toan chi phf va du kie'n phan thu, cuoi nam quyet toan dira vao sd thue chi va thuc thu. 86
Hoat dong cua cac ban quan ly hoac mot so xf nghiep thuy lpi khac theo cac mo hinh: + Su nghiep dich vu co thu nhung nguon thu chu yeu la cac san phaim phu va so thu nho, con san pham chmh thi hang nam lap du toan chi phf trinh cap tham quyen duyet cap von ngan sach. + Sir nghiep dich vu thuy lpi: Don vi khong co nguon thu true tiep, moi chi phf hang nam d6u do ngan sach cap theo du toan chi phf va do cap tham quyen duyet. Mo hinh nay ap dung trong trudng hop thuc hien chmh sach khong thu thuy lpi phf ddi vdi ndng nghiep hoac thu nhung bang phuong thuc gian tiep qua thue ndng nghiep, thue xuat khau hoac hinh thirc quy. - Cac hinh thuc khai thac sir dung he thdng thuy ndng cua tap the va tu nhan, thudng gan vdi muc tieu kinh doanh, cd the cd cac dang chii yeu sau: + Cac hop tac xa dich vu thuy lpi hay hop tac xa ndng nghiep lam chuc nang dich vu, cac to hop tac dudng, nude, v.v. + Cac cdng ty co phan: Hien nay nude ta chua cd dang nay nhung trong qua trinh co phan hoa se hinh thanh nhd viec co phan hoa cac he thdng thuy ndng vua va nhd hien nay Nha nude van dang quan ly sir dung. Ddi vdi Ha Noi, trong nhung nam qua thanh pho da quan tam dau tu xay dung cac cdng trinh thuy lpi phuc vu san xuat ndng nghiep d ngoai thanh. Tfnh rieng giai doan 1996 - 2002, tdng vdn dau tu cho thuy lpi la 143,3 ty ddng, binh quan mdi nam la 20,5 ty ddng. Vdn dau tu thuy lpi tap trung chu i yeu vao cai tao nang cap cac tram bom tudi, tieu, cac hd chtia nude, thirc hien cung hoa kenh muong noi ddng. Nhd vay, den nay da thuc hien tudi chu dong cho tren 80% dien tfch dat trdng trot va tieu nude chu dong cho tren 70% dien tfch thudng bi ung, cung hoa dupe tren 20% kenh muong noi ddng. Hien nay thanh pho cung da tap trung dau tu cho cac du an san xuat san pham an toan, trong dd cd dau tu xay dung cac cdng trinh cung cap nude sach cho san xuat nhu he thdng gieng khoan nude ngam phuc vu san xuat rau an toan d Ddng Anh, Gia Lam; phuc vu trdng hoa d Tir Liem; tao vung nude sach nuoi thiiy dac san hoac ket hop nuoi thiiy san vdi phat trien du lich dich vu d cac viing hd nude tir nhien. Tuy nhien, phan ldn dien tfch trdng rau, hoa va nuoi thiiy san hien nay d ngoai thanh Ha Noi van nam trong viing anh hudng cua 87
nude thai hay nguon gay o nhidm khac, nhat la dien tfch mat nuoc nuoi thuy san va dien tfch dat ket bi o nhidm. 2. Cd gidi hoa nong nghiep 2.1. Khai niem - Co gidi hoa nong nghiep la qua trinh thay the cong cu thu cong tho so bang cong cu lao dong co gidi; thay dong luc sire nguoi va gia sue bang ddng lire cua may moc; thay phuong phap san xuat thu cong lac hau bang phuong phap san xuat voi ky nghe cao. - Co gidi hoa nong nghiep dua tren co so ndn cong nghiep co khf phat trien, co kha nang nghien ciru, che tao ra cac may dong luc va may cong tac de thuc hien cac khau cong viec canh tac phu hop vdi yeu cau sinh trudng phat trien cua cay trong, vat nuoi va phu hop vdi hinh thurc to chuc san xua't nong nghiep. - Co gidi hoa nong nghiep la mot qua trinh lich sir lau dai tir co gidi hoa bo phan (co gidi hoa tirng khau rieng le) tien len co gidi hoa tong hop rdi tu dong hoa san xua't. C o gidi hod bo phan trudc het va chu yeu thudng dupe thuc hien d nhung khau cong viec nang nhoc, ton nhieu lao dong thu cong hay thdi vu cang thang va dd dang thuc hien nhu khau lam dat, van chuyen, che bien thuc an gia sue, v.v. Net dac trung cua giai doan nay la viec ap dung cac chiec may rieng le ciia cac nong ho va trang trai kha gia. Thdi ky nay, sau khi hoan thanh nhiem vu san xua't cho minh, ho con di lam thue cho cac ho va trang trai khac tren dia ban lan can. C o gidi hod tong hop la viec sir dung lien tiep cac he thdng may d tat ca cac giai doan cua qua trinh san xua't trong trot hay chan nuoi. Net dac trung ciia giai doan nay la su ra ddi ciia cac he thdng may ndng nghiep, co tac dung hd tro, bo sung cho nhau dd hoan thanh lien tiep tat ca cac khau cdng viec ciia qua trinh san xuat san pham ndng san d tirng viing, dia phuong hay tirng nganh kinh te - ky thuat. Tudong hod la giai doan phat trien cao hon cua co gidi hoa, gan lien vdi each thirc khai thac va sir dung cac nguon nang luong mdi, cac phuong tien dieu khien tu dong de hoan thanh moi khau lien tiep ciia qua trinh san xuat tir khi chuan bi den luc ket thuc cho san pham. Net dac trung cua giai doan nay la loai trir lao dong chan tay va mot phan lao dong tri oc. Sir tham gia ciia con ngudi chi 88
vdi vai tro giam doc, kiem tra, dieu chinh de qua trinh san xuat didn ra theo mot ke hoach da dinh trudc. 2.2. Nhung van de kinh te - ky thuat can chu y khi thuc hien ca gidi hoa nong nghiep a. Nhitng dieu kien khach quan thuc hien ca giai hod nong nghiep Viet Nam Tir mot nen kinh te co trinh do con tuong doi thap so vdi cac nude trong khu vuc, chung ta tien hanh co gidi hoa trong dieu kien sau day: - Ve kha nang tu cung cap cac tu lieu lao dong co gidi cho nong nghiep: Do nganh cdng nghiep co khi chua phat trien, chung ta chua tu nghien cuu che tao dupe hang loat may moc cho nong nghiep. Hien nay nganh co khi mdi chi san xuat ra dupe nhung chiec may le te, nhung chua che tao dupe phan dong co. Nganh tieu thu cdng nghiep nong thdn nham dap ting nhu cSu sua chua hay san xuat cdng cu cam tay cho ndng nghiep chua phat trien deu khap cac vung ndng thdn. - Ve kha nang tiep thu cac may moc cdng cu co gidi cua ndng nghiep, cd cac diem noi bat la: + Ngudi tiep nhan co gidi hoa nong nghiep la cac trang trai, cac ho gia dinh ndng dan tu chu. Phan ldn trong sd ho hien nay dang gap nhieu kho khan de tiep nhan co gidi hoa nhu: Nang luc tu tich luy thap; tri thtic, ky nang ve may moc co khi chua cd (nhu sir dung, bao dudng, van hanh...), san xuat con nhd va phan tan... Nhung va'n de tren deu la nhung chudng ngai cua viec trang bi co gidi hoa cho cac ho va trang trai. + Lao dong ndng nghiep con chiem ty trong kha cao. Luc luong lao dong nay khi dupe giai phong khoi nong nghiep nhd co gidi hoa cd the gay nen tinh trang that nghiep d ndng thdn. + Trinh do ky thuat san xuat hien tai da dat dupe la khong deu giua cac nganh (trong trot, chan nuoi, lam nghiep, ngu nghiep), giua cac vung ndng thon. C) nhung viing xa, viing dan toe it ngudi, cdng cu lao dong ra't tho so. Xuat phat tir nhung dieu kien khach quan trong nude nhu tren, phuong cham va budc di thuc hien co gidi hoa nong nghiep nude ta la: Phai ket hop mot cach pho bien cac cdng cu tho so, cdng cu cai tien vdi cdng cu nua hien dai va cong cu hien dai, lay cdng cu hien dai lam phuong hudng chinh de tien len; ket hop lao dong thu cong vdi lao dong nua co khi va co khi, lay lao dong 89
co khf lam phuong huong chmh. Trong nhung trudng hop nhat dinh, co the di thing vao co khf hien dai 6 nhung khau quan trong va nhung noi co dieu kien nhu cac khau lam dat, thuy lpi, khai hoang, van chuyen, che bien... dac biet 6 nhung vung chuyen canh Ion hoac vung chuyen mon hoa san xuat xuat khau. Theo phuong cham noi tren, cac budc di thuc hien co gidi hoa se ket hop tuan tu voi nhay vot. Su ton tai dan xen cac loai trinh do ky thuat khac nhau trong tung khau cong viec, trong cac khau cua qua trinh san xuat, trong tung nganh kinh te ky thuat va trong tung vung sinh thai la bieu hien cu the: cua phuong cham va budc di thuc hien co gioi hoa nong nghiep 6 nuoc ta. b. Nhung vdn de kinh te - ky thuat can chu y D6 thuc hien co hieu qua phuong cham va buoc di cua co gioi hoa nong nghiep nhu trinh bay d tren can chu y nhung va'n de kinh te - ky thuat chu yeu sau day: - Nganh co khf phai tung buoc thuc hien viec san xuat va trang bi du cong cu thudng va cong cu cai tien cho nong nghiep. Trong dieu kien lao dong thu cong la chu yeu thi so luong va chat lupng cua cong cu cam tay, cong cu cai tien co y nghia Ion trong viec nang cao nang suat cua lao dong nong nghiep. Thuc hien nhiem vu nay can coi trong vai tro cua nganh thu cong nghiep che tao va sua chua cong cu trong nong thon. - Viec trang bi cac may moc, cong cu hien dai phai dam bao tfnh dong bo va can doi. Tfnh dong bo va can doi nay the hien 6 cac khfa canh: Giua may dong lire va may cong tac; giua trang bi voi sua chua va cung cap phu tung thay the; giua trang bi may moc va hudng dan ky thuat van hanh, v.v. - Nang cao hieu qua su dung may moc, cong cu. Phuong huong co ban la trang bi va sir dung may moc cong cu van nang, sir dung vao nhieu khau canh tac; trang bi he thdng may cdng cu dong bo di kern may dong luc, v.v. Tang cudng khau bao quan, duy tu may moc thiet bi. - Di doi vdi qua trinh thuc hien co gidi hoa, can thuc hien viec chuyen dich co cau kinh te nong thdn. phan cong lai lao dong ndng thon theo hudng tien bo. - Tao ra nhung dien hinh tien tien ve co gidi hoa nong nghiep d nhung nganh trong diem, nhung vung trong diem. Qua trinh thuc hien can dupe t6ng ket rut bai hoc kinh nghiem de nhan len dien rong. 90
3. Dien khi hoa nong nghiep nong thon 3.1. Khai niem - Trong qua trinh phat trien, nong nghiep su dung ngay cang nhieu cac nguon nang luong khac nhau. Dien khi hoa la mot tien bo khoa hoc - cong nghe trong viec su dung nguon dien nang vao cac hoat dong san xua't va phuc vu ddi song nong thon. Di6u kien de thuc hien dien khi hoa nong nghiep nong thon la hinh thanh dupe mang ludi dien quoc gia thdng suot tir noi phat dien den tan cac co sd su dung dien la cac ho gia dinh, cac trang trai trong trot, chan nuoi, v.v. d moi viing nong thdn. Nhu vay, thuc hien dien khf hoa nong nghiep nong thon la mot qua trinh ra't lau dai. - Trong ndng nghiep, nong thdn viec su dung nguon nang luong dien chu yeu theo cac hudng sau day: + Nang luong dien la co sd ciia viec co khf hoa lao dong d mot sd khau san xua't nong nghiep nhu thuy lpi, che bien, chan nuoi... Dien nang la ngudn dong lire chu yeu cua cac xuong co khf, xuong che bien ndng, lam, thuy, hai san, cac tram bom tudi tieu. + Sir dung dien dudi dang khac nhu nhiet nang hay quang nang de chieu sang, say kho, ap trung, sudi am gia sue, v.v.; hoac dudi dang song nhu tia hong ngoai, tia tu ngoai de khu doc trong nude, tieu diet cac vi sinh vat co hai cho giong cay trong vat nuoi, chua benh gia sue,v.v. + Su dung dien phuc vu sinh hoat nong thon. 3.2. Nhfirng van de can chu y khi thuc hien dien khi hoa - Trong quy hoach xay dung mang ludi dien ndng thdn can chu y: + Ben canh cac co sd dien luc do trung uong quan ly, can xaiy dung cac tram thuy dien vira, nhd va cuc nho nham khai thac stic nude cua cac ddng song, sudi de phuc vu san xuat va ddi song nong thon viing trung du va nui cao. Ket hop hop ly viec xay dung nhiet dien vdi thuy dien. + Trong xay dung mang ludi dien nong thon, can ket hop stic manh cua trung uong vdi dia phuong, ket hop Nha nude va nhan dan ciing lam. - Trong quan ly van hanh mang ludi dien va sir dung dien can chu y: + U u tien dien cho san xuat. Nang cao mtic do sir dung dien cho sinh hoat 91
tren ca sa kha nang san xuat dien cho phep. + Trudc het dua dien vao sir dung d nhung khau cong viec tinh tai. Dien khf hoa truoc het trong cac khau cong viec cua nganh chan nuoi. + Hinh thanh cac bo phan chuyen trach quan ly, bao duong van Hnh mang ludi dien nong thon. Thuc hien hach toan kinh te v£ dich vu dien. + Can co huong dan toi thieu ve ky thuat an toan sir dung dien cho cac co so dung dien a nong thon, dac biet la ho nong dan. 4. Hoa hoc hoa ndng nghiep 4.1. Khai niem Hoa hoc hoa la qua trinh ap dung nhirng thanh tuu cua nganh cong nghiep hoa chat phuc vu nong nghiep, bao gom viec su dung cac phuong tien hoa hoc vao cac hoat dong san xuat nong nghiep va phuc vu ddi song d nong thon. Hoa hoc hoa nong nghiep la qua trinh lien tuc cua nhung tien bo khoa hoc-cong nghe lien quan den cac phuong tien hoa hoc cua lao dong nong nghiep va ciia cac phuong tien hoa hoc phuc vu ddi song ndng thdn. Qua trinh tren di6n ra theo xu hudng co ban la: - Bd sung va tang cudng cung ca'p thuc an cho cay trong vat nuoi bang viec sir dung cac loai phan bon hoa hoc, thuc an gia sue cd bd sung cac nguyen to vi luong. - Bao ve cay trong vat nuoi thong qua viec sir dung cac loai thuoc bao ve thuc vat, thuoc diet co, thuoc trir dich benh gia sue, gia cam, v.v. - Sir dung cac vat lieu hoa hoc trong xay dung cac cong trinh phuc vu nong nghiep nhu cong trinh thuy loi, cai tao da't, xay dung chuong trai, v.v. - Su dung cac vat lieu hoa hoc trong san xua't cac do dung phuc vu sinh hoat nong thdn. 4.2. Nhirng van de can chu y De thuc hien hoa hoc hoa nong nghiep cd hieu qua, can chu y nhung van de sau: - Sir dung dung lieu luong cac loai hoa chat trong viec cung cap thtic an cho cav trong vat nuoi. trong bao ve dong thuc vat. Ket hap hap ly viec sir dung phan bon hoa hoc vdi cac loai phan chuong va phan xanh. Sir dung h
ly cac cha't kfch thich tang trudng trong chan nuoi. - Su dung dung ky thuat cac loai hoa cha't, dac biet la trong khau che bien, bao quan rau qua, thuc ph£m. - Tang cudng quan ly Nha nude doi vdi viec san xua't, tieu thu su dung cac phudng tiSn hoa hoc dung trong san xua't nong nghiep va ddi song nong thdn. - Phai cd hudng dan ky thuat cho ngudi ndng dan, dam bao an toan lao dong, dam bao ve sinh mdi trudng trong qua trinh su dung cac phuong tien hoa cha't vao san xuat ndng nghiep. 5. Sinh h o c hoa n o n g n gh iep 5.1. Khai niem Sinh hoc hoa nong nghiep la qua trinh nghien cuu va ap dung dupe nhiJng thanh tuu ve khoa hoc sinh vat va khoa hoc sinh thai vao ndng nghiep nham nang cao nang suat, cha't luong cac san pham nong nghiep va bao ve moi trudng sinh thai. Noi cach khac, sinh hoc hoa ndng nghiep la qua trinh tien bo khoa hoc - cong nghe lien quan den cac tu lieu san xuat sinh vat cua ndng nghiep bao gom tap doan cac loai dong vat, thuc vat, vi sinh vat sir dung trong ndng nghiep; mdi quan he tuong tac giua chung vdi nhau va vdi mdi trudng sinh thai tren tirng viing va toan bo lanh tho ndng nghiep ca nude. Theo khai niem nhu tren thi sinh hoc hoa khong chi bao ham noi dung lien quan den cdng tac giong cay trong vat nuoi, mac du day la noi dung quan trong nhat. Sinh hoc hoa ndng nghiep la mot qua trinh bao gom nhung noi dung rong ldn sau day: - Dieu tra co ban mot cach toan dien va cd trong diem cac dieu kien thien nhien va cac nguon tai nguyen phong phu ve thue vat, dong vat va vi sinh vat d nude ta. - Nghien ctiu, phat hien va nam vung he thdng cac quy luat phat sinh va phat trien cua cac ca the va quan the dong thue vat, vi sinh vat tren tting viing sinh thai. - Nghien ctiu, phat hien va nam vung cac quy luat ve moi quan he giua cac quan the sinh vat vdi nhau va vdi dieu kien tu nhien, thdi tiet, khi hau... tren cac tieu viing, cac viing va tren ca nude. \ i - Nghien ctiu va de ra dupe phuong hudng dung dan de khai thac, bao ve 93
va sir dung ngay cang tot hon, bao dam tai sinh khong ngung cac nguon tai nguyen sinh vat cua dat nuoc. Nhap noi mot so giong cay con phu hop tir nude ngoai d£ bo sung vao quy gen hien cd hoac lam phong phu quy gen bang con dudng lai tao. Xay dung cac tap doan cay trong.vat nuoi cd nang suat sinh hoe cao va cho san pham chat luong tot on dinh cung vdi quy trinh ky thuat can thiet cho mdi cay con phu hop vdi tung vung sinh thai ndng,lam ngu nghiep. 5.2. Nhung thanh tiru sinh hoc chu yeu cua nuac ta Nganh sinh hoc d nude ta duoc phat trien tir sdm gom sinh hoc dai cuang va sinh hoc thuc nghiem. Tuy nhien, chi tir sau nam 1975 nganh nay mdi thuc su phat trien nhanh. Den nay hau het cac chuyen nganh chu yeu ciia nganh sinh hoc da duoc xay dung, phat trien va dang trien khai manh me cac nghien cuu ca ban cung nhu nghien cuu ung dung phuc vu san xua't va ddi song. Nhung chuyen nganh sdm duoc quan tam phat trien la cac nganh: dong vat hoc, thuc vat hoc, vi sinh vat hoc, thiiy sinh hoc, sinh ly hoc, sinh hoa hoc, ly sinh hoc, sinh thai hoc, te bao hoc, di truy6n hoc v.v. va gan day la cac chuyen nganh cdng nghe sinh hoc. V6 sinh hoc thuc nghiem, dang luu y la tir dau nhung nam 60 cua the ky XX da trien khai nghien cuu phuc vu ndng lam ngu nghiep ve cac mat nhu co sd sinh ly sir dung phan bon, sinh ly cay tr6ng,vat nuoi, lai tao, chon giong, che bien nong san, v.v. Tir sau nhung nam 70, de tap trung vao giai quyet va'n de luong thue thuc pham, cd cac chuong trinh nghien cuu ldn nhu chuong trinh sinh hoc phuc vu nong nghiep, cong nghe sinh hoc, vi sinh cong nghiep, co ca'u bua an, duoc lieu, cac loai cay luong thuc, thirc pham va chan nuoi. Trong giai doan hien nay, cdng nghe sinh hoc tren the gidi dang phat trien d giai doan hien dai. Cong nghe sinh hoc hien dai bao g6m mot sd linh vuc quan trong nhu cdng nghe di truyen, cdng nghe te bao, cong nghe enzym/protein, cong nghe sinh hoc vi sinh vat, cong nghe sinh hoc moi trudng. Dua tren thanh tuu cua cdng nghe di truyen, ngudi ta biet ro tirng loai gen va giai ma chung, tir do che tao ra cac loai thuoc dac tri diet virut gay benh cho dong, thuc vat. Ddi vdi linh vuc tao giong, ngudi ta tao ra cac cay trong, vat nuoi chuyen gen de cho nang suat va nhirng chat luong mdi ciia san pham. Dua tren thanh tun cua cong nghe te bao ngudi ta tao ra giong cay trong bang nuoi cay mo, tao giong con nuoi bang phuong phap cay phoi... Nhung thanh tuu ciia cong nghe sinh hoc hien nay da budc dau duoc ap dung 94
d nuoc ta dem lai hieu qua lorn, nhung mdi chi duoc ap dung 6 nhirng vung nong nghiep ngoai thanh Ha Noi, thanh pho Ho Chi Minh va mot so thanh pho ldn, chua dupe ap dung mot cach pho bien. Nganh sinh hoc nude ta den nay da dat dupe nhieu thanh tuu quan trong gop phan phat trien ndng nghiep, do la: - Trong trong trot, nghien ctiu dac diem quang hop ciia cay ltia, quang hop va dinh dudng ruong lua nang suat cao lam co sd cho cac bien phap tham canh. Da dua vao san xuat cong nghe quang hop trong tao giau dinh dudng de thu sinh khoi lam nguon dinh throng va dupe lieu quy. Nghien ctiu quan he cong sinh giua vi khu^n Azolla - Anabaens azolla cung nhu nhung vi khuan Rhizobium va cay dau tuong, sir dung cac chat dilu hoa sinh trudng, cac nguyen td khoang vi lupng lam tang nang suat cay trong trong ndng, lam nghiep. Nghien ctiu thanh cdng cac ky thuat di truyen nhu lai tao, dot bien, da boi the tao ra nhieu giong lua, ngo, dau, dd, dau... dupe ting dung vao san xuat. - Trong chan nuoi, da thanh cdng trong viec ghep hop tir va tao ra bd giong con chat lupng cao. Ngoai ra con mot sd thanh cdng trong viec tao ra cac giong lai/khac nhu lpn, gia cam... - Trong linh vuc vi sinh vat, da tuyen chon va xay dung cac suu tap vi sinh vat co fch, nghien ctiu va ap dung cd ket qua cdng nghe vi sinh phuc vu san xuat va ddi song nhu thuoc tru sau vi sinh vat, phan vi sinh vat cd dinh dam cho cay ho dau, hormon thuc vat san xuat bang cong nghe vi sinh, khang sinh tho, axit amin, v.v. - Trong cdng nghe thuc pham, nhieu ky thuat va quy trinh cdng nghe sinh hoc dupe nghien ctiu va ap dung nhu san xuat nude cham, nude giai khat len men, rupu vang, v.v. Nhd nhung thanh tuu chu yeu tren cua nganh sinh hoc da gop phan dang ke vao viec thuc hien chuong trinh phat trien ndng nghiep, chuong trinh luong thuc, thuc pham d nude ta trong nhirng nam qua. 5.3. Nhurng van de kinh te ky thuat can chu y - Trong cong tac nghien ctiu, can coi trong cac van de sau day: + Trong trdng trot, khong chi coi trong nghien ctiu cay lua ma can trien khai manh me hon viec nghien ctiu cac loai cay mau nhu ngo, khoai, dau dd cac loai. Ddi vdi cay dai ngay, ben canh viec nghien ctiu cac cay co gia tri 95
xua't khau cSn m a rong nghien ciru cac loai cay khac trong quan th6 thirc vat chung song vdi cac cay cdng nghiep. + Trong chan nuoi, ben canh viec coi trong nghien ciru con Ion, can mo rong nghien cuu cac loai con gia sue gia cam khac. + Trong nghien ciru quan the dong thuc vat trong mdi trudng nude, c£n coi trong hon nua viec nghien cuu cac loai dong thuc vat nhd nhu nam, tao, rong reu... + Nghien cuu hau qua cua chie'n tranh hoa hoc cua My doi vdi quan the dong thue vat d nude ta. - Trong cdng tac giong can chu y: + Lua chon, thuan dudng cac loai giong tot dia phuong. Tong ket kinh nghiem nuoi trong dan gian, mang lai ket qua cao cho mdi vung sinh thai nong nghiep. Can coi trong va bao ve cac loai giong dac san. + Nhap noi, lai tao, nuoi thuan chung de co nhung giong mdi. Coi trong cong tac kiem dich dong thuc vat nhap noi. + Xay dung he thdng quoc gia tir trung uong den dia phuong bao gdm cac co sd nghien cuu, tuyen chon, lai tao, san xuat, thi nghiem, san xuat va cung cap giong cho san xuat dai tra v.v. Co bien phap quan ly giong chat che, chong lin giong va thoai hoa giong. + Xay dung, phd bien thuc hien quy trinh ky thuat cho tirng loai cay trong va vat nuoi. Quy trinh ky thuat la mot he thdng bien phap ky thuat vdi nhirng tieu chuan da duoc quy dinh gan lien huu co vdi nhau theo mot trat tu thdi gian nhat dinh, phu hop vdi quy luat phat trien va phat due cua cay trong, vat nuoi, vdi dieu kien co sd vat chat ky thuat, dieu kien dat, nude, thdi tiet khf hau d tirng viing, tirng dia phuong. - Thuc hien doi mdi co cau san xuat trong trot va chan nuoi; co cau miia vu; cong thuc luan canh, xen canh, goi vu phu hop tren m6i viing sinh thai de khai thac co hieu qua cac tiem nang sinh hoc, sinh thai va cac tidm nang khac. III. TO CHUC CAC HOAT D 0 N G KHUYEN NONG 1. He th o n g k h uyen n o n g Hien nay hau het cac nude tren the gidi deu co dich vu khuyen ndng dudi 96