Giáo trình Nhập môn khoa học thư viện thông tin - Bộ Giáo dục và Đào tạo

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:169

Thêm vào BST

Báo xấu

128
lượt xem 31
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình nhập môn khoa học thư viện và thông tin được biên soạn theo chương trình khung của Bộ Giáo dục và Đào tạo (có bổ sung và sửa đổi một số đề mục) nhằm mục đích trang bị những kiến thức đại cương về thư viện học và thông tin học cho sinh viên các trường đại học và cao đẳng sư phạm. Nội dung cuốn giáo trình được trình bày thông qua 3 chương: Chương 1 đề cập sách và vật liệu mang tin, chương 2 trình bày cơ sở thư viện học và thông tin học, chương 3 tìm hiểu bộ máy tra cứu. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Nhập môn khoa học thư viện thông tin - Bộ Giáo dục và Đào tạo

1 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG PGS. TS. PHAN VÙN THS. NGUYÏÎN HUY CHÛÚNG TRUNG TÊM THÖNG TIN THÛ VIÏÅN ÀAÅI HOÅC QUÖËC GIA HAÂ NÖÅI Haâ Nöåi - 2001
2 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN Lôøi noùi ñaàu Giaùo trình nhaäp moân khoa hoïc thö vieän vaø thoâng tin (Introduction to Library and Information Science) ñöôïc bieân soaïn theo chöông trình khung cuûa Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo (coù boå sung vaø söûa ñoåi moät soá ñeà muïc) nhaèm muïc ñích trang bò nhöõng kieán thöùc ñaïi cöông veà thö vieän hoïc vaø thoâng tin hoïc cho sinh vieân caùc tröôøng ñaïi hoïc vaø cao ñaúng sö phaïm. Giaùo trình naøy giôùi thieäu cho sinh vieân moät caùch coù heä thoáng nhöõng vaán ñeà cô baûn cuûa lí luaän vaø thöïc tieãn hoaït ñoäng thö vieän vaø thoâng tin tö lieäu. Sinh vieân naém ñöôïc ñaëc ñieåm cuûa saùch vaø caùc vaät mang tin, nhaän thöùc saâu saéc saùch - laø tri thöùc, laø coâng cuï lao ñoäng, laø phöông tieän giaùo duïc chính trò tö töôûng, hieåu roõ vai troø taùc duïng cuûa saùch trong ñôøi soáng xaõ hoäi. Cung caáp cho sinh vieân phöông phaùp mang tính keá thöøa truyeàn thoáng vaø tieáp caän vôùi coâng ngheä thoâng tin môùi ñeå thu thaäp caùc nguoàn tin, xöû lí phaân tích tin, saép xeáp, tra tìm, khai thaùc, söû duïng taøi lieäu ñeå naâng cao hieäu quaû, chaát löôïng hoïc taäp vaø nghieân cöùu khoa hoïc. Hoïc xong chöông trình nhaäp moân khoa hoïc thö vieän vaø thoâng tin sinh vieân bieát xaây döïng muïc luïc taøi lieäu tham khaûo trong khoaù luaän, ñoà aùn hoaëc luaän vaên toát nghieäp vaø caùc coâng trình nghieân cöùu. Ñoàng thôøi bieát söû duïng phöông phaùp hoïc taäp môùi - töï hoïc, töï nghieân cöùu gaén lieàn vôùi saùch vôùi thö vieän vaø tö lieäu thoâng tin trong quaù trình ñöôïc ñaøo taïo vaø töï ñaøo taïo.
3 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG PHAÂN COÂNG BIEÂN SOAÏN PGS. TS. Phan Vaên THS. Nguyeãn Huy Chöông PHAÂN COÂNG BIEÂN SOAÏN Chöông I: Saùch vaø caùc vaät lieäu mang tin PGS, TS PHAN VAÊN Chöông II: Cô sôû thö vieän hoïc vaø Thoâng tin hoïc PGS, TS PHAN VAÊN Chöông III: Boä maùy tra cöùu THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG
4 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN Muïc luïc Lôøi noùi ñaàu............................................................................2 Phaân coâng bieân soaïn............................................................. 3 Muïc luïc chöông I...................................................................5 Chöông I: Saùch vaø vaät lieäu mang tin....................................... 7 I.1. Khaùi nieäm veà saùch...........................................................7 I.2. Vai troø taùc duïng cuûa saùch trong ñôøi soáng xaõ hoäi...............10 I.3. Caùc vaät lieäu mang tin.....................................................31 Caâu hoûi oân taäp chöông I...................................................... 40 Muïc luïc chöông II................................................................41 Chöông II: Cô sôû thö vieän hoïc vaø thoâng tin hoïc.................... 43 . II.1. Cô sôû thö vieän hoïc........................................................43 II.2. Thoâng tin hoïc...............................................................90 Caâu hoûi oân taäp chöông II....................................................125 Muïc luïc chöông III.............................................................126 Chöông III: Boä maùy tra cöùu.................................................128 III.1. Boä maùy tra cöùu truyeàn thoáng.......................................128 III.2. Boä maùy tra cöùu hieän ñaïi............................................ 153 . Caâu hoûi oân taäp chöông III...................................................164 Taøi lieäu tham khaûo.............................................................165
5 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG Chöông I Muïc luïc CHÖÔNG I: SAÙCH VAØ CAÙC VAÄT LIEÄU MANG TIN............... 7 I.1 KHAÙI NIEÄM VEÀ SAÙCH.....................................................7 I.1.1 Khaùi nieäm veà saùch treân cô sôû vaät lieäu ghi cheùp............. 7 I.1.2 Khaùi nieäm saùch döïa vaøo vaên töï, chöõ vieát...................... 8 I.1.3 Theo quan ñieåm cuûa Löu Quoác Quaân Trung Quoác......... 8 I.1.4 Quaù trình nghieân cöùu phaân tích vaø toång hôïp ................ 8 I.1.5 Caùc loaïi hình saùch..................................................... 10 . I.2 VAI TROØ TAÙC DUÏNG CUÛA SAÙCH TRONG ÑÔØI SOÁNG XAÕ HOÄI...............................................................................10 I.2.1 Caùc chöùc naêng cuûa saùch..............................................12 I.2.1.1 Chöùc naêng thoâng tin.................................................12 I.2.1.2 Chöùc naêng höôùng daãn hoïc taäp.................................. 12 . I.2.1.3 Chöùc naêng kích thích höùng thuù ñoïc saùch...................12 I.2.1.4 Chöùc naêng kinh doanh cuûa saùch............................... 13 . 1.2.2 Chuû nghóa Maùc Leâ nin, tö töoûng Hoà Chí Minh baøn veà vai troø vaø taùc duïng cuûa saùch baùo.............................................. 14 .. I.2.2.1 Caùc Maùc vôùi saùch baùo.............................................. 14 . I.2.2.2 V.I. Leâ nin vôùi saùch baùo............................................16 I.2.2.3 Hoà Chí Minh vôùi saùch baùo........................................17
6 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN I.2.3 Caùc nhaø hoaït ñoäng chính trò, khoa hoïc, vaên hoïc ngheä thuaät baøn veà taùc duïng cuûa saùch baùo......................................22 I.2.4 Ñaûng coäng saûn Vieät Nam baøn veà taùc duïng cuûa saùch baùo.24 I.2.5 Vai troø taùc duïng cuûa saùch baùo ñoái vôùi thanh nieân..........26 I.2.6 Saùch laø coâng cuï lao ñoäng vaø laø vuõ khí ñaáu tranh giai caáp saéc beùn...............................................................................27 I.2.6.1 Saùch laø coâng cuï lao ñoäng..........................................27 I.2.6.2 Saùch laø vuõ khí ñaáu tranh giai caáp..............................29 I.3 CAÙC VAÄT LIEÄU MANG TIN............................................31 I.3.1 Caùc vaät lieäu mang tin thoâ sô töø thôøi coå ñaïi, trung ñaïi.....31 I.3.1.1 Ñaát seùt nung.............................................................31 I.3.1.2 Papirut.....................................................................32 I.3.1.3 Saùch baèng da........................................................... 32 . I.3.1.4 Saùch baèng xöông thuù mai ruøa.................................... 32 . I.3.1.5 Saùch baèng ñoàng........................................................33 I.3.1.6 Saùch baèng ñaù............................................................33 I.3.1.7 Saùch baèng tre...........................................................34 I.3.1.8 Saùch baèng goã............................................................35 I.3.1.9 Saùch baèng luïa...........................................................35 I.3.1.10 Giaáy......................................................................36 I.3.2 Caùc vaät tin töø khi phaùt minh ra maùy in cho ñeán nay......36 I.3.2.1 In aán (Print) saùch, baùo, taïp chí..................................36 I.3.2.2 Khoâng in aán (Non -print)...........................................38 CAÂU HOÛI OÂN TAÄP CHÖÔNG I.............................................40
7 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG CHÖÔNG I SAÙCH VAØ CAÙC VAÄT LIEÄU MANG TIN Saùch - laø moät trong nhöõng nguoàn löïc coâng ngheä thoâng tin cöïc kyø quan troïng trong thôøi kyø coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Trong coâng cuoäc ñoåi môùi phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, xaây döïng neàn saûn xuaát lôùn xaõ hoäi chuû nghóa, chuùng ta caàn hoïc taäp kinh nghieäm vaø coâng ngheä tieân tieán maø nhaân loaïi ñaõ saùng taïo ra, phaûi tieáp thu “Toång soá tri thöùc” maø loaøi ngöôøi ñaõ tích luõy ñöôïc töø coå ñaïi cho ñeán hieän ñaïi. Saùch laø trí tueä, laø kinh teá. laø chính trò, laø khoa hoïc, laø söùc maïnh giaùo duïc con ngöôøi naém vöõng quaù khöù, hieåu bieát hieän taïi, döï baùo töông lai. Chuùng ta caàn vuõ trang cho sinh vieân caùc tröôøng Ñaïi hoïc vaø Cao ñaúng phöông phaùp hoïc taäp môùi gaén lieàn vôùi saùch, vôùi thö vieän, phöông phaùp khai thaùc söû duïng saùch ñeå nghieân cöùu, naâng cao hieäu quaû, chaát löôïng hoïc taäp trong quaù trình ñaøo taïo. Trong chöông thöù nhaát naøy chuùng toâi seõ trình ba yù: Khaùi nieäm veà saùch, vai troø, taùc duïng saùch trong ñôøi soáng xaõ hoäi, caùc vaät lieäu mang tin ñeå chuyeån taûi thoâng tin ñeán vôùi baïn ñoïc, vôùi ngöôøi duøng tin. I.1 KHAÙI NIEÄM VEÀ SAÙCH Trong quaù trình nghieân cöùu lyù luaän saùch, nhieàu nhaø khoa hoïc ñaõ neâu leân caùc khaùi nieäm khaùc nhau veà saùch, chuùng toâi xin khaùi quaùt maáy khaùi nieäm sau: I.1.1 Khaùi nieäm veà saùch treân cô sôû vaät lieäu ghi cheùp Tieáng La Tinh saùch laø “Liber” xuaát phaùt töø “Thôù voû caây”. Ngöôøi Anh goïi saùch laø “Book” treân cô sôû töø goã duøng ñeå cheá ra giaáy. Ngöôøi Ñöùc duøng töø goã “Buk” ñeå goïi saùch. göôøi Phaùp duøng töø “Livre” treân cô sôû töø thôù voû caây trong goác La tinh “Liber”. Ngöôøi Nga goïi saùch laø “Kniga” nghóa laø reã caây. Ngöôøi Trung Quoác goïi saùch laø “Kinh” coù nghóa laø “Sôïi chæ
8 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN vaûi” laø nguyeân lieäu cheá ra giaáy. Töø ñoù daãn ñeán khaùi nieäm: Saùch laø nhöõng trang giaáy ghi laïi nhöõng tri thöùc cuûa nhaân loaïi,... giaáy ñöôïc coi laø ñaëc tröng cô baûn cuûa saùch. I.1.2 Khaùi nieäm saùch döïa vaøo vaên töï, chöõ vieát Saùch - laø vaên töï (Xuaát phaùt töø chöõ coå Hy Laïp coù nghóa laø chöõ vieát, vaên töï, thö tín...) do aán loaùt hoaëc cheùp tay vôùi soá löôïng trang nhaát ñònh hôïp thaønh. Thö tòch laø bieåu hieän neàn vaên minh tieán boä vaø vó ñaïi nhaát cuûa loaøi ngöôøi, laø vuõ khí ñaáu tranh chính trò maïnh meõ, laø nhaân toá coù hieäu quaû ñeå naém chaéc toaøn boä tri thöùc cuûa nhaân loaïi ñaõ tích luõy ñöôïc. (Trích Ñaïi baùch khoa toaøn thö Lieân Xoâ). I.1.3 Theo quan ñieåm cuûa Löu Quoác Quaân Trung Quoác Khaùi nieäm veà saùch: “Saùch laø nhöõng tri thöùc ñöôïc ghi laïi nhôø coù vaên töï vaø hình veõ”...Keát hôïp noäi dung vaø hình thöùc saùch nhaèm muïc ñích truyeàn baù tri thöùc töø theá heä naøy qua theá heä khaùc trong caùc thôøi kyø lòch söû cuûa moãi daân toäc1 I.1.4 Quaù trình nghieân cöùu phaân tích vaø toång hôïp chuùng ta coù theå ruùt ra keát luaän ñaày ñuû hôn, khoa hoïc hôn Khaùi nieäm veà saùch: Saùch _ ñaây laø saûn phaåm ñaëc bieät phaûn aùnh vaên hoùa vaät chaát vaø ñôøi soáng tinh thaàn cuûa xaõ hoäi. Nhö theá naøo laø saûn phaåm vaên hoùa vaät chaát? Saùch bieåu hieän ôû baûn thaân noù laø nhöõng baûn cheùp tay (Baûn thaûo) hoaëc saùch in, ñöôïc trình baøy döôùi hình thöùc nhieàu tôø rôøi ñoùng laïi thaønh quyeån (taäp), trong ñoù ñöôïc ghi cheùp baèng chính vaên hoaëc minh hoïa baèng ñoà hình. Saûn phaåm vaên hoùa vaät chaát ñeå caáu thaønh saùch bao goàm: vaên töï, chöõ vieát, vaät lieäu ghi cheùp töø thoâ sô ñeán hieän ñaïi nhö: ñaát seùt nung, xöông thuù, mai ruøa, da, tre, goã luïa, giaáy, baêng töø, ñóa töø, ñóa quang hoïc..., nhöõng phöông tieän aán loaùt nhö: möïc in, chöõ in, maùy in, cheá baûn ñieän 1 Trích: Sô giaûn lòch söû saùch Trung quoác cuûa Löu Quoác Quaân. Baéc kinh, 1958
9 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG töû, hình veõ, ñoùng saùch, bìa saùch, khoå saùch, khoái löôïng trang... Nhö theá naøo laø ñôøi soáng tinh thaàn cuûa xaõ hoäi? Trong saùch trình baøy caùc taùc phaåm coù noäi dung veà chính trò, khoa hoïc töï nhieân, khoa hoïc xaõ hoäi vaø nhaân vaên, khoa hoïc tö duy, khoa hoïc kyõ thuaät vaø coâng ngheä, vaên hoùa, ngheä thuaät... töø thöïc teá sinh ñoäng ñuùc keát thaønh lyù luaän, thaønh nhöõng quy luaät phaùt trieån töï nhieân vaø xaõ hoäi. Saùch laø vuõ khí ñaáu tranh giai caáp saéc beùn, laø coâng cuï giaùo duïc tö töôûng, tình caûm, lao ñoäng vaø phoå bieán kieán thöùc khoa hoïc kyõ thuaät, laø phöông tieän thuùc ñaåy söï tieán boä cuoäc soáng tinh thaàn cuûa loaøi ngöôøi. Khoâng coù saùch nhaân loaïi khoâng theå phaùt trieån töø thôøi ñaïi ñoà ñaù cho ñeán neàn vaên minh coâng ngheä thoâng tin toaøn caàu, thôøi ñaïi haït nhaân nguyeân töû. Goârôki M. nhaø vaên haøo voâ saûn Nga ñaõ vieát: “Saùch laø moät kyø coâng phöùc taïp vaø vó ñaïi nhaát trong taát caû caùc kyø coâng tuyeät dieäu maø loaøi ngöôøi saùng taïo ra treân con ñöôøng tieán tôùi haïnh phuùc vaø töông lai töôi saùng”2 Noäi dung vaø hình thöùc cuûa saùch: Saùch ñaõ traûi qua con ñöôøng daøi phaùt trieån. Hình thöùc cuûa saùch ñaõ laøm thay ñoåi noäi dung vaø muïc ñích cuûa noù. Saùch laø loaïi saûn phaåm coâng nghieäp coù tính chaát ngheä thuaät, hình thöùc trình baøy trang trí myõ thuaät do con ngöôøi taïo ra. Xeùt veà hình thöùc trình baøy cuûa saùch ta coù theå hieåu ñöôïc trình ñoä vaên minh cuûa loaøi ngöôøi qua caùc thôøi ñaïi. Maët khaùc, noäi dung cuûa saùch dieãn ñaït trí tueä, tö töôûng, tình caûm, nhaän thöùc cuûa con ngöôøi ñoái vôùi theá giôùi xung quanh, phaûn aùnh quy luaät töï nhieân vaø xaõ hoäi coù taùc duïng thuùc ñaåy quaù trình phaùt trieån lòch söû xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Do ñoù, saùch coù hai phöông dieän: hình thöùc vaø noäi dung. Noäi dung cuûa saùch coù taùc duïng to lôùn ñoái vôùi con ngöôøi, nhöng noäi dung ñoù phaûi döïa vaøo hình thöùc vaät chaát môùi theå hieän ñöôïc. Vì vaäy noäi dung vaø hình thöùc cuûa saùch laø moät theå thoáng nhaát luoân luoân gaén lieàn vôùi söï phaùt trieån kinh teá, chính trò, khoa hoïc, kyõ thuaät vaø coâng ngheä, xaõ hoäi qua caùc thôøi ñaïi cuûa caùc daân toäc treân theá giôùi. 2 Trích: Lôøi giôùi thieäu muïc luïc cuûa nhaø xuaát baûn Vaên hoïc theá giôùi.- Petecbua, 1959.- tr.5
10 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN I.1.5 Caùc loaïi hình saùch Saùch coù nhieàu loaïi hình khaùc nhau. Khi phaân loaïi saùch, ngöôøi ta thöôøng döïa theo caùc yeâu caàu vaø muïc ñích khaùc nhau ñeå xaùc ñònh. Khi xeùt veà phöông dieän chaát lieäu vaø kyõ thuaät ñeå laøm ra saùch, ngöôøi ta chia saùch thaønh caùc loaïi: Saùch laøm baèng ñaát nung, saùch cheùp tay, saùch in treân giaáy (In khaéc goã, in Litoâ, in oáp xeùt, in tipoâ, vaø in baèng cheá baûn ñieän töû...) Khi xeùt veà phöông dieän noäi dung, ngöôøi ta chia saùch theo caùc lónh vöïc tri thöùc khoa hoïc khaùc nhau: Saùch chính trò, saùch kinh teá, saùch khoa hoïc, saùch vaên hoïc, saùch kyõ thuaät, saùch ngheä thuaät.... Khi xeùt veà phöông dieän taùc duïng vaø giaù trò söû duïng, ngöôøi ta chia saùch theo caùc loaïi: saùch giaùo khoa, saùch höôùng daãn, töø ñieån, saùch soå tay ngheà nghieäp.... Khi xeùt veà phöông dieän phuïc vuï cho caùc ñoái töôïng trong xaõ hoäi, ngöôøi ta chia saùch theo caùc loaïi: saùch thieáu nhi, saùch maãu giaùo, saùch phoå thoâng, saùch khaûo cöùu... Khi xeùt veà caáu truùc cuûa saùch, ngöôøi ta chia saùch theo caùc loaïi: saùch bìa cöùng, saùch bìa meàm, saùch ñoùng chæ, saùch ñoùng keïp, saùch gaáp neáp.... Hieän nay, nhieàu nöôùc tieán boä treân theá giôùi ñaõ laäp “Vieän saùch” ñeå nghieân cöùu söï phaùt sinh vaø phaùt trieån saùch. Trong thöïc tieãn ñaõ hình thaønh ngaønh nghieân cöùu lyù luaän veà saùch trong xaõ hoäi. I.2 VAI TROØ TAÙC DUÏNG CUÛA SAÙCH TRONG ÑÔØI SOÁNG XAÕ HOÄI Saùch laø nguoàn tri thöùc phong phuù nhaát cuûa loaøi ngöôøi, laø coâng cuï maïnh meõ thuùc ñaåy söï tieán boä veà vaên hoùa, khoa hoïc, kyõ thuaät vaø coâng ngheä. Nhöõng phaùt minh vó ñaïi, nhöõng tö töôûng khoa hoïc thieân taøi, nhöõng thaønh töïu coâng ngheä tin hoïc noåi
11 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG tieáng tìm ra ñöôïc laø nhôø coù saùch. Saùch coù taùc duïng giuùp cho loaøi ngöôøi ghi laïi nhöõng tri thöùc, nhöõng kinh nghieäm ñaõ tích luõy ñöôïc qua haøng traêm theá kyû trong taát caû caùc lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa noù. Saùch laø saûn phaåm ñaëc bieät trong xaõ hoäi coù chöùc naêng giaùo duïc con ngöôøi phaùt trieån toaøn dieän veà ñaïo ñöùc, trí tueä, theå löïc, thaåm myõ, taâm hoàn, tình caûm, loái soáng cao ñeïp, coù baûn lónh ngang taàm vôùi thôøi ñaïi, vôùi söï nghieäp ñoåi môùi cuûa ñaát nöôùc hieän nay.
12 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN I.2.1 Caùc chöùc naêng cuûa saùch Moãi loaïi saùch ñeàu coù nhöõng ñaëc thuø. Tuy nhieân, ñaõ laø saùch thì duø loaïi naøo, ñeàu coù nhöõng ñieåm chung nhaát veà chöùc naêng. Ñoù laø nhöõng chöùc naêng chuû yeáu sau ñaây: I.2.1.1 Chöùc naêng thoâng tin: Ñaây laø chöùc naêng thoâng baùo noäi dung tri thöùc, giaù trò tö töôûng, khoa hoïc vaø ngheä thuaät cuûa saùch. Trong thôøi ñaïi ngaøy nay coù nhöõng nguoàn thoâng tin voâ cuøng phong phuù, ña daïng, nhöng saùch laø moät trong nhöõng nguoàn thoâng tin cô baûn nhaát, thöïc hieän baèng hai phöông phaùp chuû yeáu: chöõ vieát (Keânh chöõ) vaø hình aûnh, sô ñoà, ñoà hình, ñoà thò, baûn veõ...(Keânh hình). I.2.1.2 Chöùc naêng höôùng daãn hoïc taäp: Chöùc naêng naøy ñoøi hoûi saùch phaûi goùp phaàn phaùt trieån tö duy, naâng cao tính ñoäc laäp, saùng taïo, boài döôõng kyõ naêng vaø naêng khieáu töï hoïc, töï reøn luyeän, phöông phaùp ñoïc saùch trong quaù trình ñöôïc ñaøo taïo vaø töï ñaøo taïo. I.2.1.3 Chöùc naêng kích thích höùng thuù ñoïc saùch: Ngoaøi hai chöùc naêng thoâng tin vaø höôùng daãn hoïc taäp, saùch coøn coù chöùc naêng kích thích loøng say meâ ñoïc saùch, yeâu thích saùch vaø taïo nieàm vui, nieàm haïnh phuùc trong lao ñoäng hoïc taäp, khaùm phaù vaø saùng taïo trong quaù trình ñoïc saùch, khaéc phuïc tình traïng löôøi hoïc, löôøi ñoïc. Thöïc hieän chöùc naêng naøy baèng phöông phaùp saùch phaûi trình baøy heát söùc khoa hoïc, baèng hình aûnh haáp daãn, maøu saéc haøi hoøa, ngoân ngöõ gôïi caûm, trong saùng, deã hieåu... Ba chöùc naêng treân cuûa saùch khoâng phaûi laø ba vaán ñeà taùch bieät, maø coù moái quan heä taùc ñoäng laãn nhau. Neáu löôïng thoâng tin phong phuù, chính xaùc ñoàng thôøi laïi coù phöông phaùp höôùng daãn töï hoïc toát, thì nieàm say meâ ñoïc, hoïc taäp caøng ñöôïc kích thích theâm. Maët khaùc, nieàm say meâ hoïc taäp ñöôïc höôùng daãn
13 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG baèng moät phöông phaùp toát laø tieàn ñeà ñeå phaùt huy khaû naêng tieáp thu vaø vaän duïng saùng taïo löôïng thoâng tin trong saùch vaøo thöïc tieãn ñôøi soáng xaõ hoäi coù hieäu quaû cao nhaát I.2.1.4 Chöùc naêng kinh doanh cuûa saùch: Ngoaøi ba chöùc naêng treân ñaây saùch coøn laø saûn phaåm haøng hoùa, vì vaäy noù coøn coù chöùc naêng kinh doanh. Trong ñieàu kieän cô cheá thò tröôøng, saùch coøn laø moät loaïi haøng hoùa ñaëc bieät bôûi vì noù chöùa ñöïng giaù trò tinh thaàn vaø haøm löôïng trí tueä cao. Trong quaù trình laøm phong phuù veà hình thöùc vaø thoáng nhaát veà noäi dung cuûa vieäc taùi saûn xuaát môû roäng, saùch giöõ vai troø quan troïng. Caùc Maùc ñaõ vieát: “Saûn xuaát, phaân phoái, trao ñoåi, tieâu duøng töï chuùng taïo thaønh nhöõng boä phaän nguyeân veïn nhöng khaùc nhau trong söï thoáng nhaát”3 . Löu thoâng laø söï lieân keát giöõa saûn xuaát vaø tieâu duøng, noù tröïc tieáp thöïc hieän vieäc trao ñoåi saùch thaønh tieàn, ñaûm baûo khaû naêng vaät chaát cho taùi saûn xuaát môû roäng saùch, naâng cao chaát löôïng saùch. Ñieàu quan troïng ñaëc bieät laø coù söï khaùc nhau veà nguyeân taéc löu thoâng saùch vaø caùc ngheà buoân baùn khaùc. Cuõng coù söï khaùc nhau giöõa 3 Trích: Caùc Maùc toaøn taäp. T.12.- H.: Söï thaät, 1962.- tr.361
14 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN saûn xuaát saùch vôùi taát caû caùc kieåu saûn xuaát khaùc. Söï khaùc nhau ñoù laø ôû ñoái töôïng hoaït ñoäng cuûa chuùng. Saùch laø moät loaïi haøng hoùa ñaëc bieät bôûi vì giaù trò vaø giaù trò söû duïng cuûa saùch thöôøng khoâng thoáng nhaát. Giaù trò cuûa saùch chuû yeáu do noäi dung cuûa saùch quyeát ñònh. Trong chöùc naêng kinh doanh saùch phaûi thöïc hieän hai yeáu toá cô baûn: kinh teá vaø xaõ hoäi trong ñoù caàn coi troïng yeáu toá xaõ hoäi hôn. Moät quyeån saùch in ra laø moät phöông tieän ñeå phoå bieán thoâng tin khoa hoïc, moät coâng cuï ñaáu tranh chính trò vaø phaùt trieån vaên hoùa vaät chaát tinh thaàn... Tính lôïi ích xaõ hoäi cuûa saùch ñuôïc xaùc ñònh nhö vaäy, neân yù nghóa cuûa saùch tröoùc tieân laø ôû noäi dung tö töoûng cuûa noù. Löu thoâng saùch chính laø ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa xaõ hoäi, cuûa cuoäc ñaáu tranh caùch maïng thoâng qua noäi dung cuûa saùch. Khi baøn ñeán chöùc naêng kinh doanh cuûa saùch coù nghóa laø noùi ñeán giaù trò söû duïng, tính lôïi ích xaõ hoäi cuûa saùch trong phaïm vi trao ñoåi vaø löu thoâng haøng hoùa. 1.2.2 Chuû nghóa Maùc Leâ nin, tö töoûng Hoà Chí Minh baøn veà vai troø vaø taùc duïng cuûa saùch baùo I.2.2.1 Caùc Maùc vôùi saùch baùo: Caùc Maùc con ngöôøi vó ñaïi, coù boä oùc tieân tieán nhaát cuûa loaøi ngöôøi ñaõ noùi moät caùch töï haøo veà vai troø cuûa saùch trong cuoäc soáng: C. Maùc ñaõ traû lôøi caâu hoûi: Coâng vieäc yeâu thích vaø say meâ nhaát cuûa ngöôøi laø gì? - Ñoïc saùch, tìm toøi tri thöùc trong
15 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG nhieàu quyeån saùch... Töø naêm 1847, C. Maùc ñaõ thu thaäp, ghi cheùp, toùm taét caùc taùc phaåm cuûa 17 taùc giaû, goàm 24 quyeån vôû, toång coäng hôn 440 tôø, moãi tôø baèng 32 trang ñeå vieát boä “Tö baûn”. Boä “Tö baûn” goàm 4 taäp Taäp I: Quaù trình saûn xuaát tö baûn. Taäp II: Quaù trình löu thoâng tö baûn. Taäp III: Toaøn boä quaù trình saûn xuaát tö baûn chuû nghóa Taäp IV: Caùc hoïc thuyeát veà giaù trò thaëng dö. Sau naøy trong lôøi töïa F. Anghen coù vieát: Chuaån bò taøi lieäu ñeå vieát boä tö baûn laø voâ soá ghi cheùp cuûa Maùc vôùi nhöõng trích luïc thuoäc veà thôøi baáy giôø. Boä “Tö baûn” ñöôïc ñaùnh giaù cao - Laø ñaøi kyû nieäm huøng vó, thieân taøi, saùng taïo cuûa Maùc. Caùc Maùc ñaõ gaén lieàn saùch vôùi lao ñoäng saùng taïo cuûa mình, saùch laø moät phöông tieän trong cuoäc ñaáu tranh giaûi phoùng ngöôøi lao ñoäng khoûi aùch tö baûn, ñaáu tranh cho thaéng lôïi cuûa caùch maïng. Caùc Maùc noùi: “Saùch laø noâ leä cuûa toâi, noù phaûi phuïc vuï toâi theo yù muoán”4 Suoát ñôøi hoaït ñoäng cuûa Caùc Maùc vaø F. Anghen gaén boù chaët cheõ vôùi thöïc tieãn ñaáu tranh caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn theá giôùi, ñoàng thôøi cuõng gaén boù chaët cheõ vôùi saùch baùo. Chính treân cô sôû toång keát kinh nghieäm ñaáu tranh cuûa giai caáp voâ saûn quoác teá, keát hôïp vôùi tính keá thöøa coù pheâ phaùn choïn loïc, thu nhaän tinh hoa tri thöùc cuûa nhaân loaïi ñaõ tích luõy ñöôïc qua caùc thôøi ñaïi: Trieát hoïc coå ñieån Ñöùc, kinh teá chính trò hoïc Anh, chuû nghóa xaõ hoäi Phaùp maø Caùc Maùc vaø Anghen ñaõ saùng laäp ra chuû nghóa Maùc - Vuõ khí lyù luaän khoa hoïc nhaát, caùch maïng nhaát cuûa giai caáp voâ saûn theá giôùi. Vaøo naêm 1948 ñaõ cho xuaát baûn quyeån “Tuyeân ngoân Ñaûng coäng saûn” taùc phaåm ñaàu tieân cuûa chuû nghóa Coäng saûn khoa hoïc, trong taùc phaåm naøy Caùc Maùc vaø Anghen ñaõ phaân tích, chöùng minh veà moïi maët hoïc thuyeát caùch maïng, theá giôùi quan duy vaät bieän chöùng. Môû ñaàu cuûa quyeån saùch laø lôøi keâu goïi “Voâ saûn toaøn theá giôùi haõy lieân hieäp laïi” - Ñaây laø tieáng keøn xung traän, ñang ñoäng vieân haøng trieäu nhaân daân lao ñoäng treân toaøn theá giôùi phaát cao 4 P.Laphat.- Hoài öùc veà Maùc .-M.: Kniga, 1967.- tr.7
16 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN ngoïn côø ñaáu tranh choáng giai caáp tö saûn boùc loät trong thôøi kyø tö baûn chuû nghóa, vì giaûi phoùng daân toäc. V.I. Leâ nin ñaùnh giaù cao taùc phaåm “Tuyeân ngoân Ñaûng coäng saûn”. Ngöôøi noùi ñaây laø taäp saùch moûng nhöng coù giaù trò nhö boä baùch khoa toaøn thö hoaøn chænh goàm nhieàu taäp. I.2.2.2 V.I. Leâ nin vôùi saùch baùo: V.I. Leâ nin ñaõ keá thöøa vaø phaùt trieån moät caùch xuaát saéc tö töôûng caùch maïng cuûa Maùc vaø Enghen trong thôøi kyø chuû nghóa tö baûn phaùt trieån ñeán toät cuøng thaønh chuû nghóa ñeá quoác. Ñoái vôùi Leâ nin saùch baùo thöïc söï laø nhöõng phöông tieän quan troïng giuùp ngöôùi hoaøn thieän hoïc thuyeát cuûa Maùc, höôùng daãn, giaùo duïc, chæ ñaïo giai caáp voâ saûn Nga vaø giai caáp voâ saûn theá giôùi thöïc hieän söù meänh lòch söû veû vang cuûa mình laø taán coâng quyeát lieät vaøo giai caáp tö saûn vaø nhöõng keû choáng laïi hoaëc phaûn boäi chuû nghóa Maùc. Ngay töø thôøi kyø thô aáu, V.I. Leâ nin ñaõ say meâ ñoïc saùch baùo, gaén vôùi thö vieän, trong suoát nhöõng naêm thaùng hoaït ñoäng caùch maïng gian khoå, luùc ôû trong nöôùc, luùc ôû nöôùc ngoaøi, khi bò tuø ñaøy... ôû ñaâu ngöôøi cuõng giaønh thôøi gian toái ña ñeå nghieân cöùu saùch baùo. V.I. Leâ nin vieát taùc phaåm “Söï phaùt trieån chuû nghóa tö baûn Nga”5, ngöôøi ñaõ söû duïng 583 cuoán saùch baèng caùc thöù tieáng Nga, Anh, Phaùp, Ñöùc. Naêm 1908 V.I. Leâ nin quyeát ñònh hoaøn thaønh cuoán “Chuû nghóa duy vaät vaø chuû nghóa pheâ phaùn kinh nghieäm”, ngöôøi ñaõ ñoïc hôn 200 taøi lieäu goác 5 N. Krupxkaia.- Thö vieän vaø saùch.-H.: 1963, tr.56
17 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG baèng tieáng Anh, Phaùp, Ñöùc... Ngoaøi ra, ngöôøi coøn nghieân cöùu moät soá coâng trình cuûa caùc nhaø vaät lyù vaø trieát hoïc Anh theá kyû 19, V.I. Leâ nin phaûi ñi töø Geneve ñeán Luaân ñoân, vieän baûo taøng Anh ñeå tham khaûo taøi lieäu. V.I. Leâ nin vieát taùc phaåm “Chuû nghóa ñeá quoác giai ñoaïn toät cuøng cuûa chuû nghóa tö baûn” ñaõ tham khaûo 603 cuoán saùch vaø 253 baøi baùo. Trong coâng cuoäc xaây döïng CNXH V.I. Leâ nin luoân luoân nhaán maïnh vai troø cöïc kyø quan troïng cuûa saùch baùo. Ngöôøi noùi: “Khoâng coù saùch thì khoâng coù tri thöùc, khoâng coù tri thöùc thì khoâng coù chuû nghóa xaõ hoäi”. Trong thôøi ñaïi ngaøy nay, Leâ nin toaøn taäp, goàm 55 taäp, xuaát baûn laàn thöù naêm coù söùc haáp daãn phi thöôøng, ñaõ vaïch ra con ñöôøng ñöa nhaân daân lao ñoäng toaøn theá giôùi tieán leân chuû nghóa xaõ hoäi. Haøng traêm trieäu ngöôøi treân haønh tinh cuûa chuùng ta ñaëc bieât chuù yù ñeán tuyeån taäp vaø toaøn taäp cuûa V.I. Leâ nin, nhöõng lôøi tuyeân boá, nhöõng hoïc thuyeát cuûa ngöôøi laø nguoàn söùc maïnh voâ taän trong cuoäc ñaáu tranh choáng aùp böùc, boùc loät, vì ñoäc laäp, töï do, vì chuû nghóa xaõ hoäi, vì hoøa bình cuûa caùc daân toäc treân toaøn theá giôùi. Theo thoáng keâ cuûa Vieän saùch Nga ñaõ coù 48 nöôùc treân theá giôùi xuaát baûn caùc taùc phaåm cuûa Leâ nin goàm 4070 laàn , treân 51 thöù tieáng, goàm coù 408,8 trieäu baûn6. Nhöõng taùc phaåm cuûa V.I. Leâ nin laø nhöõng tö töôûng baát dieät vaø söï nghieäp vó ñaïi cuûa ngöôøi ñeå laïi cho nhaân daân lao ñoäng treân toaøn theá giôùi, nguoàn coå vuõ, ñoäng vieân, vaän duïng saùng taïo hoïc thuyeát cuûa ngöôøi vaøo hoaøn caûnh cuï theå, phuø hôïp vôùi töøng giai ñoaïn caùch maïng trong söï nghieäp ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp, töï do vaø xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi. I.2.2.3 Hoà Chí Minh vôùi saùch baùo: Chuû tòch Hoà Chí Minh coi saùch baùo laø phöông tieän quan troïng trong quaù trình tìm ñöôøng cöùu nöôùc, giaûi phoùng daân toäc vaø xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi. Ngöôøi ñaõ thöïc hieän phöông chaâm: hoïc ôû tröôøng, hoïc ôû saùch vôû, hoïc laãn nhau, hoïc ôû daân. Thôøi thô aáu vôùi caùi teân Nguyeãn Sinh Cung ngöôøi ñaõ ham meâ ñoïc saùch baùo vaø ñoïc nhöõng saùch nhö: Töù thö, Nguõ kinh, aáu hoïc ngöõ ngoân thö, Sô hoïc vaên taân... 6 V.I Lenin vaø xuaát baûn .- M.: 1984.- tr.16
18 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN Saùch baùo laø coâng cuï hoïc taäp cuûa Nguyeãn Taát Thaønh ôû tröôøng quoác hoïc Hueá. Nguyeãn Taát Thaønh ñaõ thöïc hieän ñuùng lôøi daïy cuûa cha Nguyeãn Sinh Huy: “Caùc con phaûi coi vieäc ñoïc saùch laø ñaùng quyù, moãi ngaøy phaûi ñoïc ñöôïc 10 trang saùch, phaûi coi saùch laø nguoàn baùu voâ taän cuûa maét”. Ngöôøi ñaõ ñoïc nhieàu saùch lòch söû coå Trung Quoác, saùch Tam Quoác Chí, Taây du kyù..., ñoïc saùch tieáng Phaùp: “Nhöõng ngöôøi cuøng khoå” cuûa nhaø vaên haøo Phaùp Vichto Huy goâ, caùc taùc phaåm cuûa trieát gia Phaùp nhö: Rutxoâ (Rousseau), Moângtetkiô (Montesquieu), Vonte (Voltaire) vaø Coângñoaùcxe (Condorcet)... nhaèm laøm quen vôùi neàn vaên minh Phaùp, tìm hieåu thöïc chaát caùi goïi laø: töï do, bình ñaúng, baùc aùi, ñaáu tranh cho quyeàn cô baûn cuûa con ngöôøi - Laø nhaân quyeàn. Naêm 1908, Thaày giaùo Nguyeãn Taát Thaønh ñaõ toå chöùc tuû saùch duøng chung cho hoïc sinh ôû tröôøng Duïc Thanh (Phan Thieát) - Moät tröôøng tö thuïc tieán boä luùc baáy giôø ôû mieàn Trung. ôû ñaây, thaày giaùo Nguyeãn Taát Thaønh ñaõ reøn luyeän cho hoïc sinh tinh thaàn ham meâ ñoïc saùch, môû mang trí tueä vaø chính ngöôøi ñaõ neâu taám göông saùng veà tinh thaàn ham hoïc, ham hieåu bieát, ñoïc nhieàu thô vaên yeâu nöôùc cuûa cuï Phan Boäi Chaâu, Ñoâng kinh nghóa thuïc vaø quyeát ñònh sang Phöông Taây tìm ñöôøng cöùu nöôùc. Naêm 1911, ngöôøi thanh nieân Nguyeãn Taát Thaønh ñaõ töø beán nhaø Roàng (Saøi goøn) sang Phaùp vaø laáy teân laø Ba. Cuoäc haønh trình cuûa anh Ba ñaày soùng gioù khaép naêm chaâu boán beå, laên loän trong phong traøo coâng nhaân nhieàu nöôùc nhö: Anh, Phaùp, Taây Ban Nha, Boà Ñaøo Nha, An gieâ ri, Coâng goâ... Naêm 1917, trôû laïi Pari vôùi caùi teân Nguyeãn AÙi Quoác. Ngöôøi thuôøng xuyeân ñoïc saùch ôû thö vieän Quoác gia Phaùp. Saùch baùo thö vieän ñaõ cung caáp cho Nguyeãn AÙi Quoác nhöõng hieåu bieát phong phuù, ña daïng, saâu saéc veà nhöõng tinh hoa cuûa neàn vaên minh nhaân loaïi.
19 PGS. TS. PHAN VAÊN THS. NGUYEÃN HUY CHÖÔNG Naêm 1920, Nguyeãn AÙi Quoác ñaõ ñoïc luaän cöông veà vaán ñeà daân toäc vaø thuoäc ñòa cuûa V.I. Leânin ñaêng treân baùo L’Humanite, töø söï kieän quan troïng naøy, ngöôøi keå laïi: “Luaän cöông cuûa Leânin laøm cho toâi caûm ñoäng, phaán khôûi, saùng roõ, tin töôûng bieát bao! Toâi vui möøng ñeán phaùt khoùc leân. Ngoài trong phoøng moät mình maø toâi noùi to leân nhö ñang noùi tröôùc ñoâng ñaûo quaàn chuùng: “Hôõi ñoàng baøo bò ñoïa ñaøy ñau khoå! Ñaây laø caùi caàn thieát cho chuùng ta, ñaây laø con ñöôøng giaûi phoùng chuùng ta !”7 Nguyeãn AÙi Quoác coù taøi naêng ñaëc bieät söû duïng saùch baùo trong quaù trình hoaït ñoäng caùch maïng cuûa mình, ñaõ nhaän thöùc saâu saéc nguyeân lyù khoâng coù lyù luaän caùch maïng, khoâng coù phong traøo caùch maïng, naêm 1922, Nguyeãn AÙi Quoác cho xuaát baûn tôø Le Paria (Ngöôøi cuøng khoå), muïc ñích giaûi phoùng caùc daân toäc bò aùp böùc.8 Xuaát baûn moãi kyø 500 baûn, ngöôøi giaønh 200 baûn göûi veà nöôùc. Vieäc xuaát baûn tôø baùo Ngöôøi cuøng khoå laø nhaùt buùa giaùng vaøo ñaàu boïn thöïc daân... Ñoù laø luoàng gioù môùi thoåi ñeán nhaân daân caùc nöôùc bò aùp böùc9 Khi vieát quyeån “Ñöôøng caùch meänh” Baùc ñaõ xaùc ñònh roõ muïc ñích laø: “Chæ mong ñoàng baøo xem roài nghó laïi, nghó roài tænh daäy, tænh roài thì ñöùng leân, ñoaøn keát nhau maø laøm caùch maïng”10 Vieát taùc phaåm “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp” (1925), Ngöôøi ñaõ nghieân cöùu söû duïng 256 cuoán saùch tham khaûo khaùc nhau11. Giaù trò cuûa baûn aùn... veà laäp tröôøng, quan ñieåm, tö töôûng caùch maïng giaûi phoùng, vaãn ngôøi saùng nhö aùnh maët trôøi. Ñoàng chí Nguyeãn AÙi Quoác vieát baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp vaø cuõng chính Ngöôøi laõnh ñaïo daân toäc ta thi haønh baûn aùn cheá ñoä thöïc daân. 7 Trích trong baøi «Con ñöôøng daãn toâi ñeán chuû nghóa Leâ nin» trong quyeån Hoà Chí Minh nhöõng söï kieän .-H.: TTLL, 1990.- 266 tr. 8 Lôøi chaøo möøng baùo ngöôøi cuøng khoå ra soá 1 ngaøy 1-4-1922. Trích: Baùo Nhaân daân, 1973, thaùng 5 ngaøy 18 9 Traàn Daân Tieân.- Nhöõng maåu chuyeän veà ñôøi hoaït ñoäng cuûa Chuû tòch Hoà Chí Minh. - H.: ST, 1975, tr.45 10 Nguyeãn AÙi Quoác.- Ñöôøng caùch meänh.- H.: Söï thaät, 1982, tr.26 11 Leâ Khaùnh Soa.- Taïp chí thanh nieân, 1976, thaùng 3, tr.30
20 NHAÄP MOÂN KHOA HOÏC THÖ VIEÄN VAØ THOÂNG TIN Caùch maïng thaùng Taùm thaønh coâng. Ngaøy 2-9-1945 Chuû tich Hoà Chí Minh ñoïc tuyeân ngoân ñoäc laäp taïi quaûng tröôøng Ba Ñình lòch söû. Ngaøy 8-9-1945, Chuû tòch Chính Phuû laâm thôøi caùch maïng Vieät Nam daân chuû coäng hoøa ñaõ kyù saéc leänh 13/CP taäp trung hoùa söï nghieäp thö vieän vaø saùch baùo ôû Vieät Nam döôøi söï laõnh ñaïo cuûa nhaø nöôùc. Ñaây laø vaên baûn phaùp quy ñaàu tieân chuyeån toaøn boä thö vieän, tuû saùch cuûa thöïc daân Phaùp thaønh taøi saûn chung cuûa nhaân daân lao ñoäng caû nöôùc. Ngöôøi ñaõ vaän duïng moät caùch saùng taïo quan ñieåm cuûa Leânin: Muoán xaây döïng thaønh coâng xaõ hoäi chuû nghóa xaõ hoäi trong moät nöôùc thì nhaân daân nöôùc ñoù phaûi bieát ñoïc, bieát vieát vaø bieát söû duïng saùch. Chuû tòch Hoà Chí Minh ñaõ neâu luaän ñieåm ñaëc bieät quan troïng trong lôøi keâu goïi choáng naïn thaát hoïc: “Nay chuùng ta ñaõ giaønh ñöôïc quyeàn ñoäc laäp, moät trong nhöõng nhieäm vuï... laø naâng cao daân trí. Nhaân daân Vieät Nam muoán giöõ vöõng neàn ñoäc laäp. Muoán cho daân giaøu nöôùc maïnh. Moïi ngöôøi Vieät Nam phaûi hieåu bieát quyeàn lôïi, boån phaän cuûa mình, phaûi coù kieán thöùc môùi coù theå tham gia vaøo coâng cuoäc xaây döïng nöôùc nhaø vaø tröôùc heát phaûi bieát ñoïc, bieát vieát chöõ quoác ngöõ”12 Trong thôøi kyø quaù ñoä tieán leân chuû nghóa xaõ hoäi ôû nöôùc ta khoâng qua giai ñoaïn phaùt trieån tö baûn chuû nghóa, Chuû tòch Hoà Chí Minh ñaõ daïy: “Muoán xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi, tröôùc heát caàn coù con ngöôøi môùi xaõ hoäi chuû nghóa”13. Ñoù laø con ngöôøi caàn, kieäm, lieâm, chính, chí coâng voâ tö. Vieäc gì cuõng phaûi coâng minh chính tröïc, khoâng vì tö aân, tö hueä, hoaëc tö thuø, tö oaùn. Mình coù quyeàn duøng ngöôøi, thì phaûi duøng ngöôøi coù taøi naêng, laøm ñöôïc vieäc. Chôù vì baø con, hoï haøng, baàu baïn, maø keùo vaøo chöùc noï chöùc kia. Chôù vì sôï maát ñòa vò, maø dìm ngöôøi coù taøi naêng hôn mình. Phaûi bieát ñaët lôïi ích taäp theå leân treân lôïi ích caù nhaân, phaûi thaám nhuaàn tö töôûng mình vì moïi ngöôøi, moïi ngöôøi vì mình. Trong thôøi kyø choáng Myõ cöùu nöôùc, ñöôïc tin ñeá quoác Myõ ñöa vaøo mieàn Nam 7.000 taán saùch baùo, Baùc noùi: “Ngoaøi kinh teá, quaân söï, chính trò, ñeá quoác Myõ ñang aâm möu xaâm löôïc mieàn Nam baèng vaên hoùa. Baûy nghìn taán saùch, baùo Myõ seõ coù 12 Hoà Chí Minh.- Lôøi keâu goïi choáng naïn thaát hoïc.- Vaên kieän Ñaûng 1945-1954, H.: NXB Söï thaät, 1978, tr.14 13 Hoà Chí Minh.- Con ngöôøi xaõ hoäi chuû nghóa.-H.: NXB Söï thaät, 1961, tr.6