Giáo trình Pháp luật kinh tế: Phần 1 - TS. Nguyễn Hợp Toàn (chủ biên) (ĐH Kinh tế Quốc dân)

Chia sẻ: Lê Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:221

Thêm vào BST

Báo xấu

1.263
lượt xem 114
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 Giáo trình Pháp luật kinh tế gồm các chương: Môi trường pháp lý cho hoạt động kinh doanh; quy chế pháp lý chung về thành lập, tổ chức quản lý và hoạt động cho doanh nghiệp; chế độ pháp lý về doanh nghiệp tư nhân và công ty; chế độ pháp lý về các chủ thể kinh doanh khác; điều chỉnh bằng pháp luật quan hệ lao động trong doanh nghiệp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Pháp luật kinh tế: Phần 1 - TS. Nguyễn Hợp Toàn (chủ biên) (ĐH Kinh tế Quốc dân)

TRUtJNG DAI HOC KINH TE QUOC D A N KHOA LUAT Chu bien: TS. NGUYlN HOP TOAN Giao trinh PHAP LUAT KINH TE (TAI BAN LAN THlT NHAT CO BO SUNG, CHINH LY) NHA XU AT BAN DAI HOC KINH TE QUOC DAN HA NOI. 2008
C It iron g 1 M O I TRlTC JN G P H A P L Y C H O H O A T D O N G K IN H D O A N H I. KHUON KHO PHAP LY CHO HOAT DONG KINH DOANH 1. Hoat dong kinh doanh va hoat dong quan ly Nlia niroc ve kinh te Kinh doanh la viec thuc hien lien tuc. thircmg xuyen mot, mot so hoac tat ca cac cong doan cua qua trinh diSu tu. tCr san xuat den phAn phoi hang hoa hoac cung urng dich vu tr£n thi trudng nham rnuc dich loi nhuan. Cac nha dau tu thanh lAp doanh nghiep va cac chu the; kinh doanh khac trucrc tien va chu yeu la de tien hanh cac hoat dong kinh doanh. Duong nhifin, hoat dong kinh doanh cua moi chu the du thuoc thanh phiin kinh te nao cung chi co th£ tien hanh trong mot moi truong kinh doanh nha't dinh. Hieu qua kinh te, xa hoi cua cac hoat dong kinh doanh do cac chu th£ kinh doanh tien hanh phu thuoc rat Ion vao chat luong cua moi trudng kinh doanh vdi nhieu yeu to khac nhau do Nha nudc'tao nen, trong do co moi trudng phap ly la v£n dS duoc d£ cap a day. Cong dan co quydn tu do kinh doanh nhung phai theo quy dinh cua phap luat va chiu su kitim soat, quan ly cua nha nude thong qua cac hoat dong quan ly nha nude vg kinh td. Moi truong phap ly cho kinh doanh la su the che hoa thanh quyfin va nghia vu d6i vdi ca hai phfa chu the' kinh doanh va co quan nha nude. Doi vdi cac chu the’ kinh doanh do la nhung quyen va nghia vu trong viec thuc hi£n quyfin tu do kinh doanh the hien qua cac noi dung thanh lAp, quan ly didu hanh, giai the’ cac don v| kinh doanh; xac lap va giai quy£t cac quan he kinh t£ va quan he hop dcing trong qua trinh dau tu. canh tranh; giai quyet cac tranh chAp kinh doanh, thuong mai va thuc hi£n phap luat v£ pha san. Doi vdi co quan nha nude, do la nhiem vu, quytfn han va trach nhiem cua tung co quan nha nude trong cac cong viec cu the cua qua trinh thuc hien chiic nang quan ly nha nude v i kinh te va cac quy dinh ve td chuc thuc hidn phap luat v6 cac noi dung do. Nhu vAy, co hai hoat dong tuy co moi lien he tac ddng qua lai vdi nhau nhung rat can phan hiet to rang la hoat dong kinh
jL^eu-^ir:iWMwwai^»^BiMMa
nghiep cua cac nha dau tu khac khfing phai Nha nude. Quan ly nha nude ve kinh te phai dam bao su binli dang trong dja vi phap ly giua doanh nghiep nha nude va doanh nghiep thuoc moi thanh phan kinh te, han che va lien tdi xoa bo nhung uu dai dac biet dang danh cho doanh nghiep nha nude ve quyen su dung dat, tai chinh, tin dung cung nhu ve cac dieu kien kinh doanh. Trong tien trinh tAt yeu cua hoi nhap kinh te' quoc te, dac biet la viec gia nhap Tci chute Thuong mai the gidi (WTO), nguyen tac doi xu phtS bien trong phap luAt v i thanh lap, quan ly hoat dong doanh nghiep va phap luat ve dAu tu la doi xi't quoc gia. De thuc hien nguyen tie nay, mot loat cac van ban quy pham phap luAt lien quan den hoat dong kinh doanh da duoc ban hanh mdi nhu Luat doanh nghiep 2005, Luat diiu tu 2005. Tuy nhien, moi trudng phap ly cho hoat dong cua cac doanh nghiep Viet Nam vAn phai tiep tuc co nhung thay dOi de phu hop vdi thong le va phap luat quoc te v i noi dung ban hanh phap luat nham cu the hoa quyen tu do kinh doanh cua cac doanh nghiep va nhat la viec tang cudng hieu luc cua quan ly nha nude ve kinh te trong t6 chuc thuc hien phap luat. 2. Phap luat dieu chinh hoat dong kinh doanh a. Khai nietn Moi trudng phap ly cho hoat dong kinh doanh bao gom nhung quy dinh phap luat trong cac van ban va hieu qua hoat dong to chute thuc hien cac quy dinh phap luAt thong qua hoat dong cua cong chuc, co quan nha nude. Phap luat kinh te duoc hieu d dAy la nhung quy dinh phap luat trong cac van ban dieu cliinh hoat dong kinh doanh. Phap luat dieu chinh hoat dong kinh doanh co the chia thanh hai nhom. Mot Id, nhung quy dinh phap luAt dieu chinh true tiep, danh rieng cho cac chu the kinh doanh. Hai Id, nhung quy dinh phap luAt ap dung chung cho moi ca nhAn, t6 chute kinh doanh cung nhu khong kinh doanh va khi cac chu the kinh doanh thuc hien nhung quyen va nghia vu co lien quan nen phai tuAn theo. Qua trinh hoat dong cua mot chu the kinh doanh bAt dau bAng hanh vi gia nhAp thi trudng (thanh lap doanh nghiep, dang ky kinh doanh), tien hanh cac hoat dong kinh doanh (giao ket hop dong) va cham dirt kinh doanh (giai the, pha san). thuoc nhom thu nhat, moi trudng phap ly cho hoat dong kinh doanh bao g6m nhung llnh vuc chu ye'u sau dAy: Tint nhat, phap luat ve thanh lap doanh nghiep bao g6m thanh lap,
dang ky kinh doanh, dang ky dfiu tu va quan tri doanh nghiep. Tin? Iiai, phap luAt vd hop dong trong kinh doanh. Sau khi gia nhap thi trudng, doanh nghiep tidn hanh cac hoat dong dau tu. tham gia qua trinh canh tranh. Cac hoat dong kinh doanh cu the do duoc thuc hien thong qua viec xac lap va giai quyet cac quan he hop d6ng. Tlu'f ha. phap luat vd che do sir dung lao dong trong doanh nghiep. Tluf tif, phap luat vd t6 chuc lai, giai the, pha san doanh nghiep. Thi( ndm, phap luat ve giai quyet tranh chap trong kinh doanh. Nhung llnh vtrc phap luat tien la noi dung duoc trinh bay trong cac ehuong sau day cua giai trinh nay. Nhung quy dinh phap luat co lien quan nia cac chu the kinh doanh phai thuc hidn thudc nhidu llnh vu va van ban phap luat khac nhau nhu nhung quy dinh co tfnh nguyen tile, ndn tang vd tai san, quyen so huu tai san, \6 hop dong cua Bo luat D in su; phap luat ve thue, phi, le phi; phap luat v i dA't dai; phap luat vd ke loan, thong ke, vd giao thong, bao ve tai nguyen, moi trudng, di san van hoa v.v. b. Vai tro cua phap luat dieu chinh hoat dong kinh doanh Ngoai vai tr6 cua phap luat noi chung, phap luAt didu chinh hoat dong kinh doanh phai dat duoc hai muc dich; (i) tao ra mot moi trudng phap ly thuan loi cho doanh nghiep trong hoat dong kinh doanh va (ii) bao ve quydn va loi ich hop phap cua kliach hang, ngudi tidu dung, ngudi lao dong va cong dong xa hoi noi chung. C) muc tidu thur nhat, phap luat didu chinh hoat dong kinh doanh phai tao ra moi trudng phap ly blnh dang giua cac chii the kinh doanh; bao vd quydn va loi ich chinh dang cua cac nha dim tu, ngan ngira su can tliiep khong hop phap cua cac co quan quan ly nha nude vao hoat dOng kinh doanh cua doanh nghidp. Ngoai ra, phap luat trong kinh doanh phai tao ra mdi trudng phap ly an toan khi doanh nghidp ky kdt va thuc hidn cac hop d6ng vA bao vd cac doanh nghidp lam an trung thuc. Tuy nhidn, khi tidn hanh hoat dong kinh doanh, doanh nghidp luon tlm each dd dat loi nhuAn eao nhat, vi vay hoat ddng kinh doanh ho co thd gAy thiet hai doi vdi ngudi tidu dung (san xuA'l hkig gia, hang kem phim ehA't), doi vdi ngudi lao dong (phAn biet doi xii giua lao dong nu va nam, khong thuc hidn nghia vu dong bao hidm xa hdi cho ngudi lao ddng), ddi vdi cdng d6ng noi chung (gAy o nhidm m6i trudng, sir dung lang phi tai nguyen). Ngoai ra, de toi da hoa loi nhuan, doanh nghiep luon tim each tron tranh
nghia vu nc)p thuc la ngudn thu chu yeu cua ng&n sach nha nude. VI vay, phap luat kinli doanh ngoai muc ticu tao hanh lang phap ly thuan loi, binh dAng cho cac doanh nghiep tim kiem loi nhuan con phai bao ve duoc loi ich cua ngudi ticu dung, ngudi lao dong, loi ich cua Nha nude cung nhu loi ich chung cua loan xa hoi. 3. Moi quan he giua luat chung va luat rieng a. Khai mem Cac quy dinh phap luat kinh te Viet Nam ma cac chu the kinh doanh phai thuc hien duoc ban hanh trong nhieu van ban khac nhau, co trudng hop cung vC; mot n6i dung nhung quy dinh trong cac van ban lai khong thong nha't. Thuc ti£n phat sinh nhurng tinh hudng trong qua trinh thuc hi£n phap luat phai phan djnh pham vi ap dung cua cac van ban, duoc goi la quan he luat chung va luat rieng. Luat chung - luat rieng la mot van dfi trd thanh nguyen tic co ban de giai thich phap luat tur thdi Luat La Ma nham han che hau qua tieu circ tCr su khong thong nhat cua phap luat. Khoa hoc phap ly nude ta chua co khai niem va phan chia ro rang giura luat chung va luat rieng cung nhu mdi quan lie giua hai loai luat nay khi cung didu chinh mot quan he xa hoi. Luat ban hanh van ban quy pham phap luat 1996, duoc sira doi b6 sung nam 2002 khong dua ra nguyen tac giai quyet xung dot trong trudng hop hai loai luat nay mau thuan vdi nhau thi ap dung loai luat nao. Tuy nhien, trong thuc ti£n day la mot van de rat quan trong, vi neu khong giai quyet duoc se gay klio khan cho viec giai thich va ap dung phap luat. Luat chung la cac luat di£u chinh cac llnh vuc phap luat chung nhu Bo ludt dan su 2005, Bo luat to tung dan su 2004, L.uit doanh nghiep 2005 lam co sd dS ban hanh cac luat rieng. Trong llnh vuc hop dong, Bo luat Dan su 2005 dua ra nhirng quy dinh co u'nh nguyen tic diOu chinh cac quan he hop d6ng nhu chu thd cua hop d6ng, giao ket hop d6ng, didu kifin co hidu luc cua hap dong... ddng vai tro la luat chung. Dieu I Bo luat Dan sir 2005 quy dinh: “Bo luat Dan su quy dinh dia vi phap ly, chuain mire phap ly cho cach ling xir cua ca nhan, phap nhan, chu thg khac; quyen va nghia vu ciia cac :hii the v^ nhan than va tai san trong cac quan he dan sir, h6n nhan gia dinh, anil doanh, thuong mai, lao dong (sau day goi chung la quan lie dan sir)”. Duoc coi la luat chung con vi pham vi ap dung ciia Bo luat Dan sir la him het :ac llnh vuc ciia ddi song xa hoi. Trong llnh vuc phap luat v«j doanh nghiep, luat chung la Luat Doanh
nghidp 2005 vi no dieu chinh nhirng vA'n dd chung vd vide thanh lAp va td chuc quan ly doi vdi nhirng loai hinh doanh nghidp co ban. Luat rieng la luAt dieu chinh tirng nganh kinh te cu the nhu Luat Kinh doanh bao hidm 2000, Luat Cac t6 chuc tin dung 1997, LuAt Hang khong dim dung 2006, Luat Duoc 2005, Luat XAy dung 2003, LuAt Du lich 2005, LuAt clumg khoan 2006, Phap lenh Buu chinli vidn thong 2002. Xuat pliat tir nhirng didm dac thu ma cac luAt rieng quy dinh cu the' cac van de ve thanh lap doanh nghiep, ve hop dong trong llnh vuc kinh doanh do nhu doanh nghidp bao hidm, hop d6ng kinh doanh bao hidm; ngAn hang thuong mai, hop d6ng tin dung. Luat rieng cung co the didu chinh doi vdi tirng dia phuong nhat dinh nhu Phap lenh Thii do HaNoi 2000 quy dinh vd Tliii do Ha Noi. Khi xAy dung, ban hanh nhung vanban thuoc luat rieng, ngudi ta khong dua vao do nhirng quy dinh da co trong van ban thuoc luat chung. b. M oi quan he giua luat chung va luat rieng Trong mdi quan lie giua luAt chung va luat rieng thi luat rieng duoc ifu tien dp dung vi no quy dinh cai dac thu ciia tirng loai quan he xa hoi. Vi vAy trong trudng hop co su khac nhau giua luat chung va luAt rieng thi luAt rieng duoc ap dung. Nhirng vAn de khong co trong luAt rieng thi ap dung quy dinh cua luat chung. LuAt doanh nghidp 1999 dua ra mot quy pham xac dinh mdi quan hd giua luAt chung va luat rieng, theo do trong trudng hop co su khac nhau giua luAt chung va luAt rieng thi ap dung luAt rieng (Didu 2). Didu nay co nghia la doanh nghiep bao hidm phai duoc td chirc dudi hinh thurc cong ty nha nude, c6ng ty trach nhidm huu han, cong ty cd phAn, doanh nghidp co vdn dAu tu nude ngoai (Didu 59 LuAt kinh doanh bao hidm 2000) ma khOng thd la doanh nghiep tu nliAn dii Luat doanh nghidp 1999 khong cam didu do1. LuAt chung didu chinh nhirng van de mang tinli khai quat con luAt rieng dd cApden nhirng net dac thu ciia mOi llnh vuc kinh doanh cu the. Vi vay, vide uu tidn ap dung luAt rieng la hop ly vi no phat huy duoc cai rieng, cai dac thu nhung vAn dua trdn co so cai chung cua luAt chung. Trong llnh vuc kinh doanh noi rieng, cac llnh vuc quan he dan su noi chung. B6 luAt DAn su duoc xem la luat chung vi no quy dinh dia vi phap ly, chuAn muc phap ly cho cacli ung xir ciia ca nhAn, phap nliAn. chii the khac; 1 Nguyen tac nay duoc Luat doanh ngliiep 2005 ke thira tai diC;u 3
dan sir, lion nhan va gia dinh. kinh doanh thuang mai. lao dong. Tre ca sa cua Bo luat dAn su. Bo luAt lao dong, Luat Thuang mai, Luat hon nhan va gia dinh la nhirng van ban thuoc luat rieng de dieu chinh cac quan he dan sir trong tirng llnh vuc. Trong truong hap cac luat rieng khong quy dinh thi ap dung cac quy dinh tuang ung cua Bo luat Dan sir. h i. Moi quan he gitfa Bo luat Dan sir 2005 v&i cac liuii rieng dieu chinh quan he lu/p dong Bo luat Dan su 2005 dieu chinh quan he hgff> dong giua tit ca cac loai chu the vai nliau trong cac llnh vuc cua dai song xa hoi. No dat ra cac chuAn muc chung vd giao ket hap dong, didu kien co hieu lire cua hap diing, giai thich hap dong, thuc hien hap dong, sira diii chAm dirt hap dong, cac bien phap bao dam thuc hien hap dong. Dac biet, Bo luat DAn su quy dinh vd tirng loai hap dong dAn su thong dung nhu hap d6ng mua ban tai san, hap d6ng vay tai sail, hap dong van chuyen... Trim ca sa nhung quy dinh nay, co cac vAn ban phap luat rieng trong tirng llnh vuc kinh doanh cu the dieu chinh van de hap dong. LuAt Tliuang mai 2005 didu chinh quan lie hap d6ng phat sinh giua cac thuong nhAn hoac giua mot ben la thuang nhan trong hoat dong thuang mai. Vai tu cach la luat rieng, LuAt Thuang mai 2005 chi didu chinh hap dong trong hoat dong thuang mai va quy dinh vd mot so loai hap d6ng thuang mai thong dung nhu hap d6ng mua bail hang hoa, hap dong dich vu. Nhung noi dung khong duac Luat Thuang mai 2005 quy dinh thi ap dung Bo luAt DAn sir 2005:. Ngoai ra, doi vai hop dong mua ban hang hoa, cung ung djch vu, thi cac vAn dd ve bao dam thuc hien nghia vu dan su, giao ket hap dong, didu kien co hieu luc ciia hap dong, giai thich hap ddng se ap dung cac quy dinh cua Ik) luat DAn su. Cac vAn ban phap luat chuyen nganh (dac thu) nhu L.uat cac tci churc tin dung 1997 (sua dOi, bo sung nam 2004), Luat kinh doanh bao hidm 2000, L.uat xAy dung 2003, Luat dau th;1u 2005, Bo luat hang hai 2005, LuAt hang khong dAn dung 2006 quy dinh cac van dd rieng, dac thu ciia tirng loai hap dong tuang ung nhu hap dong tin dung, hap dong bao hidm, hap d6ng giao nhAn thAu xAy dung, hap ddng van ehuydn hanh khach, hang hoa bAng duang bo, duang bidn duang khong. 2 Ditiu 4 khoan 3 Luat ihuong mai 2005
In 11B g M 11M a H i a I S 1 mm Trucmg hcfp co su khac nhau trong quy dinh cua B luat dan su. Luat Thucmg mai vai luAl chuyen nganh thi ap dung quy dinh cua luAt chuydn nganh. Nhung noi dung lien quan den hap dong khong quy dinh trong van ban luat chuyen nganh hoac Luat Thuang mai thi ap dung quv dinh cua Bo luat dan sir. b2. Moi quail lie giua Bo luat Dan su, Luat Doanh nghiep vd cac luat rieng ve thanh lap vd quan ly hoat dong ciia doanh nghiep Bo luat Dan su quy dinh chung vd ca nhan, phap nhan va cac chu thd cua quan he phap luat. Luat Doanh nghiep 2005 quy dinh di
doanh nghiep, va (v) cac hanh vi tap trung kinh te khac. VI vAy, kiii doanh nghiep thuc hien cac hoat dong tren thi phai tuan tlieo cac quy dinh cua Luat canh tranh 2004. Trong trudng hop co su khac nhau giua Luat canh tranh 2004 va Luat doanh nghiep 2005 thi ap dung cac quy dinh cua Luat canh tranh 2004. Dd'i vdi phap luat vd hop dong, Luat canh tranh 2004 kidm soat cac thoa thuan han che canh tranh nhu thoa thuan an dinh gia, thoa thuan phan chia thi trudng, thoa thuAn thong thau dd mot ben thAng thAu... Nhu vAy, cac hop d6ng duoc ky giua cac chu the kinh doanh ma thuoc ve cac thoa thuAn han che canh tranh ndu trdn se ehiu su didu chinh cua LuAl canh tranh 2004. Trong trirdng hop co sir khac nhau giua Luat canh tranh 2004 va cac quy dinh cua phap luat ve hop dong thi ap dung cac quy dinh cua Luat canh tranh 2004. Trong mot so trudng hop phai phan dinh giua cac van ban deu la luAt rieng nhu khi xu ly mot so noi dung cua hop dong hop tac kinh doanh theo Luat dau tu nude ngoai tai Viet Nam 1996, duefe sua d6i bd sung nam 2000 va Luat dAu khi 1993, duoc sua ddi bo sung nain 2000 thi cAn co quyet djnli rieng cua co quan nha nude co tham quyen. 4. Nguon luat va cac vAn ban dieu chinh hoat dong kinh doanh a. Cac van ban phap luat Ngubn IuAt didu chinh cac hoat dong kinh doanh la cac vAn ban quy pham phap IuAt va cac hinh thuc khac chua dung cac quy pham didu chinh cac hoat dong kinh doanh. Vdi caeh hieu nhu vAy thi nguon luat didu chinh cac hoat dong kinh doanh bao gom mot lie thong nhieu van ban co ten goi va gia trj phap ly khac nhau. Qua trinh thuc hien phap IuAt doi vdi cac chu thd kinh doanh, co nhung diem can chu y trong vide xac dinh van ban phap IuAt dd ap dung. a l . Tinli (long bo giua Luat. Nghi dinh va Thong tu Cac van ban IuAt d nude ta bao gom Hien phap va cac dao IuAt do Quoc hoi ban hanh trong do Hien phap la luat co ban, co gia tri phap ly cao nhA't. Cac dao luat se co tdn goi la Luat hoac Bo IuAt tuy theo quy m6 didu chinh m6t hoac mot .>6' nhom quan lid xa hAi nhA't dinh. Cac van ban dudi luat la cac van ban do Uy ban Tliudng vu Quoc hoi, cac co quan nha nude khac ban hanh dd giai thich Hien phap, quy dinh chi tiet thi hanh hoac hudng dAn thuc hien cac dao luat cua Quoc hoi.
ir;ma ; w zm ; s t# m r ^ - » &?• * Trong cac van ban dudi luat, Phap lenh giur vai Ho quan trong. Phap 16nh quy dinh nhirng van dd duoc Quoc hoi giao, sau mot thdi gian thuc hien trinh Quoc hoi xem xet ban hanh thanh Luat. Mot so llnh vuc quan he xa hoi chua 6n dinh lioAc Quoc hoi chua co dieu kien ban hanh thanh L.uAt thi duoc Uy ban Thuang vu Quoc hoi ban hanh Phap lenh de dieu chinh. Phap lenh Du lich 1999 sau mot thdi gian thuc hien duoc b6 sung, hoan chinh de’ ban hanh thanh Luat du lich 2005, Phap lenh ve Luat su 2001 duac ban hanh thanh Luat Luat su 2006. Cac Phap lenh nay tren thuc te co vai tro va gia tri nhu van ban luat. Do nhieu ly do khac nhau, rat it cac dao luat cua nude ta dam bao du tinh cu the de1 co the ap dung duac ngay ma doi vai phan Idn cac dao luat cin phai co cac van ban dudi luat de- hudng din thi hanh. Cac van ban nay la Nghi dinh cua Chinh phu, Thong tu cua B6 truong, Thu trudng ca quan ngang Bo. ChAng han, ddi vdri Luat canh tranh 2004, de thuc hien cin nhung Nghi dinh cua Chinh phu quy dinh chi tiet thi hanh va Thong tu huang d in thuc hien cua Bo Cong thuang. De thuc hien mot dao luat, can co day du va phai can cut vao nhung quy dinh cua LuAt, cua Nghi dinh quy dinh chi tiet thi hanh va cac Thong tu hudfng d in thuc hien. M6i khi LuAt ducrc bej sung, sua dm thi nhat thiet phai bao dam tinh dong bo la phai co cac van ban tuang ung la Nghi dinh va Thong tu. Su rang buoc noi dung giua ba van ban nay khong phai la dieu nhung co quan ban hanh phap luat mong mudn nhung la thuc te' cua Viet Nam trong mot thdi gian nua a2. Quy dinh ve hinh thuc vd dieu kien co hieu luc ciia van bail phap luat Nhung quy dinh vc dieu kien doi vdi nganh nghe kinh doanh phai duac quy dinh trong cac van ban L.uAt, Phap lenh va Nghi dinh ma khong the quy dinh trong cac van ban khac. Nhung quy dinh phap IuAt ap dung cho cac hoat d6ng kinh doanh phai la nhung quy dinh con hieu luc thi hanh ve mat thdi gian, khong gian va ddi tuang. Phai chu y phan biet nhung quy dinh phap IuAt bi dinh chi thi hanh, he't hieu luc thi hanh khi da bi bai bo, thay the'. Thuc hien minh bach, cong khai phap luat, van ban phap luat cua cac ca quan nha nude d trung uong phai duac dang Cong bao nude Cong hoa xa hoi chu nghia Viet Nam, van ban phap IuAt cua Hoi d6ng nhAn dAn va Uy ban nhAn dAn phai duac yet thi tai tru sd cua ca quan ban hanh va nhung dia
;; n m m # m » * : in diem khac do Ildi dong nhan dan Uy ban nhan dan quyd't dinh. Nhung noi dung neu tren co the tham khao chuang 3, Giao trinh Phap luat t!ai cuang do Bo mon Phap luat kinh te, khoa Luat bien soan. Nha xuat ban Dai hoc Kinh te Quoc dan xuat ban nam 2006, (.lung cho mon hoc bat buoc thuoc ( ’huang trinh khung cua Bo Giao due va Dao tao ban hanh. b. Cong van Cong van khong duac Luat ban hanh van ban quy pham phap luat 1996, duac sua ddi, bd sung nam 2002 coi la van ban quy pham phap luat, nhung tren thuc te cac Bo. ca quan ngang Bo, Uy ban nhan dAn tinh, thanh pho true thuoc Trung uang da ban hanh nhieu van ban nay de dieu chinh cac hoat dong kinh doanh. Thdi quen su dung Cong van nhu mdt loai ngudn IuAt ngay cang ph
phai chd den ca quan nha nude co thAm quydn cua Viet Nam ban hanh van ban quy pham phap luat dd noi luat hoa. Viec ap dung true tiep didu udc quoc te cung co nghia la cac ca quan nha nuac, can bo co thAm quyen trong ca quan nha nudic, cac doanh nghiep va ngudi dan phai nam bat duac noi dung cua cac didu udc quoc te ma Viet Nam da ky ket hoac tham gia. Cac ca quan nha nude co trach nhiem cong khai thong tin, cac doanh nghiep co trach nhiem nAm bat va ap dung cac didu uac quoc te. c. Nguon luii tru, tim kiem van ban quy pham phap luat Ddi vdi cac ca nhan, td chirc kinh doanh, cai ma ho quan tarn la van ban quy pham phap luat duoc luu giu a dau va tiep can chung nhu the nao bdi vi chi co thd hieu duac hanh lang phap ly ddi vdi hoat dong kinh doanh thong qua viec tiep can va nghien curu van ban quy phap phap luat. Vdi sir bung n6 cua cong nghe thong tin, viec tiep can cac van ban quy pham phap luat ngay cang dd dang han. Cac van ban quy pham phap luat d nude ta hien nay co thd tim tha'y tu cac ngudn sau: Thu nhat, Cong bao do Van phdng Chinh phu phat hanh dang toan van cac van ban quy pham phap luat do cac ca quan nha nude d trung uang ban hanh. Cong bao la ngudn van ban chinh thirc, co gia tri nhu van ban gdc. Thu hai, mang Co sd du lieu Luat Viet Nam do Van phdng Qudc hoi xay dung bao goin ta't ca cac \'an ban do c a quan nha nude d trung uang ban hanh. Ngudi dung cd thd tim kiem cac van ban duac ban hanh lir nam 1945 den nay dudi dang van ban dien t u I lien tai, cd the tim kiem van ban quy pham tai trang www.Victlaw.gov.vn. T h i ba, cac trang wep cua Qudc hoi, Chinh phu, cac Bd, Uy ban nhan dan cac tinh, thanh pho true thuoc trung uang ddu cung cap cac van ban quy pham mien phi do cac co quan nay ban hanh va cac van ban cd lien quan. Thu tu, cac tap hap hoa van ban quy pham phap luat do cac Bo cac nha xuat ban An hanh theo mot chu dd nhA't dinh. Nhung cudn vAn ban nay se giup ngudi doc xac dinh m6t caeh dd dang han cac van ban quy pham phap luat didu chinh vd m6t van dd nao dd dang con hieu luc. Trudng hap cd bat ky sir mAu thuAn nao giua cac van ban tu cac ngudn neu tren thi phai lA'y cac vAn ban chinh thuc cua Nha nude nhu van ban gdc, Cong bao lam can cu thuc hien. Kd tu nam 2004, Toa an Nhan dan Toi cao cong bd Quyet dinh giam doc tham cua Hoi dong ThAm phan va tien tdi cOng bd cac ban an, quyet
;| g . dinh cua Toa an cap phtic tliain'1. Day la sir kien rnang y nghia lan vi viec cong bo cac ban an, quyet dinh cua Toil an se gop phan dam bao viec ap dung thong nhA't phap IuAt trong phain vi ca nuac, lam cho lie thong phap luat nude ta, cu the phap luat trong kinh doanh ngay cang dong bo, tninh bach va dd du d o a n \ Viec cong bo cac ban an, quyet dinh cua Toa an giup cac doanh nghidp biet duac cach thuc loa an ap dung phap luat trong thuc te, du doan duac ket qua giai quyet tranh chap. l u do. doanh nghiep co the leri ke hoach cho cac hoat ddng kinh doanh cua minh mot cacli hieu qua. 5. Moi quan he giura van ban phap luat vai dieu le, noi quy, quy che ciia doanh nghiep De thuc hien quan tri noi bo cung nlur tien hanh hoat dong kinh doanh, cac doanh nghiep phai xay dung Dieu le, noi quy. quy che cua minh. Nhirng Dieu le, noi quy, quy die nay co gia tri trong noi bo dan vj kinh doanh va cung co tac dung dieu chinh hanh vi cua ngudi gop vdn. ngudi quan ly va ngudi lao dong khi tien hanh cac hoat dong kinh doanh. Cac van ban noi bo nay la sir chi tiet hoa cac van ban phap luat trong nhung didu kien cu thd cua mdi doanh nghiep nen phai dira tren ca sa va phu hap vdi cac vAn ban phap luat. Dieu le cong ty la ban cam ket cua tat ca cac thanh vien vd thanh lap, td chuc quan ly va hoat dong cua cong ty. Ddi vdi cong ty cd phan, didu le cong ty ddng vai tro rA't quan trong vi quyen cua clui sd huu tach rdi vdi quydn quan ly, didu hanh doanh nghiep. Trong cac doanh nghiep hinh thanh bAng viec gop vdn, Didu le doanh nghiep thd hien nhung thoa thuAn cd y nghia c a sd cua nil ung ngudi gdp vdn vd viec thanh lAp, quan ly didu hanh va phAn chia 16 lai, chju trach nhiem. Vi vay, didu le cong ty duoc xem nhu ban "Hien phap" cua cong ty. Ddi vdi cong ty co phiin niem yet hoac ddi vdi cac cong ty bao hidm, ngAn hang thi Dieu le cong ty phai dua tren ca sd Didu le mAu do ca quan nha nude cd tham quydn ban hanh va ddng thdi phai duac ca quan nha nude cd thAm quydn phe chuAn. N oi quy lao dong cua doanh nghiep la van ban quy dinh ddi vdi ngudi lao dong trong doanh nghiep nhu thdi gid lam viec. thdi gid nghi ngoi, mdi * Hiffn nay co khoang han 110 nude trfn thd gidi c6ng bd ban an. quydt dinh cua Toa an. M di sd” nude chua cdng bd ban an. quyet dinh cua Toa an nhu Lao, Cam puchia. Eritrea. A n g o la... ' Xem , Toa an nhan d in tdi cao. Quyet dinli gidm doc tham ciia Hoi dong Tham plidn Tod an Nhan dan Tdi cao nam 2003-2004, quyen 1. Ha Ndi. 2004.
quan ho cong tac giua cac bo phAn trong doanh nghiep... Noi quy lao dong va 'lhoa udc lao dong tap thd la su bo sung cAn tliiet cho hop dong lao dong duoc ky giua nguai lao dong va ngudi su dung lao dong. Cac loai quy che noi bo doanh nghiep nhu quy che tuyen dung, quy che dao tao, quy che tra luang... duoc doanh nghiep ban hanh de chu An muc hoa cong tac tuyen dung, dao tao va tra luang trong doanh nghiep. Nhung ban quy che nay phai phu hop vai cac quy dinh cua phap luat ve tuydn dung, dao tao va tra luang cho ngudi lao dong nhu khong duac phan biet doi \u . muc luang doi vai nguai lao dong khong duac thAp han muc lucrng toi thicu ma phap luat quv dinh. Q uy che cung cap hang hod, dich vu doi vdi khach hang bao gom cac quy djnh lien quan den viec cung cap hang hoa, dich vu cua doanh nghiep. Cac hang hang khong, doanh nghiep vien thong, bao hidm, ngAn hang ddu xAy dung quy che ddi vdi khach hang. Khi khach hang tham gia quan he hap ddng vdi nhung doanh nghiep nay tuc la ho phai chap nhAn tuan thu cac quy djnh cua ban quy che ddi vdi khach hang cua doanh nghidp. Vi du, neu khach hang mua ve may bay cua hang hang khdng gia re thi ho khong duac ddi ve, khong duac hoan chuyen... vi quy che cua nhung hang nay quy djnh nhu vay. Trong trudng hap nay, khach hang khdng the ddi quyen lai nhu la ddi vdi cac hang hang khdng truydn thong. Vi y nghia dd, phap luat yeu cAu nhung ban quy d id nav phai duac dang ky hoac phai duac cac ca quan nha nude cd thAm quydn phd chuAn va khi duac chA'p nhan cua ca quan nha nude thi no duac coi la mot pluin cua ban hap ddng giua doanh nghiep va khach hang. Trudc khi giao ket hap ddng. khach hang phai biet nhung quy d ie nay. Didu le, ndi quy. quy che cua doanh nghiep phai tuAn thu cac quy djnh cua phap IuAt tuang ung. Tuy nhien, so vdi phap IuAt, nhirng ban Didu Id, noi quy. quy che nay quy djnh cac vA'n dd cd tinh rong Idn, cu thd han va the hien duac nhung net dac thu cua tirng loai hinh doanh nghidp hay cua tirng doanh nghiep. Vi vAy, cac van ban noi bd cua doanh nghiep la sir bcS sung can thiet cho cac quy djnh cua phap luat vdn khdng thd quy djnh mot each cu the, chi tiet. Didu le cong ty niem yet, cong ly bao hidm, ngAn hang thuang mai hoac quy che ddi vdi khach hang ciia nhung cong ty chuyen cung cap cac loai hang hoa, djch vu dac thu thi phai duac ca quan nha nude cd thAm quydn phe chuAn khi xAy dung mdi cung nhu khi cd bd sung, sua ddi.
U J H w # m * | ? II. DAO DUG KINH DOANH VA TRACH N H I$M XA HOI CUA DOANH N G H 1$P Trong xa hoi, hanh vi cua con ngudi noi chung, hanh vi kinh doanh noi rieng chiu su didu chinh khong chi cua phap luat ma con chiu sir tac dong manh me cua cac quy tic dao due. 1. Dao dure kinh doanh a. K hai nierti dao due kinh doanh Dao dure noi chung duoc hidu la cac chuan muc cua con ngudi vd cac gia tri chan, thien, my. Trong cuoc song hang ngay, dao due dong mot vai tro rat quan trong va tac dong den tat ca cac quyet dinh cua con nguai. Dao dure kinh doanh duac hieu la cac chuan muc dao dure cua cac chu thd kinh doanh khi tien hanh hoat ddng kinh doanh. Adam Smith, nha kinh te hoc nguai Anh, trong tac pham "Weaths o f N ations" cho rang cac ca nhan hanh dong vi lai ich minh se dem lai sir thinh vuang chung cho xa hoi va do do cho tat ca moi nguai. V] vay, vide tim kidin loi nhuan cao nhat tuc la dam bao yeu cau vd dao due. Milton Friedman, nha kinh td hoc tirng doat giai thuang Nobel cung cho rang, cong viec kinh doanh chi co mot trach nhiem duy nhat la su dung cac nguon lire cua doanh nghiep mot each tot nhat cho cac hoat dong nham gia tang lai nhuan. Ngay nay, rat it nguai cho rang tim kiem lai nhuan la phi dao due nhung ngay cang co nhieu quan didm cho rang viec tim kiem lai nhuan cao nhat cho doanh nghiep cd thd gay thiet hai den lai ich chung cua xa hoi, co thd la cho ngudi lao dong, ngudi tieu dung hay cong ddng xa hoi noi chung. Vi vay, khi tien hanh hoat dong kinh doanh, dao due kinh doanh la didu ma doanh nghiep phai tinh ddn bdn canh muc tieu tim kiem lai nhuan cao nhat. .So vdi cac llnh vuc hoat ddng khac, vide tuan theo cac chuan muc dao due kinh doanh phurc tap lion vi nhung didm dac thu cua hoat dong nay. Thu nhat, trong nhidu trudng hap vide bao dam tuan thu cac quy tic dao due lam tang chi phi dan den giain lai nhuan va day la mot sir lira chon kho khan ddi vdi ngudi kinh doanh. T hu hai, thuc hien quy tic dao due ddi hoi su ddng tarn, tir nguyen cua ca tap thd nhirng ngudi quan Iv doanh nghidp, trong khi dd mot ngudi quan ly didu hanh cu thd hidm khi co toan quydn ra quyet dinh. Hoi d6ng quan tri cong ty cd phan lam viec theo che do tap thd va quydt dinh theo da sd con giam doc cong ty phai ra cac quydt dinh tren co sd Nghi quyet ciia Hoi ddng quail tri. Thit ba, vide ra cac quyet dinh trong kinh doanh phai dam bao su can bing giua cac muc tieu. Vdi cac nha kinh doanh iI B ■ E H H H I I I H iH 11 H i
do la lai nhuan cho cac cd dong hay thanh vien cong ty trong khi van phai dam bao cac chuAn muc dao dure. b. Quy tac dao due DC* khAng dinh uy tin cua doanh nghiep tren thuang trudng va bao ve ngudi tieu dung, nhieu doanh nghiep, hiep hoi nganh nghe da xay dung Quy tic dao due ap dung trong noi bo doanh nghiep, hiep hoi nganh nghe hoac khi cung cap dich vu cho khach hang. Quy tac dao dure thudng de ra nhirng chu An muc cao han so vai veu cau cua phap luat. Nhung doanh nghiep, hiep hoi nghd nghiep chuyen cung cap dich vu nhu luat sir, kiem toan vien. kien true s u ... la nhung doanh nghiep, hiep hoi nghe nghiep ban hanh Quy tac dao due nhieu nhat. Nhung chuan muc dao dure ma Quy tAe dao due thuang dua ra la: Thu nhat, bao mat thong tin. Bf mat kinh doanh la mot tai san cua doanh nghiep. Khi mot doanh nghiep cung cap mot dich vu hay ky hap dong vdi mot doanh nghiep khac thudng duac khach hang cung cap nhung thong tin nhat dinh ma khach hang khong muon nhung thong tin nay lo ra ngoai. Vi vay, khi tiep nhan cac thong tin thuoc bi mat kinh doanh cua khach hang thi doanh nghiep, trudc het la nhAn vie cua ho phai tuyet doi giu bi mat thong tin cua khach hang, khong duac, du co y hay vd y de thong tin do lo ra ngoai. Thif hai, tranh xung dot lai fell. Mot doanh nghiep co the tiep nhan cung luc nhieu khach hang va quyen lai cua ho co the xung dot vdi nhau. Mot cong ty thuang hieu cd the' cd hai khach hang cung muon khuech trucmg thuang hieu ve cung mot san phAm tren thi trudng. Phap IuAt cd the khdng cam doanh nghiep cung cap dich vu phat trien thuang hieu cho hai khach hang cung mot thdi diem nhung Quy tAc dao dure cua doanh nghiep cd the quy dinh de tranh xung dot lai ich giua cac khach hang. Thvr ba, nang luc chuyen mon. 'rheo chuan muc nay. ngudi kinh doanh phai tu chdi giao ket hap ddng neu nhu nhan thay rAng mlnh khdng du nAng luc chuyen mon hay kinh nghiem de thuc hien cong viec duac giao. Thuc te d nude ta cho thay, rat nhieu doanh nghiep vAn ky nhung hap ddng ma ho la ngudi biet rd la khdng the thuc hien duac de thue lai doanh nghiep khac hoac thuc hien cham, kem chA't luang'1 c. M oi quan he giua phap luat va dao dire kinh doanh Phap luat dieu chinh hoat dc)ng kinh doanh luon phan anh, true tiep hoac 6 Nhi^u doanh nghiep bo thau thap de thang th iu nhirng sau d6 thay ddi thiet ke', nhi^u cdng ty tu v in da nhan nhung hop dong sau do ban tltiu kiem loi.
f..— . .............................I m I gian tiep, nhung gia tri dao due ma ngudi kinh doanh cin phai hanh ddng khi quan he vdi nguai khac. Phap luat dieu chinh hoat dong kinh doanh buoc ngudi kinh doanh phai trung thuc va hap tie khi giao ket hctp dong, nguai quan lv cong ty phai thuc hien cac quyen va nhiem vu duac giao mot cich trung thuc, m in c in vi lai fell cua cong ty va co dong cua cong ty. Phap luat cung yeu ciu ngudi su dung lao dong phai doi xu cong bing va khong phan biet giua nhung nguai lao dong trong doanh nghiep. f )av cung la nhung y£u c iu cua dao due kinh doanh doi vai chu the hap dong, nguai quan ly doanh nghiep hay nguai su dung lao dong. Phap luat phan inh va the che h o i cac chuin muc dao due nhung phap luat khong the the che hoi tat ca c ic ehuin muc dao due thanh phip luat. Do do, tuan thu day du ph ip luat khdng co nghia la da tuin thu diy du cic chuan muc dao due. Vi du. mot cong ty A xuat khiu mot 16 hang thuy san sang chau Au b; tri ve vi vum q u i ham luang khing sinh cho phep theo lieu chuin cua EU, sau do da xuat 16 hang do sang mot nuac dang phit trien B co tieu chuin ve sinh an toan thuc pham thip han duac xem la hap phip nhung co the coi la trii dao due. Mot do chai tre ein bi cho la nguy hidm doi vai tre em su dung no non hi cam luu thong a nuac A nhung lai duac xuat sang nuac B noi phip luat bao ve nguai tieu dung kem chat che han. Hanh vi nay ro rang la trii dao due nhung vin hap phip vi phip luat nude B khong cam san phim do luu thong. Mot trong c ic diem khic nhau ca b in giura dao due va phip luat la vi pham phip luit thudng phai ginh chiu nhung hau qua phip ly nhat dinh nhu bi phat tien, bi tudc quydn kinh doanh, tham chi hi xu ly hinh su trong khi vi pham quy tic dao due thi bi du luAn xa hoi len in. Du luan xa hoi, cong luAn cung tao ra i p luc to ldm ma cic chu the kinh doanh cung phai tinh den trong hoat dong cua minh. O mot so nude, cac liiep hoi ngudi tieu dung hoac cic td chuc bao tra xa hoi cd the keu goi ngudi tieu dung liy chay san phim cua mot cong ty neu cong ty nay vi pham cac chuin muc xa hoi nhu lam 6 nhiem moi trudng, su dung lao ddng tre em. Doi vdi c ic doanh nghiep, tuan theo nghia vu dao due la mot ye'u to tao nen uy tin lau dai cua doanh nghiep tren thuang trudng, b io d im cho doanh nghiep ton tai va phit trien on dinh. 2. Trach nhiem xa hoi cua doanh nghiep Doanh nghiep la mot chu the kinh doanh, dong thdi cung la mot chu the xa hoi, la dia ban didn ra nhidu quan he xa hoi, co the coi nhu mot xa hdi thu nho. Vi vay, v in de trich nhiem xa hoi cua doanh nghiep can phai duac xem xet de su ton tai cua doanh nghiep dem lai lai feh cho c ic thanh vien
cua no va xa hoi noi chung. PhAn Ion trach nhidm xa hdi cua doanh nghidp la nghia vu kinh te, nghia vu tuan theo phap IuAt duoc quy dinh thanh nghia vu phap ly trong cac van ban phap luat, trong van ban ndi bo doanh nghiep. Mot phAn trach nhiem xa hdi cua doanh nghiep lai duoc quy dinh thanh nghia vu dao ly trong Quy tAc dao due nghd nghiep, trong viec doanh nghiep tu nguyen thuc hien cac hoat dong xa hoi, tu thien. Co the mo ta qua thap nghia vu cua doanh nghiep. Trach nhiem xa hoi cua doanh nghiep bao g6m trach nhidm doi vdi cac thanh vidn doanh nghiep (chu so htfu doanh nghiep), trach nhiem doi vdi ngudi lao dong, trach nhiem doi vdi ngudi tieu dung va trach nhiem doi vdi xa hoi noi chung. a. Trach nhiem doi v&i thanh vien cua doanh nghiep Vi doanh nghidp thudc sd huu cua cac thanh vidn ndn trong vide didu hanh hoat dong cua doanh nghidp, nhung ngudi quan ly, dieu hanh phai hanh dong vi loi ich cua cac thanh vidn la chu sd huu hoac ngudi gop vdn tao thanh doanh nghidp. Noi rong hon, ngudi quan lv, didu hanh doanh nghiep cd trach nhiem su dung hop ly nhA't cac nguon luc kinh te de tao ra nhieu nhat nhung gia tri kinh te, ddng thdi cung lam tot nhung chirc nang xa hoi cua mot doanh nghiep. Ndi dung loai trach nhiem nay duoc thd hien thanh nghia vu phap ly ciia nhung ngudi quan ly doanh nghidp. Thap nghia vu cua doanh nghidp: nhin vAn (Dong g6p ngudn luc cho xa hOi) Nghia vu dao due (Tuan theo cai duoc cho la dung,cftng bang) Nghia vu phap iy khac (TuAn thu cac quy dinh cua phap luat) Nghia vu kinh td' (Tao ra loi nhuAn)
b. Trach nhiem doi vdi ngudi lao ddng Doi vai nguai sir dung lao dong, van do quan tarn ntuil la kiem soat duac luc luang lao dong, xay dung doi ngu nhan vien co trinh do, lanh nghe va trung thanh. Nguoc lai ddi vdi ngudi lao ddng. ho mong muon duac tra luang tuang xung vdi nhung gi ho ddng gop, duac lam viec trong mot mdi trudng an toan, duac thang tien va duac ddi xir hinh dang vdi nhung ngudi lao ddng khac. Theo quy dinh ciia phap luat, ngudi sir dung lao ddng cd nghia vu tao mot mdi trudng lao ddng an toan. tra luang khdng thap han muc luang toi thidu va ddng bao hie’m xa hoi cho ngudi lao ddng va thuc hien nhung quy dinh cua phap luat lao dong. Ngay nay, ngudi sir dung lao ddng khdng duac phan biet ddi xir giua nhirng ngudi lao ddng bdi cac yeu td gidi tinh, dan toe, ton giao hay tudi tac. Doanh nghiep cd trach nhiem gop phfln cung vdi Nha nude tao ra viec lam dd thuc hien quyen lam viec cho moi ngudi lao dong. c. Trach nhiem doi v