Giáo trình Tin học đại cương - Đỗ Thị Mơ (chủ biên)

Chia sẻ: Lê Mạnh Hùng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:190

Thêm vào BST

Báo xấu

367
lượt xem 94
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Tin học đại cương cung cấp cho sinh viên những kiến thức cơ bản về Tin học, kiến thức lập trình trong ngôn ngữ Pascal và một số phần mềm ứng dụng rộng rãi hiện nay, từ đó giúp sinh viên nâng cao hiểu biết tin học và vận dụng kiến thức tin học vào các môn học chuyên ngành, cũng như vận dụng tin học vào các công việc của mình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Tin học đại cương - Đỗ Thị Mơ (chủ biên)

TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P I B MÔN CÔNG NGH PH N M M ************************* C¸c T¸c gi¶: §ç ThÞ m¬ (Chñ biªn) TS. D−¬ng Xu©n Th nh, Ths. NguyÔn ThÞ Thuû, Ths. Ng« TuÊn Anh GIÁO TRÌNH TIN H C ð I CƯƠNG DÙNG CHO KH I A Hà N i - 2006
M CL C Ph n I: ð i cương v Tin h c .................................................................................... 3 Chương I: Gi i thi u chung ...................................................................................... 3 1. Thông tin và tin h c ............................................................................................ 3 1.1 Khái ni m thông tin........................................................................................... 3 1.2 Khái ni m tin h c .............................................................................................. 3 2. H ñ m trong máy vi tính ................................................................................... 3 2.1 H 10 ................................................................................................................ 3 2.2 H 2 .................................................................................................................. 4 2.3 H 16 ................................................................................................................ 4 2.4 Bi u di n s trong máy tính và các ñơn v thông tin........................................... 5 2.5 Chuy n ñ i gi a các h ñ m .............................................................................. 6 2.6 Các phép toán trong h 2 ................................................................................... 8 3. T p và thư m c ................................................................................................. 10 3.1 T p .................................................................................................................. 10 3.2 Thư m c .......................................................................................................... 10 4. Mã hoá .............................................................................................................. 11 4.1 Khái ni m mã hoá ........................................................................................... 11 4.2 Mã ASCII........................................................................................................ 12 5. ð i s logic ...................................................................................................... 12 5.1 Khái ni m m nh ñ Logic, bi n Logic, hàm Logic........................................... 12 5.2 Các toán t Logic cơ b n ................................................................................. 13 Bài t p -Câu h i ôn t p ........................................................................................... 15 Chương II: C u trúc máy vi tính ............................................................................ 16 1. Ch c năng và sơ ñ c u trúc c a máy vi tính ...................................................... 16 1.1 Ch c năng c a máy vi tính .............................................................................. 16 1.2 Sơ ñ c u trúc máy vi tính ............................................................................... 16 2. Các b ph n cơ b n c a máy vi tính .................................................................. 17 2.1 B x lý trung tâm........................................................................................... 17 2.2 B nh ............................................................................................................ 18 2.3 Thi t b ngo i vi .............................................................................................. 18 3. T ch c m t phòng máy tính và cách b o qu n .................................................. 21 3.1 T ch c m t phòng máy .................................................................................. 21 3.2 B o qu n ñĩa t , màn hình, bàn phím............................................................... 21 Bài t p - Câu h i ôn t p ......................................................................................... 22 2 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 2
Chương III: H ñi u hành ...................................................................................... 23 1. Khái ni m h ñi u hành ..................................................................................... 23 1.1 Khái ni m h ñi u hành ................................................................................... 23 1.2 Phân lo i h ñi u hành..................................................................................... 23 1.3 M t s h ñi u hành thông d ng ...................................................................... 23 2. H ñi u hành Microsoft windows 98/2000........................................................ 25 2.1 Kh i ñ ng máy và các thành ph n cơ b n ........................................................ 25 2.2 T o, thay ñ i các bi u tư ng ho c m c ch n cho m t n i dung ....................... 28 2.3 S d ng h p tho i CONTROL PANEL ........................................................... 29 2.4 S d ng chương trình Windows Explorer ........................................................ 35 Bài t p - Câu h i ôn t p ......................................................................................... 39 Chương IV: H so n th o văn b n Microsoft Word ............................................... 40 1. Gi i thi u chương trình MS-Word ..................................................................... 40 1.1 Gi i thi u chung.............................................................................................. 40 1.2 Cách s d ng chu t ......................................................................................... 40 1.3 Kh i ñ ng và ra kh i Word ............................................................................. 41 1.4 Mô t các thành ph n trong màn hình Word .................................................... 42 2. Các phím gõ t t (Shortcut-Key) .......................................................................... 47 2.1 Các phím gõ t t b t ñ u b ng phím ALT ......................................................... 47 2.2 Các phím gõ t t b t ñ u b ng phím CTRL ....................................................... 47 2.3 Các phím gõ t t b t ñ u b ng phím SHIFT ...................................................... 47 3. Các thao tác ñ nh d ng ....................................................................................... 48 3.1 Phương pháp ti ng Vi t ................................................................................... 48 3.2 ð nh d ng kí t ................................................................................................ 49 3.3 ð nh d ng ño n văn b n .................................................................................. 51 3.4 ð nh d ng trang gi y ....................................................................................... 51 4. K b ng bi u ...................................................................................................... 47 4.1 Chèn b ng bi u và văn b n .............................................................................. 52 4.2 M t s thao tác s a ch a b ng bi u ................................................................. 54 4.3 ðánh s th t trong m t c t ........................................................................... 55 4.4 T o b ng băng bút chì ..................................................................................... 56 5. Các thao tác thư ng g p ..................................................................................... 56 5.1 Vi t ch cái ñ u tiên......................................................................................... 56 5. 2 Chia trang ho c ño n văn b n thành nhi u c t ................................................. 56 5. 3 Thu t ng vi t t t ........................................................................................... 57 5. 4 T o ño n văn b n m u ..................................................................................... 58 5. 5 Vi t s mũ và ch s ........................................................................................ 59 3 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 3
5. 6 Chèn vào văn b n m t kí t ñ c bi t ................................................................ 59 6. T ñ ng hoá quá trình so n th o ......................................................................... 59 6.1 T o dòng TAB. ................................................................................................ 59 6.2. T o các Style................................................................................................... 60 6.3 T o Macro........................................................................................................ 62 7. ð ho ............................................................................................................... 65 7.1 Các thao tác v cơ b n ...................................................................................... 65 7.2 Ch ngh thu t ................................................................................................. 68 8. Tr n tài li u t o thành văn b n m i .................................................................... 71 8.1 T o m u gi y m i............................................................................................. 71 8.2 T o danh sách .................................................................................................. 71 9. Các thao tác h tr .............................................................................................. 72 9.1 Khôi ph c các thanh công c ............................................................................ 72 9.2 Hi n ho c d u các thanh công c ...................................................................... 73 9.3 Thêm b t ch c năng trên thanh công c ............................................................ 74 9.4 B o m t văn b n ............................................................................................... 75 Bài t p - Câu h i ôn t p ......................................................................................... 78 Chương V: Internet và cách s d ng Internet ........................................................ 83 1. Gi i thi u chung................................................................................................. 83 1.1 M ng máy tính ................................................................................................ 83 1.2 Nhà cung c p d ch v Internet ......................................................................... 84 1.3 K t n i Internet ................................................................................................ 85 2. S d ng trình duy t Internet Explorer (IE).......................................................... 86 2.1 Kh i ñ ng Internet Explorer ............................................................................. 86 2.2 Ra kh i Internet Explorer ................................................................................. 86 2.3 Tìm ki m thông tin ........................................................................................... 86 2 4 Cách lưu tr các ñ a ch và cách t ch c l i các ñ a ch . .................................... 87 2.5 M t s tuỳ ch n Internet Explorer .................................................................... 87 2.6 Lưu trang Web vào máy tính ............................................................................ 88 2.7 Lưu nh............................................................................................................ 88 2.8 In trang Web .................................................................................................... 88 3. Thư ñi n t (E-mail)........................................................................................... 89 3.1 Gi i thi u Email ............................................................................................... 89 3.2 Các mô hình ho t ñ ng c a d ch v Email ........................................................ 90 3.3 T o hòm thư mi n phí v i Yahoo ..................................................................... 90 3.4 G i và nh n thư v i Yahoo............................................................................... 90 3.5 G i nh n thư b ng Outlook Express ................................................................. 92 4 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 4
3.6 Download và m t s ñ a ch Internet................................................................. 94 Bài t p - Câu h i ôn t p ......................................................................................... 95 Chương VI: Gi i thu t ............................................................................................. 96 1. Khái ni m gi i thu t ........................................................................................... 96 2. Các yêu c u v i gi i thu t................................................................................... 97 3. Các cách di n t gi i thu t .................................................................................. 97 4. Thi t k gi i thu t............................................................................................... 99 5. Gi i thu t s p x p ..............................................................................................100 6. Gi i thu t tìm ki m............................................................................................101 7.Gi i thu t ñ quy ...............................................................................................102 Bài t p chương VI. ...............................................................................................105 Ph n II: Ngôn ng l p trình Turbo Pascal .............................................................106 Chương I: C u trúc c a chương trình Pascal.........................................................106 1. Gi i thi u v ngôn ng l p trình ........................................................................106 2. Yêu c u ph n m m và cách kh i ñ ng...............................................................107 3. Nh ng quy ñ nh v cách vi t bi u th c và chương trình ....................................108 4. C u trúc chung c a m t chương trình Pascal .....................................................109 Câu h i ôn t p chương I .......................................................................................109 Chương II: Các ki u d li u cơ s và cách khai báo ........................................111 1. Khái ni m d li u, ki u d li u ..........................................................................111 2. Các ki u d li u ñơn gi n ..................................................................................111 3. Cách khai báo....................................................................................................115 4. Bi u th c và câu l nh ........................................................................................117 Bài t p chương II ..................................................................................................117 Chương III:.Các th t c vào ra d li u và các c u trúc ñi u khi n .......................118 1. Phép gán ...........................................................................................................118 2. Các th t c Vào-Ra d li u................................................................................118 3. Các câu lênh ñi u ki n.......................................................................................123 4. Các l nh l p ......................................................................................................126 Bài t p chương III .................................................................................................134 Chương IV: Ki u d li u có c u trúc: ki u m ng, ki u xâu kí t , ki u t p h p 135 1. Ki u m ng.........................................................................................................135 2. Ki u xâu kí t ....................................................................................................142 5 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 5
3. Ki u t p.............................................................................................................146 Bài t p chương IV. ..............................................................................................150 Chương V: Chương trình con: Hàm và th t c ................................................151 1. C u trúc c a hàm và th t c...............................................................................151 2. Bi n toàn c c, bi n c c b và truy n d li u ......................................................154 3. Tính ñ quy c a chương trình con .....................................................................154 4. M t s chương trình con c a Turbo Pascal ........................................................156 Bài t p chương V. ..................................................................................................... Chương VI: Ki u d li u có c u trúc: Ki u b n ghi và ki u t p. .....................157 1. Ki u b n ghi .....................................................................................................157 2. Ki u t p.............................................................................................................159 Bài t p chương VI. ...............................................................................................171 Chương VII:.ð h a và âm thanh ......................................................................172 1. ð h a ..............................................................................................................172 2. Âm thanh ..........................................................................................................182 Bài t p chương VII. ..............................................................................................185 Tài li u tham kh o. ............................................................................................186 6 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 6
M ðU Tin h c là m t ngành khoa h c ñư c d y trong t t c các trư ng ñ i h c, tuy nhiên n i dung d y có khác nhau. Tuỳ theo yêu c u c a t ng ngành mà ch ñ nh s ti t, ngành nông nghi p ñư c chia ra làm hai kh i, kh i A và kh i B, thư ng d y 60 ti t cho kh i A và 45 ti t cho kh i B. Giáo trình Tin h c ñ i cương này ñư c vi t cho sinh viên ð i h c Nông nghi p thu c các chuyên ngành kh i A. N i dung vi t theo ñ cương môn h c trong khung chương trình ñào t o k sư Nông nghi p c a B Giáo d c và ðào t o năm 2004. Giáo trình này cung c p cho sinh viên nh ng ki n th c cơ b n v Tin h c, ki n th c l p trình trong ngôn ng Pascal và m t s ph n m m ñư c ng d ng r ng rãi nh t hi n nay, t ñó giúp sinh viên nâng cao hi u bi t v tin h c và v n d ng ki n th c Tin h c vào các môn h c chuyên ngành, cũng như v n d ng Tin h c vào các công vi c c a mình. Giáo trình này vi t cho ngư i h c, do ñó khi d y các giáo viên c n tham kh o thêm sách vi t v c u trúc máy tính, h ñi u hành, h so n th o văn b n Mirosoft Word, m ng máy tính, Internet, c u trúc d li u và thu t gi i, l p trình trong Turbo Passcal. ð n m v ng ki n th c trình bày trong sách không có cách nào t t hơn là xem k các thí d , làm ñ các bài t p, tr l i các câu h i ôn t p và tăng cư ng th c hành trên máy tính, ngoài ra còn ph i có trình ñ ti ng Anh t i thi u là trình ñ B. N i dung c a giáo trình chia 2 ph n; Ph n I bao g m 6 chương nêu lên nh ng ki n th c ñ i cương v Tin h c. Ph n 2 g m 7 chương nêu lên cách l p trình trong Turbo Pascal. Sau m i chương có ph n bài t p ho c câu h i ôn t p. Các bài t p ñã ñư c ch n l c m c ñ trung bình ñ sinh viên qua ñó hi u thêm bài gi ng và thu ho ch thêm m t s n i dung m r ng g n v i th c t . Chương I - Ph n 1 trình bày các khái ni m chung trong Tin h c. Chương này gi i thi u các khái ni m cơ b n c n thi t nh t trong Tin h c như: Thông tin và Tin h c, h ñ m s d ng trong máy tính, mã hoá, ñ i s Logic, t p và thư m c. Các khái ni n ñư c trình bày m t cách cơ b n và ng n g n nh t. Ch nêu nh ng ph n c n thi t trong Tin h c ñ phù h p v i th i lư ng c a môn h c. Cu i chương là các bài t p và câu h i ôn t p ñ c ng c ki n th c. Chương II - Ph n 1 trình bày c u trúc c a máy vi tính. Chương này gi i thi u các thành ph n cơ b n c a máy vi tính ñó là: B x lý trung tâm, b nh và các thi t b ngo i vi. Ngoài ra còn gi i thi u cách t ch c và b o qu n m t phòng máy tính. Chương này ch gi i thi u các kh i chính c a máy vi tính bao g m c u trúc và ch c năng, tránh ñi vào c u t o chi ti t làm cho sinh viên khó hi u vì sinh viên không thu c chuyên ngành Tin h c nên thi u các ki n th c v k thu t ñi n t và k thu t s . Chương III - Ph n 1 gi i thi u h ñi u hành. Trư c tiên là khái ni m h ñi u hành, phân lo i h ñi u hành, trình bày khái quát các h ñi u hành thông d ng hi n nay. Ph n chính c a chương này trình bày c th v h ñi u hành WINDOWS 98/2000 trong ñó có chương trình WINDOWS EXPLORER. Trong chương này nên chú tr ng ph n th c hành. 7 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 7
Chương IV - Ph n 1 trình bày v h so n th o văn b n Microsoft Word 2000. Trong ñó quan tr ng nh t là các l nh v so n th o văn b n, trình bày văn b n, k b ng bi u, các l nh trên t p, các l nh v . Chú tr ng th c hành nhi u trên máy ñ c ng c các ki n th c và tăng cư ng các k năng so n th o. Chương V - Ph n 1 trình bày v Internet. Chương này cung c p cho ngư i h c ki n th c v Internet, cách s d ng Internet, cách s d ng thư ñi n t và các d ch v khác trên Internet. Chương VI - Ph n 1 trình bày v gi i thu t. Chương này cung c p cho ngư i h c ki n th c v gi i thu t, các gi i thu t cơ b n v s p x p và tìm ki m. Chương I - Ph n 2 trình bày c u trúc c a chương trình trong Turbo Pascal. Chương này nêu lên c u trúc c a chương trình và các bư c cơ b n khi l p trình. Chương II - Ph n 2 trình bày các ki u d li u cơ s . Chương này cung c p các ki n th c v các ki u d li u và ñi sâu vào các ki u d li u ñơn gi n. Chương III - Ph n 2 nêu ra nh ng ki n th c t ch c các th t c vào, ra d li u và các c u trúc ñi u khi n trong Pascal. Chương IV - Ph n 2 trình bày các ki u d li u có c u trúc, bao g m ki u m ng, ki u xâu kí t , ki u t p h p. Chương V - Ph n 2 nêu ra cách t ch c chương trình con là hàm và th t c, cách s d ng bi n toàn c c và bi n c c b , v n ñ truy n d li u trong và tính ñ quy trong chương trình con. Chương VI - Ph n 2 trình bày các ki u d li u có c u trúc bao g m ki u b n ghi và ki u t p. Chương VII - Ph n 2 trình bày các ki n th c v ñ h a và âm thanh trong Pascal. Khi biên so n chúng tôi ñã c g ng ñưa ra m t b c c c a cu n sách sao cho bám sát ñư c ñ cương chi ti t c a môn h c, v i hy v ng r ng giáo trình này s r t b ích và c n thi t ñ i v i các sinh viên ñ i h c Nông nghi p và các ngành khác. Giáo trình này ñư c vi t b i các th y cô trong khoa Công ngh thông tin. Th y Dương Xuân Thành vi t chương IV ph n 1 và chương VII ph n 2. Cô Nguy n Th Th y vi t chương I, chương II và chương III ph n 2. Th y Nguy n Tu n Anh vi t chương VI ph n 1. Cô ð Th Mơ vi t chương I, chương II, chương III, chương V ph n 1 và chương IV, chương V, chương VI ph n 2. Trong quá trình biên so n sách chúng tôi ñã nh n ñư c nhi u ý ki n ñóng góp quý báu c a các giáo viên trong b môn Công ngh ph n m m và b môn khoa h c máy tính - Khoa công ngh thông tin trư ng ñ i h c Nông nghi p I Hà n i. Chúng tôi xin chân thành c m ơn. Tuy ñã h t s c c g ng nhưng chúng tôi nghĩ r ng cu n sách này còn nhi u thi u sót, r t mong s góp ý c a b n ñ c. Xin chân thành c m ơn. Hà n i, ngày 20 tháng 2 năm 2006 Các tác gi 8 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 8
PH N I: ð I CƯƠNG V TIN H C CHƯƠNG I: GI I THI U CHUNG ð tìm hi u sâu hơn v các ph n trong giáo trình này trư c tiên ph i có nh ng ki n th c cơ b n ban ñ u. Chương này cung c p nh ng khái ni m, nh ng ki n th c cơ b n nh t trong Tin h c. N i dung chính c a chương này bao g m các ph n: Khái ni m Thông tin và Tin h c, h ñ m ñư c s d ng trong máy tính, mã hoá, ñ i s logic, t p và thư m c. 1 – Thông tin và Tin h c 1.1 - Khái ni m Thông tin * Thông tin là t p h p các d u hi u, các ñ c ñi m, các tính ch t cho ta hi u bi t v m t ñ i tư ng. * Thông tin có th ñư c bi u di n dư i nhi u d ng phong phú như bi u tư ng, kí t , hình nh, âm thanh v.v... . Thi d bi n ñăng kí xe ô tô, xe máy bao g m các kí t d ng ch và s , cho ta bi t các thông tin v xe như xe ñó thu c t nh nào, xe công hay xe tư, .... Trên các bưu ki n có hình cái c c và hình cái ô ñ báo cho bi t trong thùng có v t d v và ph i che ñ không b th m nư c. * Nói t i thông tin ph i ñ c p t i quá trình x lý thông tin. Ngày nay do xã h i phát tri n nên lư ng thông tin c n x lý r t l n, ñ ph c t p c a quá trình x lý r t cao, do v y x lý thông tin b ng th công, cơ gi i không th ñáp ng ñư c yêu c u t ñ ng hoá quá trình x lý thông tin. Tin h c ra ñ i ñ ñáp ng yêu c u ñó 1.2 – Khái ni m Tin h c T "Tin h c" (Informatique) ñư c ngư i Pháp tên là Phillipe Dreyfus dùng ñ u tiên vào năm 1962 ñ ñ nh nghĩa cho m t môn khoa h c m i m trong lĩnh v c x lí thông tin. Sau ñó vào năm 1966 vi n hàn lâm khoa h c Pháp ñã ñưa ra ñ nh nghĩa sau: "Tin h c là môn khoa h c v x lí h p lí các thông tin, ñ c bi t b ng các thi t b t ñ ng, các thông tin ñó ch a ñ ng ki n th c c a loài ngư i trong các lĩnh v c kĩ thu t, kinh t và xã h i " V y ta có th coi môn h c Tin h c là m t môn h c nghiên c u vi c t ñ ng hoá quá trình x lý thông tin. ð nh nghĩa trên cho phép ta phân Tin h c thành hai lĩnh v c sau: - Ph n m m (Soft Ware): Xây d ng các thu t toán, các chương trình máy tính ñ x lý thông tin. - Ph n c ng (Hard Ware): Thi t k , l p ñ t, b o trì các thi t b t ñ ng ñ x lí thông tin. Ngày nay, các kĩ thu t viên tin h c v a có kh năng ho t ñ ng trên lĩnh v c ph n c ng cũng như ph n m m. 2- H ñ m trong máy vi tính 2.1- H 10 ( H th p phân: Decimal) H 10 hay h th p phân là h ñ m ñư c s d ng ñ ñ m và tính toán trong ñ i s ng hàng ngày. H 10 s d ng 10 kí hi u ch s 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 ñ bi u di n các s . Do s d ng b 10 ch s nên h ñ m này có cơ s là 10. ð phân bi t s trong các h ñ m khác nhau ngư i ta thư ng vi t s trong h 10 kèm theo cơ s d ng sau: Nb ( s N trong h ñ m cơ s b) ho c vi t ch D vào sau s 9 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 9
Ví d : 209210; 789,1210 ; 1027D; 125,47D Ta có th bi u di n s theo cơ s c a h ñ m. Ví d bi u di n s N trong h 10 theo cơ s c a nó như sau: 8623,5610 = 8×103 + 6×102 + 2×101 + 3×100 + 5×10-1 + 6×10-2 T ng quát bi u di n m t s trong h ñ m cơ s b qua cơ s c a h ñ m như sau: Gi s có s Nb có n+1 ch s ph n nguyên là anan-1 … a1a0 và m ch s ph n l là c1c2 … cm . S này ñư c vi t t ng quát như sau Nb = anan-1 … a1a0, c1c2 … cm S Nb ñư c bi u di n theo cơ s b như sau: Nb = anan-1 … a1a0, c1c2 … cn = an×bn + an-1×bn-1 +…+ a1×b1 + a0×b0 + c1×b-1+c2×b-2+…+cm×b-m (*) Công th c (*) nêu trên s ñư c s d ng ñ chuy n ñ i s gi a các h ñ m. 2.2- H 2 (H nh phân: Binary) H 2 hay h nh phân là h ñ m s d ng 2 ch s 0, 1 ñ bi u di n các s . Bit là ñơn v cơ b n c a thông tin theo h th ng s nh phân ( Binary digit). Các m ch ñi n t trong máy tính s phát hi n s khác nhau gi a hai tr ng thái (dòng ñi n m c cao và dòng ñi n m c th p) và bi u di n các tr ng thái ñó dư i d ng m t trong hai s nh phân 1 ho c 0. Vì vi c ch t o m t m ch ñi n tin c y có th phân bi t ñư c s khác nhau gi a 1 và 0 là tương ñ i d dàng và r ti n, cho nên máy tính có kh năng x lý n i b các thông tin nh phân m t cách r t chính xác, theo tiêu chu n, nó m c ít hơn m t l i n i b trong 100 t thao tác x lý Do ch s d ng t p 2 ch s nên h 2 có cơ s là 2. S N trong h 2 ñư c kí hi u N2 ho c vi t ch B vào sau s Ví d : 100112 ; 110101112 ; 1110011B ; 10100001B Bi u di n tương ñương h 10 và h 2 như sau: H 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 … H2 1 10 11 100 101 110 111 1000 1001 1010 1011 1100 1101 1110 1111 … Trong máy tính s d ng h 2. Như v y m i thông tin ñưa vào máy tính ñ u ñư c mã hoá và chuy n sang h 2. H 2 trong máy tính ñư c s d ng do lý do k thu t: ch t o các l nh ki n có 2 tr ng thái ( ng v i s 0 và s 1) thì ñơn gi n và có tính n ñ nh cao. N u s d ng h 10 thì các linh ki n ph i có 10 trang thái tương ng v i 10 ch s như v y s r t khó khăn và ph c t p. 2.3- H 16 (Hexadecimal) H 16 s d ng 16 kí hi u 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F ñ bi u di n các s . Do s d ng 16 kí hi u nên h này có cơ s là 16. M i ch s c a h 16 tương ng v i 1 nhóm 4 bít trong h 2. S N trong h 16 ñư c kí hi u N16 ho c vi t ch H vào sau s Ví d : 10EF16 ; AE9F16 ; 2EFBH ; 45CDH Bi u di n tương ñương h 10, h 16 và h 2 như sau: H 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 H 16 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C H2 0001 0010 0011 0100 0101 0110 0111 1000 1001 1010 1011 1100 H 10 13 14 15 16 17 … H 16 D E F 10 11 … H2 1101 1110 1111 0001 0000 00010001 … 10 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 10
H 16 ñư c dùng ñ ghi ñ a ch các ô nh trong b nh c a máy tính, ñ a ch các c ng vào / ra c a máy tính. 2.4- Bi u di n s trong máy tính và các ñơn v thông tin a) Bi u di n s trong máy tính * Trong máy tính các s ñư c bi u di n theo m t khuôn th ng nh t, ñ dài khuôn có th 8 bít ho c 16 bít ho c 32 bít, … Có th bi u di n s theo d ng d u ph y tĩnh ho c d ng d u ph y ñ ng. Trong ph n này ta ch xét cách bi u di n s nguyên theo d ng d u ph y tĩnh. * Bi u di n s nguyên d u ph y tĩnh: S ñư c bi u di n theo khuôn th ng nh t, bít trái nh t (bít cao nh t) dùng ñ bi u di n d u: d u dương (+) ng v i 0, d u âm (-) ng v i 1. Các bít còn l i dùng ñ bi u di n giá tr c a s . Gi s dùng khuôn 8 bít như sau: 7 6 5 4 3 2 1 0 D u(0 h c 1) Ph n giá tr Ví d : Bi u di n s +610 trong khuôn 8 bít. Trư c tiên ph i ñ i 610 sang h 2 là 1102 , k t qu như sau: 00000110 * Bi u di n s nguyên âm d u ph y tĩnh theo phương pháp bù 2: Qui t c bi u di n s nguyên âm theo phương pháp bù 2: Trư c tiên bi u di n s nguyên dương có giá tr tuy t ñ i b ng v i s ñó trong khuôn qui ư c, sau ñó ñ o t ng bít ( 1 ñ i thành 0, 0 ñ i thành 1), cu i cùng công v i +1 (s gi i thích sau ph n phép c ng trong h 2). Ví d : bi u di n s – 6 trong khuôn 8 bít như sau: - Bi u di n + 6 : 00 000110 - ð o t ng bít: 11111001 - Công +1 00000001 - K t qu - 6 : 11111010 b) ðơn v thông tin * BIT là ñơn v nh nh t c a thông tin, nó bi u th m t ph n t nh c a máy tính. Các thi t b máy tính ñ u xây d ng b ng các linh ki n ñi n t ch có hai tr ng thái khác nhau và ñư c mã hoá b ng hai s 0/1 (g i là con s nh phân), n u qui ư c g i tr ng thái này là 1 thì tr ng thái kia là 0 (thí d công t c ñi n ñóng=1/ng t=0 ; bóng ñèn sáng=1/t t=0). 11 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 11
Các thông tin ñưa vào máy ph i ñư c chuy n hoá thành các xung ñi n có m c ñi n th cao (g i là m c Logic1) ho c m c ñi n th th p (m c Logic 0). M i ph n t nh c a máy tính ch có th ñư c thi t l p tr ng thái 1 ho c 0 nên m i ph n t ñó g i là m t BIT (Binary digiT=ch s nh phân). * BYTE (ñ c là Bai) là m t nhóm 8 BIT. Máy tính dùng 8 ph n t nh ñ ghi nh m t kí t . V y m i kí t ng v i m t BYTE (8 bit). Bít th p nh t có s th t là 0 Ví d : Kí t “A” có mã ASCII 6510 tương ng v i 10000012, ñư c bi u di n trong 1 byte như sau 01000001 * WORD (T ) là m t nhóm g m 2 ho c 4 Byte (v i các máy tính dùng m ch vi x lí 80286 tr v trư c m i t ñơn g m 2 Byte, phù h p v i lo i thanh ghi 16 Bit ; v i các máy tính dùng m ch vi x lí t 80386 v sau m i t kép g m 4 Byte phù h p v i thanh ghi 32 Bit). * Cũng như các ñơn v ño lư ng khác, ñơn v ño lư ng thông tin cũng có các ñơn v b i như sau: 1 Bít = 0 ho c 1 1 Byte= 8 Bít 1 Kilobyte (KB) = 210 Bytes= 1024 Bytes 1 MegaByte (MB) = 1024 KB 1 GigaByte (GB) = 1024 MB 1 TeraByte (TB) = 1024 GB 2.5- Chuy n ñ i s gi a các h ñ m a) Chuy n ñ i s t h ñ m cơ s b sang h 10 * Qui t c: Mu n chuy n ñ i s t h ñ m cơ s b sang h 10 ta dùng công th c (*) trong m c 2.1 c a chương này như sau: Nb = anan-1 … a1a0, c1c2 … cm Nb = an ×bn + an-1×bn-1 +…+ a1×b1 + a0×b0 + c1×b-1+c2×b-2+…+cm×b-m Ví d 1 : ð i s 1101012 sang h 10, ñây b=2 N10 = 1 × 25 + 1×24 + 0 ×23 + 1×22 + 0×2 + 1 ×20 = 32+16+4+1 = 5310 Ví d 2: ð i s 110101,112 sang h 10 N10 =1 × 25 + 1×24 + 0 ×23 + 1×22 + 0×2 + 1 ×20 + 1×2-1 + 1×2-2 = 52+ 0,5 + 0,25= 52,7510 Ví d 3: : ð i s 10F16 sang h 10, ñây b=16 N10 = 1×162 + 0×16 + 15×160 = 256+15 = 27110 b) Chuy n ñ i s t h ñ m 10 sang h ñ m cơ s b * Chuy n ñ i s nguyên dương t h 10 sang h ñ m cơ s b: - Qui t c: L y s h 10 chia nguyên liên ti p cho cơ s b, k t qu s trong h ñ m cơ s b là các s dư c a phép chia l y theo th t ngư c l i ( s dư c a phép chia cu i cùng là s l n nh t). Chú ý: Chia nguyên liên ti p cho cơ s b có nghĩa là thương c a phép chia trư c l i ñư c l y chia nguyên ti p cho b. . . và ch d ng l i khi thương = 0. 12 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 12
Ví d 1: ð i s 3010 sang h 2, ta nên t o ra b ng chia nguyên liên ti p ñ theo dõi s dư cho d dàng như sau S b chia S chia (b) Thương S dư 0 30 2 15 1 15 2 7 1 7 2 3 1 3 2 1 1 1 2 0 K t qu N2 = 111102 Ví d 2: ð i s 17210 sang h 16, ñây b=16 S b chia S chia (b) Thương S dư 12 172 16 10 10 10 16 0 K t qu N16 = AC16 ( 10 ng v i A, 12 ng v i C ) * Chuy n ñ i ph n l t h 10 sang h ñ m cơ s b : - Qui t c: L y ph n l nhân liên ti p v i cơ s b, k t qu l y ph n nguyên c a phép nhân theo ñúng th t th c hi n. N u ph n l b ng 0 thì d ng; n u ph n l khác 0, mu n lây bao nhiêu ch s ta th c hiên bây nhiêu phép nhân. Ví d 1: ð i s 6,2510 sang h 2, ñây b=2 610 ñ i sang h 2 là 1102 0,2510 ñ i sang h 2 b ng cách th c hi n phép nhân liên ti p như sau: 0,25 × 2 = 0,50 0,50 × 2= 1,0 Như v y 0,2510 thì h 2 s là 0,012 K t qu 6,2510 ñ i sang h 2 là: 110,012 Ví d 2: ð i s 7, 3710 sang h 2, ñây b=2 710 ñ i sang h 2 là 1112 0,3710 ñ i sang h 2 như sau: 0,37 ×2 = 0, 74 0,74 ×2 = 1,48 0,48 ×2 = 0,96 0,96 ×2 = 1,92 Ta d ng 4 phép nhân v i 4 ch s ph n l , như vây 0,3710 sang h 2 là 0,01012 K t qu 7,3710 ñ i sang h 2 là 111,01012 c) Chuuy n ñ i s t h 16 sang h 2 và t h 2 sang h 16 * Chuy n ñ i s t h 16 sang h 2: - Quy t c: Thay 1 ch s h 16 b ng m t nhóm 4 bít h 2 tương ng. Ví d : ð i s 105EF16 h 2 N2 = 0001 0000 0101 1110 11112 13 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 13
* Chuy n ñ i s t h 2 sang h 16: - Quy t c: Thay m t nhóm 4 bít h 2 b ng1 ch s h 16 tương ng, vi c nhóm các bít h 2 ñư c th c hi n t ph i qua trái, nhóm cu i cùng không ñ 4 bit thì s thêm các bít 0 vào trư c. Vì h 16 dùng ñ ghi ñ a ch nên ch dùng các s nguyên không có ph n l . Ví d : ð i s 11100101011102 sang h 16. Ta thêm các s 0 vào trư c cho ñ các nhóm 4 bít như sau: N2 = 0001 1100 1010 1110 tương ng v i N16 =1CAE16 2.6- Các phép toán trong h 2 a) Phép c ng * Quy t c c ng 2 bít như sau: Th c hi n theo b ng c ng ( còn g i là b ng chân lý) sau ñây, trong Carry là bít nh chuy n sang bít cao hơn. A B A+B Carry 0 0 0 0 0 1 1 0 1 0 1 0 1 1 0 1 - Cách th c th c hi n phép c ng hai s h 2 có nhi u bít như sau: ñ u tiên c ng t ng c p bít có cùng th t c a hai s v i nhau, sau ñó c ng bít k t qu v a th c hi n v i bít nh chuy n sang t bít th p hơn. Ví d : A =0 0 1 0 1 1 0 B =0 1 0 1 1 0 1 A+B = 1 0 0 0 0 1 1 b) Phép tr * Quy t c tr 2 bít như sau: Th c hi n theo b ng tr sau ñây, trong ñó Carry là bít nh chuy n sang bít cao hơn c a s tr . A B A-B Carry 0 0 0 0 1 0 1 0 1 1 0 0 0 1 1 1 - Cách th c th c hi n phép tr hai s h 2 có nhi u bít ta th c hi n tr t ng c p bít theo b ng tr trên, làm tương t như trong h 10. Ví d : A=1101011 B=1001101 A-B=0011110 Cách khác th c hi n phép tr : L y s b tr c ng v i s tr bi u di n d ng s âm. a- b = a + (-b) 14 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 14
Ví d : Th c hiên phép tính 1510 – 610 trong khuôn 8 bít. Trong ví d này ph i bi u di n s -610 trong khuôn 8 bít ( l y k t qu ví d m c 2.4 a) 1510 bi u di n trong khuôn 8 bít: 00001111 -610 bi u di n trong khuôn 8 bít : 11111010 K t qu c ng 2 byte trên ( 1510 – 610 ) : 00001001 Khi c ng h 2 ta theo quy t c trên, chú ý bít trái nh t là bít d u nên khi c ng không nh sang bít cao hơn. c) Phép nhân * Qui t c nhân 2 bít: Th c hi n theo b ng nhân sau ñây A B A×B 0 0 0 1 0 0 0 1 0 1 1 1 - Cách th c th c hi n phép nhân hai s h 2 có nhi u bít ta th c hi n tương t như trong h 10 v i b ng nhân trên, phép nhân ñư c th c hi n k t h p gi a phép d ch trái và phép c ng. Ví d : a= 100112 b= 10112 , th c hi n a×b như sau: 10011 × 1011 10011 + 10011 00000 10011 K t qu : 1101 0 0 01 d) Phép chia Trong ph n này ch xét phép chia nguyên. * Cách th c hi n: Phép chia ñư c th c hi n tương t như trong h 10. Ví d : A=1100 B=100 A: B = 11 Cách khác th c hi n phép chia: L y s b chia tr liên ti p cho s chia, n u hi u là s dương ho c là 0 thì thương ñư c c ng v i 1. D ng th c hi n khi hi u là s âm ho c là 0. 15 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 15
Ví d : a=1210 b= 610 th c hi n a: b trong h 2 v i khuôn 8 bít a=1210 bi u di n trong khuôn 8 bít như sau: 00001100 b=610 v y -610 bi u di n như sau: 11111010 Th c hi n phép tr liên ti p và cho thương như sau: Bư c 1: 12= 00001100 thương=0 -6= 11111010 Bư c 2: Hi u 00000110 thương= 0+1=1 -6= 11111010 Hi u 00000000 thương=1 +1=10 D ng th c hi n V y 00001100 : 00000110 = 10 3- T p và thư m c 3.1- T p ( File) * ð nh nghĩa t p: T p là t p h p thông tin có liên quan v i nhau và ñư c lưu tr trong b nh ngoài, b nh ngoài thông d ng hi n nay là ñĩa t . Các thông tin ta ñưa vào trong máy tính như chương trình, văn b n, d li u,... ñ u ñư c lưu tr trên ñĩa t dư i d ng t p. Ví d : M t bài thơ, m t b ng ñi m, m t chương trình ñư c lưu tr trên ñĩa t dư i d ng t p. M i t p ñư c ñ t m t tên duy nh t, hai t p trong m t m c không ñư c trùng tên. * Tên t p: Tên t p g m hai ph n là tên chính và ñuôi cách nhau b ng d u ch m (.) - Tên chính là m t nhóm ký t b t kỳ thư ng không ch a d u ch m (.), tên chính dùng ñ phân bi t t p, tên t pthư ng ñư c ch n phù h p v i n i dung t p. B t bu c ph i có tên chính trong tên t p. - Ph n ñuôi t p ( ph n m r ng t p: Extension) thư ng ch a 3 kí t không ch a d u ch m(.). ðuôi t p ñư c dùng ñ phân lo i t p. T p không nh t thi t ph i có ñuôi. Các t p có ñuôi EXE , COM , BAT , PRG ... là các t p ki u chương trình. DAT , DBF ... là các t p d li u TXT , DOC là các t p ki u văn b n. PIC , GIF ... là các t p ñ ho và nh . Ví d tên t p : DIEM.DBF ; BAOCAO.DOC ; TINHLUONG.PRG - Trong tên t p cho phép dùng kí hi u g p (kí hi u thay th ) : d u? thay th cho m t kí t b t kỳ và d u * thay th cho m t nhóm kí t b t kỳ. Các kí hi u g p này ch dùng trong m t s l nh như tìm ki m, thay th , xoá,… Ví d : Trong l nh tìm ki m ta mu n tìm các t p có tên là LOP1.DAT, LOP2.DAT, LOP3.DAT, có th ñư c ñ t b ng m t tên g p là LOP?.DAT trong ñó d u ? ñ i di n cho 1 kí t là 1,2 và 3 ñ ng sau ch LOP. *.DOC là tên nhóm các t p văn b n trong WORD *.* là tên nhóm ñ i di n cho t t c m i t p. 3.2 Thư m c (Directory hay folder) ð tìm ki m thông tin nhanh và qu n lý t t các t p trên các thi t b lưu tr thông tin c a máy tính ngư i ta t ch c thông tin theo thư m c. * Thư m c là m t ngăn logic ch a t p trong các thi t b lưu tr thông tin c a máy tính (ñĩa t , băng t ho c ñĩa CD). Gi ng như m t t ch c thư vi n, các thông tin cũng ñư c s p x p vào t ng ngăn. 16 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 16
M i thư m c ñư c ñ t m t tên duy nh t và 2 thư m c không ñư c trùng tên. Tên thư m c ñ t gi ng như ph n tên chính c a t p. * T ch c thư m c trên ñĩa t : Thư m c ñư c t ch a theo mô hình phân c p ( mô hình cây : TREE): M i ngăn ch a g i là m t thư m c (Directory), ngăn to nh t bao trùm trên toàn b ñĩa g i là thư m c g c (ROOT), trong thư m c g c có ch a các thư m c con ( ngăn con) và các t p, trong thư m c con l i có ch a các thư m c con c a nó ( thư m c cháu) và các t p,... M t mô t ñ y ñ c u trúc c a t ch c thư m c k t thư m c g c ñ n các thư m c con bên trong g i là cây thư m c (TREE). Ví d : Thư m c HOCSINH có c u trúc như sau HOCSINH KHOI12 LOPA LOPB KHOI11 LOPA1 LOPA2 KHOI10 LOPA LOPB LOPC 4. Mã hoá 4.1- Khái ni m mã hoá * Mã hoá là thu t toán nh m gán cho m i ñ i tương m t nhóm s . Ví d : ðánh s báo danh cho các thí sinh trong phòng thi là mã hoá, k t qu là m i thí sinh s nh n ñư c m t s báo danh, ch c n bi t s báo danh c a thí sinh ta s tìm ñư c m i thông tin v thí sinh ñó. M i trư ng s có cách ñánh s báo danh riêng hay cách mã hoá riêng. * Như ph n trên ta ñã bi t các thông tin trong máy tính ñ u ñư c bi u di n d ng h 2. Các thông tin ñưa vào máy vi tính bao g m các ch cái la tinh A..Z, a..z, các s 0..9 và các d u (g i chung là kí t - Character), b ng kí t ñó s ñư c mã hoá tương ng v i m t b ng mã s . S lư ng các kí t nh hơn ho c b ng 256, n u dùng mã nh phân (s h 2) thì ch c n dùng khuôn 8 bít là ñ ( có th bi u di n s t 0 ñ n 28 = 255). Do v y ñ mã hoá cho các kí t ñư c ñưa vào máy vi tính ngư i ta dùng mã nh phân trong khuôn 8 bít. 17 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 17
4.2- Mã ASCII (American Standard Code for Information Interchange) * B ng mã ASCII là b ng mã chu n c a M và ñư c s d ng thông d ng hi n nay. Mã ASCII dùng mã nhi phân trong khuôn 8 bít. B ng mã này ñánh s th t cho các kí t như sau: Các kí t Mã s Các kí t ñi u khi n : 0 ---> 31 Kho ng cách (Space Bar) : 32 D u!"#$%&'() +,-./ 33 ---> 47 Các s t 0 ñ n 9 : 48 ---> 57 D u:;?@ 58 ---> 64 Các ch cái to A ---> Z : 65 ---> 90 D u[ \ ] ^ _ ` 91 ---> 96 Các ch cái nh a --> z : 97 ---> 122 D u { | } ~ 123 ---> 127 Các kí t ñ c bi t , kí t k khung : 128 ---> 255 ñây ta s d ng s h 10 ñ vi t cho g n và d nh , trong máy m i s s ñư c bi u di n b ng m t nhóm 8 bít trong h 2. Ví d : Kí t "A" có mã 6510, bi u di n trong máy tính là 0010000012 Kí t "B" có mã 6610, bi u di n trong máy tính là 0010000102 5. ð i s logic 5.1- Khái ni m m nh ñ logic, bi n logic, hàm logic * M nh ñ logic: M nh ñ logic là m t câu nói ho c câu vi t có tính ch t kh ng ñ nh ho c ph ñ nh m t s ki n. M i m nh ñ logic ñ u có th ñ t ñư c câu h i có ñúng không ho c có sai không. - Các câu c m thán, các câu m nh l nh ho c các kh u hi u không g i là m nh ñ logic. Các câu chung chung ch ng ñúng mà cũng ch ng sai cũng không g i là m nh ñ logic. Ví d : "Tôi ñã già" ; "Anh A h c gi i" là m nh ñ logic "Hãy làm cho tôi vi c này" không ph i là m nh ñ logic "Ôi hôm nay tr i ñ p quá" là câu c m thán không g i là m nh ñ logic - M i m nh ñ ch nh n m t giá tr ho c "ñúng" ( TRUE) ho c "sai" (FALSE) tương t như m t m ch ñi n ho c "ñóng" ho c "t t". Môn logic m nh ñ không quan tâm ñ n câu cú ng pháp c a m nh ñ mà ch xét ñ n tính ñúng sai c a m nh ñ . - T các m nh ñ ñơn gi n ta có th xây d ng lên các m nh ñ ph c t p hơn nh các phép liên k t "Không", "Và" , "Ho c" Ví d : Các m nh ñ ñơn A = "Hà n i ñông dân " B = "Hà n i có nhi u cây xanh " X = "An là con li t sĩ " Y = "An là bôi ñ i " Phép "Và" liên k t A và B cho C = "Hà n i ñông dân và có nhi u cây xanh", Phép “Không” v i X cho Z= “ Không ph i An là con li t sĩ”. Phép "Ho c" liên k t X và Y cho Z = “An là con li t sĩ ho c An là b ñ i” - Các phép "Không", "Và", "Ho c" cùng v i các m nh ñ làm thành m t ñ i s g i là ñ i s logic hay ñ i s m nh ñ 18 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 18
* Hai giá tr TRUE ( ñúng) và FALSE ( sai) là 2 h ng logic, v i TRUE > FALSE. * Bi n logic: Là bi n ch có th nh n 1 trong 2 giá tr logic là ñúng (TRUE) ho c sai ( FALSE). Ví d : X= "S m là s âm " , trong ví d này X là m t bi n logic vì nó có th nh n giá tr TRUE ho c FALSE tuỳ theo giá tr c a m, gi s m=-5 thì X nh n giá tr TRUE, n u m=7 thì X nh n giá tr FALSE. * Hàm logic: - Nh ng bài toán Logic thư ng ñư c phát bi u dư i d ng các câu nói ho c câu vi t xác ñ nh các yêu c u và các ràng bu c ñ i v i h th ng mà bài toán gi i quy t. Ta có th bi u di n s liên k t gi a các m nh ñ b ng m t bi u th c Logic ho c ñư c g i là hàm Logic. - Hàm logic là m t hàm c a các bi n logic. K t qu c a hàm tr v 1 giá tr logic. Ví d : Bi n X="Sinh viên có h kh u Hà n i" Bi n Y="Sinh viên có tu i > 20 " Hàm F= X "và" Y hay F= X AND Y có nghĩa F = "Sinh viên có h kh u Hà n i và có tu i > 20 ". Như v y ng v i nh ng giá tr X, Y khác nhau thì hàm F s cho các giái tr khác nhau ñư c mô t theo b ng sau: X Y X AND Y FALSE FALSE FALSE FALSE TRUE FALSE TRUE FALSE FALSE TRUE TRUE TRUE Các giá tr có th c a m t hàm logic ñư c bi u di n dư i d ng m t b ng, b ng này ñư c g i là b ng chân lý. Hàm logic có n bi n thì b ng chân lý s có 2n giá tr có th c a hàm. 5.2- Các toán t logic cơ b n Các phép toán trong ñ i s logic g i là các toán t logic. Sau ñây s trình bày 4 toán t logic cơ b n theo th t ưu tiên c a các toán t , các toán t logic khác ñ u có th ñư c bi u di n qua 4 toán t cơ b n này. * Toán t NOT ( ph ñ nh hay ñ o) B ng chân lý: X NOT X FALSE TRUE TRUE FALSE * Toán t AND (và ) B ng chân lý: X Y X AND Y FALSE FALSE FALSE FALSE TRUE FALSE TRUE FALSE FALSE TRUE TRUE TRUE 19 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 19
* Toán t OR (ho c ) B ng chân lý: X Y X OR Y FALSE FALSE FALSE FALSE TRUE TRUE TRUE FALSE TRUE TRUE TRUE TRUE * Toán t XOR (ho c lo i tr ) B ng chân lý: X Y X XOR Y FALSE FALSE FALSE FALSE TRUE TRUE TRUE FALSE TRUE TRUE TRUE FALSE * Th t ưu tiên c a 4 toán t trên là: NOT, AND, OR, XOR * Bi u th c logic: Là s k t h p gi a các h ng logic, bi n logic, hàm logic và các toán t logic. K t qu c a bi u th c logic là 1 h ng logic ( TRUE ho c FALSE). Có th tính gía tr c a bi u th c logic theo th t sau: - Thay giá tr vào các bi n n u có. - Th c hi n các phép tính s h c, các phép tính so sánh n u có. - Th c hi n các toán t logic theo thư t ưu tiên ñã nêu. Các phép tính s h c và phép so sánh các s ta ñã bi t, chú ý hơn v so sánh 2 xâu kí t. * So sánh 2 xâu kí t : Khi so sánh 2 xâu kí t ta ti n hành so sánh mã ASCII c a t ng c p kí t tương ng t 2 xâu, k t qu c a phép so sánh theo 3 trư ng h p sau: - N u g p m t c p có mã khác nhau thì xâu ch a kí t có mã nh hơn là xâu nh hơn. - N u hai xâu có t t c các c p kí t có mã b ng nhau thì 2 xâu b ng nhau. - N u trong qúa trình so sánh m t xâu ñã h t các kí t , m t xâu v n còn kí t thì xâu ít kí t hơn là xâu nh hơn. Ví d : “ABCD” < “AX” “ABCD” = ”ABCD” “ABC” < ”ABCDE” Ví d : Tính giá tr bi u th c logic sau (“AB” > “1234”) OR ( sinx >2) AND NOT ((X2 +Y2+ 2XY) ≥ 0 ) = TRUE OR FALSE AND NOT TRUE = TRUE OR FALSE AND FALSE = TRUE OR FALSE = TRUE 20 Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Tin h c ñ i cương --------------------------------------------- 20