Giáo trình Tin học đại cương: Phần 1 - Đỗ Thanh Mai

Chia sẻ: Túcc Vânn | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:88

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Tin học đại cương gồm 5 chương được chia thành 2 phần, phần 1 cuốn sách trình bày các kiến thức cơ bản về máy tính, các thành phần cấu thành, nguyên tắc hoạt động của máy tính, cách quản lý dữ liệu trong máy tính; các kiến thức cơ bản về phần mềm soạn thảo văn bản Word, như cách soạn thảo, định dạng, trình bày một văn bản, làm việc với bảng... Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Tin học đại cương: Phần 1 - Đỗ Thanh Mai

GT.0000027141 CIÁO TRÌNH TINHỘC 1 DẠI CỨƠNG ■ ___ ___ ___ ___ ___ ___ J NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
DỎ T H AN IỈ M A I GIÁO TRÌNH TIN HỌC ĐẠI CƯƠNG A'ịỊirừi (lium gia th ự c hiện: Đ ỗ T h anh Mai (C hú biên) N gu yễn N gọc H ường, T ô H ữ u N guyên N H À X U Á T B ẢN ĐẠI M Ọ C T I I Á I N G U Y Ê N N Ă M 2017
06-28 M ÃSÓ: ---------------------- Đ H T N -2017
M ỤC LỤC T r ang LỜI N Ó I Đ À U ............................................................................................................. ...9 C H Ư Ơ N G ]. M Á Y T ÍN H C Ã N B A N ............................................................... 1 I 1.1. Khái quát ve m áy tính diện tu 11 1.1.1. M á y tính đè b à n ................................................................................... .11 1.1.2. M á y tính xách t a y ............................................................................... . I 1 1.13. M áy c h ú .................................................................................................. 12 1.1.4. M á y tính b á n g ....................................................................................... .12 1.1.5. T hiết bị điện toán cầm t a y ............................................................... .13 1.1.6. T hiết bị hỗ trợ cá n h ân kĩ thuật số ( P D A ) ................................. .13 1.1.7. T hiết bị da ph ươ n g tiện hoặc n ghe n h ạ c .................................... .13 1.1.8. C ác loại máy tính k h á c ..................................................................... . 14 1.2. C ác bộ phận cấu thành m á y tính cá nhân 14 1.2.1. B ộ vi x u l ý ............................................................................................. . 14 1.2.2. Bộ n h ớ .................................................................................................... . 15 1.2.3. Các thiết bị nhập/ xuất dữ l i ệ u ...................................................... 19 1.2.4. C ác thiết bị kết n ố i ............................................................................. .22 1.3. IMiần m ềm máy tính .23 I 1 P h â n n iê m v ú lý v ã n híìn 1.3.2. Phần niềm b ảng t í n h .......................................................................... .24 1.3.3. Phần m ề m trình c h i ế u ........................................................................ .24 1.3.4. P hần m ề m q u án lý cơ sớ dữ l i ệ u ................................................... .25 1.3.5. Phần m ềm đồ h ọ a ............................................................................... .25 1.3.6. C á c công cụ tiện í c h ........................................................................... .25 1.4. M ộ t số kĩ thu ật x ử lý sụ cố máy tính căn bán .25 1.4.1. G ia tăng hiệu suất cua m áy t í n h .................................................... .25 1.4.2. G iữ gìn và báo q uán m á y t í n h ........................................................ .26 3
1.4.3. T iế n h ành báo tri phần c ứ n g ..............................................................27 1.5. Ilộ điều hành W i n d o w s .............................................................................27 1.5.1 G iới thiệu chung về hệ điều liànli.................................................... 27 1.5.2. C á c thao tác với tệp tin và thư m ụ c ................................................ 28 1.6. Sú d ụ n g C ontrol P a n e l .............................................................................. 32 1.6.1. Cài đặt m á y in ( P r in te r s ) .................................................................... 32 1.6.2. T h iế t lập độ phân giai m àn hình, ảnh nền, m àn hình c h ờ .....33 1.6.3. X e m và chỉnh sứa ngày, g iờ hệ t h ố n g ............................................34 1.7. Cài đặt hoặc gõ’ bỏ các c h u o n g trình ứng d ụ n g 34 1.7.1. C ài đặt m ột chư ơng trình m ớ i .......................................................... 34 1.7.2. G ỡ bò m ột chương t r ì n h ..................................................................... 35 C H Ư Ơ N G II. M IC R O S O F T W O R D ...................................................................36 2.1. T ô n g q ua n v ề Microsoft W o r d ..............................................................36 2.1 1 K h ở i động chư ơng t r ì n h ..................................................................... 36 2.1.2. Giới thiệu thanh R i b b o n ..................................................................... 37 2 .1 3 . T h a n h công cụ n h a n h ........................................................................... 41 2 . 1 4 File B u t to n ............................................................................................... 42 2.1.5. T h a n h trạng thái, thanh cuộn, thanh thước đ o ............................. 43 2.2. M ột số thao tác soạn thảo văn b ả n ...................................................... 43 2.2.1. K hái n iệm văn b á n ................................................................................ 43 2.2.2. C á c thao tác với m ột tệp văn b ả n ....................................................44 2.2.3. S o ạn tháo văn b à n ................................................................................46 2.3. C á c thao tác định dạng 47 2.3.1. L ựa chọn văn b ả n ................................................................................. 47 2.3.2. S ao chép, cắt dán, xóa vãn b à n ....................................................... 48 2.3.3. L àm việc với đoạn văn b à n ...............................................................49 2.3.4. T ù y biến Font c h ữ ................................................................................ 53 2.3.5. Đ á n h dấu đầu đoạn và đánh số thú tự tự đ ộ n g ........................... 55 2.3.6. C h ia cột cho văn b a n ........................................................................... 58 2.3.7. T ạo ch ữ cái lớn đầu đ o ạ n ...................................................................59
2.4. C hèn các đối tuọTig vào văn b ả n ........................................................... 59 2.4.1. Đ ánh số trung văn b ủ n ............................................................................59 2.4.2. C h è n hình a n h ......................................................................................... 60 2.4.3. C h èn đối tượng S h a p e s......................................................................62 2.4.4. C h è n đối tượng S m a r tA r t.................................................................64 2.4.5. C h è n biêu đ ồ ............................................................................................66 2.4.6. C hèn các đối tượng T e x t .....................................................................68 2.4.7. C h è n đối tượng W o r d A r t .................................................................70 2.4.8 C hèn ký tự đặc biệt và công thức toán h ọ c ...............................70 2.5. B ảng b i ê u .........................................................................................................72 2.5.1 C h èn bảng vào văn b á n .......................................................................72 2.5.2. N h ập nội dung và trình bày bang b i ê u ............................................ 73 2.5.3. C ác thao tác làm việc với b a n g ........................................................ 76 2.6. In ấ n .................................................................................................................. 79 2.6.1 Định dạng văn ban trước khi i n ........................................................ 79 2.6.2. T h ụ c hiện in ấ n ...................................................................................... 80 PHÂ N T H Ự C H À N H C H Ư Ơ N G I I ..................................................................... 82 C H Ư Ơ N G III. M IC R O S O F T P O W E R P O I N T .................................................87 3.1. G ió i thiệu về Pow erPoint 87 3.1.1. K hởi động Microsoft P o w e rP o in t................................................... 87 3.1.2. T ạo m ột bài thuyết trình m ớ i.............................................................88 3 .1 .3 . C á c h lư u tệp tin lcn đĩa ( S a v c ) ............................................................ 88 3.1.4. Cácli m ở tệp tin ( O p e n ) ...................................................................... 89 3.2. C á c thao tác vói 1 S l i d e ............................................................................ 89 3.2.1. Clièn thêm slide m ớ i............................................................................ 89 3.2.2. N h â n ban s li d e ....................................................................................... 90 3.2.3. C ác chế độ hiến thị cúa s lid e............................................................ 90 3.2.4. T h ay đối vị trí các s li d e .......................................................................91 3.2.5. X óa s lid e...................................................................................................91 3.2.6. Đặt m àu nền cho s l i d e ......................................................................... 91
3.3. Chèn các đối tu ọ n g vào S lid e ................................................................... 93 3.3.1. C h è n h ình ảnh, bảng biêu, âin thanh, video vào S l i d e ..............93 3.3.2. T ạo nút A ction Button Insert M ov ies & S o u n d .......................... 93 3.3.3. C h è n Sm artA rt, biểu đồ, chừ nghệ t h u ậ t........................................94 3.4. Đặt các hiệu ứ n g cho dối t ư ọ n g .............................................................. 95 3.5. T ạ o liên k ết cho các đối t u ọ n g ................................................................ 97 3.6. T o n g duyệt - In ấn một bài trình d iễ n ................................................ 97 3.6.1. Định g iờ tự động cho m ộ t bài trình d i ễ n ........................................97 3.6.2. T ô n g duyệt bài trình diễn P re s e n ta tio n .......................................... 98 3.6.3. In ấn các bài trình d i ễ n ......................................................................... 98 P H Ả N T H ự C H À N H C H Ư Ơ N G III................................................................... 100 C H Ư Ơ N G IV. M IC R O S O F T E X C E L ................................................................102 4.1. T ổ n g quan v ề Microsoft E x c e l...............................................................102 4.1.1. K hởi động chương t r i n h .....................................................................102 4.1.2. T h o át khỏi e x c e l ....................................................................................103 4.2. C ác thao tác đối vói báng t í n h ...............................................................103 4.2.1. T h àn h phần và các thao tác cơ b á n ................................................ 103 4.2.2. Lựa chọn các vùng dừ liệu, hàng, cột, báng t í n h ......................107 4.2.3. N h ập dừ liệu vào bàng t í n h .............................................................. 108 4.3. D ữ liệu và các thao tác vói dũ liệu 109 4.3.1. Kiểu c h u ỗ i .............................................................................................. 109 4.3.2. K iểu số h ọ c ............................................................................................. 109 4.3.3. Kiêu công t h ứ c ......................................................................................110 4.3.4. Các thao tác dối VỚI dừ liệu.............................................................. 110 4.4. Các thao tác định d ạ n g ............................................................................. 114 4.4.1. L àm việc với ô ( C e l l ) ......................................................................... 114 4.4.2. L àm việc với c ộ t ................................................................................... 117 4.4.3. L àm việc với hàng ( d ò n g ) .................................................................120 4.4.4. M ột số thao tác định d ạ n g .................................................................122 4.5. C ô n g thúc và các hàm tính toán 125 4.5.1. M ột số khái n i ệ m .................................................................................. 125 4.5.2. Các phép t o á n ........................................................................................ 126 6
4.5.3. C ô n g thức, h à m ............................................................................... 128 4.6. C ác hàm CO’ bán trong E x c e l..............................................................130 4.6.1 N h ó m h àm ngày t h á n g ......................................................................130 4.6.2. N h ó m h à m tim kiếm và tham c h i ê u ............................................. 132 4.6.3. N h ó m hàm thống k ê ...........................................................................133 4.6.4. N h ó m h àm xử lý c h u ỗ i......................................................................135 4.6.5. N h ó m h àm L o g ic.................................................................................137 4.6.6. H àm toán h ọ c ................................................................................... 138 4.6.7. N h ó m h àm điều k i ệ n ......................................................................... 140 4.7. Sắp xếp và lọc dũ l i ệ u ..............................................................................140 4.7.1 Sắp xếp d ữ l i ệ u .................................................................................... 140 4.7.2. Lọc d ù liệ u ......................................................................................... 141 4.8. Co' sỏ' d ữ liệ u ............................................................................................. 145 4.8.1. K hái n iệm vùng dữ liệ u ................................................................. 145 4.8.2. Các d ạn g tiêu c h u ẩ n ....................................................................... 145 4.8.3. Các thao tác rút trích, lọc, tim kiếm thông tin ........................145 4.9. T ổ n g h ọ p d ữ li ệ u .....................................................................................146 4.10. Bieu d ồ ...................................................................................................... 146 4.10.1. Khái n i ệ m ........................................................................................ 146 4.10.2. Các loại biểu đ ồ ..............................................................................146 4.10.3. C ách tạo biểu đ ồ ............................................................................ 147 4.10.4. H iệu clùiili biẻu d ò ....................................................................... 147 4.11. Định d ạ n g và in bảng t ín h ................................................................ 148 4.11.1 Đ ịnh d ạng trang i n .........................................................................148 4.11.2. X e m và thực hiện in ấ n .............................................................151 P H Ầ N T H Ự C H À N H C H Ư Ơ N G I V ..............................................................154 C H Ư Ơ N G V. M Ạ N G M Á Y TÍN H VÀ I N T E R N E T ................................... 162 5.1. Khái niệm v ề m ạng máy t ín h .............................................................. 162 5.1.1. K hái n i ệ m ..............................................................................................162 5.1.2. ư u n h ư ợ c điếm cùa m ạng m áy t í n h .............................................162
5.2. S ử d ụ n g I n te r n e t .......................................................................................... 163 5.2.1. T ìm hiểu trang w e b ..............................................................................163 5.2.2. T ìm kiếm thông tin trên I n t e r n e t .....................................................165 5.2.3. Tlut điện từ (E-niail), trò c h u y ệ n ( C h a t ) ......................................168 5.2.4. 'Van đề bảo m ật thô ng t i n .................................................................. 170 TÀI L IỆU T H A M K H Ả O ..................................................................................... 173 8
L Ờ I N ÓI D Â U Với sự phát triên nhanh và m ạnh cùa công nghệ thông tin hiện nay v à trong tươn g lai, m ọ i cô ng việc trong các lĩnh vực đêu cân đên những ứn g dụng cua c ông nghệ th ông tin. Do vậy việc trang bị các kiên thức tin học căn bản là h à n h trang quan trọng trong quá trình học tập, nghề nghiệp ch o các đối tư ợ n g người học. X uất phát tù nhu cầu thực tiễn đó, nhóm tác gia biên soạn q u y ên sách nàv nh am hỗ trợ cho người học tham kháo trong q u á trinh học tập và nghiên cứ u tại đơn vị đào tạo, vận dụng được trong quá trình c ôn g tác sau này. Nội dung q u y ề n sách là n h ữ n g kiến thức và kinh nghiệm có được của nhóm g iả n g viên có n hiều năm trực tiếp giảng dạy m ôn Tin học đại cư ơ n g cho sinh viên kh ô n g chu y ê n thuộc khối Đại học Thái Nguyên. Bô cục quyến sách g ồ m 5 chương. C h ư ơ n g 1 trình bày các kiến thúc cơ bản về m áy tính, ơ chư ơng này người dùng đ ư ợ c c ung cấp các kiến thức cơ ban về m á y tính, các thành phần cấu thành, n g u y ên tắc hoạt động cúa m áy tính, cách quản lý dừ liệu trong m áy t í n h . . C h ư ơ n g 2 trình bày các kiến thức về M icrosoft W ord. Q ua chương này ngườ i dù ng được hiểu thêm các kiến thức cơ bàn về phần m ề m soạn th á o v ă n h á n W o r d n h ư c á c h so ạn th á o d in h Hạng trìn h b à y m ộ t vãn bàn, làm việc với b ả n g .... C h ư ơ n g 3 trình bày các kiến thức về phần m ề m trình chiếu P ow erP oint, cách x ây dựng, định dạng, trình bày một slide trình chiếu, làm việc với các đối tượng, thiết lập các hiệu ứng, các liên kết trong và ngoài slide .... C h ư ơ n g 4 trình bày các kiến thức M icrosoft Excel, gồm các kiến thức c ơ bản và cách làm việc trong Excel như: Định dạng, hàm cư bàn, thao tác d ù liệu, biểu đ ồ . .. 9
C h ư ơ n g 5 trình bày các kiến thức M ạ ng m áy tính và Internet. C h ư ơng này người dùng được cung cấp các kiến thúc cơ bàn nhất cua m ạng m á y tính, Internet, cách sừ d ụng Internet... T rong q u á trinh biên soạn, nhóm tác giả đã nhận được n h ũ n g góp ý quý báu của các đồng nghiệp thuộc khối Đại học Thái N guyên. M ong răng, cuôn sách này là tài liệu h ữ u ích cho người dùng là sinh viên năm thứ nhất thuộc Đại học T hái N g u y ên trong quá trình học tập học p hần Tin học đại cương. C h ú n g tôi rất m o n g n hận đ ư ợ c n h ũ n g ý kiến g óp ý cua các đồ ng ng h iệ p và độc g ià g ần xa đê c uốn sách n gày cà n g h oàn thiện h ơ n ở lần tái bản. T râ n trọng cảm ơn! N hóm tác ỊỊĨtí 10
C H Ư Ơ N G I. M Á Y T ÍN H CĂN BẢN T rong chư ơng này, chúng ta tập trung tim hiêu về m áy tính điện tử, các khái n iệm cơ bán, cấu trúc và các thành phần cơ ban xây dựng lên máy tính điện từ. Hệ điều hành trong m áy tính điện từ, cách sử dụng và quan lý các tệp dữ liệu trong hệ điều hành. Việc cài đặt và sứ dụng phân mềm trong hệ điều hành. 1.1. Khái q u át về m áy tính điện tử M áy tính hay là m áy vi tính, m áy điện toán là nhữ ng thiết bị hay hệ thống dùng để tính toán hay kiêm soát các hoạt động mà cỏ thê biêu diên dưới dạng số hay quy luật lôgic. M áy tính đượ c sử dụng vào môi trường gia đinh và xà hội, đảm nhận vô số công việc trong mọi lĩnh vục của cuộc sống. N hiều tô chức sứ dụng kết hợp các hệ thống m áy tính lớn nhó đê quàn trị th ô n g tin. N hiều máy tính được thiết kế chi vói m ục đích làm thiết bị điện toán trong khi m ột số khác được gắn trong những sán phâm như động cơ xe hoi, thiết bị công nghiệp hoặc y tế, đồ gia dụng hoặc máy tinh điện tứ. 1.1.1. Xlá\' tính đ ế bàn M áy tính để bàn CÒI1 được gọi là m áy tính cá nhàn (PC: Personal C om puter) là m ột loại m á y tính nhỏ. M á y tính đê bàn xử lý sô liệu sô và dược sứ d ụ n g phố biến cho các cá nhân, các doanh nghiệp nhó trong tnròng học, c ơ quan, đon vị hoặc gia đình. Hình 1.1. M áy lính cá nhân M áy tính đề bàn ra đời vào cuối thập niên 1970 được sán xuất bởi IBM. Hiện nay, m áy tính cá nhân (hỉnh 1.1) thiết kế dựa theo 2 loại: Máy tính IBM gố c và m áy Mac do A pple thiết kế. /. 1.2. M áy tín h xách tay M á y tính xách tay (Laptop hay N otebook) là một m áy tinh cá nhân nhưng nho gọn, có trọng lượng nhẹ, kích thước nhỏ, thuận lợi CỈ10 di
chuyến. Laptop được thiết kế tất cá trong một, tích hợp m àn hình, bàn phím, touchpad (thay chuột) và loa. Điều này có nghĩa là nó đầy đu chức năng, k hô n g có thiết bị ngoại vi nào gắn liền với nó. N e tb ook tươ ng tụ như m á y N otebook, nhu n g nhò gọn và rè hơn. N etbook được thiết kế dành cho nhữ ng người làm việc cộng tác trong môi trường khô ng dây hoặc cần truy cập Internet, nh ư ng nhu cầu dùng m áy tính đê lưu trữ dữ liệu là khôn g cao. H ình 1.2. M á y linh Laptop Lợi thế của m á y tính xách tay: + Có thề m ang theo bên người. + C ô ng suât tiêu thụ điện năng thấp. + Có thê m ua thêm 1 số phụ kiện khác như bàn phím m ó rộng, the nhớ ngoài . .. 1.1.3. M áy chủ M á y chú là m áy tính chuyên dùng để chia sé tài nguyên giữa hai hay nhiều m áy tính cá nhân và để quản lý dữ liệu lớn. Loại m áy tính này thường có phần m ề m chu yên biệt được cài đặt theo m ục đích sứ dụng. Ví dụ: M ột máy chù c u a trường Đại học có thề dược thiết kế làm m áy chủ cơ sờ d ữ liệu đề lưu trữ m ột khối lượng dữ liệu không lồ n h ư quàn lý toàn bộ dữ liệu về hồ sơ lý lịch và quá trinh học tập của sinh viên các k hóa đà và dang đào tạo. 1.1.4. M áv tinh bủng H ình 1.3. M á y tính bang M á y tính báng giống n h ư m áy tính xách tay, nlutng tất cả trong một màn hình, có thể sừ dụng để thao tác thông qua bút cảm ứng hoặc ngón tay. 12
Lợi ích: N ho gọn, tiện di chuyến, có các chức năng nghe gọi, nhẩn tin như điện thoại di động,... Bất lợi: K hông thuận tiện với bàn phím áo, giá thành cao ... 1.1.5. Thiết bị điện toán cầm tay Thiết bị điện toán cầm tay là thiết bị sử dụng các công nghệ cua máy tính, nhó vừa lòng bàn tay và có thê m ang theo bên người T ù y theo nhu cầu sử dụng m à người dùng có thê gứi, nhận tin nhan văn bán hoặc âm thanh, sao chép hoặc tai nhạc, sách điện tử,... từ m ạ n g Internet. Điện thoại di dộng Điện thoại di dộng thông minh với nhiều tính năng khác nhau Iilnr: Chạy trên các hệ điều hành, quán lý dữ liệu, khai thác các chư ơng trình phần mềm, nghe nhạc, chụp hình, quay video, truy cập Internet, hệ thông định vị toàn câ u ,... Điện thoại di động đều được gắn một con chip m áy tính cho phép nó cung cấp những dịch vụ phù hợp với dòng m áy đó. Giá của thiết bị tùy thuộc vào các tính năng cua từng điện thoại, nhà san x u ấ t . .. /. 1.6. Thiết bị h ỗ trự cá nhân k ĩ thuật số (PDA) Có phần m ề m riêng đè giúp đặt lịch hẹn, lưu danh mục các địa clu liên hệ hoặc viết ghi chú. Phố biến nhờ tính cơ động và được trang bị các phần m ềm cần thiết. Có thể được dùng n h ư thiết bị điện tử chính. Các m áy PDA đều tích hợp công nghệ m àn hình cảm ứng, do vậy ta có thể dùng ngón tay chạm vào m àn hình hoặc dùng thiết bị chuyên dụng đê kích hoạt một lựa chọn. Ư u điểm: D ung luợ ng lưu trữ cho hình anh hoặc video, sư dụng Internet, chi phi hang thang, tiết kiẹm tư viẹc co m ọt thiét b| "tát ca trong một" thay cho việc phải có riêng biệt m áy ảnh kỳ thuật số, điện thoại, máy nghe nhạc đa phương tiện,.... N hược điểm: Giá thành cao ,... 7. /. 7. Thiết bị đa p h ư ơ n g tiện hoặc n ghe nliạc Thiết bị đa phương tiện cho phép người dùng xem các định dạng tệp tin đa phương tiện khác như video hoặc sách. N h ữ ng thiết bị này có cá âm thanh và hình ảnh, đôi khi còn cho phép tỉm kiếm trên Internet M áy nghe nhạc: N ho gọn, không gọi điện thoại và nhẩn tin được, tlurờng kliông có m à n hình càm ứng và không kết nối Internet được. 13
/. I.H. Cúc loại m áy tính kh á c Công nghệ m á y tính xuất hiện ờ nhiều thiết bị trong các hoạt động hàng ngày như: + T hiết bị chuấn đoán trục trặc động cơ xe hơi. + M á y rút tiền tự động A TM . + Hệ thống định vị toàn cầu (GPS). + Các thiết bị y tế như: M á y đo nhịp tim, m áy siêu â m , . ... + Đồ điện gia dụng như: T ú lạnh, m áy giặt, tivi,.... Mỗi loại đều có m ột con chip m áy tính gắn trong đó đê thục hiện được m ột công việc cụ thể. 1.2. C ác bộ phận cấu thành máy tính cá nhân M ột hệ thống m áy tính cá nhân bao gồm các thành phần sau: + Khối hệ thống (System Unit). + Các thiết bị kết nối với khối hệ thống gồm có: - T hiết bị vào: Bàn phím, chuột, .. .. - T hiết bị ra: Màn hình, loa, m áy in,.... 1.2.1. n ộ vi x ử lý Hình 1.4. Chip Bộ vi xử lý thường được gọi là “ bộ nào ” của m áy tính vì đây là nơi tiêp nhận và xử lý các lệnh từ chương trình phần m ềm và nhập liệu đầu vào. Bộ x ử lý trung tâm (C P U ) do nhiều hàng sản xuất. Mỗi dòng hay loại C P U x ử lý thông tin và câu lệnh với tốc độ khác nhau, đo bằng đơn vị M e g ah e rtz (M H z) hoặc G igahertz (GHz). Hertz (Hz) là đơn vị đo tốc độ x u n g nhịp bên trong m áy tính, đế chi ra tần suất hay số vòng xoay mỗi giây. M e g ah e rtz tươn g đư ơ ng với hàng triệu vòng xoay mỗi giây, còn G igahertz tư ơ n g đươ ng với hàng tì v òng xoay mỗi giây. Bộ xử lý lõi kép hay lõi tứ có chứa hai hay bon con chip vi xử lý, những con chip này phối họp với nhau sẽ chạy nhanh hơn m ột con chip đon, có tốc độ xử lý cao hom. Chúng được sư dụng trong các hệ m áy tính mới. 14
1.2.2. Bộ n h ớ M áy tính được phát triển sử dụng hệ cơ số nhị phân 0 và 1, biếu hiện trạng thái tích điện và không tích điện Đối với m áy tính dùng đế lưu trữ thông tin, m á y cần cài chip bộ nhớ. Bộ nh ớ được đo bàng đon vị bit. Bit là đơn vị dữ liệu nhò nhất mà m áy tính sử dụng, có thê m ang giá trị 0 hoặc 1.Một nhóm 8 bit tạo thành lbyte. Đơn vị đo lường dữ liệu nho nhất là một ký tự cần ít nhất m ột byte trong bộ nhớ máy tính. Kích cỡ tính bang bytes : + 1 Kilobyte (KB ) = 1024 byte = 2 IU byte + I M egab yte (M B ) = 1024 KB = 220 byte + I G igabyte (G B ) = 1024 MB = 2 30 byte + 1 T erabyte ( I B ) - 1024 GB - 24U byte + 1 Petabyte (PB) = 1024 TB = 2 5u byte 1.2 .2 .1. Bộ nhớ chi đọc (ROM) Hình 1.5. RU M R O M viết tat cùa từ Read Only M emory: Bộ n h ớ chí đọc. R O M là m ột nhóm m ạch tích hợp có chức năng khơi động m á y tính, kiêm tra RA M và tai hệ điều hành. Quá trình này xuất hiện khi người dùng bật m áy tính hoặc khới động lại máy. RO M còn được dùng đè kiểm soat các tlnét tụ xuát nliạp dử liẹu như 0 đìa, ban phim, m an lunh khi may tính đang chạy. Đọc các thông tin đâu vào và xử lý thông tin trong khi thông tin lưu trú trong bộ nhớ. Khi quá trình xử lý hoàn thành, bộ nhớ kiểu này sẽ xóa dữ liệu và chờ dữ liệu đầu vào đợt kế tiếp. Ngoài ra không thực hiện các nhiệm vụ khác. 1.2.2.2. fíộ nhớ truy cập ngẫu nhiên (RAM) R A M viết tát của tù R andom A ccess M em ory. Có thể đọc, ghi thông tin D ùng để lưu trữ thông tin tạm thời. Khi tắt máy, mất điện nội dung thông tin trong bộ n hớ này sẽ bị mất. Bộ nhớ R A M được đặt trong
khôi hệ thống và là m ột loại bộ nhớ điện tứ nơi m áy tính lưu trữ bán sao các chirong trình và dữ liệu. Lưu trữ tạm thời những chư ơng trình người dùng đ ang chạ y và dữ liệu tạo ra từ chư ơng trình ấy còn được biết đến là R A M hệ thống. 1.2.2.3. C ư chế hoạt động cùa bộ nhớ R O M BIO S nắm quyền kiểm soát khi m áy tính khơi động và tài hệ điêu hành. Khi hệ điều hành nắm quyền kiểm soát, m à n hình khởi động hệ điều h ành xuất hiện. + Khi m á y tính thực hiện m ột công việc cụ thể, m ộ t lư ợ n g RA M cân thiết sẽ được sứ dụng. + Khi khới động m ột phân m ề m hoặc m ột ch ư ơ n g trình ứn g dụng, m áy tính sẽ sao chép chư ơng trình đó và đưa sang R A M đế xử lý. + Đ óng chư ơng trình ứng dụng khi không sư dụng đê giải phóng RA M . Khi khởi động m áy tính, m áy tính tái hệ điều hành sẽ c h u y ê n quyên kiêm soát sang cho R A M , m àn hình đầu tiên người dùng nhìn thay là m àn hình khới động W indow s, có biêu tượng W in d o w s và tên phiên bán hệ điều hành W in d o w s đang dùng. T rong lúc đó, hệ điều h à n h kiếm tra thông tin trong Registry (nơi chứa các thông tin cấu hỉn h ) c ủ a hệ điều hành W in d o w s đe xác định các phần cứng hay phần m ề m đượ c cài đặt vào m áy tính cần được W ind ow s nhận diện. Khi quá trinh này kết thúc, ng ư ờ i dùng sẽ thấy k h ô n g gian làm việc (desktop) cúa W in d o w s hiện trên m àn hình. W in d o w s lúc này chi dùng m ột lượng R A M nhất định để chạ y các tệp tin cơ bàn cùa hệ điều hành. Khi người dùng y ê u cầu m á y tính thực hiện các nhiệm vụ cụ thể khác, m á y tính sẽ sứ dụng th ê m d ung lượng R A M cần thiết đế thực hiện nhiệm vụ đó. Khi người dùn g khởi động m ột chư ơng trình ứ n g d ụ n g tức là yêu cầu m á y tính sao chép chư ơng trình đó và đưa vào R A M Đ â y là lí do tại sao các nhà cung cấp phần m ề m thườ ng thông báo ng ườ i d ù n g cần lượng R A M bao nhiêu để chạy chư ơng trình trong khi vẫn ch ạ y hệ điều liànli ân hoặc chạy đằng sau ứ n g dụng đó. Khi người dùng đóng ứ n g dụng, lượng R A M đang dùng đế chạy chư ơng trình đó sẽ được giái phóng. 16
1.2.2.-/. Ỏ đĩa Cl'mg R A M chi lưu trữ tạm thời nên người dùng phái lưu công việc đang làm vào m ột thiết bị lưu trữ. T hiết bị lưu trữ sẽ tùy thuộc vào dung lượng lưu trừ m à ngưòi dùng cần cũng như tốc độ truy xuất dừ liệu hoặc tốc độ truyền dữ liệu (Data T ransfer Rate). Các ố đĩa cứng th ường được dùng đê kill trữ, truy xuất phần m ềm và dữ liệu. Có thê dùng các phươ ng tiện lưu trữ khác như: T hé nhớ hoặc đĩa quang đê lưu trữ bản sao dữ liệu với mục đích d ụ ph ò n g và di chuyên. Ồ đĩa cứ n g thực hiện ba chức năng: + ỏ đĩa x o a y đĩa với tôc độ đêu đặn đê truy cập tới từng sector trên bề mặt đĩa. + Di chuyến đầu đọc/ghi qua các rãnh (track) trên bề mặt đĩa. + Đ ọc dữ liệu từ đĩa và ghi dữ liệu vào đĩa bàng đầu đọc/ghi. ỏ đĩa cứ n g là khu vực lưu trữ sơ cấp cua chương trinh và dữ liệu: + C ác c h ư ơ n g trinh phần m ềm cần phái được cài đặt ớ ô đìa cứng, ờ đìa cứ n g lưu trữ và truy xuất thông tin với tốc độ cao. Các ô cứng hoạt độ ng n h ư n hau bất kê chúng được gắn bên trong hay bên ngoài máy tính T ốc độ truy ền dữ liệu của một 0 cứng là biêu hiện cua tốc độ quay đĩa cứng (đượ c đo bằng rpm) và số đầu đọc/ghi trên mỗi bề mặt đìa. Tôc độ quay càng cao và số đầu đọc/glii càng nhiều thì thời gian đê tim dữ liệu nào đó càng ngẩn. ô cứ ng hiện nay có dung lượng khoáng từ 10 GB đến 10TB Cũng có thế sú dụ ng các ố đìa cứng cho các m ạng có dung lượng cao đế đáp ứng yêu cấu lưu trữ dừ liệu của toàn bộ hệ thông. Tôc độ truyền dữ liệu có thê bị hạn chế bởi các loại card giao tiếp m ạ n g cài trên m áy tính cùng số người dùng và tác vụ m à m áy chù phái xử lý. 1.2.2.5. ỏ đìa quang Ồ đĩa quang được thiết kế đê đọc các đĩa tròn, dẹt, th ường được gọi là đĩa C D hoặc đĩa số đa năng (DVD). Đĩa D V D có dung lượng lưu trữ nhiều hon đĩa CD. Đ ọc thô ng qua m ột thiết bị laze hoặc đầu quang học có thế quay đĩa với vận tốc tù 200 vòng quay mỗi phút (rpm) trơ lên. Ố đĩa C D - R O M hay D V D -R O M có những đặc điếm sau: 17
+ Đọc và lưu trữ d ữ liệu, với các dạng dữ liệu như: V ăn ban, âm tha nh ,.... + T hô n g tin được ghi trên bề m ặ t đĩa và truy xuất b ằng tia laze. + Đĩa C D và D V D có thê đọc/ghi trên các thiết bị điện tử khác máy vi tính. Đau ghi quang học: C òn được gọi là ô ghi đĩa, có hình th ứ c và cơ chế hoạt động tư ơng tự m ột 0 đĩa q uang thông thường. Phần m ề m đi kèm với ô ghi đìa cho phép nguời dùng đọc hay ghi dữ liệu lên đĩa. C ó các định dạng đ ầu ghi sau: + C D -R / D V D-R: Chi cho phép người dùng đọc dữ liệu. + C D - R W / D V D -R W : C ho phép người dùng vừa đọc và vừa ghi dừ liệu lên đìa. + D V D -R A M : T ư ơ n g tự D V D -R W nhưng chi có thế chạ y được ơ nhữ ng thiêt bị có hỗ trợ định dạng này tlnrờng xuất hiện dưới d ạ n g hộp đĩa. 1.2.2.6. Các loại thiết bị lưu trữ khác - Ó Zip + Ồ zip cũng giống với ô D V D - R A M ngoại trừ việc đĩa zip có dung lượ ng kru trữ kho ản g 100MB đến 750M B . + Giá thành tương đôi thấp. - Hệ th ố n g luu trữ di đ ộng + G ồm các tlìé nhớ, que nhớ, bộ n hớ flash (U S B ), hoặc ô cứ n g đặt ngoài. + Lợi thế là tính lưu động, dung lirợng lớn và k h á nãng chia sé dữ liệu. - Các hệ thốn g luu trữ tù xa + D ịch vụ phổ biến được cung cấp bơi các nhà cun g cấp dịch vụ Internet (ISP). + Các ồ đĩa nằm trên m ột m áy chủ m ạng hoặc chu y ê n d ụ n g ơ một địa điếm. + Phái đăng nhập vào hệ thống bang m ột tài khoản và m ậ t k h âu đê truy nhập thông tin. + Rất h ữ u ích đối với việc lưu trữ dữ liệu dự phò ng từ xa hoặc m ột hệ thống trung tâm đế m ọi nơi trên thê giới có thế chia sé th ô n g tin.