Giáo trình về hình thành quan điểm từ quá trình công nghiệp hóa nông nghiệp nông thôn nhằm phục vụ các mục tiêu kinh tế xã hội p7

Chia sẻ: Defwsdg Sdgsg | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

67
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thời kỳ trước năm 1986. Đất nước thống nhất, công cuộc phát triển kinh tế và cải tạo quan hệ sản xuất được thực hiện trên phạm vi cả nước. Kế hoạch 5 năm 1976-1980 ngoài nhiệm vụ khắc phục hậu quả chiến tranh, tiến hành cải tạo kinh tế miền Nam theo mô hình kinh tế miền Bắc. Tiếp tục cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với những người sản xuất nhỏ ở miền Bắc, đồng thời triển khai mạnh mẽ ở miền Nam....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình về hình thành quan điểm từ quá trình công nghiệp hóa nông nghiệp nông thôn nhằm phục vụ các mục tiêu kinh tế xã hội p7

Ch¬ng III Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n hiÖn nay I. kinh tÕ t b¶n t nh©n t¨ng vÒ mÆt sè lîng. 1. Thêi kú tríc n¨m 1986. §Êt níc thèng nhÊt, c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt ®îc thùc hiÖn trªn ph¹m vi c¶ níc. KÕ ho¹ch 5 n¨m 1976-1980 ngoµi nhiÖm vô kh¾c phôc hËu qu¶ chiÕn tranh, tiÕn hµnh c¶i t¹o kinh tÕ miÒn Nam theo m« h×nh kinh tÕ miÒn B¾c. TiÕp tôc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®èi víi nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá ë miÒn B¾c, ®ång thêi triÓn khai m¹nh mÏ ë miÒn Nam. Nhng kinh tÕ t b¶n t nh©n vÉn tån t¹i, trong c«ng nghiÖp vÉn cã trªn díi 60 v¹n ngêi s¶n xuÊt c¸ thÓ n¨m 1980:50,3v¹n; n¨m 1981: 55,1 v¹n; n¨m 1983:66,6 v¹n; n¨m 1984:64 v¹n; n¨m 1985:59,3 v¹n. Sè lîng lao ®éng ho¹t ®éng trong kinh tÕ t b¶n t nh©n vÉn chiÕm trªn 20%tæng sè lao ®éng ngµnh c«ng nghiÖp; n¨m1980: 22,3%;n¨m1984: 26%; n¨m 1985:23%;n¨m 1986: 23,2%. Gi¸ trÞ s¶n lîng c«ng nghiÖp do khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n t¹o ra hµng n¨m chiÕm trªn díi 15% gi¸ trÞ s¶n lîng toµn ngµnh c«ng nghiÖp. Nh÷ng ngêi kinh doanh th¬ng nghiÖp nh÷ng n¨m 1980còng ë møc 60 v¹n. N¨m 1980:63,7 v¹n; n¨m 1985: 63,7 v¹n; n¨m 1986: 56,8 v¹n. Nh÷ng sè liÖu trªn cho thÊy søc sèng cña kinh tÕ c¸ thÓ rÊt bÒn bØ, sù hiÖn diÖn cña thµnh phÇn kinh tÕ nµy trong suèt thêi gian dµ nh mét tÊt yÕu kh¸ch quan, cÇn ph¶i biÕt sö dông mÆt tÝch cùc cña nã lµm cho d©n giµu, níc m¹nh. 2. Thêi kú sau n¨m 1986. 19
Tõ ®êng lèi ®æi míi (®¹i héi VI cña §¶ng 12-1986) kh¼ng ®Þnh x©y dùng, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ níc ta víi c¬ cÊu nhiÒu h×nh thøc së h÷u, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tån t¹i l©u dµi. NghÞ quyÕt trung ¬ng kho¸ VI ghi râ:”ChÝnh sachs kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cã ý nghÜa chiÕn lîc l©u dµi, cã tinh quy luËt tõ s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt línXHXN vµ thÓ hiÖn tinh thÇn d©n chñ vÒ kinh tÕ”, “T nh©n ®îc kinh doanh kh«ng h¹n chÕ vÒ quy m« ®Þa bµn ho¹t ®éng trong nh÷ng ngµnh nghÒ mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm”. Nhê cã chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ t b¶n t nh©n ®îc thõa nhËn vµ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, ®ãng gãp tÝch cùc vµo ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc. Trong c«ng nghiÖp t nh©n ®· ®Çu t thªm vèn ®Ó më réng c¸c c¬ së hiÖn cã, hoÆc x©y dùng thªm c¸c c¬ së míi. N¨m 1988 khu vùc nµy ®Çu t thªm 80 tû ®ång, thµnh lËp thªm 17.000 c¬ së, trong ®ã c¸ 46 xÝ nghiÖp t nh©n; 1.100 c¬ së tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ h¬n 15.000 hé c¸ thÓ. N¨m 1989 sè vèn ®Çu t t¨ng thªm 102 tû ®ång, sè xÝ nghiÖp t nh©n t¨ng gÊp 4 lÇn so víi n¨m 1988(tõ 318 xÝ nghiÖp t¨ng lªn 1.284 xÝ nghiÖp); hé tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ c¸ thÓ tõ 31,85 v¹n lªn 33,33 v¹n, t¨ng 4,6%. Trong hai n¨m 1990-1991 sè vèn t¨ng thªm mçi n¨m kho¶ng 100 tû ®ång. N¨m 1989 thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n thu hót thªm 39,5 ngh×n lao déng . N¨m 1990 ®· ban hµnh LuËt c«ng ty vµ luËt doanh nghiÖp, ®· t¹o ®éng lùc cho khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n tiÕp tôc ph¸t triÓn. N¨m 1991 so víi n¨m 1990 t¨ng thªm 4.000 c¬ së vµ lao ®éng t¨ng thªm 10 ngh×n ngêi. Tû träng gi¸ trÞ s¶n lîng c«ng nghiÖp khu vùc t nh©n, c¸ thÓ chiÕm trong gi¸ trÞ tæng s¶n lîng toµn ngµnh c«ng nghiÖp t¨ng kh¸ nhanh n¨m 1986 lµ:15,6% th× ®Õn n¨m 1990 lµ:26,5%. Trong giao th«ng vËn t¶i, n¨m 1990 cã 97.194 hé t nh©n c¸ thÓ lµm dÞch vô vËn t¶i. Tæng sè lao ®éng vËn t¶i 138,5 ngh×n ngêi. N¨m 1990 thùc hiÖn vËn chuyÓn 16,6 triÖu tÊn hµng ho¸ chiÕm 36,3%khèi lîng vËn chuyÓn hµng ho¸ cña tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ 165,3 triÖu lît hµnh kh¸ch, chiÕm 28,6% khèi lîng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch toµn ngµnh. 20
Trong th¬ng nghiÖp, lao ®éng cña thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n ph¸t triÓn nhanh chãng: n¨m 1986: 64 v¹n ngêi; th× ®Õn n¨m 1990 ®· t¨ng lªn 81,1 v¹n ngêi. Ngoµi ra cßn cã lùc lîng th¬ng nghiÖp kh«ng chuyªn tham gia ho¹t ®éng, n¨m 1990 cã kho¶ng 16 v¹n ngêi. Tû träng doanh sè b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô cña t nh©n trong tæng møc b¸n lÎ hµng ho¸ dÞch vô tiªu dïng x· héi ngµy cµng lín : n¨m 1986:45,6%th× ®Õn n¨m 1990:66,9%; vµ n¨m 1991 ®¹t:73,1%. Sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n vÉn tiÕp tôc trong nh÷ng n¨m 1991-1996, nhng trong 2 n¨m 1997- 1998 tèc ®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ t b¶n t nh©n chËm l¹i do khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc , sè hé kinh doanh c¸ thÓ n¨m 1997 gi¶m, sè doanh nghiÖp n¨m 1998 gi¶m. N¨m 1999 LuËt doanh nghiÖp ®îc quèc héi th«ng qua vµ n¨m 2000 ban hµnh LuËt doanh nghiÖp (thay cho LuËt C«ng ty vµ LuËt doanh nghiÖ¨yt nh©n tríc ®©y). §¹o luËt nµy ®i vµo cuéc sèng rÊt nhanh, t¹o ra bíc ph¸t triÓn ®ét biÕn cña kinh tÕ t nh©n, ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp t nh©n tõ n¨m 2000 ®Õn nay. Theo tæng côc thèng kª, ®Õn cuèi n¨m 2000 c¶ níc cã kho¶ng 59.473 doanh nghiÖp t nh©n víi sè vèn 52.000 tû ®ång, sö dông 600.000 lao ®éng vµ ®ãng gãp 7,6%GDP. Sù t¨ng trëng m¹nh mÏ nµy chñ yÕu lµ do m«i trêng kinh doanh cña kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· ®îc c¶i thiÖn mét c¸ch c¬ b¶n, LuËt Doanh nghiÖp vµ c¸c nghÞ ®Þnh sè 57 vµ 44 cã vai trß quan träng nhÊt, t¹o ra nh÷ng bíc ngoÆt ph¶ triÓn. Sè doanh nghiÖp thµnh lËp trong vßng mét n¨m sau khi cã luËt doanh nghiÖp n¨m 2000 t¬ng ®¬ng víi sè lîng doanh nghiÖp cña 5n¨m tríc ®©y. II. Ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n theo ngµnh nghÒ tæ chøc kinh doanh. 1. Trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. Cïng víi sù ®æi míi trong kinh tÕ hîp t¸c, c¸c LuËt §Çu t níc ngoµi, LuËt §Çu t trong níc, LuËt Th¬ng m¹i th«ng qua vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90 ®· t¸c ®éng rÊt 21
m¹nh vµo khu vùc n«ng nghiÖp, tíi hµng triÖu n«ng d©n ViÖt Nam. Kinh tÕ hé gia ®×nh n«ng d©n, kinh tÕ trang tr¹i, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ho¹t ®éng cã tÝnh chÊt c«ng nghiÖp ë n«ng th«n (ngµnh nghÒ truyÒn thèng, c¸c doanh nghiÖp x©y dùng, dÞch vô…) ph¸t triÓn rÊt m¹nh, t¹o nªn sù thay ®æi to lín bé mÆt cña nhiÌu vïng n«ng th«n. NÕu nh n¨m 1990, sè kîng c¸c hé c¸ thÓ cã kho¶ng trªn 9,4 triÖu hé th× ®Õn n¨m 1995 ®· lªn tíi 11.974.595 hé ho¹t ®éng trªn gÇn 9.000 x· trong kh¾p 7 vïng sinh th¸i. Trong ®ã, sè hé n«ng nghiÖp lµ 9.528.896 hé ( chiÕm 79,58%); hé l©m nghiÖp 18.156 hé (0,15%); hé thuû s¶n:229.909 hé (1,92%); hé c«ng nghiÖp:160.370 hé (1,34%); hé x©y dùng: 31.914 hé (0,27%); hé th¬ng nghiÖp: 384.272 hé (3,21%); hé dÞch vô:14.156 hé (1,18%); hé kh¸c:1.479.341 hé (12,35%). Trong sè c¸c hé ®ã, nhãm hé n«ng nghiÖp chiÕm tû träng lín nhÊt(79,58%), nÕu hiÓu n«ng nghiÖp theo nghÜa réng- bao gåm c¶ n«ng l©m ng nghiÖp th× hÞ« n«ng nghiÖp cßn chiÕm tû träng lín h¬n n÷a:81,65%, nÕu xet theo c¬ cÊu h×nh thµnh phÇn th× sè hé x· viªn lµ 7.078.179 hé (59,11%); hé c¸ thÓ lµ 3.333.788 hé (27,84%); hé n«ng d©n chuyªn lµm thuª lÇ 672.319 hé (5,61%). CÇn lu ý lµ hé x· viªn nãi ë ®©y ®· lµ hé kinh tÕ tù chñ, hä cã quyÒn sö dông ruéng ®Êt mµ Nhµ níc giao cho hä l©u dµi 9víi 5 quyÒn theo LuËt §Êt ®ai), hä tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ trong trång trät vµ ch¨n nu«i do hä tæ chøc, HTX chØ hç trî mét sè kh©u dÞch vô, do ®ã, trªn thùc tÕ lµ hé c¸ thÓ. Nh vËy, trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp sè hé t nh©n, c¸ thÓ chiÕm tû träng lín 81,65%. §©y thùc sù lµ lùc lîng kinh tÕ m¹nh thÓ hiÖn trªn c¸c mÆt sau ®©y: -ChØ trong thêi gian ng¾n, c¸c hé n«ng d©n ®· mua s¾m rÊt nhiÒu trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, t¨ng cêng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho n«ng nghiÖp lªn mét bíc: c¸c hé n«ng d©n s¾m thªm ®îc 109.483 m¸y ph¸t ®iÖn, 9.088 ®éng c¬ ®iÖn, 36.011 ®éng c¬ ch¹y x¨ng, 97.808 m¸y tuèt lóa, 28.643 m¸y kÐo lín , 75.286 m¸y kÐo nhá, 537.809 m¸y b¬m, 106.305 m¸y xay, 15.157 m¸y nghiÒn thøc ¨n gia sóc, 11.392 m¸y ca. NÕu kÓ thªm nh÷ng ®ãng gãp cña n«ng d©n vµo x©y dùng ®êng ®iÖn, ®êng, trêng tr¹m th× rÊt lín. 22
- Còng chØ trong thêi gian kh«ng l©u, theo b¸o c¸o cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n th× n«ng d©n níc ta ®· bá vèn lËp trªn 110.000 trang tr¹i, trong ®ã riªng c¸c tØnh phÝa b¾c 67.000 trang trÞ. Trang tr¹i lµ nh÷ng tæ chøc kinh tÕ n»m trong khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n nh»m ®a s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lªn tr×nh dé s¶n xuÊt hµng ho¸; chñ trang tr¹i bá vèn ra kinh doanh ( sè vèn nµy kh¸ lín, theo ®iÒu tr cña Trêng ®¹i häc Kinh tÕ quèc d©n ë thêi ®iÓm th¸ng 4-1999 th× vèn b×nh qu©n cña mét trang trÞ lµ 291,43 triÖu ®ång- §¾c L¾c cao nhÊt 619,5 triÖu ®ång, Yªn B¸i thÊp nhÊt lµ 95.9 triÖu ®ång, chñ yÕu lµ vèn tù do cã cña chñ trang tr¹i 91,03%). C¸c trang trÞ ®· t¹o ra mét lîng hµng ho¸ lín; trung b×nh mét trang tr¹i cung cÊp mét lîng gi¸ trÞ hµng ho¸ lµ 91,449 triÖu ®ång, trong ®ã tû träng hµng ho¸ lµ 86,74%. Sè hµng ho¸ nµy chñ yÕu lµ n«ng s¶n, h¶i s¶n, mét sè nhá lµ s¶n phÈm ch¨n nu«i. Kinh tÕ trang tr¹i ®· gãp phÇn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp ViÖt Nam lªn kinh tÕ hµng ho¸, gi¶i quyÕt nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng. Cã thÓ nãi, khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n trong n«ng nghiÖp thêi gian qua ®· gãp phÇn xøng ®¸ng vµo thµnh tÝch cña ngµnh n«ng nghiÖp nãi chung: t¹o ra ¼ tæng s¶n lîng cña ViÖt Nam, vµ 30% kim ng¹ch hµng xuÊt khÈu9 bao gåm c¶ thuû s¶n). 2. Trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp . Víi c¬ chÕ míi, khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n còng th©m nhËp m¹nh mÏ vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp. Toµn bé khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n trong c«ng nghiÖp (bao gåm c¸c doanh nghiÖp hé gia ®×nh, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong níc, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi) ®· ®ua phÇn ®ãng gãp vµo s¶n lîng c«ng nghiÖp c¶ níc tõ 375 n¨m 1990 lªn 58% n¨m 2000, trong ®ã ®ãng gãp quan träng nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi trong lÜnh vùc dÇu khÝ vµ lÜnh vùc c«ng nghiÖp chÕ t¹o (khu vùc t nh©n trong níc n¨m 2000 chiÕm 22,7%, khu vùc ®Çu t níc ngoµi chiÕm 35,25). Khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n trong níc mµ ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp hé gia ®×nh cã vai trß rÊt quan träng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp chÕ t¹o. N¨m 1999 cã 600.000 doanh nghiÖp hé gia ®×nh nhá ho¹t 23
®éng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp chÕ t¹o, chiÕm ¼ sè doanh nghiÖp rÊt nhá, ®ãng gãp 285 gi¸ trÞ gia t¨ng trong c«ng nghiÖp chÕ t¹o. Ngoµi ra cßn 5600 doanh nghiÖp võa vµ nhá còng ho¹t ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o vµ t¹o ra 10% GDP cña ngµnh c«ng nghiÖp nµy. Vai trß cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n trong c«ng nghiÖp sÏ cßn t¨ng h¬n n÷a v× nh÷ng ®æi míi trong thÓ chÕ rÊt m¹nh víi nh÷ng bé luËt míi ra ®êi tõ n¨m 1998 ®Õn nay, nhÊt lµ LuËt Doanh nghiÖp míi ®îc phª chuÈn n¨m 1999 vµ cã hiÖu lùc thùc hiÖn tõ n¨m 2000, kÌm theo viÖc b·i bá h¬n 100 lo¹i giÊy phÐp kinh doanh g©y phiÒn hµ, c¶n trë; LuËt §Çu t níc ngoµi còng ®îc söa ®æi víi nh÷ng thuËn lîi míi cho c¸c nhµ ®Çu t Riªng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÐ t nh©n trong ho¹t ®éng c«ng nghiÖp (bao gåm c¶ tiÓu, thñ c«ng nghiÖp) còng ph¸t triÓn rÊt m¹nh vµ ®ãng gãp lín vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung, kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n nãi riªng. Theo sè liÖu cña Tæng Côc Thèng kª vµ cña mét sè c¬ quan chøc n¨ng, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, trong n«ng th«n c¶ níc cã kho¶ng tõ 18% ®Õn 20% sè hé n«ng d©n tham gia ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp, trong ®ã mét nöa lµ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ x©y dùng thuéc kinh tÕ t b¶n t nh©n, c¸ thÓ vµ hé gia ®×nh (mµ vÒ c¬ b¶n chóng ta cã thÓ xÕp vµo khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n0. Theo b¸o c¸o cña héi nghÞ nhãm t vÊn c¸c nhf tµi trî ch ViÖt Nam (n¨m1998) th× khu vùc t nh©n trong n«ng th«n c¶ níc hiÖn cã kho¶ng 24.000 doanh nghiÖp vµ tæ hîp s¶n xuÊt kinh doanh, trong ®ã cã 33% lµ c¸c doanh nghiÖp, tæ hîp t nh©n trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ tiªu thñ c«ng nghiÖp. 3. Trong lÜnh vùc th¬ng m¹i vµ dÞch vô . §©y lµ lÜnh vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ho¹t ®éng s«i næi, ngµy cµng lÊn ¸t khu vùc quèc doanh. Sè lîng t¨ng lªn nhanh chãng: n¨m 1986 cã56,8 v¹n hé, n¨m 1987 ®· lµ 64 v¹n hé , n¨m 1988 lµ 71,9 v¹n hé, n¨m 1989 lµ 81,1 v¹n hé vµ 16 v¹n hé kinh doanh kh«ng chuyªn nghiÖp, n¨m 1995 lµ 94 v¹n hé. T th¬ng vµ hé c¸ thÓ ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong viÖc lu chuyÓn hµng ho¸ vµ dÞch vô : n¨m 1987, khu vùc nµy ®¶m nhËn tæng møc b¸n lÎ hµng ho¸ vµ dÞch vô tiªu dïng x· héi 24
lµ 59%, n¨m 1988 lµ 59.6%, n¨m 1989lµ 66,9%, n¨m 1990 lµ 69,6%, n¨m 1991lµ74,9%. Trong lÜnh vùc th¬ng m¹i dÞch vô , cßn ph¶i kÓ ®Õn vai trß cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n trong xuÊt nhËp khÈu. Tû träng cña khu vùc doanh nghiÖp t nh©n trong níc trong gi¸ trÞ xuÊt khÈu kh«ng kÓ dÇu löa ®· t¨ng tõ 125 trong n¨m 1997 lªn 22% vµo gi÷a n¨m 2000 vµ tû träng trong gi¸ trÞ nhËp khÈu ®· t¨ng tõ 4% lªn tíi 16%. NÕu tÝnh c¶ doanh nghiÖp ®Çu t níc ngoµi th× khu vùc doanh nghiÖp t nh©n ®· ®ãng gãp trong xuÊt khÈu lµ 35% n¨m 1997 vµ 54%gi÷a n¨m 2000. 4. Trong xÊy dùng kÕt cÊu h¹ tÇng. Víi chiÕn lîc phat triÓn khinh tÕ – x· héi 10 n¨m, Chnhs phñ ®· ®Ò ra ch¬ng tr×nh víi rÊt nhiÒu k× väng vÒ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, bao gåm nh÷ng ch¬ng tr×nh lín vÒ ph¸t triÓn ®êng s¾t, ®êng bé víi hÖ thèng cÇu qua s«ng, ®êng hµng kh«ng vÐi hÖ thèng c¸c s©n bay quèc tÕ vµ néi ®Þa. KÕt cÊu h¹ tÇng cã vÞ trÝ quan träng trong viÖc thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi nhng ®Ó cã hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng ph¸t triÓn nh kÕ ho¹ch cña ChÝnh phñ th× cÇn cã nguån vèn rÊt lín mµ nÕu chØ Nhµ níc th× kh«ng ®ñ søc thùc hiÖn. Nh÷ng chØ sè sau ®©y cho thÊy râ ®iÒu nµy: sè vèn ®Çu t cho ngµnh n¨ng lîng hµng n¨m xÊp xØ 2-2,5 tû USD, trong ®ã ngµnh ®iÖ dù kiÕn cÇn sè vèn ®Çu t trung b×nh hµng n¨m lµ 1,5-2 tû USD mµ 52-58%dµnh cho s¶n xuÊt ®iÖn vµ 42-48% dµnh cho truyÒn t¶i vµ ph©n phèi ®iÖn. V× kÕt cÊu h¹ tÇng ngµnh n¨ng lîng cña ViÖt Nam cßn l¹c hËu nªn ph¶i dµnh 5,3-5,5% GDP ®Çu t cho lÜnh vùc nµy, gÊp h¬n 2 lÇn c¸c níc §«ng ¸. Víi ngµnh giao th«ng vËn t¶i, nhu cÇu ®Çu t còng rÊt lín. Theo nghiªn cøu chiÕn lîc giao th«ng vËn t¶i quèc gia ViÖt Nam th× sè vèn cÇn thiÕt ®Ó ®Çu t lµ 11,6 tû USD t¬ng ®¬ng kho¶ng 2,5%GDP tÝch luü. NÕu tÝnh c¶ chØ tiªu b¶o dìng mµ Nhµ níc bá ra th× tæng sè vèn cÇn thiÕt lµ 14,2 tûUSD, t¬ng ®¬ng 2,8% GDP tÝch luü trong thêi gian 10 n¨m 2001-2010. ChØ víi 2 ngµnh nªu trªn, sè vèn hµng n¨m cÇn thiÕt cho ®Çu t ®· lµ 3,4-3,5 tû USD, ®ã lµ cha kÓ nh÷ng ngµnh kÕt cÊu h¹ tÇng kh¸c ( nh viÔn th«ng , níc s¹ch vµ vÖ sinh ). Trong thËp kû tíi, nhu cÇu vèn sÏ rÊt lín, íc tÝnh kho¶ng 6-7%GDP, t¬ng ®¬ng víi toµn bé 25
ch¬ng tr×nh ®Çu t c«ng tríc ®©y. V× thÕ viÖc thu hót sù tham gia cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n lµ hÕt søc quan träng. Trong lÜnh vùc kÕt cÊu h¹ tÇng, ph¶i kÓ ®Õn hÖ thèng ®êng n«ng th«n mµ nh÷ng n¨m qua khu vùc kinh tÕ hé n«ng d©n- thùc chÊt lµ khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· ®ãng vai trß rÊt lín. III. Ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n theo vïng, l·nh thæ. Kinh tÕ t b¶n t nh©n ph©n bè kh«ng ®Òu gi÷a ®ång b»ng vµ miÒn nói, gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. N¨m 1995, con sè thèng kª cho thÊy : 55% doanh nghiÖp t nh©n ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ miÒn §«ng Nam Bé; 18,1% ë ®ång b»ng s«ng Hång vµ 10,1% ë vïng Duyªn h¶i miÒn Trung. Trong ®ã c¸c tØnh phÝa Nam th× chØ riªng thµnh phè Hå ChÝ Minh, tØnh B×nh D¬ng, tØnh §ång Nai ®· chiÕm 63%. N¨m 1996 trong tæng sè 1.439.683 c¬ së KTTN(bao gåm 1.412.166 c¬ së cña c¸ nh©n vµ nhãm kinh doanh, 17.535 DNTN vµ 6.883 CTTNHH) th× 24% tËp trung ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long; 21% ë vïng ®ång b»ng s«ng Hång; 19% ë vïng §«ng Nam Bé; 13%ë vïng kh Bèn cò; 10% ë vïng Duyªn h¶i miÒn T rung; 9% ë vïng nói vµ trung du B¾c bé vµ 4% ë vïng T©y Nguyªn. N¨m 1997 trong tæng sè 25.002 c¬ së KTTN( phÇn lín lµ DNTN) th× 18.728 c¬ së tËp trung ë miÒn Nam, chiÕm 75% trong khi ë miÒn B¾c chØ cã 4.178DN, chiÕm 17% vµ miÒn Trung cã 2087 c¬ së, chiÕm 8,3%. Riªng thnhf phè Hå ChÝ Minh cã sè lîng 6304 DN, chiÕm 25%, b¨ng toµn bé sè DN cña miÒn B¾c vµ miÒn Trung céng l¹i. N¨m 1998 c¸c con sè t¬ng øng lµ: miÒn Nam chiÕm 73%, gÊp 3 lÇn sè lîng ë miÒn B¾c vµ miÒn Trung céng l¹i 27%, thµnh phè Hå ChÝ Minh vÉn lµ ®Þa bµn lín nhÊt 25%, Hµ Néi vµ miÒn Trung cã sè lîng t¬ng ®¬ng nhau kho¶ng 8%. Qua sè lÖu trªn chóng ta thÊy kinh tÕ t b¶n t nh©n ph©n bæ kh«ng ®Òu gi÷a c¸ vïng l·nh thæ. Ph¸t triÓn m¹nh vµ tËp trung nhiÒu nhÊt ë vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long 40%, ë ®ång b»ng s«ng Hång lµ 33% vµ ë §«ng Nam Bé lµ 25%. C¸c c«ng ty cæ phÇn ph¸t triÓn m¹nh ë §«ng Nam Bé 54% ®ång b»ng s«ng Hång23%. IV. Nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vèn, lao ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh. 26
1. Kinh tÕ t b¶n t nh©n. - VÒ vèn s¶n xuÊt: Vèn cña doanh nghiÖp t¨ng nhanh c¶ vÒ vèn ®¨ng ký kinh doanh , tæng vèn thùc tÕ sö dông vµ vèn ®Çu t ph¸t triÓn. Tæng vèn ®¨ng ký cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp t nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn tõ n¨m 1991 ®Õn hÕt th¸ng 9 n¨m 2001 ®¹t 50.795,142 tû ®ång; n¨m 2000 t¨ng 87,5 lÇn so víi n¨m 1991. Trong ®ã doanh nghiÖp t nh©n ®¨ng ký 11.470,175 tû ®ång chiÕm 22,85%; c«ng ty tr¸ch nhiªm h÷u h¹n ®¨ng ký 29.064,160 tû ®ång chiÕm 57,22%; c«ng ty cæ phÇn ®¨ng ký 10.260,770 tû ®ång, chiÕm 20,20% Tæng vèn ®¨ng ký kinh doanh liªn tôc t¨ng cïng víi sè doanh nghiÖp ®¨ng ký t¨ng. Sè vèn ®¨ng ký t¨ng tõ 13.000 tû ®ång n¨m 2000 lªn 26.500 tû ®ång n¨m 2001; 4 th¸ng ®Çu n¨m 2002 vèn ®¨ng ký kinh doanh t¨ng thªm 8.767 tû ®ång. TÝnh tõ khi cã LuËt doanh nghiÖp ®Õn hÕt th¸ng 4-2002 c¶ níc cã trªn 41.000 doanh nghiÖp míi thµnh lËp víi tæng vèn ®¨ng ký t¬ng ®¬ng 3,6 tû USD. B×nh qu©n vèn ®¨ng ký cña mét doanh nghiÖp míi còng kh«ng ngõng t¨ng lªn, tõ 900 triÖu ®ång n¨m 2000 lªn 1.300 triÖu ®ång n¨m 2001 vµ 1.500 triÖu ®ång vµo n¨m 2002. NÕu tÝnh c¶ sè vèn ®iÒu chØnh bæ sung cña c¸c doanh nghiÖp th× tæng sè vèn ®Çu t cña c¸c doanh nghiÖp t nh©n trong níc trong h¬n 2 n¨m 2001-2002 ®¹t kho¶ng 60.000 tû ®ång, t¬ng ®¬ng 4 tû USD. Tæng vèn thùc tÕ sö dông cña doanh nghiÖp còng t¨ng nhanh. N¨m 2000 lµ 110.071 tû ®ång, t¨ng 38,46% so víi n¨m 1999; trong ®ã cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n t¨ng 40%, doanh nghiÖp t nh©n t¨ng 37,64%, c«ng ty cæ phÇn t¨ng 36,7%. N¨m 2000 khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· ®Çu t mua 20,3% cæ phÇn cña doanh nghiÖp nhµ níc ®· cæ phÇn ho¸. Tæng vèn ®Çu t ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp t nh©n t¨ng c¶ vÒ lîng vèn vµ tû träng trong tæng vèn ®Çu t ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n vµ cña toµn x· héi. Tæng vèn ®Çu t ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp t¨ng tõ 17,84% n¨m 1999 27