Hệ thống tài khoản kế toán và cách hạch toán _ phần 2

Chia sẻ: Thái Duy Ái Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:43

Thêm vào BST

Báo xấu

400
lượt xem 153
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài khoản Khái niệm: Tài khoản kế toán là một phương pháp kế toán dùng để phân loại và hệ thống hoá các NVKT phát sinh theo nội dung kinh tế. Tài khoản kế toán nhằm phản ánh và kiểm soát...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hệ thống tài khoản kế toán và cách hạch toán _ phần 2

Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n (Gi¸ trÞ hao hôt, mÊt m¸t cña hµng tån kho sau khi trõ sè thu båi th−êng theo quyÕt ®Þnh xö lý) Cã TK 621 - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp Cã TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cã TK 152 - Nguyªn liÖu, vËt liÖu Cã TK 153 - C«ng cô, dông cô Cã TK 155 - Thµnh phÈm Cã TK 156 - Hµng ho¸ Cã TK 111 - TiÒn mÆt. 6. C¸c kho¶n cho vay, cho m−în vËt t−, tiÒn vèn t¹m thêi vµ c¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c, ghi: Nî TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1388) Cã TK 111 - TiÒn mÆt Cã TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng Cã TK 152 - Nguyªn liÖu, vËt liÖu Cã TK 153 - C«ng cô, dông cô. 7. Khi ®¬n vÞ nhËn uû th¸c xuÊt khÈu chi hé cho bªn uû th¸c xuÊt khÈu c¸c kho¶n phÝ ng©n hµng, phÝ gi¸m ®Þnh h¶i quan, phÝ vËn chuyÓn, bèc v¸c, ghi: Nî TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1388) (Tæng gi¸ thanh to¸n) Cã c¸c TK 111, 112,... 8. §Þnh kú khi x¸c ®Þnh tiÒn l·i ph¶i thu vµ sè cæ tøc, lîi nhuËn ®−îc chia, ghi: Nî c¸c TK 111, 112,... (Sè ®· thu ®−îc tiÒn) Nî TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1388) Cã TK 515 - Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh. 9. Khi ®−îc ®¬n vÞ uû th¸c xuÊt khÈu thanh to¸n bï trõ víi c¸c kho¶n ®· chi hé, kÕ to¸n ®¬n vÞ nhËn uû th¸c xuÊt khÈu ghi: Nî TK 331 - Ph¶i tr¶ cho ng−êi b¸n Cã TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1388). 10. Khi thu ®−îc tiÒn cña c¸c kho¶n nî ph¶i thu kh¸c, ghi: Nî TK 111 - TiÒn mÆt Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng Cã TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1388). 66
11. §èi víi DNNN, khi cã quyÕt ®Þnh xö lý nî ph¶i thu kh¸c kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi, ghi: Nî TK 111 - TiÒn mÆt (Sè båi th−êng cña c¸ nh©n, tËp thÓ cã liªn quan) Nî TK 334 - Ph¶i tr¶ ng−êi lao ®éng (Sè båi th−êng trõ vµo t−¬ng) Nî TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi (NÕu ®−îc bï ®¾p b»ng kho¶n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi) Nî TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp (NÕu ®−îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh) Cã TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1388 - Ph¶i thu kh¸c). §ång thêi ghi ®¬n vµo Bªn Nî TK 004 - Nî khã ®ßi ®· xö lý - Tµi kho¶n ngoµi B¶ng C©n ®èi kÕ to¸n. 12. Khi c¸c doanh nghiÖp hoµn thµnh thñ tôc b¸n c¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c (®ang ®−îc ph¶n ¸nh trªn B¶ng C©n ®èi kÕ to¸n) cho c«ng ty mua b¸n nî, ghi: Nî c¸c TK 111, 112,.... (Sè tiÒn thu ®−îc tõ viÖc b¸n kho¶n nî ph¶i thu) Nî TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi (Sè chªnh lÖch ®−îc bï ®¾p b»ng kho¶n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi) Nî c¸c TK liªn quan (Sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ gèc kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi víi sè tiÒn thu ®−îc tõ b¸n kho¶n nî vµ sè ®· ®−îc bï ®¾p b»ng kho¶n dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi theo chÝnh s¸ch tµi chÝnh hiÖn hµnh) Cã TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1388). 13. Khi ph¸t sinh chi phÝ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n−íc, ghi: Nî TK 1385 - Ph¶i thu vÒ cæ phÇn ho¸ (Chi tiÕt chi phÝ cæ phÇn ho¸) Cã c¸c TK 111, 112, 152, 331,... 14. Khi thanh to¸n trî cÊp cho ng−êi lao ®éng th«i viÖc, mÊt viÖc do chuyÓn doanh nghiÖp nhµ n−íc thµnh c«ng ty cæ phÇn, ghi: Nî TK 1385 - Ph¶i thu vÒ cæ phÇn ho¸ Cã c¸c TK 111, 112,... 15. Khi chi tr¶ c¸c kho¶n vÒ hç trî ®µo t¹o l¹i ng−êi lao ®éng trong doanh nghiÖp nhµ n−íc cæ phÇn ho¸ ®Ó bè trÝ viÖc lµm míi trong c«ng ty cæ phÇn, ghi: Nî TK 1385 - Ph¶i thu vÒ cæ phÇn ho¸ Cã c¸c TK 111, 112, 331,... 16. Khi kÕt thóc qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸, doanh nghiÖp ph¶i b¸o c¸o vµ thùc hiÖn quyÕt to¸n c¸c kho¶n chi vÒ cæ phÇn ho¸ víi c¬ quan quyÕt ®Þnh cæ phÇn ho¸. Tæng sè chi phÝ cæ phÇn ho¸, chi trî cÊp cho lao ®éng th«i viÖc, mÊt viÖc, chi hç trî ®µo t¹o l¹i lao 67
®éng,... ®−îc trõ (-) vµo sè tiÒn thu b¸n cæ phÇn thuéc vèn Nhµ n−íc thu ®−îc tõ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n−íc, ghi: Nî TK 3385 - Ph¶i tr¶ vÒ cæ phÇn ho¸ (Chi tiÕt phÇn tiÒn thu b¸n cæ phÇn thuéc vèn Nhµ n−íc) Cã TK 1385 - Ph¶i thu vÒ cæ phÇn ho¸. 17. C¸c kho¶n chi cho ho¹t ®éng sù nghiÖp, dù ¸n, chi ®Çu t− XDCB, chi phÝ SXKD nh−ng kh«ng ®−îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt ph¶i thu håi, ghi: Nî TK 138 - Ph¶i thu kh¸c Cã c¸c TK 161, 241, 641, 642,... 68
tµi kho¶n 139 dù phßng ph¶i thu khã ®ßi Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh trÝch lËp, sö dông vµ hoµn nhËp kho¶n dù phßng c¸c kho¶n ph¶i thu khã ®ßi hoÆc cã kh¶ n¨ng kh«ng ®ßi ®−îc vµo cuèi niªn ®é kÕ to¸n. H¹ch To¸n Tµi Kho¶n Nµy CÇn T¤N Träng Mét Sè QUy §Þnh SAU 1. Cuèi niªn ®é kÕ to¸n hoÆc cuèi kú kÕ to¸n gi÷a niªn ®é (§èi víi ®¬n vÞ cã lËp b¸o c¸o tµi chÝnh gi÷a niªn ®é) doanh nghiÖp x¸c ®Þnh c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi hoÆc cã kh¶ n¨ng kh«ng ®ßi ®−îc ®Ó trÝch lËp hoÆc hoµn nhËp kho¶n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi tÝnh vµo hoÆc ghi gi¶m chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cña kú b¸o c¸o. 2. VÒ nguyªn t¾c, c¨n cø lËp dù phßng lµ ph¶i cã nh÷ng b»ng chøng ®¸ng tin cËy vÒ c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi (Kh¸ch hµng bÞ ph¸ s¶n hoÆc bÞ tæn thÊt, thiÖt h¹i lín vÒ tµi s¶n,... nªn kh«ng hoÆc khã cã kh¶ n¨ng thanh to¸n, ®¬n vÞ ®· lµm thñ tôc ®ßi nî nhiÒu lÇn vÉn kh«ng thu ®−îc nî). Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh th× c¸c kho¶n ph¶i thu ®−îc coi lµ kho¶n ph¶i thu khã ®ßi ph¶i cã c¸c b»ng chøng chñ yÕu d−íi ®©y: - Sè tiÒn ph¶i thu ph¶i theo dâi ®−îc cho tõng ®èi t−îng, theo tõng néi dung, tõng kho¶n nî, trong ®ã ghi râ sè nî ph¶i thu khã ®ßi; - Ph¶i cã chøng tõ gèc hoÆc giÊy x¸c nhËn cña kh¸ch nî vÒ sè tiÒn cßn nî ch−a tr¶ bao gåm: Hîp ®ång kinh tÕ, khÕ −íc vay nî, b¶n thanh lý hîp ®ång, cam kÕt nî, ®èi chiÕu c«ng nî... 3. C¨n cø ®Ó ®−îc ghi nhËn lµ mét kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi lµ: - Nî ph¶i thu qu¸ h¹n thanh to¸n ghi trong hîp ®ång kinh tÕ, c¸c khÕ −íc vay nî, b¶n cam kÕt hîp ®ång hoÆc cam kÕt nî, doanh nghiÖp ®· ®ßi nhiÒu lÇn nh−ng vÉn ch−a thu ®−îc; - Nî ph¶i thu ch−a ®Õn thêi h¹n thanh to¸n nh−ng kh¸ch nî ®· l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n hoÆc ®ang lµm thñ tôc gi¶i thÓ, mÊt tÝch, bá trèn. 4. Møc lËp dù phßng c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi theo quy ®Þnh cña chÕ ®é tµi chÝnh doanh nghiÖp hiÖn hµnh. 5. §èi víi nh÷ng kho¶n ph¶i thu khã ®ßi kÐo dµi trong nhiÒu n¨m, doanh nghiÖp ®· cè g¾ng dïng mäi biÖn ph¸p ®Ó thu nî nh−ng vÉn kh«ng thu ®−îc nî vµ x¸c ®Þnh kh¸ch nî thùc sù kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n th× doanh nghiÖp cã thÓ ph¶i lµm c¸c thñ tôc b¸n nî cho C«ng ty mua, b¸n nî vµ tµi s¶n tån ®äng hoÆc xo¸ nh÷ng kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi trªn sæ kÕ to¸n. NÕu lµm thñ tôc xo¸ nî th× ®ång thêi ph¶i theo dâi chi tiÕt ë TK 004 "Nî khã ®ßi ®· xö lý" (Tµi kho¶n ngoµi B¶ng C©n ®æi kÕ to¸n). ViÖc xo¸ c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi ph¶i ®−îc sù ®ång ý cña Héi ®ång qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ c¬ quan qu¶n lý tµi chÝnh (NÕu lµ 69
doanh nghiÖp Nhµ n−íc) hoÆc cÊp cã thÈm quyÒn theo quy ®Þnh trong ®iÒu lÖ doanh nghiÖp. Sè nî nµy ®−îc theo dâi trong thêi h¹n quy ®Þnh cña chÝnh s¸ch tµi chÝnh, chê kh¶ n¨ng cã ®iÒu kiÖn thanh to¸n sè tiÒn thu ®−îc vÒ nî khã ®ßi ®· xö lý. NÕu sau khi ®· xo¸ nî, kh¸ch hµng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ doanh nghiÖp ®· ®ßi ®−îc nî ®· xö lý (§−îc theo dâi trªn TK 004 "Nî khã ®ßi ®· xö lý") th× sè nî thu ®−îc sÏ h¹ch to¸n vµo Tµi kho¶n 711 "Thu nhËp kh¸c". kÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n 139 - dù phßng ph¶i thu khã ®ßi Bªn Nî: - Hoµn nhËp dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi. - Xo¸ c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi. Bªn Cã: Sè dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi ®−îc lËp tÝnh vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Sè d− bªn Cã: Sè dù phßng c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi hiÖn cã cuèi kú. ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu 1. Cuèi kú kÕ to¸n n¨m hoÆc cuèi kú kÕ to¸n gi÷a niªn ®é (®èi víi doanh nghiÖp cã lËp b¸o c¸o tµi chÝnh gi÷a niªn ®é), doanh nghiÖp c¨n cø c¸c kho¶n nî ph¶i thu ®−îc x¸c ®Þnh lµ kh«ng ch¾c ch¾n thu ®−îc (Nî ph¶i thu khã ®ßi), kÕ to¸n tÝnh, x¸c ®Þnh sè dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi cÇn trÝch lËp hoÆc hoµn nhËp. NÕu sè dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi cÇn trÝch lËp ë kú kÕ to¸n nµy lín h¬n sè dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi ®· trÝch lËp ë kú kÕ to¸n tr−íc ch−a sö dùng hÕt, th× sè chªnh lÖch lín h¬n ®−îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ, ghi: Nî TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Cã TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi. 2. NÕu sè dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi cÇn trÝch lËp ë kú kÕ to¸n nµy nhá h¬n sè dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi ®· trÝch lËp ë kú kÕ to¸n tr−íc ch−a sö dông hÕt, th× sè chªnh lÖch ®−îc hoµn nhËp ghi gi¶m chi phÝ, ghi: Nî TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi Cã TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp (Chi tiÕt hoµn nhËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi). 3. C¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi khi x¸c ®Þnh thùc sù lµ kh«ng ®ßi ®−îc ®−îc phÐp 70
xo¸ nî. ViÖc xo¸ nî c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi ph¶i theo chÝnh s¸ch tµi chÝnh hiÖn hµnh. C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh xo¸ nî vÒ c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi, ghi: Nî TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi (NÕu ®· lËp dù phßng) Nî TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp (NÕu ch−a lËp dù phßng) Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng Cã TK 138 - Ph¶i thu kh¸c. §ång thêi ghi vµo bªn Nî TK 004 "Nî khã ®ßi ®· xö lý" (Tµi kho¶n ngoµi B¶ng C©n ®èi kÕ to¸n). 4. §èi víi nh÷ng kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi ®· ®−îc xö lý xo¸ nî, nÕu sau ®ã l¹i thu håi ®−îc nî, kÕ to¸n c¨n cø vµo gi¸ trÞ thùc tÕ cña kho¶n nî ®· thu håi ®−îc, ghi: Nî c¸c TK 111, 112,.... Cã TK 711 - Thu nhËp kh¸c. §ång thêi ghi ®¬n vµo bªn Cã TK 004 "Nî khã ®ßi ®· xö lý" (Tµi kho¶n ngoµi B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n). 5. C¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi cã thÓ ®−îc b¸n cho C«ng ty mua, b¸n nî. Khi doanh nghiÖp hoµn thµnh thñ tôc b¸n c¸c kho¶n nî ph¶i thu (®ang ph¶n ¸nh trªn B¶ng C©n ®èi kÕ to¸n) cho C«ng ty mua, b¸n nî vµ thu ®−îc tõ tiÒn, ghi: Nî c¸c TK 111, 112,.... (Sè tiÒn thu ®−îc tõ viÖc b¸n kho¶n nî ph¶i thu) Nî TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi (Sè chªnh lÖch ®−îc bï ®¾p b»ng kho¶n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi) Nî c¸c TK liªn quan (Sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ gèc kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi víi sè tiÒn thu ®−îc tõ b¸n kho¶n nî vµ sè ®· ®−îc bï ®¾p b»ng kho¶n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi theo quy ®Þnh cña chÝnh s¸ch tµi chÝnh hiÖn hµnh) Cã c¸c TK 131, 138,... 71
tµi kho¶n 141 t¹m øng Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n t¹m øng cña doanh nghiÖp cho ng−êi lao ®éng trong ®¬n vÞ vµ t×nh h×nh thanh to¸n c¸c kho¶n t¹m øng ®ã. h¹ch to¸n tµi kho¶n nµy cÇn t«n träng mét sè quy ®Þnh sau 1. Kho¶n t¹m øng lµ mét kho¶n tiÒn hoÆc vËt t− do doanh nghiÖp giao cho ng−êi nhËn t¹m øng ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt, kinh doanh hoÆc gi¶i quyÕt mét c«ng viÖc nµo ®ã ®−îc phª duyÖt. Ng−êi nhËn t¹m øng ph¶i lµ ng−êi lao ®éng lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp. §èi víi ng−êi nhËn t¹m øng th−êng xuyªn (Thuéc c¸c bé phËn cung øng vËt t−, qu¶n trÞ, hµnh chÝnh) ph¶i ®−îc Gi¸m ®èc chØ ®Þnh b»ng v¨n b¶n. 2. Ng−êi nhËn t¹m øng (Cã t− c¸ch c¸ nh©n hay tËp thÓ) ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm víi doanh nghiÖp vÒ sè ®· nhËn t¹m øng vµ chØ ®−îc sö dông t¹m øng theo ®óng môc ®Ých vµ néi dung c«ng viÖc ®· ®−îc phª duyÖt. NÕu sè tiÒn nhËn t¹m øng kh«ng sö dông hoÆc kh«ng sö dông hÕt ph¶i nép l¹i quü. Ng−êi nhËn t¹m øng kh«ng ®−îc chuyÓn sè tiÒn t¹m øng cho ng−êi kh¸c sö dông. Khi hoµn thµnh, kÕt thóc c«ng viÖc ®−îc giao, ng−êi nhËn t¹m øng ph¶i lËp b¶ng thanh to¸n t¹m øng (KÌm theo chøng tõ gèc) ®Ó thanh to¸n toµn bé, døt ®iÓm (Theo tõng lÇn, tõng kho¶n) sè t¹m øng ®· nhËn, sè t¹m øng ®· sö dông vµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a sè ®· nhËn t¹m øng víi sè ®· sö dông (nÕu cã). Kho¶n t¹m øng sö dông kh«ng hÕt nÕu kh«ng nép l¹i quü th× ph¶i tÝnh trõ vµo l−¬ng cña ng−êi nhËn t¹m øng. Tr−êng hîp chi qu¸ sè nhËn t¹m øng th× doanh nghiÖp sÏ chi bæ sung sè cßn thiÕu. 3. Ph¶i thanh to¸n døt ®iÓm kho¶n t¹m øng kú tr−íc míi ®−îc nhËn t¹m øng kú sau. 4. KÕ to¸n ph¶i më sæ kÕ to¸n chi tiÕt theo dâi cho tõng ng−êi nhËn t¹m øng vµ ghi chÐp ®Çy ®ñ t×nh h×nh nhËn, thanh to¸n t¹m øng theo tõng lÇn t¹m øng. kÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n 141 - t¹m øng Bªn Nî: C¸c kho¶n tiÒn, vËt t− ®· t¹m øng cho ng−êi lao ®éng cña doanh nghiÖp. Bªn Cã: - C¸c kho¶n t¹m øng ®· ®−îc thanh to¸n; - Sè tiÒn t¹m øng dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i quü hoÆc tÝnh trõ vµo l−¬ng; 72
- C¸c kho¶n vËt t− sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho. Sè d− bªn Nî: Sè t¹m øng ch−a thanh to¸n. ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu 1. Khi t¹m øng tiÒn hoÆc vËt t− cho ng−êi lao ®éng trong ®¬n vÞ, ghi: Nî TK 141 - T¹m øng Cã c¸c TK 111, 112, 152,... 2. Khi thùc hiÖn xong c«ng viÖc ®−îc giao, ng−êi nhËn t¹m øng lËp B¶ng thanh to¸n t¹m øng kÌm theo c¸c chøng tõ gèc ®· ®−îc ký duyÖt ®Ó quyÕt to¸n kho¶n t¹m øng, ghi: Nî c¸c TK 152, 153, 156, 241, 331, 621, 623, 627, 642,... Cã TK 141 - T¹m øng. 3. C¸c kho¶n t¹m øng chi (hoÆc sö dông) kh«ng hÕt, ph¶i nhËp l¹i quü, nhËp l¹i kho hoÆc trõ vµo l−¬ng cña ng−êi nhËn t¹m øng, ghi: Nî TK 111 - TiÒn mÆt Nî TK 152 - Nguyªn liÖu, vËt liÖu Nî TK 334 - Ph¶i tr¶ ng−êi lao ®éng Cã TK 141 - T¹m øng. 4. Tr−êng hîp sè thùc chi ®· ®−îc duyÖt lín h¬n sè ®· nhËn t¹m øng, kÕ to¸n lËp phiÕu chi ®Ó thanh to¸n thªm cho ng−êi nhËn t¹m øng, ghi: Nî c¸c TK 152, 153, 156, 241, 621, 622, 627,... Cã TK 111 - TiÒn mÆt. 73
tµi kho¶n 142 chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh, nh−ng ch−a ®−îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh cña kú ph¸t sinh vµ viÖc kÕt chuyÓn c¸c kho¶n chi phÝ nµy vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c kú kÕ to¸n sau trong mét n¨m tµi chÝnh hoÆc mét chu kú kinh doanh. Chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh, nh−ng cã liªn quan tíi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cña nhiÒu kú h¹ch to¸n trong mét n¨m tµi chÝnh hoÆc mét chu kú kinh doanh, nªn ch−a thÓ tÝnh hÕt vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh trong kú ph¸t sinh mµ ®−îc tÝnh vµo hai hay nhiÒu kú kÕ to¸n tiÕp theo. h¹ch to¸n tµi kho¶n nµy cÇn t«n träng mét sè quy ®Þnh sau 1. Thuéc lo¹i chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n, gåm: - Chi phÝ tr¶ tr−íc vÒ thuª cöa hµng, nhµ x−ëng, nhµ kho, v¨n phßng cho mét n¨m tµi chÝnh hoÆc mét chu kú kinh doanh. - Chi phÝ tr¶ tr−íc vÒ thuª dÞch vô cung cÊp cho ho¹t ®éng kinh doanh cña mét n¨m tµi chÝnh hoÆc mét chu kú kinh doanh. - Chi phÝ mua c¸c lo¹i b¶o hiÓm (B¶o hiÓm ch¸y, næ, b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù chñ ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, b¶o hiÓm th©n xe...) vµ c¸c lo¹i lÖ phÝ mua vµ tr¶ mét lÇn trong n¨m. - C«ng cô, dông cô thuéc tµi s¶n l−u ®éng xuÊt dïng mét lÇn víi gi¸ trÞ lín vµ c«ng cô, dông cô cã thêi gian sö dông d−íi mét n¨m. - Gi¸ trÞ bao b× lu©n chuyÓn, ®å dïng cho thuª víi kú h¹n tèi ®a lµ mét n¨m tµi chÝnh hoÆc mét chu kú kinh doanh. - Chi phÝ mua c¸c tµi liÖu kü thuËt vµ c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n kh¸c ®−îc tÝnh ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ kinh doanh trong mét n¨m tµi chÝnh hoÆc mét chu kú kinh doanh. - Chi phÝ trong thêi gian ngõng viÖc (Kh«ng l−êng tr−íc ®−îc). - Chi phÝ söa ch÷a TSC§ ph¸t sinh mét lÇn qu¸ lín cÇn ph¶i ph©n bæ cho nhiÒu kú kÕ to¸n (th¸ng, quÝ) trong mét n¨m tµi chÝnh hoÆc mét chu kú kinh doanh. - Chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n kh¸c (nh− l·i tiÒn vay tr¶ tr−íc, l·i mua hµng tr¶ chËm, tr¶ gãp,...). 2. ChØ h¹ch to¸n vµo Tµi kho¶n 142 nh÷ng kho¶n chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n ph¸t sinh cã gi¸ trÞ lín liªn quan ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña nhiÒu kú trong mét n¨m tµi chÝnh hoÆc mét chu kú kinh doanh kh«ng thÓ tÝnh hÕt cho kú ph¸t sinh chi phÝ. Tõng doanh 74
nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh vµ quy ®Þnh chÆt chÏ néi dung c¸c kho¶n chi phÝ h¹ch to¸n vµo Tµi kho¶n 142 "Chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n". 3. ViÖc tÝnh vµ ph©n bæ chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh tõng kú h¹ch to¸n ph¶i c¨n cø vµo tÝnh chÊt, møc ®é tõng lo¹i chi phÝ mµ lùa chän ph−¬ng ph¸p vµ tiªu thøc phï hîp, kÕ ho¹ch ho¸ chÆt chÏ. KÕ to¸n ph¶i theo dâi chi tiÕt tõng kho¶n chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n ®· ph¸t sinh, ®· ph©n bæ vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh vµo c¸c ®èi t−îng chÞu chi phÝ cña tõng kú h¹ch to¸n vµ sè cßn l¹i ch−a tÝnh vµo chi phÝ. 4. §èi víi chi phÝ söa ch÷a TSC§ nÕu ph¸t sinh mét lÇn qu¸ lín th× ®−îc ph©n bæ dÇn vµo c¸c kú kÕ to¸n tiÕp theo trong vßng mét n¨m tµi chÝnh. §èi víi nh÷ng TSC§ ®Æc thï, viÖc söa ch÷a lín cã tÝnh chu kú, doanh nghiÖp cã thÓ trÝch tr−íc chi phÝ söa ch÷a lín vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh. kÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n 142 - chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n Bªn Nî: C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n thùc tÕ ph¸t sinh. Bªn Cã: C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n ®· tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh trong kú. Sè dù bªn Nî: C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n ch−a tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh. ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu 1. Khi ph¸t sinh c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n cã liªn quan ®Õn nhiÒu kú kÕ to¸n trong mét n¨m tµi chÝnh th× ®−îc ph©n bæ dÇn: a) §èi víi chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n dïng vµo s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT tÝnh theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ, ghi: Nî TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (NÕu cã) Cã TK 111 - TiÒn mÆt Cã TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng Cã TK 152 - Nguyªn liÖu, vËt liÖu Cã TK 153 - C«ng cô, dông cô 75
Cã TK 241 - X©y dùng c¬ b¶n dë dang (2413) Cã TK 331 - Ph¶i tr¶ cho ng−êi b¸n Cã TK 334 - Ph¶i tr¶ ng−êi lao ®éng Cã TK 338 - Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c. b) §èi víi chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n dïng vµo s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT tÝnh theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc kh«ng thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT, ghi: Nî TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n (Tæng gi¸ thanh to¸n) Cã TK 111 - TiÒn mÆt Cã TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng Cã TK 141 - T¹m øng Cã TK 331 - Ph¶i tr¶ cho ng−êi b¸n. 2. Tr−êng hîp thuª TSC§ lµ thuª ho¹t ®éng (V¨n phßng lµm viÖc, nhµ x−ëng, cöa hµng,...), khi doanh nghiÖp tr¶ tr−íc tiÒn thuª cho nhiÒu kú kÕ to¸n trong mét n¨m tµi chÝnh: - NÕu TSC§ thuª sö dông vµo s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT tÝnh theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ, ghi: Nî TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n (Gi¸ thuª ch−a cã thuÕ GTGT) Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (NÕu cã) Cã c¸c TK 111, 112,..... - NÕu TSC§ thuª sö dông vµo s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT tÝnh theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc kh«ng thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT, ghi: Nî TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n (Tæng gi¸ thanh to¸n) Cã c¸c TK 111, 112,.... 3. §Þnh kú, tiÕn hµnh tÝnh ph©n bæ chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh, ghi: Nî TK 241- X©y dùng c¬ b¶n dë dang Nî TK 623 - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Nî TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 641 - Chi phÝ b¸n hµng Nî TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Cã TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n. 4. §èi víi c«ng cô, dông cô xuÊt dïng mét lÇn cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông d−íi 76
mét n¨m ph¶i ph©n bæ nhiÒu kú (th¸ng, quý) trong mét n¨m: - Khi xuÊt c«ng cô, dông cô, c¨n cø vµo phiÕu xuÊt kho, ghi: Nî TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n Cã TK 153 - C«ng cô, dông cô. - §Þnh kú (th¸ng, quý) tiÕn hµnh ph©n bæ c«ng cô, dông cô theo tiªu thøc hîp lý. C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh møc chi phÝ ph¶i ph©n bæ mçi kú trong n¨m cã thÓ lµ thêi gian sö dông hoÆc khèi l−îng s¶n phÈm, dÞch vô mµ c«ng cô, dông cô tham gia kinh doanh trong tõng kú h¹ch to¸n. Khi ph©n bæ, ghi: Nî c¸c TK 623, 627, 641, 642,...… Cã TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n. 5. Tr−êng hîp chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n lµ chi phÝ söa ch÷a TSC§ thùc tÕ ph¸t sinh mét lÇn qu¸ lín, ph¶i ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh cña nhiÒu kú kÕ to¸n trong mét n¨m tµi chÝnh, khi c«ng viÖc söa ch÷a TSC§ hoµn thµnh, ghi: Nî TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n Cã TK 241- XDCB dë dang (2413). 6. TÝnh vµ ph©n bæ chi phÝ söa ch÷a TSC§ vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh trong c¸c kú kÕ to¸n, ghi: Nî TK 623 - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Nî TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 641 - Chi phÝ b¸n hµng Nî TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Cã TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n. 7. Khi ph¸t sinh c¸c chi phÝ trùc tiÕp ban ®Çu liªn quan ®Õn tµi s¶n thuª tµi chÝnh tr−íc khi nhËn tµi s¶n thuª nh− ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång..., ghi: Nî TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n Cã c¸c TK 111, 112,.... 8. Chi phÝ trùc tiÕp ban ®Çu liªn quan ®Õn ho¹t ®éng thuª tµi chÝnh ®−îc ghi nhËn vµo nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh, ghi: Nî TK 212 - TSC§ thuª tµi chÝnh Cã TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n (KÕt chuyÓn chi phÝ trùc tiÕp ban ®Çu liªn quan ®Õn TSC§ thuª tµi chÝnh ph¸t sinh tr−íc khi nhËn TSC§ thuª) Cã c¸c TK 111, 112,.... (Sè chi phÝ trùc tiÕp liªn quan ®Õn ho¹t ®éng thuª ph¸t sinh khi nhËn tµi s¶n thuª tµi chÝnh). 77
9. Tr−êng hîp doanh nghiÖp tr¶ tr−íc l·i tiÒn vay cho bªn cho vay ®−îc tÝnh vµo chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n, ghi: Nî TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n Cã c¸c TK 111, 112... - §Þnh kú, khi ph©n bæ l·i tiÒn vay theo sè ph¶i tr¶ tõng kú, ghi: Nî TK 635 - Chi phÝ tµi chÝnh (NÕu chi phÝ ®i vay ghi vµo chi phÝ SXKD) Nî TK 241 - X©y dùng c¬ b¶n dë dang (NÕu chi phÝ ®i vay ®−îc vèn ho¸ tÝnh vµo gi¸ trÞ tµi s¶n ®Çu t− x©y dùng dë dang) Nî TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung (NÕu chi phÝ ®i vay ®−îc vèn ho¸ tÝnh vµo gi¸ trÞ tµi s¶n s¶n xuÊt dë dang) Cã TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr−íc ng¾n h¹n. 78
tµi kho¶n 144 cÇm cè, ký quü, ký c−îc ng¾n h¹n Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh c¸c kho¶n tµi s¶n, tiÒn vèn cña doanh nghiÖp mang ®i cÇm cè, ký quü, ký c−îc ng¾n h¹n (Thêi gian d−íi mét n¨m hoÆc d−íi mét chu kú s¶n xuÊt, kinh doanh b×nh th−êng) t¹i Ng©n hµng, C«ng ty Tµi chÝnh, Kho b¹c Nhµ n−íc, c¸c tæ chøc tÝn dông trong c¸c quan hÖ kinh tÕ. CÇm cè lµ viÖc doanh nghiÖp mang tµi s¶n cña m×nh giao cho ng−êi nhËn cÇm cè cÇm gi÷ ®Ó vay vèn hoÆc ®Ó nhËn c¸c lo¹i b¶o l·nh. Tµi s¶n cÇm cè cã thÓ lµ vµng, b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý, «t«, xe m¸y... vµ còng cã thÓ lµ nh÷ng giÊy tê chøng nhËn quyÒn së h÷u vÒ nhµ, ®Êt hoÆc tµi s¶n. Nh÷ng tµi s¶n ®· mang cÇm cè, doanh nghiÖp cã thÓ kh«ng cßn quyÒn sö dông trong thêi gian ®ang cÇm cè. Sau khi thanh to¸n tiÒn vay, doanh nghiÖp nhËn l¹i nh÷ng tµi s¶n ®· cÇm cè. NÕu doanh nghiÖp kh«ng tr¶ nî ®−îc tiÒn vay hoÆc bÞ ph¸ s¶n th× ng−êi cho vay cã thÓ ph¸t m¹i c¸c tµi s¶n cÇm cè ®Ó lÊy tiÒn bï ®¾p l¹i sè tiÒn cho vay bÞ mÊt. Ký quü lµ viÖc doanh nghiÖp göi mét kho¶n tiÒn hoÆc kim lo¹i quý, ®¸ quý hay c¸c giÊy tê cã gi¸ trÞ vµo tµi kho¶n phong to¶ t¹i Ng©n hµng ®Ó ®¶m b¶o viÖc thùc hiÖn b¶o l·nh cho doanh nghiÖp. Ký c−îc lµ viÖc doanh nghiÖp ®i thuª tµi s¶n giao cho bªn cho thuª mét kho¶n tiÒn hoÆc kim khÝ quý, ®¸ quý hoÆc c¸c vËt cã gi¸ trÞ cao kh¸c nh»m môc ®Ých rµng buéc vµ n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña ng−êi ®i thuª tµi s¶n ph¶i qu¶n lý, sö dông tèt tµi s¶n ®i thuª vµ hoµn tr¶ tµi s¶n ®óng thêi gian quy ®Þnh. TiÒn ®Æt c−îc do bªn cã tµi s¶n cho thuª quy ®Þnh cã thÓ b»ng hoÆc cao h¬n gi¸ trÞ cña tµi s¶n cho thuª. §èi víi tµi s¶n ®−a ®i cÇm cè, ký quü, ký c−îc, ®−îc ph¶n ¸nh vµo Tµi kho¶n 144 "CÇm cè, ký quü, ký c−îc ng¾n h¹n" theo gi¸ ®· ghi sæ kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. Khi xuÊt tµi s¶n mang ®i cÇm cè, ký quü, ký c−îc ghi theo gi¸ nµo th× khi thu vÒ ghi theo gi¸ ®ã. kÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n 144 - cÇm cè, ký quü, ký c−îc ng¾n h¹n Bªn Nî: Gi¸ trÞ tµi s¶n mang ®i cÇm cè vµ gi¸ trÞ tµi s¶n hoÆc sè tiÒn ®· ký quü, ký c−îc ng¾n h¹n. Bªn Cã: Gi¸ trÞ tµi s¶n cÇm cè vµ gi¸ trÞ tµi s¶n hoÆc sè tiÒn ký quü, ký c−îc ng¾n h¹n ®· nhËn l¹i hoÆc ®· thanh to¸n. Sè d− bªn Nî: Gi¸ trÞ tµi s¶n cßn ®ang cÇm cè vµ gi¸ trÞ tµi s¶n hoÆc sè tiÒn cßn ®ang ký quü, ký c−îc ng¾n h¹n. 79
ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu 1. Dïng tiÒn mÆt, vµng, b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý hoÆc tiÒn göi Ng©n hµng ®Ó ký c−îc, ký quü ng¾n h¹n, ghi: Nî TK 144 - CÇm cè, ký quü, ký c−îc ng¾n h¹n Cã TK 111 - TiÒn mÆt (1111, 1112, 1113) Cã TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121, 1122, 1123). 2. Tr−êng hîp dïng tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó cÇm cè ng¾n h¹n, ghi: Nî TK 144 - CÇm cè, ký quü, ký c−îc ng¾n h¹n (Gi¸ trÞ cßn l¹i) Nî TK 214 - Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh (Gi¸ trÞ hao mßn) Cã TK 211 - Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh (Nguyªn gi¸). Tr−êng hîp thÕ chÊp b»ng giÊy tê (GiÊy chøng nhËn së h÷u nhµ ®Êt, tµi s¶n) th× kh«ng ph¶n ¸nh trªn tµi kho¶n nµy mµ chØ theo dâi trªn sæ chi tiÕt. 3. Khi nhËn l¹i tµi s¶n cÇm cè hoÆc tiÒn ký quü, ký c−îc ng¾n h¹n: 3.1. NhËn l¹i tµi s¶n cè ®Þnh cÇm cè, ghi: Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (Nguyªn gi¸ khi ®−a ®i cÇm cè) Cã TK 144 - CÇm cè, ký quü, ký c−îc ng¾n h¹n (Gi¸ trÞ cßn l¹i khi ®−a ®i cÇm cè) Cã TK 214 - Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh (Gi¸ trÞ hao mßn). 3.2. NhËn l¹i sè tiÒn hoÆc vµng, b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý ký quü, ký c−îc ng¾n h¹n, ghi: Nî TK 111 - TiÒn mÆt (1111, 1112, 1113) Nî TK 112 - TiÒn göi ng©n hµng (1121, 1122, 1123 ) Cã TK 144 - CÇm cè, ký quü, ký c−îc ng¾n h¹n. 4. Tr−êng hîp doanh nghiÖp kh«ng thùc hiÖn ®óng nh÷ng cam kÕt, bÞ ph¹t vi ph¹m hîp ®ång trõ vµo tiÒn ký quü ng¾n h¹n, ghi: Nî TK 811 - Chi phÝ kh¸c (Sè tiÒn bÞ trõ) Cã TK 144 - CÇm cè, ký quü, ký c−îc ng¾n h¹n. 5. Tr−êng hîp ®¬n vÞ kh«ng thanh to¸n tiÒn b¸n hµng cho ng−êi cã hµng göi b¸n, ng−êi b¸n hµng ®Ò nghÞ trõ vµo tiÒn ®· ký quü. Khi nhËn ®−îc th«ng b¸o cña ng−êi cã hµng göi b¸n hoÆc cña ng−êi b¸n hµng, ghi : Nî TK 331 - Ph¶i tr¶ cho ng−êi b¸n Cã TK 144 - CÇm cè, ký quü, ký c−îc ng¾n h¹n. 80
nhãm tµi kho¶n 15 hµng tån kho Nhãm Tµi kho¶n hµng tån kho ®−îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng hµng tån kho cña doanh nghiÖp (NÕu doanh nghiÖp thùc hiÖn kÕ to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn) hoÆc ®−îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng tån kho ®Çu kú vµ cuèi kú kÕ to¸n cña doanh nghiÖp (NÕu doanh nghiÖp thùc hiÖn kÕ to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú). Hµng tån kho cña doanh nghiÖp lµ nh÷ng tµi s¶n: §−îc gi÷ ®Ó b¸n trong kú s¶n xuÊt, kinh doanh b×nh th−êng; §ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang; Nguyªn liÖu; VËt liÖu; C«ng cô, dông cô (gäi chung lµ vËt t−) ®Ó sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh hoÆc cung cÊp dÞch vô. Hµng tån kho cña mçi doanh nghiÖp cã thÓ bao gåm: Hµng ho¸ mua vÒ ®Ó b¸n (hµng ho¸ tån kho, hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n, hµng mua ®ang ®i ®−êng, hµng göi ®i b¸n, hµng göi ®i gia c«ng chÕ biÕn); Thµnh phÈm tån kho vµ thµnh phÈm göi ®i b¸n; s¶n phÈm dë dang (s¶n phÈm ch−a hoµn thµnh vµ s¶n phÈm hoµn thµnh ch−a lµm thñ tôc nhËp kho); Nguyªn liÖu, vËt liÖu; C«ng cô, dông cô tån kho, göi ®i gia c«ng chÕ biÕn vµ ®· mua ®ang ®i ®−êng; Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô dë dang; Nguyªn liÖu, vËt liÖu nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt, gia c«ng hµng xuÊt khÈu vµ thµnh phÈm, hµng ho¸ ®−îc l−u gi÷ t¹i kho b¶o thuÕ cña doanh nghiÖp. h¹ch to¸n hµng tån cho cÇn t«n träng mét sè quy ®Þnh sau 1. KÕ to¸n hµng tån kho ph¶n ¸nh trªn c¸c tµi kho¶n thuéc nhãm hµng tån kho ph¶i ®−îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ChuÈn mùc kÕ to¸n sè 02 "Hµng tån kho”, vÒ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ gèc hµng tån kho, ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trÞ hµng tån kho, x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®−îc, lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho vµ ghi nhËn chi phÝ. 2. Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh gi¸ gèc hµng tån kho ®−îc quy ®Þnh cô thÓ cho tõng lo¹i vËt t−, hµng ho¸, theo nguån h×nh thµnh vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸. 3. §èi víi doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT tÝnh theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ, gi¸ trÞ vËt t−, hµng ho¸ mua vµo dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT tÝnh theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ ®−îc ph¶n ¸nh theo gi¸ mua ch−a cã thuÕ GTGT ®Çu vµo. 4. §èi víi doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT tÝnh theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp, hoÆc hµng ho¸, dÞch vô kh«ng thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT, hoÆc dïng cho ho¹t ®éng sù nghiÖp, phóc lîi, dù ¸n, gi¸ trÞ vËt t−, hµng ho¸ mua vµo ®−îc ph¶n ¸nh theo tæng gi¸ thanh to¸n (Bao gåm c¶ thuÕ GTGT ®Çu vµo). 5. Khi x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng tån kho cuèi kú, doanh nghiÖp ¸p dông theo mét trong c¸c ph−¬ng ph¸p sau: 81
a) Ph−¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ ®Ých danh: Ph−¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ ®Ých danh ®−îc ¸p dông dùa trªn gi¸ trÞ thùc tÕ cña tõng thø hµng ho¸ mua vµo, tõng thø s¶n phÈm s¶n xuÊt ra nªn chØ ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp cã Ýt mÆt hµng hoÆc mÆt hµng æn ®Þnh vµ nhËn diÖn ®−îc. b) Ph−¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn: Theo ph−¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn, gi¸ trÞ cña tõng lo¹i hµng tån kho ®−îc tÝnh theo gi¸ trÞ trung b×nh cña tõng lo¹i hµng tån kho ®Çu kú vµ gi¸ trÞ tõng lo¹i hµng tån kho ®−îc mua hoÆc s¶n xuÊt trong kú. Gi¸ trÞ trung b×nh cã thÓ ®−îc tÝnh theo tõng kú hoÆc sau tõng l« hµng nhËp vÒ, phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi doanh nghiÖp. c) Ph−¬ng ph¸p nhËp tr−íc, xuÊt tr−íc (FIFO): Ph−¬ng ph¸p nhËp tr−íc, xuÊt tr−íc ¸p dông dùa trªn gi¶ ®Þnh lµ gi¸ trÞ hµng tån kho ®−îc mua hoÆc ®−îc s¶n xuÊt tr−íc th× ®−îc xuÊt tr−íc, vµ gi¸ trÞ hµng tån kho cßn l¹i cuèi kú lµ gi¸ trÞ hµng tån kho ®−îc mua hoÆc s¶n xuÊt gÇn thêi ®iÓm cuèi kú. Theo ph−¬ng ph¸p nµy th× gi¸ trÞ hµng xuÊt kho ®−îc tÝnh theo gi¸ cña l« hµng nhËp kho ë thêi ®iÓm ®Çu kú hoÆc gÇn ®Çu kú, gi¸ trÞ cña hµng tån kho cuèi kú ®−îc tÝnh theo gi¸ cña hµng nhËp kho ë thêi ®iÓm cuèi kú hoÆc gÇn cuèi kú cßn tån kho. d) Ph−¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tr−íc (LIFO): Ph−¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tr−íc ¸p dông dùa trªn gi¶ ®Þnh lµ gi¸ trÞ hµng tån kho ®−îc mua hoÆc ®−îc s¶n xuÊt sau th× ®−îc xuÊt tr−íc vµ gi¸ trÞ hµng tån kho cßn l¹i cuèi kú lµ gi¸ trÞ hµng tån kho ®−îc mua hoÆc s¶n xuÊt tr−íc ®ã. Theo ph−¬ng ph¸p nµy th× gi¸ trÞ hµng xuÊt kho ®−îc tÝnh theo gi¸ cña l« hµng nhËp sau hoÆc gÇn sau cïng, gi¸ trÞ hµng tån kho ®−îc tÝnh theo gi¸ cña hµng nhËp kho ®Çu kú hoÆc gÇn ®Çu kú cßn tån kho. Mçi ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trÞ hµng tån kho ®Òu cã nh÷ng −u, nh−îc ®iÓm nhÊt ®Þnh. Møc ®é chÝnh x¸c vµ ®é tin cËy cña mçi ph−¬ng ph¸p tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý, tr×nh ®é, n¨ng lùc nghiÖp vô vµ tr×nh ®é trang bÞ c«ng cô tÝnh to¸n, ph−¬ng tiÖn xö lý th«ng tin cña doanh nghiÖp. §ång thêi còng tuú thuéc vµo yªu cÇu b¶o qu¶n, tÝnh phøc t¹p vÒ chñng lo¹i, quy c¸ch vµ sù biÕn ®éng cña vËt t−, hµng ho¸ ë doanh nghiÖp. 6. §èi víi vËt t−, hµng ho¸ mua vµo b»ng ngo¹i tÖ ph¶i c¨n cø vµo tû gi¸ giao dÞch thùc tÕ hoÆc tû gi¸ giao dÞch b×nh qu©n trªn thÞ tr−êng ngo¹i tÖ liªn Ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh nghiÖp vô kinh tÕ ®Ó quy ®æi ngo¹i tÖ ra ®ång ViÖt Nam ®Ó ghi gi¸ trÞ hµng tån kho ®· nhËp kho. 7. §Õn cuèi niªn ®é kÕ to¸n, nÕu xÐt thÊy gi¸ trÞ hµng tån kho kh«ng thu håi ®ñ do bÞ h− háng, lçi thêi, gi¸ b¸n bÞ gi¶m hoÆc chi phÝ hoµn thiÖn, chi phÝ b¸n hµng t¨ng lªn th× ph¶i ghi gi¶m gi¸ gèc hµng tån kho cho b»ng gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®−îc cña hµng tån kho. Gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®−îc lµ gi¸ b¸n −íc tÝnh cña hµng tån kho trong kú s¶n xuÊt, kinh doanh b×nh th−êng trõ (-) chi phÝ −íc tÝnh ®Ó hoµn thiÖn s¶n phÈm vµ chi phÝ −íc tÝnh cÇn thiÕt cho viÖc tiªu thô chóng. ViÖc ghi gi¶m gi¸ gèc hµng tån kho cho b»ng gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®−îc 82
®−îc thùc hiÖn b»ng c¸ch lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. Sè dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ®−îc lËp lµ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ gèc cña hµng tån kho lín h¬n gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®−îc cña chóng. 8. Khi b¸n hµng tån kho, gi¸ gèc cña hµng tån kho ®· b¸n ®−îc ghi nhËn lµ chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh trong kú phï hîp víi doanh thu liªn quan ®Õn chøng ®−îc ghi nhËn. TÊt c¶ c¸c kho¶n chªnh lÖch gi÷a kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ph¶i lËp ë cuèi kú kÕ to¸n nµy lín h¬n kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ®· tËp ë cuèi kú kÕ to¸n tr−íc, c¸c kho¶n hao hôt, mÊt m¸t cña hµng tån kho, sau khi ®· trõ (-) phÇn båi th−êng do tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n g©y ra, vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng ph©n bæ, ®−îc ghi nhËn lµ chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh trong kú. Tr−êng hîp kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ®−îc lËp ë cuèi kú kÕ to¸n nµy nhá h¬n kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ®· lËp ë cuèi kú kÕ to¸n tr−íc, th× sè chªnh lÖch nhá h¬n ph¶i ®−îc hoµn nhËp ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh. 9. KÕ to¸n hµng tån kho ph¶i ®ång thêi kÕ to¸n chi tiÕt c¶ vÒ gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt theo tõng thø, tõng lo¹i, quy c¸ch vËt t−, hµng ho¸ theo tõng ®Þa ®iÓm qu¶n lý vµ sö dông, lu«n ph¶i ®¶m b¶o sù khíp, ®óng c¶ vÒ gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt gi÷a thùc tÕ vÒ vËt t−, hµng ho¸ víi sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ sæ kÕ to¸n chi tiÕt. Doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän mét trong 3 ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt sau: - Ph−¬ng ph¸p thÎ song song; - Ph−¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn; - Ph−¬ng ph¸p sæ sè d−. 10. Trong mét doanh nghiÖp (mét ®¬n vÞ kÕ to¸n) chØ ®−îc ¸p dông mét trong hai ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho: Ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn, hoÆc ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. ViÖc lùa chän ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho ¸p dông t¹i doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, sè l−îng, chñng lo¹i vËt t−, hµng ho¸ vµ yªu cÇu qu¶n lý ®Ó cã sù vËn dông thÝch hîp vµ ph¶i ®−îc thùc hiÖn nhÊt qu¸n trong niªn ®é kÕ to¸n. C¸c ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho. a) Ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn: Ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn lµ ph−¬ng ph¸p theo dâi vµ ph¶n ¸nh th−êng xuyªn, liªn tôc, cã hÖ thèng t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån vËt t−, hµng ho¸ trªn sæ kÕ to¸n. Trong tr−êng hîp ¸p dông ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn, c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n hµng tån kho ®−îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè hiÖn cã, t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng, gi¶m cña vËt t−, hµng ho¸. V× vËy, gi¸ trÞ hµng tån kho trªn sæ kÕ to¸n cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo trong kú kÕ to¸n. Cuèi kú kÕ to¸n, c¨n cø vµo sè liÖu kiÓm kª thùc tÕ hµng tån kho, so s¸nh, ®èi chiÕu víi sè liÖu hµng tån kho trªn sæ kÕ to¸n. VÒ nguyªn t¾c sè tån kho thùc tÕ ph¶i lu«n phï hîp víi sè tån kho trªn sæ kÕ to¸n. NÕu cã chªnh lÖch ph¶i truy t×m nguyªn nh©n vµ cã gi¶i ph¸p xö lý kÞp thêi. 83
Ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn th−êng ¸p dông cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt (c«ng nghiÖp, x©y l¾p...) vµ c¸c ®¬n vÞ th−¬ng nghiÖp kinh doanh c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ lín nh− m¸y mãc, thiÕt bÞ, hµng cã kü thuËt, chÊt l−îng cao... b) Ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: Ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån kho cuèi kú vËt t−, hµng ho¸ trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ tõ ®ã tÝnh gi¸ trÞ cña hµng ho¸, vËt t− ®· xuÊt trong kú theo c«ng thøc : TrÞ gi¸ hµng Tæng gi¸ trÞ TrÞ gi¸ hµng TrÞ gi¸ hµng xuÊt kho = + hµng nhËp - tån kho cuèi tån kho trong kú kho trong kú kú ®Çu kú Theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú, mäi biÕn ®éng cña vËt t−, hµng ho¸ (NhËp kho, xuÊt kho) kh«ng theo dâi, ph¶n ¸nh trªn c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n hµng tån kho. Gi¸ trÞ cña vËt t−, hµng ho¸ mua vµ nhËp kho trong kú ®−îc theo dâi, ph¶n ¸nh trªn mét tµi kho¶n kÕ to¸n riªng (Tµi kho¶n 611 "Mua hµng"). C«ng t¸c kiÓm kª vËt t−, hµng ho¸ ®−îc tiÕn hµnh cuèi mçi kú kÕ to¸n ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vËt t−, hµng ho¸ tån kho thùc tÕ, trÞ gi¸ vËt t−, hµng ho¸ xuÊt kho trong kú (Tiªu dïng cho s¶n xuÊt hoÆc xuÊt b¸n) lµm c¨n cø ghi sæ kÕ to¸n cña Tµi kho¶n 611 "Mua hµng". Nh− vËy, khi ¸p dông ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú, c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n hµng tån kho chØ sö dông ë ®Çu kú kÕ to¸n (®Ó kÕt chuyÓn sè d− ®Çu kú) vµ cuèi kú kÕ to¸n (®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thùc tÕ hµng tån kho cuèi kú). Ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú th−êng ¸p dông ë c¸c ®¬n vÞ cã nhiÒu chñng lo¹i hµng ho¸, vËt t− víi quy c¸ch, mÉu m· rÊt kh¸c nhau, gi¸ trÞ thÊp, hµng ho¸, vËt t− xuÊt dïng hoÆc xuÊt b¸n th−êng xuyªn (cöa hµng b¸n lÎ...). Ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú hµng tån kho cã −u ®iÓm lµ ®¬n gi¶n, gi¶m nhÑ khèi l−îng c«ng viÖc h¹ch to¸n. Nh−ng ®é chÝnh x¸c vÒ gi¸ trÞ vËt t−, hµng ho¸ xuÊt dïng, xuÊt b¸n bÞ ¶nh h−ëng cña chÊt l−îng c«ng t¸c qu¶n lý t¹i kho, quÇy, bÕn b·i. Nhãm Tµi kho¶n Hµng tån kho cã 9 tµi kho¶n: - Tµi kho¶n 151 - Hµng mua ®ang ®i ®−êng; - Tµi kho¶n 152 - Nguyªn liÖu, vËt liÖu; - Tµi kho¶n 153 - C«ng cô, dông cô; - Tµi kho¶n 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang; - Tµi kho¶n 155 - Thµnh phÈm; - Tµi kho¶n 156 - Hµng ho¸; - Tµi kho¶n 157 - Hµng göi ®i b¸n; - Tµi kho¶n 158 - Hµng ho¸ kho b¶o thuÕ; - Tµi kho¶n 159 - Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. 84
tµi kho¶n 151 hµng mua ®ang ®i ®−êng Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ cña c¸c lo¹i hµng ho¸, vËt t− (Nguyªn liÖu, vËt liÖu; c«ng cô, dông cô; hµng ho¸) mua ngoµi ®· thuéc quyªn së h÷u cña doanh nghiÖp cßn ®ang trªn ®−êng vËn chuyÓn, ë bÕn c¶ng, bÕn b·i hoÆc ®· vÒ ®Õn doanh nghiÖp nh−ng ®ang chê kiÓm nhËn nhËp kho. h¹ch to¸n tµi kho¶n nµy cÇn t«n träng mét sè quy ®Þnh sau 1. Hµng ho¸, vËt t− ®−îc coi lµ thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp nh−ng ch−a nhËp kho, bao gåm: - Hµng ho¸, vËt t− mua ngoµi ®· thanh to¸n tiÒn hoÆc ®· chÊp nhËn thanh to¸n nh−ng cßn ®Ó ë kho ng−êi b¸n, ë bÕn c¶ng, bÕn b·i hoÆc ®ang trªn ®−êng vËn chuyÓn; - Hµng ho¸, vËt t− mua ngoµi ®· vÒ ®Õn doanh nghiÖp nh−ng ®ang chê kiÓm nghiÖm, kiÓm nhËn nhËp kho. 2. KÕ to¸n hµng mua ®ang ®i ®−êng ®−îc ghi nhËn trªn Tµi kho¶n 151 theo nguyªn t¾c gi¸ gèc quy ®Þnh trong ChuÈn mùc kÕ to¸n sè 02 " Hµng tån kho". 3. Hµng ngµy, khi nhËn ®−îc ho¸ ®¬n mua hµng, nh−ng hµng ch−a vÒ nhËp kho, kÕ to¸n ch−a ghi sæ mµ tiÕn hµnh ®èi chiÕu víi hîp ®ång kinh tÕ vµ l−u ho¸ ®¬n vµo tËp hå s¬ riªng: "Hµng mua ®ang ®i ®−êng". Trong th¸ng, nÕu hµng vÒ nhËp kho, kÕ to¸n c¨n cø vµo phiÕu nhËp kho vµ ho¸ ®¬n mua hµng ghi sæ trùc tiÕp vµo c¸c Tµi kho¶n 152 “Nguyªn liÖu, vËt liÖu” Tµi kho¶n 153 "C«ng cô, dông cô”, Tµi kho¶n 156 "Hµng ho¸”, Tµi kho¶n 158 "Hµng ho¸ kho b¶o thuÕ". NÕu cuèi th¸ng hµng vÉn ch−a vÒ th× c¨n cø ho¸ ®¬n mua hµng ghi vµo Tµi kho¶n 151 “Hµng mua ®ang ®i ®−êng”. 4. KÕ to¸n ph¶i më chi tiÕt ®Ó theo dâi hµng mua ®ang ®i.®−êng theo tõng chñng lo¹i hµng ho¸, vËt t−, tõng l« hµng, tõng hîp ®ång kinh tÕ. kÕt cÊu vµ néi Dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n 151 - hµng mua ®ang ®i ®−êng Bªn Nî: - TrÞ gi¸ hµng ho¸, vËt t− ®· mua ®ang ®i ®−êng; - KÕt chuyÓn trÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng vËt t− mua ®ang ®i ®−êng cuèi kú (Tr−êng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú). Bªn Cã: 85