Hệ thống tài khoản kế toán và cách hạch toán _ phần 3

Chia sẻ: Thái Duy Ái Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:63

Thêm vào BST

Báo xấu

349
lượt xem 139
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'hệ thống tài khoản kế toán và cách hạch toán _ phần 3', tài chính - ngân hàng, kế toán - kiểm toán phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hệ thống tài khoản kế toán và cách hạch toán _ phần 3

3. Cuèi kú, kÕ to¸n thùc hiÖn viÖc tÝnh to¸n, ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung cho tõng ®èi t−îng tËp hîp chi phÝ, ghi: Nî TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n (PhÇn chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh kh«ng ph©n bæ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm) Cã TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung. 4. TrÞ gi¸ s¶n phÈm phô thu håi (Nh−: Ph©n sóc vËt, r¬m, r¹,...), ghi: Nî TK 152 - Nguyªn liÖu, vËt liÖu Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang. 5. TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi, nguyªn liÖu, vËt liÖu xuÊt thuª ngoµi gia c«ng xong nhËp l¹i kho, ghi: Nî TK 152 - Nguyªn liÖu, vËt liÖu Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang. 6. TrÞ gi¸ sóc vËt con vµ sóc vËt nu«i bÐo chuyÓn sang sóc vËt lµm viÖc, hoÆc sóc vËt sinh s¶n, ghi: Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (2116) Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang. 7. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ s¶n phÈm s¶n xuÊt xong nhËp kho hoÆc tiªu thô ngay, ghi: . Nî TK 155 - Thµnh phÈm Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang. II. Tr−êng hîp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n mét sè ho¹t ®éng kinh tÕ chñ yÕu ë Tµi kho¶n 154 trong ngµnh N«ng nghiÖp t−¬ng tù nh− ®èi víi ngµnh C«ng nghiÖp. Kinh doanh dÞch vô Tµi kho¶n 154 "Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang" ¸p dông trong c¸c ®¬n vÞ kinh doanh dÞch vô nh−: Giao th«ng vËn t¶i, b−u ®iÖn, du lÞch, dÞch vô,... Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó tËp hîp tæng chi phÝ (Nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung) vµ tÝnh gi¸ thµnh cña khèi l−îng dÞch vô ®· thùc hiÖn. h¹ch to¸n tµi kho¶n 154 trong ngµnh kinh doanh dÞch vô cÇn chó ý 109
1. §èi víi ngµnh giao th«ng vËn t¶i, tµi kho¶n nµy dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh vÒ vËn t¶i ®−êng bé (« t«, tµu ®iÖn, vËn t¶i b»ng ph−¬ng tiÖn th« s¬ kh¸c...) vËn t¶i ®−êng s¾t, ®−êng thuû, ®−êng hµng kh«ng, vËn t¶i ®−êng èng,... Tµi kho¶n 154 ¸p dông cho ngµnh giao th«ng vËn t¶i ph¶i ®−îc më chi tiÕt cho tõng lo¹i ho¹t ®éng (VËn t¶i hµnh kh¸ch, vËn t¶i hµng ho¸,...) theo tõng ®¬n vÞ hoÆc bé phËn kinh doanh dÞch vô. Trong qu¸ tr×nh vËn t¶i, s¨m lèp bÞ hao mßn víi møc ®é nhanh h¬n møc khÊu hao ®Çu xe nªn th−êng ph¶i thay thÕ nhiÒu lÇn nh−ng gi¸ trÞ s¨m lèp thay thÕ kh«ng tÝnh vµo gi¸ thµnh vËn t¶i ngay mét lóc khi xuÊt dïng thay thÕ, mµ ph¶i chuyÓn dÇn tõng th¸ng. V× vËy, hµng th¸ng c¸c ®¬n vÞ vËn t¶i «t« ®−îc trÝch tr−íc chi phÝ s¨m lèp vµo gi¸ thµnh vËn t¶i (Chi phÝ ph¶i tr¶) theo quy ®Þnh cña chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh. 2. PhÇn chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp v−ît trªn møc b×nh th−êng vµ phÇn chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh kh«ng ph©n bæ kh«ng ®−îc tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm mµ ®−îc h¹ch to¸n vµo gi¸ vèn hµng b¸n cña kú kÕ to¸n. 3. §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch, tµi kho¶n nµy ®−îc më chi tiÕt theo tõng lo¹i ho¹t ®éng nh−: H−íng dÉn du lÞch, kinh doanh kh¸ch s¹n, kinh doanh vËn t¶i du lÞch,... 4. Trong ho¹t ®éng kinh doanh kh¸ch s¹n, Tµi kho¶n 154 ph¶i më chi tiÕt theo tõng lo¹i dÞch vô nh−: Ho¹t ®éng ¨n, uèng, dÞch vô buång nghØ, dÞch vô vui ch¬i gi¶i trÝ, phôc vô kh¸c (GiÆt, lµ, c¾t tãc, ®iÖn tÝn, thÓ thao,...). Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè ho¹t ®éng kinh tÕ chñ yÕu ë Tµi kho¶n 154 ë c¸c ®¬n vÞ thuéc ngµnh kinh doanh dÞch vô t−¬ng tù nh− ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp. Ngoµi ra cÇn chó ý: NghiÖp vô kÕt chuyÓn gi¸ thµnh thùc tÕ cña khèi l−îng dÞch vô ®· hoµn thµnh vµ ®· chuyÓn giao cho ng−êi mua vµ ®−îc x¸c ®Þnh lµ ®· b¸n trong kú, ghi: Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang. X©y l¾p §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh x©y l¾p quy ®Þnh chØ ¸p dông ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn, kh«ng ¸p dông ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú nªn Tµi kho¶n 154 dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh, phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p c«ng nghiÖp, dÞch vô cña doanh nghiÖp x©y l¾p. PhÇn chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp v−ît trªn møc b×nh th−êng vµ phÇn chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh kh«ng ph©n bæ kh«ng ®−îc tÝnh vµo gi¸ thµnh c«ng tr×nh x©y l¾p mµ ®−îc h¹ch to¸n vµo gi¸ vèn hµng b¸n cña kú kÕ to¸n. Tµi kho¶n nµy trong ngµnh X©y l¾p cã 4 tµi kho¶n cÊp 2: - Tµi kho¶n 1541 - X©y l¾p: Dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ, tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n 110
phÈm x©y l¾p vµ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ s¶n phÈm x©y l¾p dë dang cuèi kú; - Tµi kho¶n 1542 - S¶n phÈm kh¸c: Dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ, tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm kh¸c vµ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ s¶n phÈm kh¸c dë dang cuèi kú (Thµnh phÈm, cÊu kiÖn x©y l¾p,...); - Tµi kho¶n 1543 - DÞch vô: Dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ, tÝnh gi¸ thµnh dÞch vô vµ ph¶n ¸nh chi phÝ dÞch vô dë dang cuèi kú; - Tµi kho¶n 1544 - Chi phÝ b¶o hµnh x©y l¾p: Dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ b¶o hµnh c«ng tr×nh x©y dùng, l¾p ®Æt thùc tÕ ph¸t sinh trong kú vµ gi¸ trÞ c«ng tr×nh b¶o hµnh x©y l¾p cßn dë dang cuèi kú. ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu trong ngµnh x©y l¾p I. Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm l©y l¾p (kÓ c¶ ë ®¬n vÞ nhËn kho¸n néi bé vÒ s¶n phÈm x©y l¾p cã tæ chøc kÕ to¸n riªng) ViÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ph¶i theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh vµ theo kho¶n môc gi¸ thµnh quy ®Þnh trong gi¸ trÞ dù to¸n x©y l¾p, gåm: - Chi phÝ vËt liÖu; - Chi phÝ nh©n c«ng; - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng; - ChÝ phÝ chung. Riªng chi phÝ chung ®−îc tËp hîp bªn Nî Tµi kho¶n 1541 "X©y l¾p" : ChØ bao gåm chi phÝ chung ph¸t sinh ë ®éi nhËn thÇu hoÆc c«ng tr−êng x©y l¾p. Cßn chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp x©y l¾p lµ mét bé phËn cña chi phÝ chung) ®−îc tËp hîp bªn Nî Tµi kho¶n 642 "Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp". Chi phÝ nµy sÏ ®−îc kÕt chuyÓn vµo bªn Nî Tµi kho¶n 911 "X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh" tham gia vµo gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh vµ b¸n ra trong kú. 1. Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ x©y l¾p (bªn Nî Tµi kho¶n 1541 “X©y l¾p”): 1. 1. H¹ch to¸n kho¶n môc nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp: Kho¶n môc chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm: Gi¸ trÞ thùc tÕ cña vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, c¸c cÊu kiÖn hoÆc c¸c bé phËn rêi, vËt liÖu lu©n chuyÓn tham gia cÊu thµnh thùc thÓ s¶n phÈm x©y, l¾p hoÆc gióp cho viÖc thùc hiÖn vµ hoµn thµnh khèi l−îng x©y, l¾p (Kh«ng kÓ vËt liÖu phô cho m¸y mãc, ph−¬ng tiÖn thi c«ng vµ nh÷ng vËt liÖu tÝnh trong chi phÝ chung). Nguyªn t¾c h¹ch to¸n kho¶n môc nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp: Nguyªn liÖu, vËt 111
liÖu sö dông cho x©y dùng h¹ng môc c«ng tr×nh nµo ph¶i tÝnh trùc tiÕp cho s¶n phÈm h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã trªn c¬ së chøng tõ gèc theo sè l−îng thùc tÕ ®· sö dông vµ theo gi¸ thùc tÕ xuÊt kho (Gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn; Gi¸ nhËp tr−íc, xuÊt tr−íc,...) Cuèi kú h¹ch to¸n hoÆc khi c«ng tr×nh hoµn thµnh, tiÕn hµnh kiÓm kª sè vËt liÖu cßn l¹i t¹i n¬i s¶n xuÊt (nÕu cã) ®Ó ghi gi¶m trõ chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp xuÊt sö dông cho c«ng tr×nh. Trong ®iÒu kiÖn thùc tÕ s¶n xuÊt x©y l¾p kh«ng cho phÐp tÝnh chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh th× ®¬n vÞ cã thÓ ¸p dông ph−¬ng ph¸p ph©n bæ vËt liÖu cho ®èi t−îng sö dông theo tiªu thøc hîp lý (Tû lÖ víi ®Þnh møc tiªu hao nguyªn liÖu, vËt liÖu,...). C¨n cø vµo B¶ng ph©n bæ vËt liÖu cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, ghi: Nî TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang (Kho¶n môc: Chi phÝ vËt liÖu) (1541) Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n (PhÇn chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp v−ît trªn møc b×nh th−êng) Cã TK 621 - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp. 1.2. H¹ch to¸n kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: H¹ch to¸n t−¬ng tù nh− ngµnh c«ng nghiÖp 1.3. H¹ch to¸n kho¶n môc chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Kho¶n môc chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng bao gåm: Chi phÝ cho c¸c m¸y thi c«ng nh»m thùc hiÖn khèi l−îng c«ng t¸c x©y l¾p b»ng m¸y. M¸y mãc thi c«ng lµ lo¹i m¸y trùc tiÕp phôc vô x©y l¾p c«ng tr×nh. §ã lµ nh÷ng m¸y mãc chuyÓn ®éng b»ng ®éng c¬ h¬i n−íc, diezen, x¨ng, ®iÖn,... (KÓ c¶ lo¹i m¸y phôc vô x©y, l¾p). Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng bao gåm: Chi phÝ th−êng xuyªn vµ chi phÝ t¹m thêi. Chi phÝ th−êng xuyªn cho ho¹t ®éng cña m¸y thi c«ng, gåm: Chi phÝ nh©n c«ng ®iÒu khiÓn m¸y, phôc vô m¸y,...; Chi phÝ vËt liÖu; Chi phÝ c«ng cô, dông cô; Chi phÝ khÊu hao TSC§; Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi (Chi phÝ söa ch÷a nhá, ®iÖn, n−íc, b¶o hiÓm xe, m¸y,...); Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn. Chi phÝ t¹m thêi cho ho¹t ®éng cña m¸y thi c«ng, gåm: Chi phÝ söa ch÷a lín m¸y thi c«ng (®¹i tu, trung tu,...) kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ghi t¨ng nguyªn gi¸ m¸y thi c«ng; Chi phÝ c«ng tr×nh t¹m thêi cho m¸y thi c«ng (lÒu, l¸n, bÖ, ®−êng ray ch¹y m¸y,...). Chi phÝ t¹m thêi cña m¸y cã thÓ ph¸t sinh tr−íc (§−îc h¹ch to¸n vµo bªn Nî Tµi kho¶n 142, hoÆc TK 242) sau ®ã sÏ ph©n bæ dÇn vµo Nî Tµi kho¶n 623 "Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng"; HoÆc ph¸t sinh sau, nh−ng ph¶i tÝnh tr−íc vµo chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p trong kú (Do liªn quan tíi viÖc sö dông thùc tÕ m¸y mãc thi c«ng trong kú). Tr−êng hîp nµy ph¶i tiÕn hµnh trÝch tr−íc chi phÝ, ghi Cã Tµi kho¶n 335 "Chi phÝ ph¶i tr¶", Nî Tµi kho¶n 623 "Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng". ViÖc tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh vÒ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ph¶i ®−îc h¹ch to¸n riªng biÖt theo tõng m¸y thi c«ng (Xem h−íng dÉn ë phÇn Tµi kho¶n 623 "Chi 112
phÝ sö dông m¸y thi c«ng"). - C¨n cø vµo B¶ng ph©n bæ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng (Chi phÝ thùc tÕ ca m¸y) tÝnh cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, ghi: Nî TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang (Kho¶n môc chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng) Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n (PhÇn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng v−ît trªn møc b×nh th−êng) Cã TK 623 - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. 1.4. H¹ch to¸n kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung: - Chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n xuÊt cña ®éi, c«ng tr−êng x©y dùng gåm: L−¬ng nh©n viªn qu¶n lý ph©n x−ëng, tæ, ®éi x©y dùng; Kho¶n trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn ®−îc tÝnh theo tØ lÖ quy ®Þnh trªn tiÒn l−¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p, nh©n viªn sö dông m¸y thi c«ng vµ nh©n viªn qu¶n lý ph©n x−ëng, tæ, ®éi; KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh dïng chung cho ho¹t ®éng cña ®éi vµ nh÷ng chi phÝ kh¸c liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña ®éi,... Khi c¸c chi phÝ nµy ph¸t sinh trong kú, ghi: Nî TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (nÕu cã) Cã c¸c TK 334, 338, 152, 153, 142, 214, 335, 111, 112,... - Khi x¸c ®Þnh sè dù phßng ph¶i tr¶ vÒ b¶o hµnh c«ng tr×nh x©y l¾p, ghi: Nî TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cã TK 352 - Dù phßng ph¶i tr¶. - Khi ph¸t sinh chi phÝ söa ch÷a vµ b¶o hµnh c«ng tr×nh, nh− chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phØ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n ph¶n ¸nh vµo c¸c Tµi kho¶n chi phÝ cã liªn quan, ghi: Nî TK 621 - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp Nî TK 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Nî TK 623 - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Nî TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (nÕu cã) Cã c¸c TK 112, 152, 153, 214, 331, 334, 338,... - Cuèi kú, kÕt chuyÓn chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong kú vÒ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung liªn quan ®Õn ho¹t ®éng söa ch÷a vµ b¶o hµnh c«ng tr×nh x©y l¾p ®Ó tæng hîp chi phÝ söa ch÷a vµ b¶o hµnh vµ tÝnh gi¸ thµnh b¶o hµnh, ghi: 113
Nî TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang Cã TK 621 - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp Cã TK 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Cã TK 623 - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Cã TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung. - Khi c«ng viÖc söa ch÷a b¶o hµnh c«ng tr×nh x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao cho kh¸ch hµng, ghi: Nî TK 352 - Dù phßng ph¶i tr¶ Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang. - HÕt thêi h¹n b¶o hµnh c«ng tr×nh x©y l¾p, nÕu c«ng tr×nh kh«ng ph¶i b¶o hµnh hoÆc sè dù phßng ph¶i tr¶ vÒ b¶o hµnh c«ng tr×nh x©y l¾p lín h¬n chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh th× sè chªnh lÖch ph¶i hoµn nhËp, ghi: Nî TK 352 - Dù phßng ph¶i tr¶ Cã TK 711 - Thu nhËp kh¸c. - Cuèi kú h¹ch to¸n, c¨n cø vµo B¶ng ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung ®Ó ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cã liªn quan (Tû lÖ víi chi phÝ nh©n c«ng), ghi: Nî TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang. Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n (PhÇn chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh kh«ng ph©n bæ kh«ng tÝnh vµo gi¸ thµnh c«ng tr×nh x©y l¾p) Cã TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung. 2. Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n vµ kÕt chuyÓn chi phÝ x©y l¾p (bªn Cã TK 1541 “ X©y l¾p”): 2.1. C¸c chi phÝ cña hîp ®ång kh«ng thÓ thu håi (VÝ dô: Kh«ng ®ñ tÝnh thùc thi vÒ mÆt ph¸p lý nh− cã sù nghi ngê vÒ hiÖu lùc cña nã, hoÆc hîp ®ång mµ kh¸ch hµng kh«ng thÓ thùc thi nghÜa vô cña m×nh... ) ph¶i ®−îc ghi nhËn ngay lµ chi phÝ trong kú, ghi: Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang. 2.2. Chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng hîp ®ång cã thÓ ®−îc gi¶m nÕu cã c¸c kho¶n thu kh¸c kh«ng bao gåm trong doanh thu cña hîp ®ång. VÝ dô: C¸c kho¶n thu tõ viÖc b¸n nguyªn liÖu, vËt liÖu thõa vµ thanh lý m¸y mãc, thiÕt bÞ thi c«ng khi kÕt thóc hîp ®ång x©y dùng: a) NhËp kho nguyªn liÖu, vËt liÖu thõa khi kÕt thóc hîp ®ång x©y dùng, ghi: Nî TK 152 - Nguyªn liÖu, vËt liÖu (Theo gi¸ gèc) Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang. 114
b) PhÕ liÖu thu håi nhËp kho, ghi: Nî TK 152 - Nguyªn liÖu, vËt liÖu (Theo gi¸ cã thÓ thu håi) Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang. c) Tr−êng hîp vËt liÖu thõa vµ phÕ liÖu thu håi kh«ng qua nhËp kho mµ b¸n ngay, kÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c kho¶n thu b¸n vËt liÖu thõa vµ phÕ liÖu, ghi gi¶m chi phÝ: Nî c¸c TK 111, 112, 131,... (Tæng gi¸ thanh to¸n) Cã TK 3331 - ThuÕ GTGT ph¶i nép (33311) Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang (Gi¸ b¸n ch−a cã thuÕ GTGT). d) KÕ to¸n thanh lý m¸y mãc, thiÕt bÞ thi c«ng chuyªn dïng cho mét hîp ®ång x©y dùng vµ TSC§ nµy ®· trÝch khÊu hao ®ñ theo nguyªn gi¸ khi kÕt thóc hîp ®ång x©y dùng: + Ph¶n ¸nh sè thu vÒ thanh lý m¸y mãc, thiÕt bÞ thi c«ng, ghi: Nî c¸c TK 111, 112, 131,... Cã TK 3331 - ThuÕ GTGT ph¶i nép (33311) Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang (Gi¸ b¸n ch−a cã thuÕ GTGT). + Ph¶n ¸nh chi phÝ thanh lý m¸y mãc, thiÕt bÞ (nÕu cã), ghi: Nî TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (33311) Cã c¸c TK 111, 112,... + Ghi gi¶m TSC§ ®· khÊu hao hÕt lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ thi c«ng chuyªn dïng ®· thanh lý, ghi: Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ Cã TK 211 - TSC§ h÷u h×nh. 2.3. Cuèi kú h¹ch to¸n, c¨n cø vµo gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p thùc tÕ hoµn thµnh ®−îc x¸c ®Þnh lµ ®· b¸n (Bµn giao tõng phÇn hoÆc.toµn bé cho Ban qu¶n lý c«ng tr×nh - bªn A); hoÆc bµn giao cho ®¬n vÞ nhËn thÇu chÝnh néi bé: a) Tr−êng hîp bµn giao cho Bªn A (KÓ c¶ bµn giao khèi l−îng x©y l¾p hoµn thµnh theo hîp ®ång kho¸n néi bé, cho ®¬n vÞ nhËn kho¸n cã tæ chøc kÕ to¸n riªng), ghi: Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 154 - ChÝ phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang (1541). b) Tr−êng hîp s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh chê b¸n (X©y dùng nhµ ®Ó b¸n,...) hoÆc s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh nh−ng ch−a bµn giao, c¨n cø vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh chê b¸n, ghi: 115
Nî TK 155 - Thµnh phÈm Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang (1541). c) Tr−êng hîp bµn giao s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh cho ®¬n vÞ nhËn thÇu chÝnh x©y l¾p (CÊp trªn, ®¬n vÞ néi bé - do thùc hiÖn hîp ®ång kho¸n x©y l¾p néi bé, ®¬n vÞ nhËn kho¸n cã tæ chøc kÕ to¸n riªng nh−ng chØ h¹ch to¸n ®Õn gi¸ thµnh s¶n xuÊt x©y l¾p), ghi: Nî TK 336 - Ph¶i tr¶ néi bé (3362) Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang (1541). II. Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong doanh nghiÖp x©y l¾p thùc hiÖn nh− quy ®Þnh cho ngµnh c«ng nghiÖp. 116
tµi kho¶n 155 thµnh phÈm Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng cña c¸c lo¹i thµnh phÈm cña doanh nghiÖp. Thµnh phÈm lµ nh÷ng s¶n phÈm ®· kÕt thóc qu¸ tr×nh chÕ biÕn do c¸c bé phËn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt hoÆc thuª ngoµi gia c«ng xong ®· ®−îc kiÓm nghiÖm phï hîp víi tiªu chuÈn kü thuËt vµ nhËp kho. h¹ch to¸n tµi kho¶n nµy cÇn t«n träng mét sè quy ®Þnh sau 1 KÕ to¸n nhËp, xuÊt, tån kho thµnh phÈm trªn Tµi kho¶n 155 ®−îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c gi¸ gèc quy ®Þnh trong ChuÈn mùc kÕ to¸n sè 02 " Hµng tån kho". 2. Thµnh phÈm do c¸c bé phËn s¶n xuÊt chÝnh vµ s¶n xuÊt phô cña ®¬n vÞ s¶n xuÊt ra ph¶i ®−îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ gèc), bao gåm: Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung vµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan trùc tiÕp kh¸c ®Õn viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm. + §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt chung biÕn ®æi ®−îc ph©n bæ hÕt vµo chi phÝ chÕ biÕn cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm theo chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong kú. + §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ®−îc ph©n bæ vµo chi phÝ chÕ biÕn cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm dùa trªn c«ng suÊt b×nh th−êng cña m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt. C«ng suÊt b×nh th−êng lµ sè l−îng s¶n phÈm ®¹t ®−îc ë møc trung b×nh trong c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt b×nh th−êng. + Tr−êng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt ra cao h¬n c«ng suÊt b×nh th−êng th× chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ®−îc ph©n bæ cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm theo chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh. + Tr−êng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt ra thÊp h¬n møc c«ng suÊt b×nh th−êng th× chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh chØ ®−îc ph©n bæ vµo chi phÝ chÕ biÕn cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm theo møc c«ng suÊt b×nh th−êng. Kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng ph©n bæ ®−îc ghi nhËn lµ chi phÝ ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh (Ghi nhËn vµo gi¸ vèn hµng b¸n) trong kú. 3. Kh«ng ®−îc tÝnh vµo gi¸ gèc thµnh phÈm c¸c chi phÝ sau: a) Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng vµ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh kh¸c ph¸t sinh trªn møc b×nh th−êng; b) Chi phÝ b¶o qu¶n hµng tån kho trõ c¸c kho¶n chi phÝ b¶o qu¶n hµng tån kho cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tiÕp theo vµ chi phÝ b¶o qu¶n quy ®Þnh ë ®o¹n 06 cña ChuÈn mùc kÕ to¸n sè 02- Hµng tån kho; c) Chi phÝ b¸n hµng; d) Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. 117
4. Thµnh phÈm thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn ®−îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ thµnh thùc tÕ gia c«ng chÕ biÕn bao gåm: Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ thuª gia c«ng vµ c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh gia c«ng. 5. ViÖc tÝnh gi¸ trÞ thµnh phÈm tån kho ®−îc thùc hiÖn theo mét trong bèn ph−¬ng ph¸p quy ®Þnh trong chuÈn mùc kÕ to¸n sè 02 " Hµng tån kho". 6. Tr−êng hîp doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn, nÕu kÕ to¸n chi tiÕt nhËp, xuÊt kho thµnh phÈm hµng ngµy ®−îc ghi sæ theo gi¸ h¹ch to¸n (Cã thÓ lµ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch hoÆc gi¸ nhËp kho thèng nhÊt quy ®Þnh). Cuèi th¸ng, kÕ to¸n ph¶i tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña thµnh phÈm nhËp kho vµ x¸c ®Þnh hÖ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ thµnh thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n cña thµnh phÈm (TÝnh c¶ sè chªnh lÖch cña thµnh phÈm ®Çu kú) lµm c¬ së x¸c ®Þnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña thµnh phÈm nhËp, xuÊt kho trong kú (Sö dông c«ng thøc tÝnh ®· nªu ë phÇn gi¶i thÝch Tµi kho¶n 152 “Nguyªn liÖu, vËt liÖu”). 7. KÕ to¸n chi tiÕt thµnh phÈm ph¶i thùc hiÖn theo tõng kho, tõng lo¹i, nhãm, thø thµnh phÈm. kÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n 155 - thµnh phÈm Bªn Nî: - TrÞ gi¸ cña thµnh phÈm nhËp kho; - TrÞ gi¸ cña thµnh phÈm thõa khi kiÓm kª; - KÕt chuyÓn gi¸ trÞ cña thµnh phÈm tån kho cuèi kú (Tr−êng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú). Bªn Cã: - TrÞ gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm xuÊt kho; - TrÞ gi¸ cña thµnh phÈm thiÕu hôt khi kiÓm kª; - KÕt chuyÓn trÞ gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm tån kho ®Çu kú (Tr−êng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú). Sè d− bªn N¬: TrÞ gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm tån kho cuèi kú. ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu I. Tr−êng hîp doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn. 118
1. NhËp kho thµnh phÈm do ®¬n vÞ s¶n xuÊt ra hoÆc thuª ngoµi gia c«ng, ghi: Nî TK 155 - Thµnh phÈm Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang. 2. XuÊt kho thµnh phÈm ®Ó b¸n cho kh¸ch hµng, kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ vèn cña thµnh phÈm xuÊt b¸n, ghi: Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 155 - Thµnh phÈm. 3. XuÊt kho thµnh phÈm göi ®i b¸n, xuÊt kho cho c¸c c¬ së nhËn b¸n hµng ®¹i lý, ký göi hoÆc xuÊt kho cho c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc h¹ch to¸n phô thuéc (Tr−êng hîp sö dông phiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé), ghi: Nî TK 157 - Hµng göi ®i b¸n Cã TK 155 - Thµnh phÈm. 4. Khi ng−êi mua tr¶ l¹i sè thµnh phÈm ®· b¸n: Tr−êng hîp thµnh phÈm ®· b¸n bÞ tr¶ l¹i thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ, kÕ to¸n ph¶n ¸nh doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i theo gi¸ b¸n ch−a cã thuÕ GTGT, ghi: Nî TK 531 - Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i (Gi¸ b¸n ch−a cã thuÕ GTGT) Nî TK 3331 - ThuÕ GTGT ph¶i nép (33311) Cã c¸c TK 111, 112, 131,... (Tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i). §ång thêi ph¶n ¸nh gi¸ vèn cña thµnh phÈm ®· b¸n nhËp l¹i kho, ghi: Nî TK 155 - Thµnh phÈm Cã TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n. 5. XuÊt thµnh phÈm tiªu dïng néi bé cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh: Tr−êng hîp xuÊt kho thµnh phÈm thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT tÝnh theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ ®Ó sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT tÝnh theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ: + Khi xuÊt kho thµnh phÈm, ghi: Nî TK 632- Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 155 - Thµnh phÈm. + Ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng néi bé cña thµnh phÈm xuÊt kho tiªu dïng néi bé vµ thuÕ GTGT ®Çu ra, ghi: Nî TK 621 - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp Nî TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 641 - Chi phÝ b¸n hµng Nî TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Nî TK 241 - X©y dùng c¬ b¶n dë dang 119
Cã TK 512 - Doanh thu b¸n hµng néi bé (Theo chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm). 6. XuÊt kho thµnh phÈm ®−a ®i gãp vèn liªn doanh vµo c¬ së kinh doanh ®ång kiÓm so¸t: a) Khi xuÊt kho thµnh phÈm ®−a ®i gãp vèn liªn doanh, ghi: Nî TK 222 - Vèn gãp liªn doanh (Theo gi¸ ®¸nh gi¸ l¹i) Nî TK 811 - Chi phÝ kh¸c (Chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®¸nh gi¸ l¹i nhá h¬n gi¸ trÞ ghi sæ cña thµnh phÈm) Cã TK 155 - Thµnh phÈm Cã TK 711 - Thu nhËp kh¸c (Chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®¸nh gi¸ l¹i lín h¬n gi¸ trÞ ghi sæ cña thµnh phÈm t−¬ng øng víi phÇn lîi Ých cña c¸c bªn kh¸c trong liªn doanh) Cã TK 3387 - Doanh thu ch−a thùc hiÖn( Chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®¸nh gi¸ l¹i lín h¬n gi¸ trÞ ghi sæ cña thµnh phÈm t−¬ng øng víi phÇn lîi Ých cña m×nh trong liªn doanh). b) Khi c¬ së kinh doanh ®ång kiÓm so¸t ®· b¸n sè thµnh phÈm nhËn gãp vèn cho bªn thø ba ®éc lËp, bªn gãp vèn liªn doanh kÕt chuyÓn phÇn doanh thu ch−a thùc hiÖn cßn l¹i vµo thu nhËp kh¸c trong kú ®ã, ghi: Nî TK 3387 - Doanh thu ch−a thùc hiÖn Cã TK 711 - Thu nhËp kh¸c . 7. XuÊt thµnh phÈm ®−a ®i gãp vèn vµo c«ng ty liªn kÕt ghi: Nî TK 223 - §Çu t− vµo c«ng ty liªn kÕt (Theo gi¸ ®¸nh gi¸ l¹i) Nî TK 811 - Chi phÝ kh¸c (Chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®¸nh gi¸ l¹i nhá h¬n gi¸ trÞ ghi sæ cña thµnh phÈm) Cã TK 155 - Thµnh phÈm Cã TK 711 - Thu nhËp kh¸c (Chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®¸nh gi¸ l¹i lín h¬n gi¸ trÞ ghi sæ cña thµnh phÈm). 8. Mäi tr−êng hîp ph¸t hiÖn thõa, thiÕu thµnh phÈm khi kiÓm kª ®Òu ph¶i lËp biªn b¶n vµ truy t×m nguyªn nh©n x¸c ®Þnh ng−êi ph¹m lçi. C¨n cø vµo biªn b¶n kiÓm kª vµ quyÕt ®Þnh xö lý cña cÊp cã thÈm quyÒn ®Ó ghi sæ kÕ to¸n: - NÕu thõa, thiÕu thµnh phÈm do nhÇm lÉn hoÆc ch−a ghi sæ kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh ghi bæ sung hoÆc ®iÒu chØnh l¹i sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n; - Tr−êng hîp ch−a x¸c ®Þnh ®−îc nguyªn nh©n thõa, thiÕu ph¶i chê xö lý: + NÕu thõa, ghi: Nî TK 155 - Thµnh phÈm Cã TK 338 - Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c (3381). Khi cã quyÕt ®Þnh xö lý cña cÊp cã thÈm quyÒn, ghi: Nî TK 338 - Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c. Cã c¸c Tµi kho¶n liªn quan. 120
- NÕu thiÕu, ghi: Nî TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1381 - Tµi s¶n thiÕu chê xö lý) Cã TK 155 - Thµnh phÈm. Khi cã quyÕt ®Þnh xö lý cña cÊp cã thÈm quyÒn, kÕ to¸n ghi sæ theo quyÕt ®Þnh xö lý, ghi: Nî c¸c TK 111, 112,... (NÕu c¸ nh©n ph¹m lçi båi th−êng b»ng tiÒn) Nî TK 334 - Ph¶i tr¶ ng−êi lao ®éng (NÕu trõ vµo l−¬ng cña c¸ nh©n ph¹m lçi) Nî TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1388) (Ph¶i thu tiÒn båi th−êng cña ng−êi ph¹m lçi) Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n (PhÇn gi¸ trÞ hao hôt, mÊt m¸t cßn l¹i sau khi trõ sè thu båi th−êng) Cã TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1381). II. Tr−êng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. 1. §Çu kú, kÕ to¸n c¨n cø kÕt qu¶ kiÓm kª thµnh phÈm ®· kÕt chuyÓn cuèi kú tr−íc ®Ó kÕt chuyÓn gi¸ trÞ thµnh phÈm tån kho ®Çu kú vµo Tµi kho¶n 632 "Gi¸ vèn hµng b¸n", ghi: Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 155 - Thµnh phÈm. 2. Cuèi kú kÕ to¸n, c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª thµnh phÈm tån kho, kÕt chuyÓn gi¸ trÞ thµnh phÈm tån kho cuèi kú, ghi: Nî TK 155 - Thµnh phÈm Cã TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n. 121
tµi kho¶n 156 hµng ho¸ Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng, gi¶m c¸c lo¹i hµng ho¸ cña doanh nghiÖp bao gåm hµng ho¸ t¹i c¸c kho hµng, quÇy hµng, hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n. Hµng ho¸ lµ c¸c lo¹i vËt t−, s¶n phÈm do doanh nghiÖp mua vÒ víi môc ®Ých ®Ó b¸n (B¸n bu«n vµ b¸n lÎ). Gi¸ gèc hµng ho¸ mua vµo, bao gåm: Gi¸ mua theo ho¸ ®¬n vµ chi phÝ thu mua hµng ho¸. Tr−êng hîp doanh nghiÖp mua hµng ho¸ vÒ ®Ó b¸n l¹i nh−ng v× lý do nµo ®ã cÇn ph¶i gia c«ng, s¬ chÕ, t©n trang, ph©n lo¹i chän läc ®Ó lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ hoÆc kh¶ n¨ng b¸n cña hµng ho¸ th× trÞ gi¸ hµng mua gåm gi¸ mua theo ho¸ ®¬n céng (+) chi phÝ gia c«ng, s¬ chÕ. §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu, ngoµi c¸c chi phÝ trªn cßn bao gåm c¶ thuÕ nhËp khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt hµng nhËp khÈu (nÕu cã), thuÕ GTGT hµng nhËp khÈu (nÕu kh«ng ®−îc khÊu trõ), chi phÝ b¶o hiÓm,... Tr−êng hîp hµng ho¸ mua vÒ võa dïng ®Ó b¸n, võa dïng ®Ó s¶n xuÊt, kinh doanh kh«ng ph©n biÖt râ rµng gi÷a hai môc ®Ých b¸n l¹i hay ®Ó sö dông th× vÉn ph¶n ¸nh vµo Tµi kho¶n 156 “Hµng ho¸”. Nh÷ng tr−êng hîp sau ®©y kh«ng ph¶n ¸nh vµo Tµi kho¶n 156 “Hµng ho¸”: 1. Hµng ho¸ nhËn b¸n hé, nhËn gi÷ hé cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c (Ghi vµo Tµi kho¶n 002 "VËt t−, hµng ho¸ nhËn gi÷ hé, nhËn gia c«ng", hoÆc Tµi kho¶n 003 "Hµng ho¸ nhËn b¸n hé, nhËn ký göi, ký c−îc" (Tµi kho¶n ngoµi B¶ng C©n ®èi kÕ to¸n)). 2. Hµng ho¸ mua vÒ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh (Ghi vµo c¸c Tµi kho¶n 152 “Nguyªn liÖu, vËt liÖu”, hoÆc Tµi kho¶n 153 "C«ng cô, dông cô”,...) h¹ch to¸n tµi kho¶n nµy cÇn t«n träng mét sè quy ®Þnh sau 1. KÕ to¸n nhËp, xuÊt, tån kho hµng ho¸ trªn Tµi kho¶n 156 ®−îc ph¶n ¸nh theo nguyªn t¾c gi¸ gèc quy ®Þnh trong ChuÈn mùc kÕ to¸n sè 02 - “Hµng tån kho”; - Gi¸ gèc hµng ho¸ mua vµo bao gåm gi¸ mua theo ho¸ ®¬n, thuÕ nhËp khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt (nÕu cã), thuÕ GTGT hµng nhËp khÈu (NÕu kh«ng ®−îc khÊu trõ) vµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thu mua, vËn chuyÓn, bèc xÕp, b¶o qu¶n hµng tõ n¬i mua vÒ kho doanh nghiÖp. - Hµng ho¸ mua vÒ sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT tÝnh theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ th× gi¸ gèc cña hµng ho¸ mua vµo ®−îc ph¶n ¸nh theo gi¸ mua ch−a cã thuÕ GTGT. - Hµng ho¸ mua vµo dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT tÝnh theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô kh«ng thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT, th× 122
gi¸ gèc hµng ho¸ mua vµo ®−îc ph¶n ¸nh theo tæng gi¸ thanh to¸n (Bao gåm c¶ thuÕ GTGT ®Çu vµo). 2. Gi¸ gèc cña hµng ho¸ mua vµo ®−îc tÝnh theo tõng nguån nhËp vµ ph¶i theo dâi, ph¶n ¸nh riªng biÖt trÞ gi¸ mua vµ chi phÝ thu mua hµng ho¸. 3. §Ó tÝnh gi¸ trÞ hµng ho¸ tån kho, kÕ to¸n cã thÓ ¸p dông mét trong bèn ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trÞ hµng tån kho theo quy ®Þnh trong ChuÈn mùc kÕ to¸n sè 02 - “Hµng tån kho”. 4. Chi phÝ thu mua hµng ho¸ trong kú ®−îc tÝnh cho hµng ho¸ tiªu thô trong kú vµ hµng ho¸ tån kho cuèi kú. ViÖc lùa chän tiªu thøc ph©n bæ chi phÝ thu mua hµng ho¸ tuú thuéc t×nh h×nh cô thÓ cña tõng doanh nghiÖp nh−ng ph¶i thùc hiÖn theo nguyªn t¾c nhÊt qu¸n. 5. KÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸ ph¶i thùc hiÖn theo tõng kho, tõng lo¹i, tõng nhãm, thø hµng ho¸. kÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n 156 - hµng ho¸ Bªn Nî: - TrÞ gi¸ mua vµo cña hµng ho¸ theo ho¸ ®¬n mua hµng (Bao gåm c¸c lo¹i thuÕ kh«ng ®−îc hoµn l¹i); - Chi phÝ thu mua hµng ho¸; - TrÞ gi¸ cña hµng ho¸ thuª ngoµi gia c«ng (Gåm gi¸ mua vµo vµ chi phÝ gia c«ng); - TrÞ gi¸ hµng ho¸ ®· b¸n bÞ ng−êi mua tr¶ l¹i; - TrÞ gi¸ hµng ho¸ ph¸t hiÖn thõa khi kiÓm kª; - KÕt chuyÓn gi¸ trÞ hµng ho¸ tån kho cuèi kú (Tr−êng hîp doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú); - TrÞ gi¸ hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n mua vµo hoÆc chuyÓn tõ bÊt ®éng s¶n ®Çu t−. Bªn Cã: - TrÞ gi¸ cña hµng ho¸ xuÊt kho ®Ó b¸n, giao ®¹i lý, giao cho ®¬n vÞ phô thuéc; thuª ngoµi gia c«ng, hoÆc sö dông cho s¶n xuÊt, kinh doanh; - Chi phÝ thu mua ph©n bæ cho hµng ho¸ ®· b¸n trong kú; - ChiÕt khÊu th−¬ng m¹i hµng mua ®−îc h−ëng; - C¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng mua ®−îc h−ëng; - TrÞ gi¸ hµng ho¸ tr¶ l¹i cho ng−êi b¸n; - TrÞ gi¸ hµng ho¸ ph¸t hiÖn thiÕu khi kiÓm kª; - KÕt chuyÓn gi¸ trÞ hµng ho¸ tån kho ®Çu kú (Tr−êng hîp doanh nghiÖp kÕ to¸n 123
hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú); - TrÞ gi¸ hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n ®· b¸n hoÆc chuyÓn thµnh bÊt ®éng s¶n ®Çu t−, bÊt ®éng s¶n chñ së h÷u sö dông hoÆc tµi s¶n cè ®Þnh. Sè d− bªn Nî: - TrÞ gi¸ mua vµo cña hµng ho¸ tån kho; - Chi phÝ thu mua cña hµng ho¸ tån kho. Tµi kho¶n 156 - Hµng ho¸, cã 3 tµi kho¶n cÊp 2: - Tµi kho¶n 1561 - Gi¸ mua hµng ho¸: Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng cña hµng ho¸ mua vµo vµ ®· nhËp kho (TÝnh theo trÞ gi¸ mua vµo); - Tµi kho¶n 1562 - Chi phÝ thu mua hµng ho¸: Ph¶n ¸nh chi phÝ thu mua hµng ho¸ ph¸t sinh liªn quan ®Õn sè hµng ho¸ ®· nhËp kho trong kú vµ t×nh h×nh ph©n bæ chi phÝ thu mua hµng ho¸ hiÖn cã trong kú cho khèi l−îng hµng ho¸ ®· b¸n trong kú vµ tån kho thùc tÕ cuèi kú (KÓ c¶ tån trong kho vµ hµng göi ®i b¸n, hµng göi ®¹i lý, ký göi ch−a b¸n ®−îc). Chi phÝ thu mua hµng ho¸ h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n nµy chØ bao gåm c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh thu mua hµng ho¸ nh−: Chi phÝ b¶o hiÓm hµng ho¸, tiÒn thuª kho, thuª bÕn b·i,... chi phÝ vËn chuyÓn, bèc xÕp, b¶o qu¶n ®−a hµng ho¸ tõ n¬i mua vÒ ®Õn kho doanh nghiÖp; c¸c kho¶n hao hôt tù nhiªn trong ®Þnh møc ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thu mua hµng ho¸. - Tµi kho¶n 1567 - Hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng cña c¸c lo¹i hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n cña doanh nghiÖp. Hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n gåm: QuyÒn sö dông ®Êt; nhµ; hoÆc nhµ vµ quyÒn sö dông ®Êt; c¬ së h¹ tÇng mua ®Ó b¸n trong kú ho¹t ®éng kinh doanh b×nh th−êng; BÊt ®éng s¶n ®Çu t− chuyÓn thµnh hµng tån kho khi chñ së h÷u b¾t ®Çu triÓn khai cho môc ®Ých b¸n. kÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n 1561 - gi¸ mua hµng ho¸ Bªn Nî: - TrÞ gi¸ hµng ho¸ mua vµo ®· nhËp kho theo ho¸ ®¬n mua hµng; - ThuÕ nhËp khÈu hoÆc thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt cña hµng nhËp khÈu hoÆc thuÕ GTGT hµng nhËp khÈu, thuÕ GTGT ®Çu vµo - nÕu kh«ng ®−îc khÊu trõ, tÝnh cho sè hµng ho¸ mua ngoµi ®· nhËp kho; - TrÞ gi¸ cña hµng ho¸ giao gia c«ng, chÕ biÕn xong nhËp kho, gåm: Gi¸ mua vµo vµ chi phÝ gia c«ng chÕ biÕn; - TrÞ gi¸ hµng ho¸ nhËn vèn gãp; - TrÞ gi¸ hµng ho¸ ®· b¸n bÞ tr¶ l¹i nhËp kho; - TrÞ gi¸ hµng ho¸ ph¸t hiÖn thõa khi kiÓm kª; 124
- KÕt chuyÓn trÞ gi¸ hµng ho¸ tån kho cuèi kú (Tr−êng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú). Bªn Cã: - TrÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸ xuÊt kho trong kú (XuÊt b¸n, trao ®æi, biÕu tÆng, xuÊt giao ®¹i lý, ®¬n vÞ trùc thuéc, xuÊt sö dông néi bé, xuÊt gãp vèn liªn doanh, liªn kÕt); - ChiÕt khÊu th−¬ng m¹i hµng mua ®−îc h−ëng; - C¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng mua ®−îc h−ëng; - TrÞ gi¸ hµng ho¸ tr¶ l¹i cho ng−êi b¸n; - TrÞ gi¸ hµng ho¸ hao hôt, mÊt m¸t; - KÕt chuyÓn trÞ gi¸ hµng ho¸ tån kho ®Çu kú (Tr−êng hîp doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú). Sè d− bªn Nî: - TrÞ gi¸ hµng ho¸ thùc tÕ tån kho cuèi kú. kÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n 1562 - chi phÝ thu mua hµng ho¸ Bªn Nî: Chi phÝ thu mua hµng ho¸ thùc tÕ ph¸t sinh liªn quan tíi khèi l−îng hµng ho¸ mua vµo, ®· nhËp kho trong kú. Bªn Cã: Chi phÝ thu mua hµng ho¸ tÝnh cho khèi l−îng hµng ho¸ ®· tiªu thô trong kú. Sè d− bªn Nî: Chi phÝ thu mua hµng ho¸ cßn l¹i cuèi kú. kÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n 1567 - hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n Bªn Nî: - TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n mua vÒ ®Ó b¸n; - Gi¸ trÞ cßn l¹i cña bÊt ®éng s¶n ®Çu t− chuyÓn thµnh hµng tån kho; - Chi phÝ söa ch÷a, c¶i t¹o, n©ng cÊp triÓn khai cho môc ®Ých b¸n ghi t¨ng gi¸ gèc hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n chê b¸n. Bªn Cã: - TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n b¸n trong kú; 125
- TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n chuyÓn thµnh bÊt ®éng s¶n ®Çu t− hoÆc chuyÓn thµnh tµi s¶n cè ®Þnh. Sè d− bªn Nî: TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n cßn l¹i cuèi kú. ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu I. Tr−êng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng ho¸ tån kho theo ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn. 1. Hµng ho¸ mua ngoµi nhËp kho doanh nghiÖp, c¨n cø ho¸ ®¬n, phiÕu nhËp kho vµ c¸c chøng tõ cã liªn quan: 1.1. §èi víi hµng ho¸ mua vµo dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT tÝnh theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ: - NÕu mua hµng trong n−íc, ghi: Nî TK 156 - Hµng ho¸ (1561) (Gi¸ mua ch−a cã thuÕ GTGT) Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (1331) (ThuÕ GTGT ®Çu vµo) Cã c¸c TK 111, 112, 141, 331,... (Tæng gi¸ thanh to¸n). - NÕu mua hµng trùc tiÕp nhËp khÈu, ghi: Nî TK 156 - Hµng ho¸ (1561) (Gi¸ mua céng (+) ThuÕ nhËp khÈu) Cã c¸c TK 111, 112, 331,... Cã TK 3333 - ThuÕ xuÊt, nhËp khÈu (Chi tiÕt thuÕ nhËp khÈu). §ång thêi ph¶n ¸nh thuÕ GTGT cña hµng nhËp khÈu ph¶i nép Ng©n s¸ch Nhµ n−íc, ghi: Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (1331) Cã TK 3331 - ThuÕ GTGT ph¶i nép (33312 - ThuÕ GTGT hµng nhËp khÈu) - Tr−êng hîp hµng mua nhËp khÈu ph¶i nép thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt hµng nhËp khÈu, ghi: Nî TK 156 - Hµng ho¸ (1561) (Gi¸ mua céng (+) ThuÕ nhËp khÈu vµ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt hµng nhËp khÈu) Cã c¸c TK 111, 112, 331,... Cã TK 3333 - ThuÕ xuÊt, nhËp khÈu Cã TK 3332 - ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. - NÕu mua hµng uû th¸c nhËp khÈu xem quy ®Þnh ë Tµi kho¶n 331 - Ph¶i tr¶ cho 126
ng−êi b¸n. 1.2. §èi víi hµng ho¸ mua vµo dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT tÝnh theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp, hoÆc dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô kh«ng thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT: - NÕu mua hµng trong n−íc, ghi: Nî TK 156 - Hµng ho¸ (1561) (Tæng gi¸ thanh to¸n) Cã c¸c TK 111, 112, 141, 331,... (Tæng gi¸ thanh to¸n). + NÕu mua hµng nhËp khÈu, ghi: Nî TK 156 - Hµng ho¸ (1561) (Gi¸ mua céng (+) ThuÕ nhËp khÈu céng (+) ThuÕ GTGT hµng nhËp khÈu céng (+) ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt hµng nhËp khÈu (nÕu cã) Cã c¸c TK 111, 112, 331,... Cã TK 3333 - ThuÕ xuÊt, nhËp khÈu (Chi tiÕt thuÕ nhËp khÈu) Cã TK 3331 - ThuÕ GTGT ph¶i nép (33312). Cã TK 3332 - ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt (nÕu cã). 2. Tr−êng hîp ®· nhËn ®−îc ho¸ ®¬n cña ng−êi b¸n nh−ng ®Õn cuèi kú kÕ to¸n, hµng ho¸ ch−a vÒ nhËp kho th× c¨n cø vµo ho¸ ®¬n, ghi: Nî TK 151 - Hµng mua ®ang ®i ®−êng Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (nÕu cã) Cã c¸c TK 111, 112, 331,... - Sang kú kÕ to¸n sau, khi hµng mua ®ang ®i ®−êng vÒ nhËp kho, ghi: Nî TK 156 - Hµng ho¸ (1561) Cã TK 151 - Hµng mua ®ang ®i ®−êng. 3. ChiÕt khÊu th−¬ng m¹i hµng mua ®−îc h−ëng, ghi: Nî c¸c TK 111, 112, 331,.... Cã TK 156 - Hµng ho¸ (1561) Cã TK 133 - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (1331) (nÕu cã). 4. Gi¸ trÞ cña hµng ho¸ mua ngoµi kh«ng ®óng quy c¸ch, phÈm chÊt theo hîp ®ång kinh tÕ ph¶i tr¶ l¹i cho ng−êi b¸n, hoÆc sè tiÒn ®−îc gi¶m gi¸, ghi: Nî c¸c TK 111, 112,... Nî TK 331 - Ph¶i tr¶ cho ng−êi b¸n Cã TK 156 - Hµng ho¸ (1561) Cã TK 133 - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (1331) (nÕu cã). 127
5. Ph¶n ¸nh chi phÝ thu mua hµng ho¸ dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ GTGT tÝnh theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ, ghi: Nî TK 156 - Hµng ho¸ (1562) Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (nÕu cã) Cã c¸c TK 111, 112, 141, 331,... 6. Hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n mua vÒ ®Ó b¸n, ghi: Nî TK 156 - Hµng ho¸ (TK 1567 - Hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n- Gi¸ mua ch−a cã thuÕ GTGT) Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ 1332) Cã c¸c TK 111, 112, 331,... 7. C¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc mua hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n, ghi: Nî TK 156 - Hµng ho¸ (TK 1567 - Hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n) Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (1332) Cã c¸c TK 111, 112, 331,... 8. Tr−êng hîp bÊt ®éng s¶n ®Çu t− chuyÓn thµnh hµng tån kho khi chñ së h÷u cã quyÕt ®Þnh söa ch÷a, c¶i t¹o, n©ng cÊp ®Ó b¸n: - Khi cã quyÕt ®Þnh söa ch÷a, c¶i t¹o, n©ng cÊp bÊt ®éng s¶n ®Çu t− ®Ó b¸n, ghi: Nî TK 156 - Hµng ho¸ (TK 1567 - Hµng ho¸ B§S - Gi¸ trÞ cßn l¹i cña B§S ®Çu t−) Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ ((2147) - Sè hao mßn luü kÕ) Cã TK 217 - BÊt ®éng s¶n ®Çu t− (Nguyªn gi¸) Khi ph¸t sinh c¸c chi phÝ söa ch÷a, c¶i t¹o, n©ng cÊp triÓn khai cho môc ®Ých b¸n, ghi: Nî TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ Cã c¸c TK 111, 112, 152, 334, 331,... - Khi kÕt thóc giai ®o¹n söa ch÷a, c¶i t¹o, n©ng cÊp triÓn khai cho môc ®Ých b¸n, kÕt chuyÓn toµn bé chi phÝ ghi t¨ng gi¸ trÞ hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n, ghi: Nî TK 156 - Hµng ho¸ (1567) Cã TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang. 9. TrÞ gi¸ hµng ho¸ xuÊt b¸n ®−îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô, c¨n cø Ho¸ ®¬n GTGT hoÆc Ho¸ ®¬n b¸n hµng, phiÕu xuÊt kho, ghi: Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 156 - Hµng ho¸ (1561). §ång thêi kÕ to¸n ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng: 128