Hệ thống thông tin thư viện đại học ở Trung Quốc: Hiện trạng và xu thế phát triển

Chia sẻ: Nguyen AAA | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

95
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hệ thống thông tin thư viện đại học Trung Quốc (viết tắt là CALIS) bắt đầu hoạt động từ năm 1998, và là một hệ thống chia sẻ nguồn lực giữa các thư viện đại học trên phạm bi toàn Trung quốc. Nhiệm vụ của hệ thống này là phục vụ trực tiếp các trường đại học được Chính phủ trung ương bảo đảm ngân sách bằng việc cung cấp tài liệu và các dịch vụ thông tin đến người dùng. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hệ thống thông tin thư viện đại học ở Trung Quốc: Hiện trạng và xu thế phát triển

T P CHÍ THÔNG TIN VÀ TƯ LI U S 2/2005 Journal of Information and Documentation ISSN 1859-2929 No.2/2005 H th ng thông tin thư vi n ñ i h c Trung Qu c: Hi n tr ng và xu th phát tri n Qiang Zhu Center for CALIS, Thư vi n Trư ng ðHTH B c Kinh Gi i thi u sơ lư c v H th ng H th ng thông tin thư vi n ñ i h c Trung Qu c (vi t t t là CALIS) b t ñ u ho t ñ ng t năm 1998, và là m t h th ng chia s ngu n l c gi a các thư vi n ñ i h c trên ph m vi toàn Trung Qu c. Nhi m v c a h th ng này là ph c v tr c ti p các trư ng ñ i h c ñư c Chính ph trung ương b o ñ m ngân sách b ng vi c cung c p tài li u và các d ch v thông tin ñ n ngư i dùng tin qua m ng nghiên c u và giáo d c Trung Qu c (CERNET). Khái ni m c a CALIS d a trên th c t là không có m t thư vi n nào l i có th thu th p ñư c m i thông tin tài li u ñư c xu t b n trên th gi i, và không có m t thư vi n ñơn l nào l i có th ñáp ng ñư c m i nhu c u c a ngư i dùng tin. Trung Qu c v n còn là m t nư c ñang phát tri n, không th có ñ ti n cho m i thư vi n, vì th s có hi u qu và hi u qu chi phí s ñ t ñư c m c cao hơn n u như chú tr ng ñ u tư cho vi c chia s ngu n l c ch không ph i là chú tr ng ñ u tư ñ c l p cho m i thư vi n. Như v y, CALIS ñư c xem như là m t liên hi p các thư vi n ñ i h c toàn qu c c a Trung Qu c, m t n a ngu n tài tr ñư c Chính ph b o ñ m, n a còn l i ñư c b o ñ m t chính các t ch c thành viên c a nó. M c ñích c a CALIS ð n cu i năm 2000, CALIS thi t l p ñư c m t khung ho t ñ ng cho mình. Sau ñó, CALIS ti p t c th c hi n m c tiêu chi n lư c, và, xây d ng CALIS thành m t cơ s h t ng thông tin qu c gia trong khuôn kh c a CERNET. Các nhi m v trong giai ño n ñ u tiên Do nh ng h n ch v tài chính, th i gian, ưu tiên c a CALIS là ñ i m i nh ng y u t hi n ñang có t i các thư vi n ñ i h c và gia tăng các phương ti n c n thi t ñ i v i ngu n tài li u trên gi y, và vì th có hai nhi m v chính ñư c th c hi n theo th t như sau: - xây d ng m ng d ch v thông tin bao g m ph n c ng và ph n m m; - t o l p và phát tri n các CSDL khác nhau. Cơ c u t ch c - m c cao nh t là m t U ban trong ñó có các quan ch c t các ban ngành h u quan c a B Giáo d c và Ch t ch c a hai trư ng ñ i h c B c ð i và Thanh Hoa; m t ñ i ngũ chuyên gia làm vi c như m t nhóm tư v n cho U ban; T p chí Thông tin và Tư li u, 2005, no. 2.
- Tr c thu c Ban lãnh ñ o U ban là trung tâm hành chính th c hi n vi c chu n b cho vi c ra quy t ñ nh và ph i h p. Trung tâm ñư c ñ t t i ð i h c B c Kinh; - B n trung tâm thông tin ñ i h c c a qu c gia bao g m trong các lĩnh v c: Khoa h c (các khoa h c chính xác, khoa h c t nhiên), Khoa h c Xã h i và Nhân văn; Công ngh và k thu t; Y h c và Nông nghi p. Các trung tâm này có nhi m v ph i cung c p các h tr v tài chính ñ i v i ngư i dùng tin c a mình; - 7 Trung tâm thông tin ñ i h c vùng ñư c chia theo các vùng: phía Nam c a mi n ðông, phía B c c a mi n ðông, mi n Nam, mi n Trung, Tây Nam, Tây B c và ðông B c; - T t c các thư vi n thành viên ñ u ph i cung c p các tr giúp cơ b n cho ngư i dùng tin c a mình. ð u tư Chính ph trung ương ñ u tư kho ng 60 tri u NDT cho d án, M i chính quy n ñ a phương c p t nh nơi có trung tâm vùng s cung c p t i thi u m t kho n ngân sách tương t và m i trư ng ñ i h c cung c p ít nh t m t kho n ngân sách tương t cho Trung tâm qu c gia, ñ t o nên s tương x ng v i ngu n ñ u tư c a chính ph Trung ương. Các thành t u c a CALIS Trong kho ng th i gian chưa ñ n 3 năm, CALIS ñã ñ t ñư c r t nhi u thành t u, vư t qua ñư c các ch tiêu mà chính ph ñ t ra. Các quan ch c chính ph và các chuyên gia ñã r t th ng nh t ñ i v i các ñánh giá này: - M t ngu n l c th ba và cơ s h t ng cho các d ch v ñã ñư c thi t l p và các ho t ñ ng h p tác ñã ñư c ti n hành t i nhi u thành ph và vùng. Hi n t i, 6 ch c năng c a CALIS ñã xác ñ nh sơ b trong k ho ch ñ u ñã ñư c th c hi n: B sung ph i h p, biên m c tr c tuy n, OPAC, mư n gi a các thư vi n, cung c p tài li u, cài ñ t Internet; - M t s CSDL tóm t t và toàn văn c a nư c ngoài ñã ñư c gi i thi u, theo c các phương th c như b sung t p trung và b sung theo liên minh, ñã bao quát h u h t các ngành và lĩnh v c ch y u; - M t h th ng các CSDL ñã ñư c t o l p, bao g m: + M c l c liên h p sách và t p chí: 150 thành viên ñóng góp 1, 4 tri u tên v i trên 3 tri u ñơn v lưu tr ; + N i dung các t p chí c a Trung Qu c: 28 thành viên ñóng góp trên 2 tri u tóm t t bao quát trên 5.500 tên t p chí; + CSDL tóm t t Lu n án và K y u H i ngh khoa h c c a Trung Qu c: 85 thành viên ñóng góp trên 70.000 tóm t t; + Các CSDL ti ng Trung Qu c v i các chu n th ng nh t: 23 thành viên ñóng góp 25 CSDL v i kho ng 450.000 bi u ghi. - Phát tri n m t n n ng d ng ñư c v n hành trên m ng như Unicode, Z39.50, ISSO10160 và 10161. Các n n ng d ng g m: + Server và tr m biên m c tr c tuy n, nh th các cán b thư vi n có th t i các bi u ghi thư m c MARC; T p chí Thông tin và Tư li u, 2005, no. 2.
+ Các công c x lý d li u và các server CSDL cho TOC và các CSDL t t o khác; + Các máy tìm tin trên m ng ñ truy nh p các CSDL t t o. - CALIS ñã th c hi n m t s l i ích ñ i v i các thư vi n thành viên và ngư i dùng c a mình: + ðáp ng nhu c u ngư i dùng m c cao hơn: T l ñư c ñáp ng ñã tăng t 50% ñ n 80%; + Gia tăng kh năng v ngu n tài li u và ngu n tin nói chung: Ngư i dùng tin có th truy nh p các CSDL vào m i lúc (24/24 gi trong ngày và 7 ngày trong tu n); + Nâng cao trình ñ và k năng c a ngư i dùng tin: Qua các khoá t p hu n, ngư i dùng tin ñã ñư c h c cách th c tìm tin trong các CSDL; + Tăng cư ng s h p tác gi a các thư vi n Trung Qu c v i bên ngoài: nhi u t ch c cơ quan ñã ký k t các tho thu n chia s ngu n l c ñ i v i các ñ i tác nư c ngoài thu c nhi u nư c và vùng; + Hình thành m t ñ i ngũ chuyên gia thông tin thư vi n chuyên nghi p có trình ñ cao: M t s ngư i có trình ñ cao ñã ñư c thuê; m t s ngư i ñư c ñào t o ñ ñáp ng nhu c u áp d ng công ngh thông tin và tri n khai d ch v . Tương lai phát tri n c a CALIS Hi n t i, giáo d c b c ñ i h c Trung Qu c ñang ñ i di n v i nhi u cơ h i và thách th c m i, như ñ i m i v qu n lý, s lư ng sinh viên gia tăng, phát tri n hình th c ñào t o t xa,... Các thay ñ i ñó ñã tác ñ ng ñ n các thư vi n và t o nên s m t cân ñ i trong vi c ñáp ng nhu c u tin c a các thư vi n này. Vì th , m t nhu c u to l n ñ i v i CALIS là ph i ti p t c t ch c l i ñ ñóng ñư c vai trò quan tr ng hơn trong vi c ph c v công tác ñào t o và nghiên c u t i khu v c ñ i h c, cao ñ ng. S phát tri n tích h p và vi c chia s ngu n l c s tr thành nh ng ý tư ng chung ñ i v i các cán b thư vi n. Ngày càng có nhi u thư vi n ñ i h c mong mu n tham gia vào CALIS ñ nâng kh năng c a mình. Vì th , CALIS ñã phác th o ra k hoach chi ti t cho giai ño n phát tri n th hai c a mình, giai ño n 2001-2005. Ưu tiên trong giai ño n này là thi t l p m t h th ng thư vi n s cho vi c ñào t o và nghiên c u t i khu v c ñ i h c, và 4 m c tiêu c a d án cho giai ño n 2001-2005 ñã ñư c thi t l p bao g m: - M r ng ph m vi ngư i dùng tin, nâng cao ch t lư ng d ch v . CALIS s n l c thu hút và khuy n khích nhi u thư vi n hơn tr thành các thành viên c a mình, sao cho có nhi u ngư i dùng tin hơn có th truy nh p ñ n các ngu n tin, khai thác các d ch v c a mình; cũng có nghĩa là CALIS s nâng cao t c ñ và năng l c c a các server tr c thu c; - Hình thành ñư c cơ ch ho t ñ ng cho h th ng. ð b o ñ m cho s phát tri n b n v ng, chúng tôi tin r ng bên c nh các h tr t Chính ph , CALIS s ph i t trang tr i m t ph n ho t ñ ng c a mình, t c là c n ph i thu ñư c nhi u ti n hơn qua vi c cung c p các tài li u và d ch v c a mình. Như th là H th ng ñang ráo ri t bư c vào quá trình marketing c a mình; - Thi t l p m t cơ quan thông tin ñ nh hư ng ñ n giáo d c. H c t xa và h c ñi n t (e-learning) ñang bùng phát. Vì th CALIS s t mình ph i chu n b cho nh ng thay ñ i l n này – ngày càng nhi u ngư i dùng tin ñòi h i d ch v ki u m t c a “one stop”, có nghĩa là ngư i dùng có th tìm và t i ñư c b t c cái gì mà h mu n có ñư c thông qua m ng; T p chí Thông tin và Tư li u, 2005, no. 2.
- Thi t l p hàng ch c tr m ki m sát các thư vi n s . Trong vi c t p trung và các thư vi n s , chúng ta còn ph i gi i quy t nhi u v n ñ , và không ph i m i thư vi n ñ u có th t gi i quy t ñư c. ð tránh ñư c s trùng l p m c th p, chúng ta s ch n m t s thư vi n có ñi u ki n t t hơn ñ nghiên c u và rút ra các kinh nghi m, ñ c bi t là vi c phát tri n các ph n m m ng d ng, xây d ng các tiêu chu n, t o ra các ngu n tin s , khai thác các chu n d ch v . ð th c hi n các m c ñích này, các nhi m v sau ñây c n ñư c th c hi n: - Ti p t c gi i thi u các CSDL thương m i ñ n ngư i dùng tin. Vi c ñánh giá s ñư c ti n hành ñ i v i các CSDL hi n có trên cơ s ñó ti n hành các ñi u ch nh c n thi t. Ưu tiên ñ i v i các s n ph m m i là các CSDL toàn văn, vi c mua s ñư c ti n hành theo m t hi p h i/nhóm cùng tham gia. Tăng cư ng d ch v luân chuy n tài li u trong ph m vi h th ng; - T o ra m t s lư ng l n các ngu n tin s hoá. Nhi u ñ i tư ng ñư c l a ch n ñ t o l p các CSDL ñ c thù này: Toàn văn các lu n án, lu n văn, d ch v s , sách c quý hi m c a Trung Qu c và các sưu t p khác, ch n l c các bài t p chí cũ c a Trung Qu c; - Thi t l p m t trung tâm lưu tr d li u n n. Cùng v i s gia tăng các ngu n tin d ng s , ñi u càng ngày càng tr nên quan tr ng là ph i lưu tr , b o qu n và b o v ñư c các d li u m t cách lâu dài, dù cho v i m i th m ho có th x y ra. 2 hay 3 trung tâm lưu tr d li u ki u này c n ñư c xây d ng t i nh ng thành ph khác nhau; - Phát tri n các ph n m m ng d ng m i. Trong khi ti p t c c i thi n và nâng c p các h th ng ng d ng hi n t i, chúng ta s phát tri n các th h h th ng m i, cái có th h tr ñư c vi c xây d ng các thư vi n s . Các API khác nhau và các công c khác nhau ñ ph i h p ho t ñ ng gi a các h th ng khác nhau cũng c n ñư c d tính trư c; - Thi t l p các trung tâm ñào t o. ð có th khai thác ñư c các l i ích ñ y ñ c a CALIS, vi c ñào t o ñ i ngũ cán b thư vi n chuyên nghi p và ngư i dùng tin có ý nghĩa then ch t. Hàng ch c trung tâm ñào t o ña phương ti n s ñư c xây d ng ñ chuy n t i các chương trình ñ n các khoa và ñ n sinh viên cũng như t i các cán b thư vi n chuyên nghi p, nh m c i thi n tri th c thi t y u v khai thác s d ng thông tin, các k năng v n hành và khai thác h th ng thông tin; - Hình thành các trung tâm d ch v thu c các t nh, thành ph . Nh m m r ng các d ch v c a CALIS, m t s tính và các vùng t tr có các ñi u ki n tương ñói gi ng nhau s ñư c l a ch n ñ xây d ng các trung tâm d ch v . Các trung tâm này s tr c thu c các thư vi n ñ i h c. Các ngu n ñ u tư s ñư c t o nên t c ngu n ngân sách trung ương và ngu n ngân sách ñ a phương. K t lu n D a trên các kinh nghi m c a 3 năm g n ñây, cùng v i s h tr t phía chính ph cũng như t phía các trư ng ñ i h c, cao ñ ng, CALIS s ñ t ñư c nhi u thành t u hơn trong giai ño n 2 c a d án., cung c p ñư c nhi u d ch v hơn ñ n ngư i dùng c a mình và ñóng góp ñư c hi u qu hơn, cao hơn ñ i v i s nghi p giáo d c ñ i h c Trung Qu c. Có th tin tư ng r ng, s h p tác c a CALIS v i các thư vi n, cơ quan thông tin trong và ngoài nư c s ñư c ñ y m nh. Trong lĩnh v c này, ngư i dùng tin các nư c khác nhau s h c h i và giúp ñ l n nhau. Chúng ta s r t khuy n khích các ñ i tác t m i nơi và m i mi n ñ n v i mình. M nh Trí lư c d ch. Ngu n: International Infotmation & Library Review, 2003. Volume 35. pp. 399-405. T p chí Thông tin và Tư li u, 2005, no. 2.
Tài li u tham kh o 1. Dai Longji, Chen Ling & Zhang Hongyang (2000) CALIS –A academic library consortia in China // Infomation Technology and Library. 19 (2) 66-70. 2. Qiuang Zhu (1998). CALIS – A resource sharing project in network environment for academic libraries // Proceedings of international Conference on New missions for academíc libraries in the 21th century: Beijing: Peking University Press. pp.258-262. 3. Qiuang Zhu (1996) Several issues on the development of Chinese academic library and information system // Journal of Academic Libraries. 14 (1).pp. 1-5 (in chineses). T p chí Thông tin và Tư li u, 2005, no. 2.