Hiện trạng và định hướng ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực quản lý đất đai

HIỆN TRẠNG VÀ ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ<br /> THÔNG TIN TRONG LĨNH VỰC QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI<br /> <br /> Trần Kiêm Dũng1<br /> <br /> Lời nói đầu<br /> Ứng dụng công nghệ thông tin là một trong các định hướng quan trọng của<br /> ngành Tài nguyên và môi Trường trong giai đoạn hiện nay. Việc ứng dụng công<br /> nghệ thông tin là bắt buộc để đáp ứng được các mục tiêu quản lý nhà nước về tài<br /> nguyên và môi trường theo hướng phát triển bền vững và thực hiện chủ trương<br /> kinh tế hóa ngành. Trong các lĩnh vực quản lý nhà nước về tài nguyên và môi<br /> trường, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực quản lý đất đai đã đạt<br /> được một số thành tựu nhất định, tuy nhiên còn nhiều điểm bất cập cần phải có<br /> một chiến lược dài hạn với các mục tiêu và phương pháp cụ thể để có thể có được<br /> một cơ sở dữ liệu đất đai theo mô hình hiện đại, thông suốt từ cấp trung ương đến<br /> cấp địa phương và là một trong những công cụ quản lý chính của ngành.<br /> Tham luận này đi sâu phân tích hiện trạng của công tác ứng dụng công<br /> nghệ thông tin từ những giai đoạn trước đến giai đoạn hiện nay, bao gồm các yếu<br /> tố đầu tư về cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, công nghệ phần mềm, nguồn<br /> nhân lực, hiện trạng dữ liệu hiện có và các chính sách về phát triển công nghệ<br /> thông tin trong ngành. Trên cơ sở phân tích hiện trạng hiện có, tham luận cũng đề<br /> xuất một số định hướng chiến lược và giải pháp cụ thể phù hợp với sự phát triển<br /> của công nghệ, định hướng phát triển ngành để có thể đẩy mạnh và nâng tầm ứng<br /> dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực quản lý đất đai lên một tầm cao mới<br /> mang tính đột phá.<br /> Để thực hiện việc ứng dụng công nghệ thông tin nói chung và xây dựng<br /> cơ sở dữ liệu về đất đai đạt được các mục tiêu nêu trên cần có các nghiên cứu cơ<br /> sở lý luận khoa học vững chắc, nguồn lực đầu tư và nhận thức về ứng dụng công<br /> nghệ thông tin từ cấp lãnh đạo đến cấp cán bộ quản lý các cấp. Tham luận với<br /> giới hạn của mình cũng chỉ đề xuất các định hướng mang tính chiến lược và một<br /> số giải pháp cụ thể, các nghiên cứu tiếp theo cũng như việc thực hiện các dự án<br /> đã, đang và sẽ thực hiện sẽ là cơ sở để đạt được các mục tiêu của ngành.<br /> 1. Hiện trạng ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành quản lý đất đai<br /> Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành quản lý đất đai có thể tính<br /> từ khoảng năm 1994 đến nay, với các địa bàn ứng dụng từ các cơ quan quản lý<br /> nhà nước cấp Trung ương đến các cơ quan quản lý cấp địa phương. Về hiện trạng<br /> có thể phân tích theo các hướng: chính sách và cơ chế thực hiện, cơ cấu tổ chức<br /> và nguồn nhân lực, công nghệ và hiện trạng đầu tư.<br /> Về chính sách và cơ chế thực hiện<br /> Ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành tài nguyên và môi trường nói<br /> chung và ngành quản lý đất đai nói riêng trước năm 2004 chưa có các cơ sở pháp<br /> lý. Các dự án ứng dụng công nghệ thông tin cho lĩnh vực quản lý đất đai trước<br />                                                             <br /> 1<br /> Trưởng phòng Khoa học và Hợp tác quốc tế - Cục Công nghệ thông tin - Bộ TN&MT<br /> <br /> 212<br />  <br /> <br /> <br /> năm 1994 cũng đã có một số với các nguồn vốn từ ngân sách trung ương, vốn<br /> ODA không hoàn lại và một số các tỉnh, thành phố với ngân sách địa phương.<br /> Năm 2004, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định 179/2004/QĐ-TTg về<br /> việc phê duyệt Chiến lược ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin (CNTT)<br /> tài nguyên và môi trường đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020 (sau đây<br /> gọi là Quyết định 179). Trong quyết định 179 đã đưa ra 4 mục tiêu chủ yếu và 7<br /> nhiệm vụ trọng tâm. Trong đó việc xây dựng cơ sở dữ liệu tài nguyên và môi<br /> trường nói chung và xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai nói riêng là một trong các<br /> nhiệm vụ cơ bản nhất.<br /> Sau 5 năm Bộ Tài nguyên và Môi trường thực hiện Chiến lược, tới nay đã<br /> có những thay đổi về bối cảnh. Về lĩnh vực công nghệ thông tin, Luật Công nghệ<br /> thông tin năm 2007 đã được thông qua tại kỳ họp thứ 7 và thứ 8 Quốc hội khóa<br /> XI, là những văn bản quy phạm pháp luật quan trọng thể chế hóa Chỉ thị 58 của<br /> Bộ Chính trị. Ngày 10/4/2007 Chính phủ đã ban hành Nghị định 64/2007/NĐ-CP<br /> về ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của cơ quan nhà nước (Nghị<br /> định 64). Nghị định đã quy định cụ thể các nội dung, nhiệm vụ và tổ chức thực<br /> hiện việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của cơ quan nhà nước và<br /> xác định trách nhiệm của Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị trong việc ứng dụng<br /> CNTT trong phạm vị ngành, địa phương mình.<br /> Để đẩy mạnh và thực hiện nhất quán Chiến lược nhằm thúc đẩy công tác<br /> ứng dụng Công nghệ thông tin trong ngành Tài nguyên và môi trường, Bộ trưởng<br /> Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có Quyết định số 1888/QĐ-BTNMT ngày 29<br /> tháng 9 năm 2008 về việc thành lập Ban chỉ đạo thực hiện Chiến lược ứng dụng<br /> và phát triển công nghệ thông tin tài nguyên và môi trường đến năm 2015 và<br /> định hướng đến năm 2020 (sau đây gọi tắt là Ban chỉ đạo) do Thứ trưởng<br /> Thường trực Nguyễn Văn Đức làm Trưởng ban, Tổng cục Quản lý đất đai đã có<br /> thành viên trong Ban chỉ đạo và tham gia trong các hoạt động của Ban Chỉ đạo<br /> trong lĩnh vực ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực quản lý đất đai phù<br /> hợp với định hướng chung của ngành.<br /> Bộ Tài nguyên và Môi trường đã xây dựng trình Chính phủ ban hành Nghị<br /> định 102/2008/NĐ-CP về việc thu thập, quản lý, khai thác và sử dụng dữ liệu về<br /> tài nguyên và môi trường, ban hành 15/09/2008 trong đó quy định chi tiết danh<br /> mục dữ liệu của lĩnh vực quản lý đất đai và xây dựng cơ sở dữ liệu tài nguyên và<br /> môi trường các cấp, các ngành. Tiếp theo đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã<br /> ban hành thông tư 07/2009/TT-BTNMT ngày 10 tháng 7 năm 2009 về quy định<br /> chi tiết một số điều của Nghị định số 102/2008/NĐ-CP trong đó quy định chi tiết<br /> hơn về chức năng nhiệm vụ của các đơn vị thu thập, quản lý và cung cấp dữ liệu.<br /> Tổng cục quản lý đất đai đã xây dựng và thực hiện dự án “ Xây dựng và<br /> thử nghiệm Chuẩn dữ liệu địa chính ở Việt Nam” với mục tiêu là xây dựng và<br /> ban hành áp dụng một chuẩn dữ liệu địa chính chung cho Việt Nam. Chuẩn dữ<br /> liệu địa chính Việt Nam sẽ được áp dụng trực tiếp để xây dựng các cơ sở dữ liệu<br /> địa chính phục vụ nhu cầu quản lý đất đai; trao đổi dữ liệu địa chính giữa các cấp<br /> quản lý đất đai; cung cấp dữ liệu địa chính cho các ngành có nhu cầu và cho cộng<br /> đồng nói chung. Phương pháp tiếp cận của dự án là xây dựng Chuẩn dữ liệu địa<br /> <br /> 213<br />  <br />  <br /> <br /> <br /> chính Việt Nam trên cơ sở hướng dẫn của Chuẩn thông tin địa lý cơ sở quốc gia<br /> do Bộ Tài nguyên và môi trường ban hành và bộ chuẩn thông tin địa lý quốc tế<br /> ISO 19100. Theo đó, chuẩn dữ liệu địa chính phải bao gồm các quy định nhằm<br /> chuẩn hóa: nội dung dữ liệu địa chính, mô hình cấu trúc dữ liệu địa chính, hệ quy<br /> chiếu tọa độ cho dữ liệu địa chính, siêu dữ liệu áp dụng cho dữ liệu địa chính,<br /> yêu cầu về chất lượng dữ liệu địa chính, trình bày dữ liệu địa chính và trao đổi,<br /> phân phối dữ liệu địa chính.<br /> Chính sách quản lý nhà nước về đất đai cũng đang trong quá trình hoàn<br /> thiện, quy trình thực hiện, mẫu báo cáo, mẫu giấy chứng nhận quyền sử dụng đất<br /> thay đổi nhiều trong thời gian ngắn dẫn tới công tác ứng dụng công nghệ thông<br /> tin gặp rất nhiều bất cập, việc phải chỉnh sửa các hệ thống vừa đưa vào sử dụng<br /> trong thời gian rất ngắn, thiếu kinh phí xây dựng rất phổ biến.<br /> Tuy đã có một số các văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế chính sách nhất<br /> định trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành quản lý đất đai, tuy<br /> nhiên hệ thống văn bản còn thiếu rất nhiều từ bước lập các dự án, thực hiện, kiểm<br /> tra nghiệm thu, quy chuẩn kỹ thuật, giao nộp sản phẩm, định mức kinh tế kỹ<br /> thuật v.v.. để có thể có được khung chính sách hoàn chỉnh làm cơ sở thực hiện.<br /> Về cơ cấu tổ chức và nguồn nhân lực<br /> Để thực hiện Quyết định 179 và các văn bản quy phạm pháp luật về ứng<br /> dụng công nghệ thông tin trong ngành Tài nguyên và Môi trường nói chung và<br /> ngành Quản lý đất đai nói riêng, từ cấp Trung ương tới cấp địa phương đã tổ<br /> chức các đơn vị chuyên trách về ứng dụng công nghệ thông tin và xây dựng cơ<br /> sở dữ liệu về đất đai.<br /> Về phía các cơ quan Trung ương, Tổng cục Quản lý đất đai đã thành lập<br /> Trung tâm Lưu trữ và Thông tin đất đai là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Tổng cục<br /> (tại Quyết định số 18/QĐ-TCQLĐĐ ngày 07 tháng 11 năm 2008 của Tổng cục<br /> trưởng Tổng cục Quản lý đất đai quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ<br /> cấu tổ chức của Trung tâm Lưu trữ và Thông tin đất đai). Trung tâm có chức<br /> năng nhiệm vụ xây dựng và quản lý cơ sở dữ liệu về đất đai cấp Trung ương. Về<br /> phía Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có Cục Công nghệ thông tin có chức năng<br /> quản lý nhà nước về ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành, đề xuất các<br /> chính sách, các quy định kỹ thuật, giám sát kiểm tra thực hiện công tác này.<br /> Tại các địa phương đã có hệ thống các Văn phòng đăng ký quyền sử dụng<br /> đất, hệ thống các Trung tâm Thông tin lưu trữ, Trung tâm Công nghệ thông tin để<br /> thực hiện việc ứng dụng công nghệ thông tin và xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai<br /> cấp địa phương.<br /> Các vấn đề còn tồn tại trong cơ cấu tổ chức này là sự chồng chéo, chưa<br /> thực sự rõ ràng tại một số địa phương về chức năng quản lý và cung cấp dữ liệu<br /> đất đai tại các đơn vị, về nguồn nhân lực, về nguồn vốn đầu tư cho các dự án ứng<br /> dụng công nghệ thông tin. Chưa có gắn kết thực sự chặt chẽ giữa các dự án đề án<br /> điều tra cơ bản với việc xây dựng cơ sở dữ liệu, chưa có mô hình trao đổi, báo<br /> cáo thông tin đất đai dưới dạng cơ sở dữ liệu giữa các đơn vị hành chính và đơn<br /> vị hành chính cấp dưới với đơn vị hành chính trực tiếp quản lý cấp trên.<br /> <br /> <br />   214<br />  <br /> <br /> <br /> Tại một số địa phương, sau khi các Trung tâm Thông tin lưu trữ chuyển<br /> tài liệu, số liệu hồ sơ địa chính cho Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất theo<br /> chức năng nhiệm vụ của văn phòng, do số liệu, tài liệu các ngành khác còn ít, chủ<br /> yếu từ trước đến nay là các tài liệu về đất đai nên dẫn tới hiện tượng nhiều Trung<br /> tâm Thông tin lưu trữ họat động kém hiệu quả. Mặt khác, do Văn phòng đăng ký<br /> quyền sử dụng đất cũng chưa đủ nhân lực về công nghệ thông tin nên nhiệm vụ<br /> xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai cấp địa phương gặp vấn đề khó khăn. Chưa có<br /> một quy định hướng dẫn thống nhất về việc tổ chức xây dựng cơ sở dữ liệu đất<br /> đai cho đơn vị chủ trì nào thực hiện, do vậy công tác này được thực hiện rất khác<br /> nhau tùy vào từng địa phương.<br /> Nguồn nhân lực về công nghệ thông tin tại các Sở Tài nguyên và Môi<br /> trường cũng rất khác nhau và phân tán tại nhiều đơn vị, do vậy sau khi được<br /> chuyển giao công nghệ, nhiều đơn vị chỉ làm ở mức độ thử nghiệm chứ chưa<br /> triển khai diện rộng, chưa đưa cơ sở dữ liệu đất đai thực sự đi vào quá trình quản<br /> lý và hỗ trợ ra quyết định về chính sách.<br /> Về công nghệ và hiện trạng đầu tư<br /> Xây dựng cơ sở dữ liệu về đất đai gắn liền với công nghệ hệ thống thông<br /> tin địa lý (GIS) và các ứng dụng CAD để số hóa dữ liệu địa chính. Thông qua các<br /> nghiên cứu của nhiều đơn vị, các dự án đã và đang thực hiện từ năm 1992 trở lại<br /> đây, nhiều công nghệ đã được ứng dụng trong các cơ quan quản lý nhà nước về<br /> đất đai từ cấp trung ương tới cấp địa phương, các doanh nghiệp đo đạc bản đồ và<br /> lập hồ sơ địa chính. Các công nghệ được ứng dụng cơ bản là các công nghệ tiên<br /> tiến ở Việt Nam và trên thế giới.<br /> Hiện tại đã có rất nhiều hệ thống thông tin đất đai do nhiều đơn vị trong<br /> và ngoài ngành xây dựng. Có thể liệt kê một số các hệ thống điển hình như ELIS<br /> (Cục Công nghệ thông tin), ViLIS (Trung tâm Viễn thám Quốc gia), EKLIS<br /> (Công ty EK ) và nhiều công ty khác.<br /> Các công nghệ GIS nền được sử dụng cũng rất đa dạng như ArGIS của<br /> hãng ESRI (Mỹ), MapInfo, AutoCAD và một số hãng khác. Hệ quản trị cơ sở dữ<br /> liệu sử dụng Oracle, SQL Server, Access v.v.. Hiện cũng đã có một số nghiên<br /> cứu ứng dụng toàn bộ mã nguồn mở trong vấn đề xây dựng LIS để tiết kiệm chi<br /> phí đầu tư cho công nghệ nền.<br /> Tuy có nhiều sản phẩm, nhiều ứng dụng và có nhiều đơn vị phát triển<br /> nhưng việc ứng dụng công nghệ trong công tác xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai<br /> còn bộc lộ một số bất cập như: Chính sách quản lý thay đổi liên tục dẫn đến các<br /> phần mềm cũng phải thay đổi theo nhưng lại thiếu nguồn lực về kinh phí để cập<br /> nhật, nâng cấp, chưa có tiêu chuẩn kỹ thuật thống nhất, còn có nhiều sự khác biệt<br /> về nhu cầu quản lý cho từng địa bàn, thiếu hỗ trợ kỹ thuật từ nhà cung cấp công<br /> nghệ nền (thông thường là ở nước ngoài) và nhà phát triển hệ thống thông tin đất<br /> đai do thiếu nguồn nhân lực và chính sách tài chính, còn có sự vướng mắc về vấn<br /> đề lựa chọn sản phẩm phần mềm cho từng địa phương và các vấn đề khác…<br /> Về chính sách quản lý, do Việt Nam còn đang trong giai đoạn hoàn thiện<br /> chính sách về quản lý đất đai, các quy trình, chế độ quản lý, mẫu biểu báo cáo và<br /> thống kê, mẫu giấy chứng nhận quyền sử dụng đất… thay đổi nhiều trong thời<br /> 215<br />  <br />  <br /> <br /> <br /> gian ngắn nên phát sinh hiện tượng các phần mềm phải cập nhật liên tục để phù<br /> hợp với chính sách mới. Tuy nhiên, do chưa có sự đầu tư đồng bộ và chiến lược<br /> lâu dài dẫn tới các phần mềm vừa đưa vào sử dụng đã có sự lạc hậu về quy trình<br /> nghiệp vụ, thậm chí một số nơi không thể sử dụng tiếp dẫn tới lãng phí rất lớn.<br /> Các nhà cung cấp phần mềm nền cũng như phần mềm ứng dụng còn thiếu<br /> chuyên môn nghiệp vụ và có nhiều sự khác nhau về nhu cầu quản lý của từng địa<br /> bàn dẫn tới trong nhiều dự án xây dựng hệ thống thông tin đất đai, các đơn vị<br /> phát triển phải cử cán bộ ngồi tại địa bàn sử dụng trong một thời gian dài để cùng<br /> với cán bộ sử dụng, vận hành hệ thống, sửa lỗi tại chỗ.<br /> Ngay trong cùng một tỉnh, nhưng do phân cấp về quản lý dữ liệu đất đai,<br /> dẫn tới trong một tỉnh cũng có thể ứng dụng nhiều giải pháp phần mềm khác<br /> nhau, do chưa có tiêu chuẩn thống nhất (hiện tại Tổng cục Quản lý đất đai đang<br /> trình Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành Thông tư quy định kỹ thuật về<br /> chuẩn dữ liệu địa chính) nên dẫn tới việc tích hợp dữ liệu khó khăn.<br /> Cơ sở dữ liệu về đất đai đã được đầu tư qua nhiều thời kỳ, nhiều dự án đầu<br /> tư với nhiều nguồn vốn khác nhau, tuy nhiên ở nhiều địa phương chưa gắn kết quá<br /> trình đo vẽ bản đồ địa chính, lập hồ sơ đăng ký ban đầu với quá trình cập nhật biến<br /> động đất đai dẫn đến việc các bản đồ địa chính được đo vẽ trong thời gian trước<br /> đây mất nhiều kinh phí nhưng lạc hậu do vậy giá trị sử dụng bị hạn chế.<br /> Một trong các chương trình, dự án tiêu biểu là chương trình Hợp tác Việt<br /> Nam - Thụy Điển về đổi mới hệ thống địa chính - CPLAR. Chương trình này có<br /> nguồn vốn không hoàn lại do cơ quan phát triển quốc tế SIDA Thụy Điển tài trợ<br /> cho Tổng cục Địa chính thực hiện từ năm 1997 đến năm 2003. Chương trình<br /> được chia thành nhiều dự án về chính sách, nâng cao năng lực… trong đó có hợp<br /> phần 5 về phát triển và ứng dụng hệ thống thông tin đất đai (LIS) ở cấp tỉnh và<br /> thử nghiệm tại một số tỉnh… Kết quả của dự án này là đã nâng cao nhận thức,<br /> chuyển giao công nghệ xây dựng bản đồ địa chính số, xây dựng cơ sở dữ liệu về<br /> đăng ký đất đai, quản lý và in giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bằng công<br /> nghệ số thay thế cho việc viết tay trước đây. Kết quả của dự án không những<br /> trong những tỉnh thử nghiệm mà còn mở rộng ra rất nhiều tỉnh khác không nằm<br /> trong phạm vi chương trình. Nhiều tỉnh, thành phố đã có nhận thức và sử dụng<br /> các nguồn lực khác nhau để xây dựng hệ thống thông tin đất đai của địa phương<br /> mình ở nhiều mức độ khác nhau (địa bàn xã, huyện…).<br /> Dự án hoàn thiện và hiện đại hóa hệ thống quản lý đất đai Việt Nam<br /> (VLAP) có số vốn 100 triệu đô la Mỹ từ nguồn vốn vay ODA của Ngân hàng<br /> Thế giới đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường chính thức khởi động ngày 18-9<br /> tại Hà Nội. VLAP là dự án của Việt Nam trong lĩnh vực quản lý đất đai, được<br /> nghiên cứu hơn 10 năm nay qua sự hợp tác của nhiều nước như Pháp, Thụy Điển,<br /> New Zealand, Phần Lan. Dự án được khởi động trước tại 9 tỉnh, thành phố, gồm<br /> ba tỉnh đồng bằng sông Cửu Long (Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long), ba tỉnh<br /> duyên hải miền Trung (Bình Định, Khánh Hòa, Quảng Ngãi) và ba tỉnh đồng<br /> bằng sông Hồng (Hà Nội, Hưng Yên, Thái Bình). Mục tiêu của dự án là tăng<br /> cường sự tiếp cận của mọi đối tượng với dịch vụ thông tin đất đai, bằng cách phát<br /> triển một hệ thống quản lý đất đai hoàn thiện tại các địa phương qua việc xây<br /> <br /> <br />   216<br />  <br /> <br /> <br /> dựng hệ thống hồ sơ địa chính và bản đồ địa chính dạng số hóa. Dự án gồm 100<br /> hoạt động khác nhau với ba giai đoạn triển khai trong vòng 5 năm. Giai đoạn thứ<br /> nhất, với mục tiêu hiện đại hóa hệ thống đăng ký đất đai. Giai đoạn 2 sẽ tăng<br /> cường dịch vụ đăng ký đất đai. Giai đoạn 3, hỗ trợ quản lý và theo dõi đánh giá<br /> chất lượng các kết quả của dự án.<br /> 2. Các đề xuất về định hướng ứng dụng công nghệ thông tin trong<br /> ngành quản lý đất đai<br /> Trên cơ sở phân tích các hiện trạng nêu trên, để thực hiện việc ứng dụng<br /> công nghệ thông tin trong ngành quản lý đất đai, cần phải thực hiện các nhóm<br /> giải pháp đồng bộ bao gồm: Xây dựng thể chế và chính sách, đào tạo nguồn nhân<br /> lực và xây dựng kế hoạch về nguồn vốn đầu tư.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Các giải pháp xây dựng thể chế và chính sách chia thành các nhóm giải<br /> pháp về tiêu chuẩn, quy trình, quy định kỹ thuật, nhóm quy định về cơ cấu tổ<br /> chức của các đơn vị có trách nhiệm xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai các cấp, nhóm<br /> quy định về chính sách cập nhật, chia sẻ và sử dụng thông tin đất đai, nhóm quy<br /> định về tính pháp lý của cơ sở dữ liệu về đất đai và hiện đại hóa các thủ tục hành<br /> chính về đất đai, nhóm các chính sách tăng cường năng lực cho các cơ quan xây<br /> <br /> 217<br />  <br />  <br /> <br /> <br /> dựng và cập nhật cơ sở dữ liệu đất đai.<br /> Các giải pháp về tiêu chuẩn, quy trình, quy định kỹ thuật cần phải xây<br /> dựng mô hình quản lý dữ liệu đất đai các cấp, kiến trúc về hệ thống thông tin đất<br /> đai theo mô hình phân cấp quản lý phù hợp đặc thù tại Việt Nam, chuẩn dữ liệu<br /> địa chính quản lý tại cấp Trung ương và địa phương, chế độ thông tin báo cáo,<br /> đồng bộ và trao đổi dữ liệu giữa các cơ sở dữ liệu đất đai từ cấp Huyện, Tỉnh đến<br /> cấp Trung ương. Các chính sách này cần phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa Tổng<br /> cục Quản lý đất đai và Cục Công nghệ thông tin theo hướng chung của Bộ.<br /> Các quy định về cơ cấu tổ chức của các đơn vị có trách nhiệm xây dựng cơ<br /> sở dữ liệu đất đai các cấp cần phân định rõ trách nhiệm, quyền hạn của các đơn vị<br /> như Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất, Trung tâm phát triển quỹ đất, Trung<br /> tâm kỹ thuật, Trung tâm Công nghệ thông tin trong việc xây dựng và bảo trì cơ sở<br /> dữ liệu về đất đai. Đồng thời với chức năng, nhiệm vụ cần có các quy định về biên<br /> chế, yêu cầu về năng lực đối với lãnh đạo các đơn vị về ứng dụng công nghệ thông<br /> tin, chính sách thu hút nguồn nhân lực để vận hành và bảo trì hệ thống.<br /> Các quy định về tính pháp lý của cơ sở dữ liệu về đất đai cần phải được xây<br /> dựng nhằm khắc phục tình trạng xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai chỉ mang tính tham<br /> khảo, không có giá trị pháp lý trong các giao dịch dân sự và quản lý nhà nước dẫn<br /> tới các cơ sở dữ liệu đất đai hiện tại ở các địa phương thực hiện tốt nhất cũng chỉ<br /> để in ấn các báo cáo, sổ sách và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Cần phải gắn<br /> liền quá trình đo vẽ, đăng ký ban đầu và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất<br /> với việc xây dựng và chỉnh lý biến động đất đai vào cơ sở dữ liệu.<br /> Các cơ chế, chính sách và quy định cụ thể về đào tạo nguồn nhân lực bao<br /> gồm: Nâng cao nhận thức về ứng dụng công nghệ thông tin cho lãnh đạo các cấp,<br /> đào tạo cán bộ tại chỗ về quản trị hệ thống, đào tạo về quản trị các hệ thống<br /> thông tin đất đai (hệ thống mạng, quản trị cơ sở dữ liệu lớn và quant trị hệ thống<br /> phần mềm thông tin đất đai), chính sách thu hút nguồn nhân lực công nghệ thông<br /> tin vào làm việc tại đơn vị thông qua cơ chế về biên chế và chế độ đãi ngộ vật<br /> chất và tinh thần.<br /> Các chính sách tăng cường năng lực cho các cơ quan quản lý đất đai các<br /> cấp cần tập trung vào việc xây dựng cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin (thiết bị<br /> công nghệ thông tin, hệ thống mạng truyền số liệu các cấp từ xã, huyện, tỉnh và<br /> trung ương), cải tạo trụ sở cơ quan hành chính nhà nước, trang bị các phần mềm<br /> gốc và hệ thống thông tin đất đai có bản quyền.<br /> Các giải pháp phần mềm về hệ thống thông tin đất đai (LIS) cần phải xã<br /> hội hóa, cho phép các đơn vị, doanh nghiệp có khả năng tham gia thị trường cung<br /> ứng giải pháp phần mềm hệ thống thông tin đất đai và các giải pháp phần mềm<br /> nền. Tuy nhiên, cần phải phù hợp với yêu cầu của quản lý nhà nước bao gồm sự<br /> phù hợp về chính sách, đặc thù của địa bàn ứng dụng và khả năng sử dụng của<br /> cán bộ tại địa bàn đó. Việc đáp ứng và tương thích với chuẩn dữ liệu địa chính<br /> phải là điều kiện tiên quyết để có thể ứng dụng trong ngành. Với định hướng này,<br /> không có một đơn vị, doanh nghiệp nào độc quyền trong lĩnh vực cung cấp giải<br /> pháp cho các đơn vị sử dụng (từ cấp huyện đến cấp tỉnh). Điều này giải quyết<br /> vấn đề năng lực hỗ trợ của các đơn vị cung ứng giải pháp và tạo nên sự bình đẳng<br /> <br /> <br />   218<br />  <br /> <br /> <br /> trong cơ chế thị trường.<br /> Về nguồn vốn đầu tư, cần phải đa dạng hóa các loại hình nguồn vốn, từ các<br /> nguồn vốn ngân sách bao gồm đầu tư phát triển cho các dự án đầu tư ban đầu, cho<br /> đến các nguồn vốn sự nghiệp kinh tế cho cập nhật và chỉnh lý biến động đất đai<br /> (theo quy định tại Nghị định số 102/2009/NĐ-CP của Chính phủ về việc quản lý<br /> đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước), các<br /> dự án ODA (như SEMLA, VLAP) và xã hội hóa trên cơ sở cung cấp thông tin đất<br /> đai vào thị trường nội dung số Việt Nam theo định hướng của nhà nước.<br /> Các định hướng nêu trên cần phải pháp lý hóa trên cơ sở định hướng chiến<br /> lược phát triển ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành quản lý đất đai phù<br /> hợp với định hướng của Bộ Tài nguyên và Môi trường, sự phối hợp giữa các cơ<br /> quan cấp Trung ương (Tổng cục Quản lý đất đai và Cục Công nghệ thông tin<br /> chiếm một vai trò quan trọng), cấp địa phương (Văn phòng đăng ký quyền sử<br /> dụng đất và Trung tâm Công nghệ thông tin trực thuộc các Sở Tài nguyên và Môi<br /> trường). Đặc biệt, sự quan tâm của các cấp lãnh đạo về kế hoạch và sử dụng các<br /> nguồn vốn như đã phân tích ở trên cho việc xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai.<br /> Kết luận<br /> Công tác ứng dụng công nghệ thông tin nói chung và xây dựng cơ sở dữ<br /> liệu đất đai các cấp liên thông, đạt mục tiêu đến năm 2015 hầu hết các địa<br /> phương đều có cơ sở dữ liệu đất đai đến tất cả các huyện, thị xã kết nối trực<br /> tuyến với cơ sở dữ liệu đất đai cấp tỉnh và trung ương, cấp giấy chứng nhận<br /> quyền sử dụng đất điện tử, liên thông và có giá trị pháp lý với cơ sở dữ liệu của<br /> các cơ quan nhà nước và tổ chức kinh tế - xã hội như cơ sở dữ liệu quốc gia về<br /> dân cư, doanh nghiệp, ngân hàng, bảo hiểm, phát triển thị trường bất động sản là<br /> nhiệm vụ quan trọng của ngành quản lý đất đai.<br /> Để đạt được mục tiêu đó, cần phải có các giải pháp, cơ chế đồng bộ, hiệu<br /> quả và đầu tư tập trung với định hướng đa dạng và xã hội hóa nguồn vốn, phát<br /> triển nguồn nhân lực có khả năng quản trị, vận hành hệ thống.<br /> Tham luận này mong góp một số các ý kiến ban đầu, rất mong nhận được<br /> sự đóng góp của các quý vị đại biểu để ngành quản lý đất đai đạt được các mục<br /> tiêu nêu trên.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 219<br />  <br />