Hiệu quả của phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung tại Bệnh viện Phụ sản Hải Phòng trong 3 năm (2014-2016)

Chia sẻ: Ni Ni | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

88
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết sử dụng phương pháp mô tả, cắt ngang, hồi cứu các chu kỳ IUI đ thực hiện tại Bệnh viện Phụ sản Hải phòng trong 3 năm 2014 - 2016 nhằm đánh giá hiệu quả của phương pháp IUI và một số yếu tố liên quan đến hiệu quả của IUI.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hiệu quả của phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung tại Bệnh viện Phụ sản Hải Phòng trong 3 năm (2014-2016)

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017 HIỆU QUẢ CỦA PHƢƠNG PHÁP BƠM TINH TRÙNG VÀO BUỒNG TỬ CUNG TẠI BỆNH VIỆN PHỤ SẢN HẢI PHÒNG TRONG 3 NĂM (2014 - 2016) Lưu Vũ Dũng*; Vũ Văn Tâm* TÓM TẮT Đặt vấn đề: bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI) đ được sử dụng từ rất lâu trong điều trị vô sinh và vẫn là một trong những phương pháp điều trị hàng đầu do những ưu điểm riêng. Đối tượng và phương pháp: mô tả, cắt ngang, hồi cứu các chu kỳ IUI đ thực hiện tại Bệnh viện Phụ sản Hải phòng trong 3 năm 2014 - 2016 nhằm đánh giá hiệu quả của phương pháp IUI và một số yếu tố liên quan đến hiệu quả của IUI. Kết quả: có 1.220 chu kỳ thực hiện IUI tại Khoa Hỗ trợ Sinh sản, Bệnh viện Phụ sản Hải phòng từ 2014 - 2016. Tỷ lệ thành công 18,5%. Có nhiều yếu tố liên quan tới tỷ lệ có thai như: tuổi vợ, phác đồ kích thích buồng trứng, mật độ tinh trùng sau lọc rửa, độ dày nội mạc tử cung. * Từ khóa: Thụ tinh nhân tạo; Bơm tinh trùng vào buồng tử cung. Effectiveness of Intra-Uterine Sperm Injection at Haiphong Hospital of Obstetrics and Gynecology in 3 years (2014 - 2016) Summary Objectives: Intra uterine sperm injection has long been used in the treatment of infertility and remains one of the first-line treatments with its own advantages. Subjects and methods: A descriptive, cross-sectional and retrospective study was conducted on the IUI cycles performed at Haiphong Hospital of Obstetrics and Gynecology in 3 years 2014 - 2016 with a view to assessing the efficacy of intra-uterine sperm injection and its factors related to the effectiveness of IUI. Results: There were a total of 1,220 IUI cycles performed in Reproductive - Obstetric Department of Haiphong Hospital of Obstetrics and Gynecology from 2014 to 2016. The success rate reached 18.5%. There were many factors related to pregnancy rate such as wife's age, protocol of stimulation ovarian, post-dialysis sperm concentration, endometrial thickness. * Keywords: Artificial insemination; Intra-uterine sperm injection. ĐẶT VẤN ĐỀ Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI insemination intrauterine) là một thủ thuật bơm tinh trùng đ qua lọc rửa vào trong buồng tử cung của người phụ nữ [1]. Thủ thuật này được sử dụng từ rất lâu trong điều trị vô sinh. Với những cải tiến không ngừng trong thời gian gần đây, thủ thuật này ngày càng an toàn và được áp dụng rộng rãi ở nhiều trung tâm điều trị vô sinh trong cả nước. Hiện nay, mặc dù các kỹ thuật * Bệnh viện Phụ sản Hải Phòng Người phản hồi (Corresponding): Vũ Văn Tâm (drvuvantam@gmail.com) Ngày nhận bài: 25/07/2017; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 28/08/2017 Ngày bài báo được đăng: 30/08/2017 150 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017 hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm, tiêm tinh trùng vào bào tương trứng… được áp dụng với tỷ lệ thành công rất cao, kỹ thuật IUI vẫn có vị thế riêng vì những ưu điểm như chi phí thấp và ít xâm lấn so với các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản khác. Tuy nhiên, kỹ thuật IUI chỉ đạt kết quả tối ưu khi được thực hiện đúng chỉ định cho BN. Tại Khoa Hỗ trợ Sinh sản - Bệnh viện Phụ sản Hải Phòng đ sử dụng kỹ thuật IUI để điều trị vô sinh cho BN hiếm muộn từ năm 2001, mỗi năm có khoảng 400 chu kỳ. Trên cơ sở đó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này nhằm: Đánh giá hiệu quả của phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung trong 3 năm 2014 - 2016 và nhận xét một số yếu tố ảnh hưởng đến kết quả của phương pháp này. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tƣợng nghiên cứu. Tất cả BN được thực hiện kỹ thuật IUI tại Khoa Hỗ trợ Sinh sản, Bệnh viện Phụ sản Hải Phòng từ năm 2014 - 2016. * Tiêu chuẩn lựa chọn: - Có ít nhất 1 vòi trứng thông. - Buồng trứng còn hoạt động. - Tinh dịch đồ bình thường hoặc thiểu tinh nhẹ. 2. Phƣơng pháp nghiên cứu. Mô tả cắt ngang, hồi cứu. * Phương pháp tiến hành: - BN được chỉ định làm IUI sẽ được siêu âm vào ngày 2 vòng kinh loại trừ nang cơ năng. - BN được kích thích buồng trứng theo phác đồ: CC hoặc CC + FSH hoặc FSH. - Siêu âm theo dõi sự phát triển của nang noãn từ ngày 7 hoặc ngày 9 của vòng kinh, cách ngày hoặc hàng ngày tùy từng thời điểm phát triển nang noãn. - Kích thích phóng noãn khi có ít nhất 1 nang no n đạt kích thước > 18 mm, không quá 5 nang no n trưởng thành. - Thời điểm thực hiện kỹ thuật IUI sau tiêm hCG 36 giờ. - Lấy tinh trùng của chồng bằng phương pháp thủ dâm. - Chuẩn bị tinh trùng theo phương pháp Gradient thang nồng độ. - IUI bằng catheter Gynestic. - Hỗ trợ giai đoạn hoàng thể bằng progesterone và theo dõi có thai sau 2 tuần. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 1. Đặc điểm đối tƣợng nghiên cứu. Trong thời gian từ năm 2014 đến 2016 tại Khoa Hỗ trợ Sinh sản, Bệnh viện Phụ sản Hải Phòng, chúng tôi nhận vào nghiên cứu 1.220 chu kỳ thỏa m n điều kiện lựa chọn. Bảng 1: Đặc điểm BN. * Tiêu chuẩn loại trừ: Min Max X ± SD - Các bệnh lý toàn thân: suy gan thận, bệnh lý tim mạch, lao, di truyền… Tuổi vợ 18 44 28,34 ± 4,56 - Các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục. Thời gian vô sinh (năm) 0,5 15 2,39 ± 2,13 Số lần làm IUI 1 8 1,44 ± 0,8 151 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017 Bảng 4: Số chu kỳ điều trị. 2. Kết quả có thai. Trong tổng số 1.220 chu kỳ IUI, 226 trường hợp có thai (18,5%). 3. Các yếu tố iên quan đến tỷ lệ có thai. Bảng 2: Tuổi vợ. Thai Có thai Không có thai < 25 19,8% 80,2% 25 - < 35 16,0% 84,0% > 35 - 40 11,5% 88,5% 0% 100% 18,5% 81,5% Tuổi ≥ 40 Tổng p Không có thai Do vòi trứng 14,9% 85,1% Thiểu tinh 14,8% 85,2% Rối loạn phóng noãn 22,6% 77,4% Không rõ nguyên nhân 11,0% 89,0% Phối hợp nhiều nguyên 10,6% nhân 89,4% Nguyên nhân Tổng 18,5% 0,01 1 14,3% 85,7% 2 11,9% 88,1% 3 8,7% 91,3% 4 18,2% 81,8% 5 100,0% 0% 0% 100,0% 18,5% 81,5% 0,44 81,5% p 0,25 Tỷ lệ có thai cao nhất ở nhóm thực hiện IUI lần thứ 4, thứ 5 và thấp nhất ở nhóm làm IUI lần thứ 3, khác biệt không có ý nghĩa thống kê. Bảng 5: Phác đồ kích thích. Thai Có thai Không có thai CC 10,0% 90,0% CC + FSH 26,0% 74,0% FSH 22,2% 77,8% Chu kỳ tự nhiên 9,2% 90,8% Tổng 18,5% 81,5% Phác đồ p Chúng tôi ghi nhận tỷ lệ có thai cao nhất ở nhóm nguyên nhân vô sinh do rối loạn phóng noãn (22,6%), thấp nhất ở nhóm vô sinh do phối hợp nhiều nguyên nhân. Tuy nhiên, khác biệt này không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). 152 Không có thai Tổng Bảng 3: Nguyên nhân vô sinh. Có thai Có thai >5 Tỷ lệ có thai giảm dần theo tuổi vợ, đặc biệt sau 40 tuổi. Nghiên cứu của chúng tôi không ghi nhận trường hợp có thai nào khi vợ > 40 tuổi. Sự khác biệt về tỷ lệ có thai giữa độ tuổi khác nhau có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Thai Số chu kỳ p 0,000 Trong các chu kỳ IUI, tỷ lệ có thai cao nhất ở nhóm được kích thích buồng trứng bằng phác đồ phối hợp CC + FSH, chu kỳ theo dõi phóng noãn tự nhiên có tỷ lệ thành công thấp nhất (9,2%), khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Bảng 6: Mật độ tinh trùng sau lọc rửa. Mật độ (triệu/ml) Có thai Không có thai < 10 0% 100,0% ≥ 10 18,5% 81,5% 18,5% 81,5% Tổng p 0,01 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017 Các trường hợp thiểu năng tinh trùng nặng, tinh trùng có mật độ sau lọc rửa < 10 triệu tinh trùng/ml không ghi nhận ca nào có thai, khác biệt tỷ lệ có thai giữa 2 nhóm mật độ tinh trùng sau lọc rửa có ý nghĩa thống kê (p < 0,01). Bảng 7: Số nang noãn. Số nang Có thai Không có thai 1 11,7% 88,3% 2 12,6% 87,4% 3 16,4% 83,6% 4 23,1% 76,9% 18,5% 81,5% Tổng p 1. Tuổi vợ. 0,15 Tỷ lệ có thai tăng dần theo số nang no n trưởng thành. Tỷ lệ có thai cao nhất ở nhóm có 4 nang no n trưởng thành, khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). Bảng 8: Niêm mạc tử cung. Độ dày NMTC (mm) Có thai Không có thai ≤7 6,2% 93,8% 7 - ≤ 14 18,5% 81,5% > 14 14,7% 85,3% 18,5% 81,5% Trong nghiên cứu của chúng tôi, tỷ lệ có thai giảm dần theo tuổi của vợ, từ 19,8% khi tuổi vợ < 25 giảm còn 11,5% khi tuổi vợ từ 35 - 40 tuổi. Thậm chí không có BN nào có thai khi vợ > 40 tuổi. Như vậy, tuổi của người phụ nữ phản ánh khả năng dự trữ buồng trứng và chất lượng noãn, giảm dần theo tuổi và đặc biệt giảm rất nhanh sau 35 tuổi. Kết quả này cũng phù hợp với y văn cũng như các nghiên cứu trong nước và trên thế giới. 2. Nguyên nhân vô sinh. p 0,02 Tổng từ năm 2014 - 2016. Tỷ lệ thành công là 18,5%, tương đương với các trung tâm hỗ trợ sinh sản lớn ở trong nước và ngoài nước: như Tô Minh Hương tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội (2006), tỷ lệ có thai 14,9% [1], cao hơn so với kết quả IUI có thai của cùng trung tâm năm 2005 là 13,1% [2]. Tỷ lệ có thai cao nhất ở nhóm có độ dày niêm mạc tử cung từ 7 - 14 mm vào thời điểm cho hCG, thấp nhất ở nhóm có niêm mạc tử cung ≤ 7 mm, khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). BÀN LUẬN Trên đây là kết quả nghiên cứu của 1.220 chu kỳ thực hiện IUI tại Khoa Hỗ trợ Sinh sản, Bệnh viện Phụ sản Hải phòng Tỷ lệ có thai cao nhất ở nhóm có nguyên nhân do rối loạn phóng noãn và thấp nhất ở nhóm phối hợp nhiều nguyên nhân. Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của Duran và CS (2002), cũng như của Tô Minh Hương và CS (2006) nghiên cứu trên 141 chu kỳ IUI tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội từ tháng 8 - 2004 đến tháng 8 - 2005 [2, 5]. 3. Số chu kỳ điều trị. Trong nghiên cứu của chúng tôi, tỷ lệ có thai cao nhất ở nhóm thực hiện IUI lần thứ 4, thứ 5 và thấp nhất ở nhóm làm IUI lần thứ 3. Kết quả này khác với Tô Minh Hương (2005), tác giả ghi nhận tỷ lệ có thai cao nhất ở nhóm bơm IUI lần 1 và 153 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017 lần 2 và giảm dần từ những lần sau [2]. Sự khác biệt này có thể do tại trung tâm chúng tôi thường chỉ định kích thích buồng trứng với phác đồ đầu tay là theo dõi phóng noãn tự nhiên hoặc sử dụng clomiphen citrat, hơn nữa tâm lý BN thường lo lắng và hồi hộp ở những chu kỳ đầu, dẫn đến giảm tỷ lệ có thai. Từ chu kỳ thứ 4, 5 chúng tôi chỉ định phác đồ có sử dụng FSH nên tỷ lệ có thai cao hơn. Từ chu kỳ thứ 6, không ghi nhận ca có thai nào. 4. Phác đồ kích thich buồng trứng. Chúng tôi ghi nhận sự khác biệt thống kê giữa tỷ lệ có thai của các phác đồ kích thích buồng trứng khác nhau, cao nhất với phác đồ phối hợp CC + FSH, thấp nhất ở nhóm theo dõi chu kỳ tự nhiên. Kết quả này tương tự như nghiên cứu của Verhuist (2006), tác giả cũng ghi nhận tỷ lệ trẻ sinh sống cao hơn 2 lần của IUI có kích thích buồng trứng so với IUI với chu kỳ tự nhiên (CI 2,0 - 3,5) [6]. Theo Cantineau AEP (2011), tỷ lệ có thai lâm sàng ở nhóm dùng gonadotropin cao hơn CC 1,76 lần [7]. 5. Số nang noãn. Tỷ lệ có thai tăng khi số nang noãn tăng, điều này có thể giải thích, mỗi nang no n trưởng thành có cơ hôi thụ thai tăng lên khi tăng số nang no n là tăng cơ hội có thai cộng gộp. Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của Ngô Hạnh Trà tiến hành tại Bệnh viện Từ Dũ (2003), tỷ lệ có thai tăng gấp 2 lần khi số nang no n tăng. Tuy nhiên, khác biệt này không có ý nghĩa thống kê [3]. 154 6. Nội mạc tử cung. Phác đồ điều trị có liên quan mật thiết đến số lượng và chất lượng nang noãn, cũng như nội mạc tử cung. Độ dày nội mạc tử cung thuận lợi cho làm tổ từ 7 14 mm, < 7 hay > 14 mm, tỷ lệ có thai giảm có ý nghĩa thống kê. Ngô Hạnh Trà và CS (2003) cũng nhận thấy nội mạc tử cung > 6,5 mm cho tỷ lệ có thai cao gấp 2 lần nhóm có nội mạc tử cung < 6,5 mm [3]. 7. Phƣơng pháp IUI thực sự có hiệu quả với tinh trùng thiểu năng nhẹ và trung bình. Mật độ tinh trùng sau lọc rửa > 10 triệu tinh trùng/ml. Những trường hợp thiểu năng nặng không ghi nhận ca nào có thai. Kết quả này tương tự nghiên cứu của Tooba Merhannia tại Iran (2006) đưa ra ngưỡng có thai của mẫu sau lọc rửa phải trên 10 triệu/ml và trên 50% tinh trùng di động [8]. KẾT LUẬN Kỹ thuật IUI đ được áp dụng thường quy tại Khoa Hỗ trợ Sinh sản, Bệnh viện Phụ sản Hải Phòng từ năm 2001. Sau nhiều nghiên cứu và cải tiến, kỹ thuật thụ tinh nhân tạo này đ ngày càng hoàn thiện, giúp các cặp vợ chồng vô sinh có cơ hội có thai tương đối khả quan với chi phí thấp và an toàn. Chúng tôi cũng ghi nhận nhiều yếu tố liên quan tới tỷ lệ có thai như: tuổi vợ, phác đồ kích thích buồng trứng, mật độ tinh trùng sau lọc rửa, độ dày nội mạc tử cung. Trên cơ sở đó giúp các bác sỹ lâm sàng đưa ra những quyết định chính xác nâng cao cơ hội có thai cho BN.