Hình thái siêu cấu trúc của thận chuột được bảo quản trong dung dịch Vina - collins cho mục đích ghép

TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 21, 2004<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> HÌNH THÁI SIÊU CẤU TRÚC CỦA THẬN CHUỘT ĐƯỢC BẢO QUẢN <br /> TRONG DUNG DỊCH VINA ­ COLLINS CHO MỤC ĐÍCH GHÉP <br /> Lê Đình Khánh<br />   Trường Đại học Y khoa, Đại học Huế<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Ghép thận ngày nay đã trở  thành một trong những phương pháp điều trị  được <br /> chọn lọc đối với các bệnh nhân bị suy thận ở giai đoạn cuối (3,8). Tuy nhiên kết quả <br /> của một trường hợp ghép sẽ  bị   ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố  như  kỹ  thuật ngoại  <br /> khoa, tình trạng người cho người nhận... và trong đó cũng kể đến thời gian thiếu máu  <br /> (TM) và rửa thận. Rửa thận là công việc được tiến hành ngay sau khi lấy thận ra  <br /> khỏi cơ  thể  người cho nhằm loại trừ  hết các thành phần máu trong lòng mạch của  <br /> thận ghép. Thời gian thiếu máu là thời gian rửa và bảo quản thận. TM được chia  <br /> thành TM nóng (TMN) và TM lạnh (TML). Thời gian TML là thời gian rửa và bảo <br /> quản thận. TMN được chia thành thời gian TMN I là thời gian từ  lúc bắt đầu cặp  <br /> cuống thận đến lúc thận được rửa. Thời gian TMN II là thời gian tiến hành khâu nối <br /> các miệng nối mạch máu lúc ghép (2,3). Trong phạm vi đề tài này, chúng tôi tìm hiểu  <br /> các biến đổi về  hình thái siêu cấu trúc của thận chuẩn bị  cho ghép khi được bảo  <br /> quản trrong dung dịch Vina­collins do HVQY pha chế dưới tác động của tốc độ dịch  <br /> rửa và thời gian TM.<br /> <br /> II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 2.1 Đối tượng: 60 thận chuột cống trắng trưởng thành, cân nặng 400 ­ 450mg.<br /> 2.2 Phương pháp nghiên cứu:<br /> Thận được rửa bằng dụng dịch Vina­Collins lạnh 4­6 0C do Học viện Quân Y <br /> pha chế sau đó tách ra khỏi cơ thể cho và bảo quản bằng phương pháp hạ nhiệt đơn  <br /> thuần cùng với dung dịch Vina­collins. Các thận được chia thành cacï nhóm:<br /> Nhóm O: Gồm các thận không chịu thời gian TML do bảo qủan mà chỉ  chịu  <br /> thời gian TML rất ngắn do rửa.<br /> Nhóm I: Gồm các thận chịu thời gian TML 6h<br /> Nhóm II: Gồm các thận chịu thời  gian TML 12h<br /> Nhóm III: Gồm các thận chịu thời  gianTML 6h, Thời gian TMI 15 phút<br /> Nhóm IV: Gồm các thận chịu thời gian TML 6h, thời gian TMNII 30 phút<br /> Nhóm V: gồm các thận chịu thời gian TML 6h, tốc độ  dịch rửa 50ml/phút. Các <br /> nhóm đều được rửa với tốc độ dung dịch rửa 10ml/phút, trừ  nhóm V, 4 nhóm 0, I, II <br /> và IV đều có thời gian TMNI bằng 0, cả 6 nhóm đều có thời gian TMII bằng 30 phút.<br /> 1<br />  Các   mẫu   thận   được   cố   định   trong   dung   dịch   Glutaraldehyt.   Trong   đệm  <br /> cocadylat ở  40C cố định tiếp bằng dung dịch Osmic theo Palade. Vùi vật phẩm trong <br /> hỗn hợp đúc dành cho kính hiển vi điện tử. Cắt lát cắt bằng máy cắt siêu mỏng LKB, <br /> nhuộm tiêu bản bằng axet uranyl và xitrat chì. Đọc kết quả dưới kính hiển vi điện tử <br /> truyền qua JEM T8.<br /> <br /> III. KẾT QUẢ<br /> Kết quả ghi đọc kính hiển vi điện tử được ghi nhận như sau:<br /> + Nhóm 0:  Ở  nhóm này, chúng tôi ghi nhận cấu trúc thận bình thường.  Ống  <br /> lượn gần cũng như   ống lượn xa không bị  biến đổi. Tế  bào  ống lượn cao đều đặn, <br /> không có thay đổi cấu trúc của bào tương và nhân. Các ty thể  có hình dáng bình  <br /> thường, có thể  nhìn thấy được cấu trúc bên trong, tuy nhiên  ở  một vài tế  bào  ống <br /> lượn, chúng tôi phát hiện có hiện tượng thoái hóa của một số ty thể. Bờ bàn chải hay  <br /> các vị nhung mao của tế  bào  ống lượn đều đặn và dày, các vi nhung mao dài, vươn <br /> vào lòng ống, không có hiện tượng dứt quãng. Cầu thận có cấu trúc bình thường, các <br /> tế bào có chân đều đặn, màng đáy không dày, không dứt quãng.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 1:Siêu cấu trúc của tế bào ống thận chịu TML 6 giờ (x 6000 lần)<br /> 1:Bờ bàn chải thưa, 2:Ty thể thoái hóa<br /> + Nhóm I: Cấu trúc bắt đầu có thay có thể quan sát được (hình 1). Bờ bàn chải  <br /> của tế bào ống luợn bắt đầu bị  hủy, một số vùng không còn tính liên tục, số  lượng  <br /> các vị nhung mao ít hơn nhóm 0. Lòng  ống lượn xuất hiện một số tế bào bong vào.  <br /> Trong bào tương của tế  bào  ống lượn gần xuất hiện  các hốc và các hạt thoái hóa,  <br /> nhưng chưa thấy bị biến đổi, một số  ty thể  đậm đặc (mũi tên), ống lượn xa ít thấy  <br /> thay đổi, cầu thận vẫn còn cấu trúc bình thường, các tế  bào có nhân và màng dày <br /> không có gì khác biệt so với nhóm 0. Tổ chức kẽ giữa các ống lượn bắt đầu có hiện  <br /> tượng giãn ra, mô liên kết không còn dày như ở nhóm 0  <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2<br />  Hình 2:Siêu cấu trúc ống thận chịu TML 12 giờ ( x 6000 lần);<br /> 1:Khoảng kẻ giãn, 2: thoái hóa hốc;<br /> + Nhóm II: Cấu trúc thận thay đổi một cách rõ ràng (hình 2). Bờ bàn chải của  <br /> tế bào  ống lượn gần  ở một số vùng mất hẳn. Trong lòng ống có nhiều mảnh vỡ tế <br /> bào bong vào. Sự thay đổi trong bào tương của tế bào ống lượn là rõ nét nhất. Nhiều  <br /> hốc xuất hiện, trong đó có những hốc lớn chiếm gần hết tế  bào, đẩy nhân về  một <br /> phía. Các ty thể bị thoái hóa nhiều lên, nhiều nhân có hiện tượng thoái hóa, đông vón <br /> lại, khoảng kẽ giữa các  ống thận giãn rộng, mô liên kết thưa, một số  mạch máu ở <br /> khoảng kẽ tế bào nội mạc dẹt, tuy nhiên cấu trúc không đổi. Cầu thận ít bị biến đổi  <br /> hơn, các tế bào có chân cũng bị dẹt nhưng vẫn đều đặn.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 3:Siêu cấu trúc ống thận  và tổ chức kẽ chịu TMN I: 30’ (x6000 lần).<br /> Hồng cầu còn trong lòng mạch<br /> <br /> + Nhóm III và IV: Hai nhóm này có các thay đổi tương tự nhau (hình 3). Nổi bật  <br /> vẫn là hiênû tượng thoái hóa tế bào ống lượn gần như các nhóm trên. So với nhóm 0  <br /> và I thì  ở nhóm này có hiện tượng thoái hóa của nhân tế  bào, khoảng kẽ  giữa rộng. <br /> Mạch máu có cấu trúc bình thường, nhưng có thể quan sát thấy hiện tượng hồng cầu  <br /> còn đọng lại trong lòng. Cầu thận ít thấy biến đổi.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 3<br />  Hình 4: Siêu cấu trúc cầu thận ở nhóm có tốc độ rửa<br />  tăng gấp 5 lần bình thường (x 6000 lần). Chân tế bào có chân giãn rộng<br /> + Nhóm V: Các biến đôíi ở nhóm này, chúng tôi nhận thấy (hình 4) cầu thận có  <br /> sự  giãn rộng của các tế  bào có chân, tế  bào dẹt lại, nhân bị  hoại tử  nhưng cấu trúc  <br /> chung vẫn còn nguyên vẹn. Màng đáy vẫn nguyên vẹn, không dày, không đứt quãng.<br /> IV. BÀN LUẬN<br /> Các hình  ảnh quan sát được dưới kính hiển vi điện tử  của chúng tôi phù hợp <br /> với   kết   quả   quan   sát   của   Ardrew   PE/1983/(..6),   Kallerhoff   M/1988/(4),   Boventre <br /> JV/1992/(5). Đối với bờ  bàn chải, chúng tôi nhận thấy,  ở  nhóm II có mức độ  tổ <br /> thương lớn nhất và nhiều hơn hẳn so với nhóm I. Trong khi đó, giữa nhóm II và IV, <br /> chúng tôi thấy khó có thể  phân biệt nhóm nào có mức độ  tổn thương lớn hơn. Pegg  <br /> DE/1986/(7)lại thấy ràng khi thời gian TMN cũng như TML tăng thì mức độ  thương <br /> tổn đều không thể phân biệt được. Sự xuất hiện tình trạng giãn rộng chân tế bào có <br /> chân  ở  một số  tiểu cầu thận trong nhóm V cho thấy tốc độ  dịch rửa cao gấp 5 lần  <br /> bình thường là giới hạn bắt đầu gây các tổn thương trầm trọng ở nhóm III và nhóm <br /> IV, chúng tôi ghi nhận hồng cầu vẫn còn tồn đọng trong mao mạch, các tế  bào nội <br /> mô dẹt lại. Đây chính là hậu quả của tình trạng TMNI kéo dài và theo Marshall/1988/<br /> (3), Grundmann.1982/ (1) thì chính tình trạng sẽ  làm cho sức đề  kháng mạch máu  <br /> thận tăng lên và càng làm cho các tế bào máu tồn đọng nhiều hơn.<br /> Trên đây là một số nhận xét về các biến đổi hình thái siêu cấu trúc của thận <br /> chuẩn bị cho ghép. Tuy nhiên chúng tôi thấy cần phải có thêm một số nghiên cứu sâu <br /> hơn như đánh giá hoạt động của thận sau ghép... để có kết luận toàn diện hơn.<br /> <br /> V. KẾT LUẬN<br /> Từ các kết quả nghiên cứu trên, chúng tôi đưa ra một số kết luận sau:<br /> 1.Dung dịch Vina ­ Collins rửa thận không gây các biến dổi đáng kể  về  hình  <br /> thái siêu cấu trúc của thận chuẩn bị cho ghép.<br /> 2.Với các điều kiện đặt ra của nghiên cứu thì TMNI 30 phút, TMNII 30 phút,  <br /> TML 6h, tốc độ  dịch rửa không tăng quá 5 lần so với bình thường sẽ không gây nên  <br /> các biến đổi lớn về hình thái siêu cấu trúc của thận chuẩn bị cho ghép. Tốc độ  dịch  <br /> rửa tăng lên 5 lần bình thường bắt đầu gây nên biến đôíi hình thái siêu cấu trúc.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 4<br />  TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Andrew     PM,   Bates   SB.  Improving   Eurocollins   Flushing   Solution’s   Abilityto  <br /> Protect   Kidney   from   Normothermic   Ischemia,   Mineral   Electrolyte   Metab. <br /> 11(1985) 309 ­ 314<br /> 2. Boventre   JV,   Weinberg   JM.  Kidney   Preservation   Ex   Vivo   for  <br /> Transplantation. Ann. Rev. Med. 43(1992) 523 ­ 533<br /> 3. Grundamann R.  Fundamental of preservation method. In basic concepts <br /> inorgan procusement, Perfusion, and Preservation for transplantation (Edi. <br /> Toledo­Pereyna). Inc (1998) 93­122<br /> 4. Kallerhoff   M,   Blech   M   et   al.  Metabolic,   Energetic   and  structure   changes   in  <br /> protected and unprotected kidney at temprature of 1 0C and 250  C. Uro., Res 16 <br /> (1988) 57­62<br /> 5. Marshall VC, Jablonski P et al.  Renal Preservation. In kidney transplantation, <br /> Principle and practice (Edi. Morris PJ). 151­182; 1988<br /> 6. Pegg DE. Organ Presrvation. Surgical Clinical of North Amercia. 66 (1986) 617­<br /> 633<br /> 7. Rebillar   X,   Mourad   G,   et   al.  Factuer   Pronostique   du   Succes   de   la  <br /> Transplantation renal. La presse Medicale, 40 (1991)<br /> 8. Trần Ngọc Sinh, Từ  Thành Trí Dũng.  Kết quả  27 trường hợp ghép thận từ  <br /> người cho sống tại bệnh viện chợ rẫy.<br /> 9. Kỷ yếu toàn văn các đè tài khoa học. Tạp chí ngoại khoa (5/2002) 481­483<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Xem xét những thay đổi về hình thái siêu cấu trúc của thận chuột được bảo  <br /> quản trong dung dịch Vina ­ Collins cho mục đích ghép dưới ảnh hưởng của các yếu tố thời  <br /> gian thiếu máu nóng (TMN), thời gian thiếu máu lạnh (TML)  và tốc độ dịch rửa thận (TDR).  <br />       <br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trên 60 thận  <br /> chuột cống trắng trưởng thành. Các thận được rửa bảo quản bằng dung dịch Vina­Collins  <br /> do Học viện Quân Y pha chế, các thận được chia thành những nhóm có tác động của các  <br /> yếu tố khác nhau TML 6h, TMNI 30 phút, TMNII 30 phút và tốc độ dịch rửa không tăng quá 5  <br /> lần so với bình thường. Thận bảo quản được xử lý và quan sát các biến đổi dưới kính hiển  <br /> vi điện tử. <br /> Kết quả: Hình ảnh rõ nhất là thoái hoá tế  bào ống lượn gần khi thời gian TML tăng  <br /> lên, bao gồm thoái hóa hốc, thoái hóa ty thể, mất bờ bàn chải, còn hồng cầu trong lòng mạch  <br /> khi TMNI kéo dài và giãn các tế bào có chân khi tốc độ dịch rửa tăng...<br /> Kết luận: Dung dịch Vina­Collins (Học viện quân Y) khi dùng cho rửa thận đơn thuần  <br /> không gây nên biến đổi đáng kể về hình thái siêu cấu trúc của thận, nếu kèm theo thời gian  <br /> TML 6h, TMNI 30 phút, TMNII 30 phút và tốc độ  dịch rửa không tăng quá 5 lần so với bình  <br /> thường thì các biến đổi về  hình thái siêu cấu trúc của thận chuẩn bị  cho ghép cũng không  <br /> lớn hơn đáng kể so với rửa đơn thuần. <br /> <br /> ULTRASTRUCTURE  OF RAT KIDNEY PRESERVED<br /> IN VINA ­ COLLINS SOLUTION FOR TRANSPLANTATION<br /> 5<br />  Le Dinh Khanh <br />   College of  Medicine, Hue University<br /> <br /> SUMMARY<br /> Objectives:  To   observe   the   ultrastructural   changes   of   rat   kidneys   preserved   in   Vina  <br /> ­Collins soltions for transplantation under the effect of   the warm ischemia time (WIT), the cold  <br /> ischemia time (CIT) and the rate of perfusion (RP) <br /> Materials and Method: The study was carried out on 60 kidneys of  mature white rats.  <br /> The kidneys were perfused and preserved in Vina­collins at 4­6 0C (Army Academy of Medicine)  <br /> and divided into the groups with CIT 6h, WIT I 30’, WIT II 30’, and RP 5 times higher than  <br /> nornal. <br /> Results:   The   best   image   was   thegeneration   of   the   proximal   tubular   epithelia   (The  <br /> vacuolisation,   degeneration   of   mitochondria,   defects   of   brush   border...),   which   increased  <br /> according to the cold ischemia time and warm ischemia time. The podocytes were stretched  <br /> when RP increased. <br /> Conclusion:   Perfusion   with   Vina   ­   Collins   solution   did   not   cause   significant  <br /> ultrastructural changes of rat kidney for transplantation. At the same time, with 30’of the first  <br /> warm ischemia, 60’ of the second wram ischemia, 6 hours cold ischemia  and with the rate of  <br /> perfusion did not change 5 times higher than normal, rat kidneys  preserved for transplantation  <br /> caused no important ultrastructural changes. <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 6<br />