Hồ Chí Minh - Người Việt Nam đẹp nhất: Phần 2

Chia sẻ: Lê Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:89

Thêm vào BST

Báo xấu

90
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tiếp nối phần 1, phần 2 Tài liệu Bác Hồ - Người Việt Nam đẹp nhất của tác giả Hà Huy Giáp gồm các nội dung: Hồ Chủ tịch và đạo đức cách mạng; Hồ Chủ tịch và cách mạng giải phóng dân tộc; Bác Hồ - Người Việt Nam đẹp nhất.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hồ Chí Minh - Người Việt Nam đẹp nhất: Phần 2

Hồ CHỦ TịCH ■ VÀ ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG ■ • B ác là n h à cá ch m ạ n g v ĩ đ ại, c h ín h v ì t h ế m à B á c là n h à đạo đức v ĩ đ ại v à đ ồ n g th ò i cũ n g là n h à đạo đức h ọc v ĩ đ ạ i c ủ á d ân tộc ta . Đ ạ o đức củ a B ác • • • • « v ừ a là k ế t tin h tr u y ề n th ố h g tố t đ ẹp củ a n ề n đạo đức d â n tộc, vừ a tiế p n h ậ n n h ữ n g tin h h oa củ a n ền đạo đức t iế n bộ, cá c h m ạ n g củ a lo à i ngư òi. B ác đã b à n n h iề u v ề đ ạo đức, đ ồ n g th ò i tự m ìn h gương m ẫ u th ự c h iệ n n h ữ n g q u a n đ iểm , lý lu ậ n củ a m ìn h v ề đạo đức. V ới sự h iể u b iế t còn h ạ n ch ế, c h ú n g tô i có v à i s u y n g h ĩ v ề B á c v à đạo đức cá ch m ạn g. T r iế t lý cổ tr u y ề n củ a n h â n d â n ta từ x ư a ít lu ậ n v ề trò i, v ề tự n h iê n , m à h a y n ó i đ ến lẽ số h g còn củ a g ia đ ìn h , x ã h ội, củ a d â n tộc, tức là đạo, m à đ iều cơ b ả n là đạo lý là m n g ư ò i. Đ ạo lý là m ngưòi V iệ t Nam n ó i v ắ n t ắ t là tìn h y ê u th ư ơ n g con n gư òi "Thương người như th ể thương thân", sự tô n 130
trọn g v à g iữ g ìn p h ẩm g iá con n g ư ò i, sự q u a n tâ m đến h ạ n h p h ú c con người, lò n g tự h à o v à tin tư ởng v ữ n g ch ắ c ở con người có th ể c ả i tạ o được m ìn h , giú p ích được cho đòi, n h ư c ù n g tậ p hỢp đ ấ u tr a n h ch ô n g th iê n ta i, cù n g đ o à n k ế t đ ứ n g lê n c h ô n g áp bức, bóc lộ t, đ á n h đuổi k ẻ th ù x â m lược, g ià n h q u y ền độc lậ p , tự do củ a đ ấ t nước. N h iề u tá c p h ẩ m ch ín h trị, v à n , th ơ ... củ a B á c đã b à n v ề đạo lý là m người, n h ư n g th á i độ, h à n h đ ộ n g củ a B á c c à n g th ể h iệ n sâ u sắ c q u a n điểm c ủ a m ìn h v ề đạo đức cá ch m ạ n g . V ì v ậ y , k h i tìm h iể u B ác v à đ ạo đức, c h ú n g tô i k ế t hỢp cả h a i m ặ t, k h ô n g n ặ n g c á i n à y , x em n h ẹ cá i k ia. L úc B ác th a m g ia c á c h m ạ n g th ì "kinh tế thuộc đ ịa xâm nhập, đ ảo lộn kinh t ế trong nước. G iai cấp tư sản dân tộc không ngóc đầu lên được. G iai cấp tiểu tư sản bắt đ ầ u p h á sản. Đ ê củng cô' th ế lực còn yếu, thực dân P h á p ra sức g iú p đ d th ế lực ph on g kiến và bọn ta y sa i của chúng. H ối lộ công khai. N h ân dân khốn khổ. T h u ế m á nặng nề, sưu dịch ph iền phứ c (...) T ất cả những điều đó đ ã biến Việt N a m thành m ột đ ịa ngục"^^\ T ron g h o à n cả n h tô l tă m đó, v ẫ n có n g ư ò i n h ắ m m ắ t, th ò ơ trước ta i h ọ a x â m lă n g , có k ẻ đ ầ u h à n g giặc, p h ả n bội T ổ q u ốc, có n g ư ò i bi q u a n trước t h ế lự c tà n bạo c ủ a b ọ n th ố h g trị, c h u i rúc Trần Dân Tiên: Những mẩu chuyên vể đời hoạt động của Hổ Chủ tịch, Nhà xuất bản Văn học, Hà Nội, 1960, in lần thứ tư, tr.11. 131
vào tôn giáo h u y ề n bí, th o á i th á c đ ấu tran h . Có người lạ i m ượn t h ú v u i với vỢ h iề n , con th ả o m à q u ên m ấ t n g h ĩa v ụ th iê n g liê n g củ a ngư ời công d ân trước cả n h nước m ấ t n h à ta n . C òn Bác? B ác th a m gia côn g tá c b í m ậ t, n h ậ n cô n g v iệc liên lạ c cho tổ chức cá ch m ạ n g ch ô n g th ự c d â n P h áp . B ác k h âm p hục các n h à cách m ạ n g lã o th à n h , n h ư n g v ẫ n th ấ y chỗ h ạ n c h ế củ a các cụ v à q u y ế t tìm con đường đi r iê n g củ a m ìn h . B ác b ả o m ộ t n g ư ò i bạn: - A n h m u ôn đi vớ i tô i kh ôn g? - N h ư n g b ạ n đi, ch ú n g ta lấ y đ â u ra tiề n m à đi? - Đ â y , t iề n đây. B ác v ừ a nói, v ừ a giơ h a i b à n ta y lên: "Chúng ta sẽ là m việc. C h ú n g ta sẽ là m b ấ t cứ việc gì để số n g v à để Q ua ý n g h ĩ v à h à n h đ ộn g đ ầ u t iê n của B ác trên con đường đi tìm c h â n lý, đạo đức củ a B ác đã g ắ n liề n với sô" p h ậ n củ a tậ p th ể , với lẽ tồn v o n g củ a q u ê hư ơn g, đ ấ t nưốc. Đ ạ o đức ấ y b ắ t n gu ồn từ h iệ n th ự c đ ấu tr a n h ch ô n g áp bức v à bóc lột dưới c h ế độ th ự c d â n p h o n g k iế n , đ iề u h o à n toàn k h á c vố i q u a n đ iểm d u y tâ m , tư s ả n cho r ằ n g n g u ồ n gốc v à b ả n c h ấ t củ a đạo đức là từ "ý tròi", từ " th iên Trần Dân Tiên: Nhừng mẩu chuyện vể đời hoạt động của H6 Chủ tịch, Nhà xuất bản Văn học, Hà Nội, 1960, in lần thứ tư, tr.13. 132
m ệnh", "ý n iệm t u y ệ t đôi"... tức là k iể u đạo đức trừ u tư ợ n g, m ê h o ặ c q u ầ n c h ú n g , bảo q u ần ch ú n g ẩn trôn đ ấ u tr a n h , k h ô n g x u ấ t p h á t từ th ự c tiễ n sin h đ ộn g đ ể q u y đ ịn h th á i độ tíc h cực của m ìn h trước cuộc đòi. N ó i n h ư họ, th ì có p h ả i sự th ô n g trị c ủ a bọn th ự c d â n P h á p là sô" m ệ n h m uôn đòi m à n h â n d ân ta p h ả i cam ch ịu h a y sao? V ấn đ ể đ ặ t ra: T h ế th ì n ộ i d u n g cụ th ể của đạo đức th eo c h ủ n g h ĩa M ác - L ê n in là gì, v à b ằ n g n h ữ n g h o ạ t đ ộ n g củ a m ìn h , B ác đã th ể h iệ n nó ra sao? Đ ọc k ỹ lạ i n h ữ n g tá c p h ẩ m v ă n thơ, q u â n sự, c h ín h trị, k in h t ế ... củ a B ác, lắ n g n g h e n h ữ n g lòi d ạ y bảo â n cầ n th ấ u lý, đ ạ t tìn h củ a B ác từ trưốc tới giò, đốì c h iế u với lối sô n g cách m ạ n g củ a Bác h à n g n g à y , tô i n g h ĩ, tư tư ở n g tậ p th ể , nói rộng ra à ch ủ n g h ĩa tậ p t h ể vô sả n , bao giò cũ n g là n g u y ê n tắ c ch ỉ đạo q u á n x u y ế n tro n g to à n bộ qu an đ iểm củ a B á c v ề đạo đức, v à B ác là n gư òi th ể h iện nó m ộ t cá ch tự giác tự n g u y ệ n , n h u ầ n n h u y ễ n và h iệ u quả n h ấ t. N ó i v ề n g u ồ n gốic, tín h c h ấ t tíc h cực củ a ch ủ n g h ĩa tập th ể , B á c lý g iả i m ộ t cá ch sú c tích: "Từ lúc đầu, loài người đ ã p h ả i đấu tranh ưới tự nhiên đ ể sống còn, như chống thú dữ, chống m ưa n ắng... M uốn th ắn g lợi th i m ỗi người p h ả i dựa vào lực lượng của sô'đôn g người, tức là của tập thể, của xã 133
hội. R iêng lẻ từ ng cá nhân th ì n h ất định không th ắn g nổi tự nhiên, không sống còn được". 'Đ ể sống còn, loài người lại p h ả i sản xu ất mới có ăn, có m ặc. S ả n xu ất củng p h ả i dựa vào lực lượng của tập thể, của xã hội, cá nhân càng không th ể đứ n g riêng lẻ m à càng p h ả i hòa m ình trong tập thê] tron g xã B ác k h ẳ n g đ ịn h ý n g h ĩa t h iế t y ế u c ủ a c h ủ n g h ĩa tậ p th ể . B á c y êu c ầ u m ỗi cá n bộ, đ ả n g v iê n , đ oàn v iê n p h ả i x â y d ự n g tư tư ở n g tậ p t h ể ch o m ìn h , trưốc h ế t là p h ả i "đặt lợi ích của Đ ản g và của nhân dân lao động lên trên, lên trước lợi ích riêng của cá nhản V ì sao? B á c g iả i th ích ; "Bất kỳ ở đ ịa vị nào, làm công tác gi, chúng ta đều là đ ầ y tá của nhân dân. Cơm chúng ta ăn, áo chúng ta mặc, v ậ t liệu chúng ta dùng, đều do m ồ hôi nước m ắt của nhân dân m à ra. V i vậy chúng ta p h ả i đền bù xứng đán g cho nhân dân..."^^\ ở B á c, á n h lê n cá i tư tư ở n g ca o th ư ợ n g , rộ n g lớn v ề ý th ứ c s ố n g v à là m v iệc v ì lợi ích củ a tậ p th ể , củ a n h â n d â n , v à tư tư ở n g đó q u á n x u y ế n to à n bộ cuộc đòi B ác. T h ừ a n h ậ n lợi íc h tậ p th ể , x ã h ộ i là lợi íc h c h ủ y ế u , lợi ích cá n h â n p h ả i p h ụ c t ù n g lợi ích tậ p th ể , k h ô n g p h ả i nói n h ư v ậ y là c h ú n g ta (')
v ứ t bỏ lợi ích cá n h â n , m à cốt là làra ch o n ộ i d u n g củ a lợi ích có ý n g h ĩa c h ín h đ á n g hơn. C on n gư ờ i ai c h ẳ n g m uôn có h ạ n h p h ú c riên g tư , n h ư n g con đường đ ú n g n h ấ t đi tới h ạ n h p h ú c đó là p h ả i là m cho m ọi người đ ề u được h ư ởn g h ạ n h p h ú c n h ư m ìn h , v à do sứ c củ a m ìn h là m ra. B á c nói; "Người ta ai củng m uốn ăn ngon, m ặc đẹp; nhưng m uốn p h ả i cho đú n g thời, đú n g hoàn cảnh. T rong lúc nhản dân ta còn thiếu thốn m à m ột người nào đó m uốn riêng hưởng ăn ngon, m ặc đẹp, như vậy là không có đạo đức. Vi vậy, chúng ta p h ả i c ố g ắn g công tác sao cho d â n tộc, nhân d â n m inh được ăn ngon, m ặc đẹp. Đ ản g và Chính p h ủ rất m uốn cho m ọi người no ấm nên đ ã đ ề ra tă n g g ia sản xu ất và thực hành tiết kiệm . C hỉ trên cơ sở sản xuất và thực hành tiết kiệm mới cải th iện sinh hoạt cho nhân dân, cán bộ, qu ân B á c n h ắ c n h ỏ cá n bộ, đ ả n g viên : "Giai cấp công nhân chan g những đấu tran h đ ể tự g iả i phóng, m à còn đ ể g iả i ph ón g cả loài người khỏi áp bức bóc lột... Đ ả n g viên là người th a y m ặ t Đ ảng, đ ạ i hiểu cho lợi ích của g ia i cấp công nhân và nhân d â n lao động. V ì vậy, lợi ích của người đ ả n g viên p h ả i ở trong ch ứ không th ể ờ ngoài lợi ích của Đ ảng, của g ia i cấp. Đ ảng và g ia i cấp th ắn g lợi và HỔ Chí Minh: Con người và xà hội chủ nghĩa, Nhà xuất bản Sự thật, Hà Nội, 1961,tr.29. 135
thành công, tức là đản g viên thắng lợi và thành công"^'' và "cỏ khó nhọc th i mình nên đ i trước, khi hưởng thụ th i m inh nên d i sau'"'^\ N h ư vậy, ch ủ n g h ĩa tập th ể là sự biểu h iện lòn g tru n g th à n h tu y ệ t đổi, sự đoàn k ế t n h ấ t trí của m ọi ngư òi với lợi ích xã hội, và ngư ời có tư tư ởng tập th ể là "phải chăm lo việc nước như chăm lo việc nhà. N gười công nhân p h ả i yêu qu ý m áy móc như yêu q u ý con m inh, người nông dân p h ả i yêu quý trâu bò của hợp tác xã như bản thân của m in h ... M ỗi người p h ả i ra sức góp công, góp của đ ể xây dựng nước nhà. Chớ nên "ăn cổ đ i trước, lội nước đ i sau". P h ải hết lòng tôn trọng tập thể, p h á t huy dân chủ nội bộ, tuyệt đối không được độc đoán cá nhân, tự đ ặ t m inh cao hơn tổ chức, tự cho ph ép m ình đứng ngoài kỷ T rái 'V'éii c h ủ n g h ĩa tậ p th ể , th ù đ ịch với ch ủ n g h ĩa tập th ể là ch ủ n g h ĩa cá n h â n . C h ủ n g h ĩa cá n h â n coi lợi ích củ a sự v u i th ú cá n h â n cao hơn lợi ích xã hội? C hủ n g h ĩa cá n h â n là s ả n p h ẩ m củ a c h ế độ tư hữu và chủ yếu là của giai cấp bóc lột (phong k iến , tư sản ). C ác n h à tr iế t học, đạo đức học củ a g ia i cấp tư sả n xem tr u n g tâ m c ủ a tr iế t học, đạo đức học là cá n h â n , v à nói th eo k iể u củ a h ọ "tôi chỉ HỔ Chủ tịch nói vể dãn chù, kỷ luật và đạo đức cãch mạng, Nhà xuất bản Sự thật. Hà Nội. 1967. tr.34. 42. 43. Lởi của Hồ Chù tịch, theo báo Nhàn dân số ra ngày 19-5-1968. 136
b iế t tôi trước hết", "tôi sô n g tù y sở th ích c ủ a tôi", "sông c h ế t mặc; ai", "ngưòi với người là chó sói". C hủ n g h ĩa cá n h â n x u n g đột g a y g ắ t với ch ủ n gh ĩa tậ p th ể, đã gây rấ t n h iề u khó k h ă n tro n g cuộc đấu tra n h x â y d ự n g ch ủ n g h ĩa tậ p th ể , đã gây rất n h iề u khó k h ă n tro n g cuộc đấu tr a n h x â y dựng ch ủ n g h ĩa xã hội. N g a y tron g h à n g n g ũ cán bộ, đ ả n g v iên v ẫ n còn n gư ời m a n g n ặ n g ch ủ n g h ĩa cá n h â n . B ác n g h iê m k h ắ c p h ê phán: "Do cá nhân chủ nghĩa m à ngại g ian khổ, khó khăn, sa vào tham ô, hủ hóa, lãng p h í x á hoa. Họ tham dan h lợi, thích đ ịa ưị, quyền hành. H ọ tự cao tự đại, coi thường tập thể, xem khinh quần chúng, độc đoán chuyên quyền. Họ xa rời quần chúng, xa rời thực tế, m ắc bệnh quan liêu m ệnh lệnh. Họ không có tinh thần c ố gắng, vươn lên, không chịu học tập đê tiến hộ. "Củng do cá nhản chủ nghĩa m à m ất đoàn kết, thiếu tính tô chức, tín h kỷ luật, kém tinh thần trách nhiệm , không chấp 'hành đú ng đường lối, chính sách của Đ ản g và của N h à nước, làm hại đến lợi ích của cách m ạng, của nhân dân"^^\ C hủ n g h ĩa cá n h â n trá i ngược với đạo đức cách m ạn g, ''muốn g iữ gìn sự trong sáng của chủ nghĩa M ác - Lênin th i trước hết tự m inh p h ả i trong sáng. M uốn đánh th ắn g kẻ thù là chủ nghĩa đ ế quốc, T.L. Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhản. 137
m uốn xây dựng th ắn g lợi chủ nghĩa xã hội, th ì trước hết p h ả i chiến th ắn g kẻ thù bên trong của m ỗi chúng ta là chủ n gh ĩa cá nhân"^^\ T ron g m ột ríước m à h à n g n g h ìn n ă m n a y lu ô n lu ô n bị ta i n ạ n n g o ạ i x â m đe dọa n h ư nước ta , m ột k h i đã g ià n h đưỢc q u y ề n độc lập, tự c h ủ v à bưốc đ ầ u x â y dự ng ch ủ n g h ĩa x ã h ội, th ì ch ủ n g h ĩa tậ p t h ể c ủ a m ỗi n gư òi d â n k h ô n g ch ỉ b iể u h iệ n tro n g ý n g h ĩ h a y lý lu ậ n su ô n g , m à p h ả i'đ ư ợ c c h ứ n g m in h q u a th á i độ lao -động c ủ a họ. Có la o đ ộn g, m ôl q u a n h ệ g iữ a cá n h â n vớ i x ã h ộ i c à n g th ê m g ắ n ch ặ t, tin h th ầ n trách n h iệ m củ a cá n h â n c à n g có ý n g h ĩa s â u sắ c hơn. N h ư c h ú n g ta b iế t, các g ia i cấp th ô n g trị củ a x ã h ội bóc lộ t b ắ t buộc n h â n d â n p h ả i n a i lư n g ra la o độn g p h ụ c d ịch cho ch ú n g . G ia i cấp vô s ả n , n h â n dân la o đ ộn g cư ơng q u y ế t ch ố n g m ọi c h ế độ áp bức bóc lộ t v à m ọ i sự áp bứ c bóc lột, đ ấu tr a n h x â y dự n g m ột x ã h ộ i m ới, tr o n g đó la o động k h ô n g còn là k h ổ sa i, b ắ t buộc n ữ a , m à là lao đ ộn g được g iả i p h ón g, tự g iá c tự n g u y ệ n , đ em lạ i h ạ n h p h ú c cho m ọi người. B á c th ư ò n g b ảo, t a v ì y ê u n g ư ò i, n ê n cà n g y ê u la o đ ộn g, B á c n h ấ n m ạ n h đ ến la o đ ộn g sả n x u ấ t, k h o a học, la o đ ộ n g có tr í tu ệ , có k ỹ th u ậ t, có sự nỗ lực tìm tòi, p h á t m in h s á n g k iế n n h ằ m tíc h cực góp v à o v iệ c cả i th iệ n đ òi sô n g v ậ t Lòi của Hổ Chủ tịch, trích theo báo Nhân dân số ra ngày 19-5-1968, tr.2. 138
c h ấ t và v ă n h ó a c ủ a x ã h ội, củ a t ấ t cả m ọi ngư òi. B ác nói; "Nước ta còn nghèo. M uốn sung sướng th i p h ả i có tinh th ầ n tự lực cánh sinh, cần cù lao động. P h ải cố g ắ n g sản xuất. L ao động là nghĩa vụ thiêng liêng, là nguồn sống, nguồn hạnh ph úc của chúng "Trước kia ta lao động cho tư sản, phong kiến, đ ế quốc. Công nhân m iền N am hiện nay cũng thế. C òn ta bây g iờ lao động cho ta. B ất cứ làm nghề gì, có ích cho nước nhà, cho nhân dân, cho giai cấp đ ều là vẻ vang. "Ai sỢ khó, sỢ khổ, m uốn "ngồi m á t ăn bát vàng", người đó m ới là kém vì không p h ả i là người xã hội chủ nghĩa"^^\ "Các x í nghiệp, các cơ qu an , các trường học, các đoàn th ể... cần ph ải tăn g cường kỷ lu ậ t lao động, năng cao tình thần trách nhiệm , chống m ọi hành động tự do chủ nghĩa ưà^dân chủ quá trớn. N ếu đ ạ i đ a số nhân dân ra sức sản x u ất và tiết kiệm m à có kẻ không ra sức lao động, lạ i đ ầ u cơ tích trữ, ăn cắp của công, hoặc lã n g p h í công sức và của cải của nhân dân th ì sả n x u ất và tiết kiệm sẽ bị ảnh hưởng không tốt. Vì vậy, chống đ ầu cơ tích trữ, chống th am ò, lãn g p h í, cũng là m ột nhiệm vụ chung của cán bộ và nhân dân"^^\ HỔ Chù tịch nói về dân chủ, kỷ luật và đạo đức cách mạng, Nhà xuất bẳn Sựthậ, HàNội, 1967, tr.45. Hổ Ch Minh: Con ngưòi xả hội chủ nghĩa, Nhà xuất bản Sự thật. Hà Nội, 1961,7.44. 139
"Nhân dăn ta vẫn có truyền thống tốt đẹp là lao động cần cù, sinh hoạt g iản dị, lại có tinh thần yêu 'nước nồng nàn. C húng ta cần p h á t huy truyền thống ưà tinh thần ấy''^^K Tóm lạ i, th e o B ác, ch ủ n g h ĩa tập th ể là n g u y ê n tắ c ch ỉ đạo củ a n ề n đạo đức cộn g s ả n ch ủ n g h ĩa . C uộc đ ấ u tr a n h đ ể x â y d ự n g ch ủ n g h ĩa x ã hội, trưóc h ế t p h ả i được th ể h iệ n tro n g th á i độ la o đ ộn g s á n g tạ o (tro n g c h u y ê n m ôn, sả n x u ấ t, k h o a học, k ỹ t h u ậ t ...) củ a m ỗi n gư òi, c ủ a tậ p th ể , c ủ a to à n t h ể n h â n d ân . M ục tiê u th ô n g n h ấ t, ý th ứ c tổ chứ c v à k ỷ lu ậ t cao, lò n g tr u n g th à n h vô h ạ n c ủ a m ọi n gư òi với lợi ích ch u n g , tin h th ầ n dân ch ủ tậ p th ể , sự gìn giữ củ a côn g, g iữ v ữ n g k ỷ lu ậ t lao đ ộ n g , sử d ụ n g hợp lý sức la o đ ộn g là n h ữ n g n é t chủ y ế u của c h ủ n g h ĩa tậ p t h ể vô sả n . II C hủ n g h ĩa y ê u nước v à ch ủ n g h ĩa quốc t ế vô sả n , n g u y ê n tắ c cơ b ả n củ a đạo đức cộn g sả n ch ủ n g h ĩa c ũ n g được B ác lý g iả i v à ch ứ n g m in h sin h đ ộn g, th ô n g q u a to à n bộ sự n g h iệp cá ch m ạ n g củ a B ác. D â n tộc V iệ t N a m có lịch sử bốn n g h ìn n ă m , HỒ Chủ tịch với lao động, Nhà xuất bàn Lao động, Hà Nội. 1960, tr.12. 140
có n gôn n g ữ r iê n g , có n ề n v ă n h ó a , n g h ệ t h u ậ t lâ u đòi, có p h o n g tụ c tậ p q u á n riên g , v à t ấ t cả n h ữ n g cá i đó tạ o n ê n tìn h cảm độc đáo c ủ a d â n tộ c ta. N ước ta là nơi giao lư u củ a v ù n g Đ ô n g N a m Á, uôn lu ôn bị n ạ n n g o ạ i xâm đe dọa. T u y là n ư óc ở v ù n g n h iệ t đới, câ y cỏ x a n h tố t q u a n h n á m , có m iền n ú i rộ n g lớn, có m iề n tr u n g d u v à đ ồn g b ằ n g p h ì n h iê u , n h ư n g th iê n n h iê n h iể m trở v ẫ n th ư ò n g x u y ê n g â y t h iê n ta i. H oàn c ả n h đó tạ o ch o n h â n d ân ta c h í dòi n o n lấ p b iển , tin h t h ầ n th ư ơ n g nư ốc, th ư ơ n g n h à h ế t sứ c s â u sắc. K ế th ừ a tr u y ề n th ố h g ch ô n g n g o ạ i x â m o a n h liệ t của tổ tiê n , k h i còn là m ộ t th iế u n iê n 15 tu ổ i, B ác đã tíc h cực th a m g ia h o ạ t đ ộn g c h ố n g th ự c d â n P h áp . D ù lú c còn ở nư ốc n g o à i, lâ m v à o n h iề u c ả n h ngộ cay đ ắ n g k h á c n h a u , k h i đói r é t, lú c bị t ù đ à y đe dọa, B ác v ẫ n m ộ t lò n g tư ở n g n h ố q u ê h ư ơ n g, q u an tâ m đ ến v ậ n m ệ n h củ a n h â n d â n , trước tiê n là n h â n d â n la o độn g, tầ n g lớp b ị áp bức bóc lộ t n h iề u n h ấ t v à c h ịu k h ổ sỏ n ặ n g n ề n h ấ t. L úc ở P k á p , k h i có dịp b à n b ạc, tr a n h lu ậ n v ề các vấn đề chính trị, B ác thường khéo kết hỢp sang h o à n c ả n h nư óc n h à , để n h â n đó v ạ c h tr ầ n á ch th ố n g trị d ã m a n củ a bọn th ự c d â n P h á p đ ôl với n h â n d â n ta . H ơn m ộ t n ă m bị t ù đ à y tro n g n h à n gụ c tố ì tă m củ a Q uốc d â n đ ả n g T ư ở n g G iói T h ạch, B ác v ẫ n lu ô n lu ô n nhớ tớ i b ạ n b è, đ ồn g ch í 141
ch iến đấu. R a k h ỏ i tù , dù m ắ t k ém , c h â n k h ôn g bưốc được, B ác v ẫ n ra sức tập leo n ú i, n h ìn bóng tôi, để sức k h ỏe m a u chóng hồi p hục, sớm trở v ề phục v ụ n h â n dân. Đ ể ch u ẩ n bị cho cuộc khởi n g h ĩa v ũ tr a n g đ án h đuổi N h ậ t - P h á p , n g à y 6 -6 -1 9 4 1 , B ác k ê u gọi đồng bào toàn quốc đ oàn k ế t đứ ng dậy: "Bảy tám mươi năm lại đây, dưới g ó t sắ t của g iặc Pháp, chúng ta không ngừng hi sinh ph ấn đấu đê giàn h độc lập, tự do cho dân tộc chúng ta. Tinh thần tru n g liệt của các bậc tiền hối nhừ Phan Đ ình Phùng, H oàng H oa Thám , Lương Ngọc Quyến vẫn còn đó, sự tích anh dũng của các nghĩa sĩ các tỉnh T hái N guyên, Yên Bái, N ghệ TỉnhyV.ư... vẫn trường tồn. Các cuộc khởi nghĩa gần đây ở N am Kỳ, Đô Lương, B ắc Sơn đã chứng m inh rằng đồng bào ta quyết bước theo dấu m áu quang vinh của tiền nhân, anh dũ n g g iết giặc. N hưng công lớn chưa thành, thực không p h ả i vì giặc P háp m ạnh, m à vi thời cơ chưa chín m uồi và đồng bào toàn quốc chưa đồn g tâm n h ất trí m à thôi. (...) "Hỡi đồng bào toàn quốc! M au m au đứng d ậy (...) cứu nước là sự nghiệp chung của nhân dân toàn quốc. Người Việt N am ta a i nấy đều p h ả i gánh m ột ph ần trách nhiệm cứu nước. N gười có tiền xuất tiền, người có sức ra sức, ai có tài năng th ì góp tài năng. Tôi nguyện đem hết tà i m ọn sức 142
hèn xin đ i theo các vị, dầu có tan xương n át th ịt củng kh ôn g N h ư v ậ y , c h ủ n g h ĩa y êu nước củ a B ác là k ết tin h từ tin h t h ầ n tự lực, tự cư òng, từ ý th ứ c bảo tồn t o à n v ẹ n lã n h th ổ củ a d ân tộc, từ lò n g tin tư ở n g t u y ệ t đối v à o tr u y ề n th ố n g đ ấu tr a n h a n h h ù n g c ủ a dân tộc. C hủ n g h ĩa y ê u nưốc ấy, từ lúc đ ầ u đã đ ặ t h ẳ n v ấ n đê y êu đ ồng bào, đ ồn g chí, căm g h é t k ẻ địch, n ó k h ô n g có m à u sắ c th a n thở, bi q u a n c ủ a tầ n g lớp sĩ p h u tiế n bộ th ò i p h o n g k iến , h oặc k iể u tin h th ầ n y ê u nước m ơ hồ củ a g ia i cấp tiể u tư s ả n , n ói k h á c đi, nó vư ợt ra n g o à i ý th ứ c h ệ p h o n g k iế n v à tư sả n . N ó b iểu lộ rõ rà n g lý tư ở n g c h iến đ ấ u vì h ạ n h p h ú c ch u n g củ a to à n th ể g ia i cấp vô s ả n , n h â n d ân la o động v à các d ân tộc bị áp bức t o à n t h ế giới. T h ậ t v ậ y , n h ữ n g tổ chức do B ác s á n g lậ p ra trước n ăm 1 930 n h ư H ội liê n h iệp th u ộc đ ịa , H ội liê n h iệp các d ân tộc bị áp bức ở Á Đ ô n g ... l à sự k ế t hỢp đ ú n g đ ắn giữ a ch ủ n g h ĩa y ê u nước và c h ủ n g h ĩa quốc tê vô sả n . Trả lò i câ u h ỏ i củ a p h ó n g v iê n báo S ự th ậ t, cơ q u a n T r u n g ư ơ n g của Đ ả n g C ộng sả n L iên Xô n g à y 2 0 -6 -1 9 6 5 , v ề ý n g h ĩa cuộc đ ấu tr a n h củ a q u â n và d â n V iệ t N a m ch ô n g b ọn x â m lược M ỹ, B ác nói; "Cuộc đấu tranh của quân ưà dân Việt HỔ Chí Minih: Tuyển tập, Nhà xuất bản Sự thật, Hả Nội, 1960, tr.198, 199. 143
N am hiện nay là cuộc đấu tranh yêu nước chính nghĩa và tấ t th ắn g của nhân dân chống cuộc chiến tranh xâm lược p h i nghĩa và tàn bạo do đ ế quốc M ỹ g â y ra. N h ân d ân V iệt N am kiên quyết đứng vững trên tiền đồn p h ía đông của ph e xã hội chủ nghĩa, đứng vững trên tuyến đ ầ u của nhân dân th ế giới chống đ ế quốc M ỹ xâm lược, đấu tranh cho những quyền dân tộc thiêng liêng của m ình, đồng thời đấu tranh cho sự nghiệp hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội trên thếgiới"^^\ Q u a th ự c t iễ n v ĩ đ ại củ a sự n g h iệp ch ố n g M ỹ, cứu nưổc tro n g m ấ y n ă m q u a, m ột lầ n n ữ a B ác k h ẳ n g đ ịn h cuộc c h iế n đ ấ u củ a n h â n d â n ta h iệ n n a y là cuộc c h iế n đ ấu "vi độc lập, tự do của T ổ quốc, v ì lợi ích của ph e xã hội chủ nghĩa, của các dân tộc bị áp bức và của cả loài người tiến N g à y n a y , th e o B ác, nói y ê u nước, tứ c là y ê u ch ủ n g h ĩa x ã h ội, y ê u t ấ t cả n h ữ n g th à n h quả lao đ ộn g m à n h â n dân đã đ ấ u tr a n h x â y d ự n g được, n h ư n h à m á y , n ô n g trư ờng, cơ q u a n , trư ờ n g học, y ê u n h ữ n g a n h h ù n g , c h iế n sĩ th i đ ua, n h ữ n g tổ la o đ ộn g x ã h ộ i ch ủ n g h ĩa đã lập được n h iề u HỔ Chí Minh: về nhiệm vụ chống Mỹ, cứu nước, Nhà xuất bản Sự tíiật, Hà Nội. 1967, tr.59. Lởi kêu gội của Hồ Chủ tịch, ngày 20-7-1968. 144
th à n h tích s ả n x u ấ t, g iế t g iặ c v à x â y d ự n g ch ủ n g h ĩa xã hội. Trên cơ sở ch ủ n g h ĩa y ê u nước củ a B ác, tứ c ch ủ n g h ĩa y êu nước c h â n c h ín h củ a g ia i cấp vô sả n , tro n g lò lửa củ a cu ộc c h iế n đ ấ u q u y ế t liệ t h iệ n n ay, c h ủ n g h ĩa a n h h ù n g cách m ạ n g đ a n g tiế p tụ c cổ v ũ n h â n dân ta giư ơ n g cao n g ọ n cò y ê u nước củ a B ác, th ừ a th ắ n g x ô n g lê n đ á n h b ạ i g iặ c M ỹ x â m lược. III Trước đây, dưối c h ế độ p h o n g k iế n , k h i xử th ế , các bậc sĩ p h u h a y lấ y ch ữ "nhân" là m gốc. T rần Q uốc T u ấn đã từ n g nói: "Tướng m à d ù n g nhân ái với kẻ dưới, lấy tín nghĩa p h ụ c nước lán g giềng, trển biết thiên văn, dưới biết đ ịa lý, g iữ a biết việc người, coi bốn biên như m ột nhà, đó là tướng chỉ huy được cả thiên hạ, không ai địch được"^^\ N g u y ễ n T rãi c ũ n g là ngư ời lu ậ n -n h iều v ề n h â n n g h ĩa , v à tư tự ỏ n g n h â n n g h ĩa n à y được ô n g th ể h iệ n quán x u y ế n q u a n h iề u c h ủ trư ơ n g x â y d ự n g đ â t nước. N g u y ễ n T rã i đã k h u y ê n v u a L ê Lợi: "Quyền mưu chỉ d ù n g đê trị kẻ g ia n tà. C ối lấy Binh thư yếu iược. 145
nhân nghĩa gìn g iữ th ì th ế nước mới yên"^^\ Mỏ đ ầ u B ìn h N gô đại cáo là câu: "Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân; Quân điếu p h ạ t trước lo trừ bạo” N ă m sá u m ươi tu ổ i, m ột lầ n nữa, N g u y ễ n T rã i k h ẳ n g đ ịn h cá i ch í b ền v ữ n g m à su ố t đòi m ìn h th eo đuổi: "Lưu tâm kinh điển: chí m uốn theo cái chí của người xưa; thường n ghĩ đến RÌnh linh: lo trước điều lo của thiên hạ". >ỉhìn ch u n g , c h ú n g ta th ấ y đưỢc p h ầ n tiế n bộ của các sĩ p h u y êu nưốc v ề tư tư ở n g n h â n ái, n h ư n g m ặ t k h ác, cũ n g n h ậ n rõ sự th ô n g cảm sô" p h ận q u ầ n c h ú n g n g h èo k h ổ c ủ a các cụ còn m a n g k h ía cạn h lò n g th ư ơ n g h ạ i củ a n h ữ n g n gư ờ i đ ứ n g tr ê n n h ìn xu ốn g. N ế u các cụ có đ ứ n g lê n lã n h đạo n h â n d ân trị tộ i bọn v u a q u a n p h o n g k iế n g ia n h iểm , h a y đ ấu tr a n h ch ố n g lạ i n h ữ n g t h ế lực p h ả n động ch à đạp q u y ền số h g con n gư òi, th ì rồi s a u đó, các cụ v ẫ n bảo v ệ chê độ p h o n g k iế n , duy tr ì tr ậ t tự xã h ội ấy. G ần g ũ i với c h ú n g ta hơn là n h à th d y ê u nước N g u y ễ n Đ ìn h C h iểu . C h ứ n g k iế n n h ữ n g cuộc đổi th a y dữ dội củ a xã h ội do ta i h ọ a th ự c d â n P h á p g ây ra, trư ởng th à n h tro n g k h ó i lửa c h iế n tr a n h Thơ mừng nhà vua về Lam Sơn. 146
bảo vệ T ổ quốc, lần đầu tiê n , c h ú n g ta th ấ y n ổi b ậ t lê n lý tư ở n g n h â n á i tích cực củ a n h à thơ y ê u nước lốn cuối t h ế kỷ XIX. N g u y ễ n Đ ìn h C h iểu đã gắn c h ặ t tư tư ởng n h â n n g h ĩa củ a m ìn h với lò n g y êu q u ê h ư ơ n g đ ất nước, đã là m sá n g tỏ th ê m ý n g h ĩa c h iế n đ ấ u củ a chữ "nhân", đã q u a n n iệm k h á rõ r à n g v ề đạo lý là m người củ a th ờ i đ ạ i ông: "Đạo trời nào p h ả i ờ đâu xa, Gội tấm lòng người có g iả i ra M ến nghĩa bao đàn h làm ph ản nước, Có nhân nào nỡ ph ụ tinh nhà. X ưa nay đều trọn đường trung hiếu, Sách vở còn gh i lẽ chính tà". (Đạo ngưòi) N h ư n g tro n g lịch sử nước ta , ch ỉ có B ác m ối n h ậ n th ứ c đ ú n g đắn v ề chữ "nhân", n ói rộn g ra, là chủ nghĩa nhân ái cộng sản chủ nghĩa. Chủ nghĩa nhân ái của Bác, trước h ế t là tìn h th ư ơ n g y ê u con ngư òi, th ô n g cảm sô" p h ậ n tủ i n h ụ c củ a con ngư ời bị áp bức, bị m ấ t nước. N ước m ấ t th ì n h à ta n , n h ư v ậ y y ê u nước, tứ c là y ê u gia đ ìn h m ìn h , y ê u n h ữ n g n gư òi c ù n g c ả n h n gộ n h ư m ìn h , y ê u n h ữ n g người cù n g ch iế n đ ấ u v ì sự n g h iệp bảo v ệ đ ấ t nước n h ư m ìn h . Q u a th ự c tiễ n cách m ạ n g , B ác n h ậ n thứ c th ấ u đáo v a i trò củ a q u ầ n ch ú n g , 147
"cách m ạ n g là sự n g h iệ p củ a q u ầ n chúng", n ế u íh ô n g có đ ô n g đ ảo q u ầ n c h ú n g , k h ô n g có cả g ia i cấp, to à n th ể d â n tộ c, th ì sự n g h iệ p g iả i p h ón g d ân tộc k h ô n g th ể h o à n th à n h được. C ác n h à h iề n tr iế t đòi xư a k h ô n g t h ấ y rõ được đ iề u đó, họ th ư ơ n g h ạ i q u ầ n ch ú n g , h ọ m u ố h ra ta y g iú p đỡ, cứ u vớ t q u ầ n ch ú n g , n h ư n g h ọ b iế t đ âu r ằ n g , c h ín h q u ầ n ch ú n g là kẻ cứ u vớ t h ọ, c h ín h q u ầ n c h ú n g là n h ữ n g n g ư ò i s á n g tạ o ra c ủ a c ả i v ậ t c h ấ t v à v ă n h ó a để n u ô i số n g cả x ã h ộ i, tr o n g đó có cả họ, g iú p đỡ họ c h u y ê n tâ m là m v à o v iệ c "tề g ia , tr ị quốc, b ìn h th iê n hạ". C ách đ â y h ơ n m ộ t tr ă m n ă m , c h ủ n g h ĩa M ác ra đòi vớ i k h ẩ u h iệ u c h iế n đấu; "Vồ sản tấ t cả các » nước, đoàn kết lại\". T iếp đó, tr o n g th ò i k ỳ đ ế quốc ch ủ n g h ĩa , lú c c h ủ n g h ĩa tư b ả n đã trở th à n h cá i ách n ặ n g n ề k h ô n g ch ỉ đốỉ v ớ i g ia i cấp vô s ả n v à n h â n d â n la o đ ộ n g ở các c h ín h quốc m à còn là g ôn g cù m đ ốì với cá c d â n tộc th u ộ c đ ịa, L ê n in k ê u gọi: "Vổ sản tấ t cả các nước và các d â n tộc bị áp bức, đoàn kết lại\". T ro n g g ia i đ o ạ n đ ấ u tr a n h c h ố h g ch ủ n g h ĩa th ự c d â n , p h á t t r iẹ n ch ủ n g h ĩa M á c - "Chỉ có chủ n gh ĩa xã L ê n in , B á c đ ã k h ẳ n g định: hội, chủ n ghĩa cộng sản m ới g iả i ph ón g được các d ân tộc bị áp bức và những người lao động trên th ế giới khỏi ách nô lệ". N h ư v ậ y , tr o n g ch ủ n g h ĩa n h â n á i c ủ a B á c có 148
lò n g th ư ơ n g m ến g ia đ ìn h , có tìn h y ê u đ ồ n g bào, đ ồng chí, y êu n h â n d â n , d â n tộc m ìn h v à cả n h â n d ân bị áp bức to à n t h ế giới, cả d â n tộc là m ột gia đ ìn h lớn. T ìn h y ê u g ia đ ìn h v à n g h ĩa lớn d â n tộc là n g u ồ n động v iê n , là độn g lực g iú p B á c k h ắ c p h ụ c khó k h á n trên con đ ư òn g tìm c h â n lý . Q u a n h iề u n ă m h o ạ t động cá ch m ạ n g ỏ n g o à i nước, trước n h ấ t là ở P h á p , B ác đã th ấ y rõ hơn, c h ẳ n g n h ữ n g a n h ch ị em ta , đ ồn g bào ta bị k ẻ th ù đ à n áp , g iế t chóc, m à còn cả b ạ n bè n g h èo k h ổ, n h â n d â n la o đ ộn g P h á p v à các nư ốc k h á c v ẫ n bị b ọn tư s ả n đê quốc áp bức, bóc lột. V ì v ậ y , k h i còn ở nước n g o à i, B ác vừ a v ạ ch trầ n th ủ đ o ạ n củ a đ ế quốc v à p h o n g k iế n cướp đ oạt ru ộn g đ ấ t củ a n ô n g d â n ở m iề n T ru n g , B ắc, ỏ m iền T â y N a m B ộ ... đ ồn g th ò i B á c k ịch liệ t tô" cáo trước dư lu ậ n t h ế giới c h ín h sá c h c a i trị củ a bọn th ự c dân A n h , P h á p đối với cá c n ư ốc Á , P h i, M ỹ L a-tin h . T ừ n h ữ n g n á m 1 9 1 9 đ ến n ă m 1 9 3 0 , B ác đã ch ăm ch ú th e o dõi h o ạ t đ ộ n g c ủ a g ia i cấp côn g n h â n ở T h ổ N h ĩ Kỳ, ở N h ậ t B ả n , ở các nư ốc V iễn Đ ôn g khác. C hủ n g h ĩa n h â n á i củ a B ác, k ế th ừ a tr u y ề n th ô n g ch ủ n g h ĩa n h â n ái tiế n bộ c ủ a n h ữ n g n h à y ê u nước vĩ đ ạ i các th ò i đ ạ i trước, được p h á t h u y tr ên cđ sở củ a ch ủ n g h ĩa M ác - L ê n in , tr ê n lậ p trư òn g củ a g ia i cấp vô s ả n đã đ ặ t đ ú n g vị tr í củ a nó, chọn đ ú n g v à o những người cùng khô n h ấ t, tứ c n h ân dân lao đ ộng, tầ n g lớp bị á p bứ c n h ấ t, c h ịu 149