Hở van hai lá ở trẻ em mắc hội chứng hunter: Báo cáo trường hợp lâm sàng và tổng quan tài liệu

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Số 1 * 2012<br /> <br /> HỞ VAN HAI LÁ Ở TRẺ EM MẮC HỘI CHỨNG HUNTER:<br /> BÁO CÁO TRƯỜNG HỢP LÂM SÀNG VÀ TỔNG QUAN TÀI LIỆU<br /> Lê Minh Khôi*, Nguyễn Hoàng Định**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Hội chứng Hunter (hay mucopolysaccharidosis type II) là một bệnh lý di truyền lặn liên kết nhiễm sắc thể X<br /> hiếm gặp gây ra bởi thiếu hụt enzyme tiêu thể iduronate-2-sulfatase tham gia vào con đường giáng hóa<br /> glycosaminoglycan. Sự tắc nghẽn chuyển hóa này đưa đến hiện tượng tích tụ glycosaminoglycan ở nhiều cơ<br /> quan và tổ chức khác nhau gây nên một bệnh cảnh lâm sàng với tổn thương nhiều cơ quan khác nhau, trong đó<br /> có van tim. Chúng tôi báo cáo một trường hợp phẫu thuật tạo hình van hai lá thành công ở bệnh nhân 10 tuổi hở<br /> van hai lá nặng có biểu hiện điển hình của hội chứng Hunter trên lâm sàng với biến đổi hình thái khuôn mặt đặc<br /> trưng, chậm phát triển tâm thần vận động, các nốt tích tụ dưới da, tổn thương gan. Trong bài báo này, chúng tôi<br /> hệ thống lại những kinh nghiệm trên thế giới và cập nhật dữ liệu trong y văn quốc tế nhằm cung cấp những<br /> thông tin ban đầu cho việc phát hiện và xử trí những bệnh nhân Hunter có biểu hiện tổn thương tim mạch. Việc<br /> chẩn đoán di truyền học là vấn đề cần đặt ra không chỉ đối với hội chứng Hunter mà còn với cả các hội chứng di<br /> truyền thường gặp trong lĩnh vực tim bẩm sinh ở Việt Nam.<br /> Từ khóa: hội chứng Hunter, hở van hai lá, bệnh chuyển hóa.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> MITRAL REGURGITATION IN CHILDREN WITH HUNTER’S SYNDROME: A CASE REPORT AND<br /> LITERATURE REVIEW<br /> Le Minh Khoi, Nguyen Hoang Dinh * Y hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 – No.1 – 2012: 35 - 40<br /> Hunter’s syndrome (also known as mucopolysaccharidosis type II) is a rare X-linked recessive genetic disease<br /> caused by a deficiency of the lysosomal enzyme iduronate-2-sulfatase, which catalyzes a step in the catabolism of<br /> glycosaminoglycan. This metabolic blockage leads to an accumulation of glycosaminoglycan in different tissues<br /> with a consequence of multiple organ lesions including heart valves. We report a successful mitral valvuloplasty<br /> in a child of 10 years old with severe mitral regurgitation who presented typical clinical signs and symptoms of<br /> Hunter’s syndrome: facial dysmorphism, retarded metal development, skin papules, hepatic involvement. In this<br /> paper we review the experience and update the data in international literature with the aim at supplying<br /> necessary information concerning the recognition and management of patients Hunter’s syndrome who present<br /> cardiac involvement. The genetic diagnosis should be addressed not only in cardiovascular patients clinically<br /> suspected Hunter’s syndrome but also those different genetic syndromes in the field of congenital heart diseases in<br /> Vietnam.<br /> Keywords: Hunter’s syndrome, mitral regurgitation, metabolic disease.<br /> tính gây nên bởi thiếu hụt enzyme tiêu thể<br /> GIỚI THIỆU<br /> iduronate-2-sulfatase (I2S) tiêu thể. I2S có tác<br /> Hội chứng Hunter là một thể thường gặp<br /> dụng giáng hóa glycosaminoglycan (GAG) ở tế<br /> nhất trong nhóm bệnh rối loạn chuyển hóa<br /> bào. Thiếu hụt men này làm cho GAG tích lũy<br /> mucopolysaccharide (mucopolysaccharidosisdần dần ở các tổ chức khác nhau trong toàn cơ<br /> MPS). Đây là một rối loạn di truyền liên kết giới<br /> thể. Biểu hiện lâm sàng chính bao gồm khuôn<br /> * Khoa Phẫu thuật Tim mạch, Bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: TS.BS Lê Minh Khôi<br /> ĐT: 0945717766 Email: leminhkhoimd@gmail.com.<br /> <br /> 36<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Số 1 * 2012<br /> mặt biến dạng điển hình, co rút các khớp, bệnh<br /> lý hô hấp tắc nghẽn và hạn chế, bệnh tim, biến<br /> dạng hệ vận động và thường chậm phát triển<br /> tinh thần. Bệnh nhi thường tử vong vào thập kỷ<br /> thứ hai của đời sống do bệnh lý tắc nghẽn<br /> đường hô hấp và suy tim do rối loạn chức năng<br /> van tim, tăng áp phổi và bệnh cơ tim(4,17). Ngoài<br /> ra, ở thể nhẹ hơn, bệnh nhi vẫn có thể có trí<br /> thông minh gần như bình thường nhưng<br /> thường có nhiều vấn đề sức khỏe khác như suy<br /> giảm thị lực dần dần do rối loạn chức năng<br /> võng mạc, liệt cứng do chèn ép tủy sống ở vùng<br /> cổ, bệnh khớp háng nặng và các biến chứng tim.<br /> Trong những năm gần đây, các khảo sát lâm<br /> sàng trên quy mô lớn đã cho thấy có rất nhiều<br /> biến chứng khác không được chẩn đoán và xử<br /> trí đúng mức. Điều trị chủ yếu là hỗ trợ và điều<br /> trị biến chứng. Gần đây liệu pháp thay thế<br /> enzyme bằng I2S tái tổ hợp (idursulfase) đã<br /> được đưa vào thực hành lâm sàng và có khả<br /> năng cải thiện rõ rệt nhiều dấu hiệu và triệu<br /> chứng lâm sàng của bệnh nhân mắc hội chứng<br /> Hunter(1,4). Ở Việt Nam, bệnh lý này còn chưa<br /> được quan tâm đúng mức do vậy việc phát hiện,<br /> chẩn đoán và xử trí có thể còn hạn chế trong<br /> thực hành lâm sàng.<br /> <br /> TRƯỜNG HỢP LÂM SÀNG<br /> Bệnh nhân: Nguyễn Văn B, sinh năm 2001,<br /> quê quán Vĩnh Long. Nhập viện 20/01/2011,<br /> xuất viện 25/02/2011. Cân nặng 27kg. Cao<br /> 115cm. Tiền căn sản khoa không có gì đặc biệt.<br /> Phát hiện bệnh tim lúc 3 tuổi. Không điều trị và<br /> theo dõi. Mổ thoát vị bẹn năm 2010. Ngủ ngáy,<br /> có cơn ngưng thở khi ngủ. Chậm phát triển tinh<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> thần. Không đi học. Tăng động, dễ kích thích, dễ<br /> gây gổ, chậm biết nói, ngôn ngữ hạn chế. Không<br /> tập trung. Tiền sử gia đình không rõ có người<br /> mắc bệnh tương tự.<br /> Ghi nhận vào viện: mạch 104 lần/phút; huyết<br /> áp 100/50 mmHg; SpO2 100%. Nét mặt rất thô,<br /> cổ ngắn, mũi gãy, cánh mũi cứng chắc, môi dày.<br /> Da rất dày, ít co giãn, rậm lông. Các khớp xương<br /> thô, quá phát. Nốt dưới da màu trắng ngà<br /> đường kính khoảng 0,5 cm tập trung chủ yếu<br /> sau vai. Cổ ngắn. Mallampati III.<br /> Siêu âm tim: Dày mô van hai lá. Lá trước xơ<br /> dày. Lá sau dày dính hạn chế vận động gây hở<br /> van hai lá 4/4. Giãn nhĩ trái 36mm (bình thường<br /> < 34); giãn thất trái 48mm (bình thường < 42mm),<br /> EF 66%. Hở ba lá 2/4 PAPs 30mmHg. Hở phổi<br /> (+), PAPm 16mmHg. Đáng tiếc là chúng tôi chỉ<br /> phát hiện bệnh sau khi đã phẫu thuật nên không<br /> ghi lại được hình ảnh siêu âm có chất lượng<br /> thích hợp để minh họa. Siêu âm tổng quát phát<br /> hiện gan thô, phản âm nhẹ. Các xét nghiệm cận<br /> lâm sàng thường quy khác không có gì đặc biệt.<br /> Ghi nhận trong phẫu thuật: vòng van hai lá<br /> giãn vừa. Mô van lá trước dày nhưng còn mềm<br /> mại. Mô van sau dày nhiều gây hạn chế vận<br /> động. Sa lá trước vị trí A2 và A3. Các dây chằng<br /> dày dính nhiều. Giải phóng các dây chằng dính,<br /> cắt bớt dây chằng phụ. Chẻ dọc chia các dây<br /> chằng dính. Mở rộng lá sau với một miếng vá<br /> màng ngoài tim. Khâu một dải màng ngoài tim<br /> dọc lá van sau. Diễn tiến hậu phẫu thuận lợi<br /> không cần dùng vận mạch. Siêu âm kiểm tra sau<br /> mổ và sau 3 tháng, 6 tháng kết quả tốt. Các<br /> buồng tim hết giãn, co bóp tốt. Hở hai lá ¼.<br /> <br /> Hình 1. Bệnh nhân Nguyễn Văn B. A. Khuôn mặt thô dày, mũi tẹt, sống mũi gãy, cánh mũi rất cứng chắc và<br /> rộng, môi dày. B. Các đặc điểm hình thái càng rõ khi nhìn nghiêng. C. Các nốt tích lũy dưới da, mật độ cứng, tập<br /> trung chủ yếu sau vai. D. Bàn tay to, thô và rốn lồi.<br /> <br /> 37<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> VÀI NÉT LỊCH SỬ BỆNH<br /> Charles Hunter, một thầy thuốc Canada là<br /> người đầu tiên mô tả về bệnh MPS vào năm<br /> 1917, trong đó ông báo cáo một bệnh hiếm gặp<br /> xuất hiện ở hai anh em. Những mô tả lâm sàng<br /> đầu tiên của ông rất hoàn chỉnh và gần như đã<br /> trở thành chuẩn mực ngay với cả những tiêu<br /> chuẩn hiện đại. Một vài năm sau, Gertrud<br /> Hurler mô tả biểu hiện tương tự ở hai trẻ gái<br /> không có họ hàng với nhau. Lúc đầu y giới cho<br /> rằng hai bệnh này là một nên gọi chung là<br /> Hunter-Hurler. Năm mươi năm sau đó, nhờ<br /> những phát hiện trong hóa sinh người ta mới<br /> biết hai bệnh này khác nhau nhưng cùng nằm<br /> trong một nhóm được gọi chung là MPS. Năm<br /> 1952, Brante là người đầu tiên sử dụng thuật<br /> ngữ “mucopolysaccharidosis” sau khi phát hiện<br /> được một chất giống như chondroitin sulfate ở<br /> gan những bệnh nhân hội chứng Hurler. Năm<br /> 1968, Fatantoni và cộng sự chứng minh rằng sự<br /> tích lũy GAG là do giảm giáng hóa chứ không<br /> phải do tăng tổng hợp hoặc giảm bài tiết(8).<br /> Wilson và cộng sự đã tìm ra trình tự amino acid<br /> của I2S(16). MPS có các thể I, II, II, IV, VI, VII với<br /> tần suất tổng cộng khoảng từ 3,4 đến 4,5 trường<br /> hợp trong 100000 trường hợp sinh; trong đó hội<br /> chứng Hunter (MPS type II) có tần suất khoảng<br /> 1 trên 100000 trường hợp sinh(12,15).<br /> <br /> Di truyền và sinh lý bệnh<br /> Hội chứng Hunter là một bệnh lý di truyền<br /> lặn liên kết nhiễm sắc thể X do vậy gần như chỉ<br /> gặp ở trẻ trai. Gene mã hóa cho enzyme I2S<br /> (gene IDS) nằm ở vị trí Xq28 và có hơn 300 đột<br /> biến khác nhau của gene này đã được mô tả.<br /> Những đột biến này bao gồm mất đoạn toàn bộ<br /> hoặc một phần và tái sắp xếp lớn chiếm đến 25%<br /> tất cả các trường hợp hội chứng Hunter. Đột<br /> biến điểm và các thay đổi khác (như mất đoạn,<br /> thêm đoạn, nhân đôi nhỏ) chịu trách nhiệm cho<br /> phần còn lại. Hiện nay chưa có nghiên cứu nào<br /> xác định được tần suất của đột biến mới của<br /> gene IDS mặc dù những trường hợp này đã<br /> được ghi nhận. Những bệnh nhân nam có khả<br /> năng sinh con rất hiếm gặp(8).<br /> <br /> 38<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Số 1 * 2012<br /> Đột biến gene IDS gây thiếu hụt enzyme I2S<br /> làm giảm sự giáng hóa của GAG đưa đến sự tích<br /> lũy của chất này trong các tổ chức và cơ quan<br /> gây nên triệu chứng. Hội chứng Hunter là một<br /> rối loạn không đồng nhất cả về tuổi xuất hiện<br /> triệu chứng cũng như cả về mức độ nặng(11).<br /> Những đột biến mất đoạn toàn bộ hoặc bán<br /> phần cũng như tái sắp xếp lớn gây nên mất<br /> hoàn toàn chức năng enzyme I2S sẽ gây nên<br /> biểu hiện lâm sàng rất nặng nề. Các đột biến<br /> điểm làm thay đổi một amio acid đơn độc của<br /> enzyme I2S sẽ có biểu hiện lâm sàng rất thay đổi<br /> từ nhẹ đến nặng. Ngay cả một đột biến hoàn<br /> toàn giống nhau cũng gây nên kiểu hình khác<br /> nhau(8). Mất toàn bộ chức năng enzyme I2S luôn<br /> luôn gây biểu hiện lâm sàng nặng nề nhưng<br /> không phải tất cả bệnh nhân có lâm sàng nặng<br /> đều do mất hoàn toàn chức năng của I2S. Cả<br /> lượng lẫn hoạt độ của I2S xác định bằng các xét<br /> nghiệm hóa sinh thường quy đều không có<br /> tương quan với mức độ nặng ở bệnh nhân hội<br /> chứng Hunter(13).<br /> <br /> Biểu hiện lâm sàng<br /> Bệnh nhân thường có hình dáng bình<br /> thường vào lúc sinh. Triệu chứng ban đầu<br /> thường xuất hiện vào khoảng giữa 18 tháng đến<br /> 4 tuổi đối với thể nặng và chậm hơn đối với thể<br /> nhẹ. Tất cả bệnh nhân đều có biến đổi về mặt cơ<br /> thể bao gồm biến đổi khuôn mặt đặc trưng, gan<br /> lách lớn, cứng và co rút khớp, tổn thương van<br /> tim, tắc nghẽn đường hô hấp trên. Trong các thể<br /> nặng, chiếm khoảng 75% bệnh nhân hội chứng<br /> Hunter, trẻ có thể có ảnh hưởng thần kinh làm<br /> giảm khả năng nhận thức, chậm phát triển. Tử<br /> vong thường xuất hiện vào thập kỷ thứ hai của<br /> đời sống. Bệnh nhân thể nhẹ có thể có trí thông<br /> minh gần như bình thường và thường sống đến<br /> tuổi trưởng thành(11).<br /> <br /> Khuôn mặt<br /> Biểu hiện thường gặp nhất là nét mặt thô<br /> dày thường rõ vào khoảng 2 đến 4 tuổi. Bệnh<br /> nhân thường có mũi to với lỗ mũi rộng, gờ<br /> trên hốc mắt gồ rõ và cằm bạnh. Môi dày, lưỡi<br /> to. Vòng đầu thường lớn.<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Số 1 * 2012<br /> Mắt<br /> Mờ giác mạc không phải là một đặc điểm<br /> của hội chứng Hunter nhưng khám bằng đèn<br /> khe có thể phát hiện tổn thương giác mạc. Điện<br /> đồ võng mạc có thể phát hiện rối loạn chức<br /> năng giác mạc. Soi đáy mắt có thể phát hiện biến<br /> đổi sắc tố và mất thị trường(2).<br /> Tai mũi họng<br /> Thường có quá phát các tổ chức bạch huyết<br /> vùng hầu họng cộng với lưỡi to cũng như thay<br /> đổi của xương cằm làm cho độ mở họng khó.<br /> Thường có viêm tai giữa tái diễn.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Hunter Outcome Survey(18).<br /> Bất thường<br /> Gù vẹo cột sống<br /> Cứng khớp<br /> Lưỡi to<br /> Tắc nghẽn mũi<br /> Thoát vị<br /> Bệnh van tim<br /> Hạch bạch huyết hầu họng quá phát<br /> Gan/lách to<br /> Khuôn mặt đặc trưng<br /> Viêm tai<br /> <br /> Tần suất (%)<br /> 39<br /> 87<br /> 84<br /> 28<br /> 69<br /> 53<br /> 68<br /> 88<br /> 98<br /> 73<br /> <br /> Da<br /> <br /> Tiêu hóa<br /> Thường gặp gan to tuy nhiên lách lớn ít gặp<br /> hơn. Thoát vị rốn cũng rất thường gặp và thoát<br /> vị bẹn được ghi nhận trong 60% bệnh nhân(19).<br /> Thể nặng với biểu hiện thần kinh có thể có tiêu<br /> chảy mạn tính.<br /> <br /> Da bệnh nhân mắc hội chứng Hunter có thể<br /> dày và giảm độ đàn hồi. Những bệnh nhân này<br /> có tổn thương da rất đặc hiệu là những nốt màu<br /> trắng ngà có đường kính từ 2 đến 10 mm<br /> thường hòa lẫn với nhau tạo nên các gờ trên da.<br /> Đôi khi tổn thương da là dấu hiệu bên ngoài<br /> duy nhất của hội chứng Hunter(7).<br /> <br /> Hô hấp<br /> Thường gặp biểu hiện tắc nghẽn đường hô<br /> hấp nặng dần và có thể đưa đến những biến<br /> chứng có thể gây tử vong. Một biểu hiện nguy<br /> hiểm là cơn ngưng thở khi ngủ. Các yếu tố góp<br /> phần là khí phế quản thường hẹp và có cấu trúc<br /> bất thường, lưỡi to quá khổ, quá phát tổ chức<br /> bạch huyết họng hầu, nắp thanh môn lớn,<br /> nhiễm khuẩn hô hấp và viêm phổi trên tái diễn<br /> cũng như chất tiết hô hấp có độ nhớt cao(9).<br /> <br /> Thần kinh<br /> Trong thể nặng trẻ có biểu hiện chậm phát<br /> triển tâm thần vận động. Biểu hiện chậm phát<br /> triển trí tuệ ngày càng trầm trọng. Rối loạn hành<br /> vi nặng nề như tăng động, bướng bỉnh và gây<br /> gổ thường xuất hiện sớm và gặp ở thể nặng chứ<br /> không thường gặp ở thể nhẹ. Tổn thương thực<br /> thể ở não không phải luôn luôn tương ứng với<br /> những rối loạn chức năng thần kinh tâm thần(3).<br /> <br /> Tim mạch<br /> Bệnh tim gần như luôn luôn hiện diện ở<br /> bệnh nhân hội chứng Hunter và là nguyên nhân<br /> chính gây tử vong. Dấu hiệu và triệu chứng của<br /> bệnh tim có thể xuất hiện lúc 5 tuổi. Tổn thương<br /> thường gặp nhất là ở vị trí các van gây nên suy<br /> tim. Trong một nghiên cứu ở 27 trẻ trai từ 2 đến<br /> 11 tuổi mắc hội chứng Hunter, chỉ có 5 trẻ có kết<br /> quả siêu âm tim và/hoặc tử thiết bình thường; 19<br /> trẻ có tổn thương van hai lá; 5 trẻ có tổn thương<br /> van ĐMC và 10 trẻ có dấu hiệu suy tim lâm<br /> sàng(6). Bất thường dẫn truyền (blốc nhĩ thất)<br /> cũng gặp trong bệnh nhân hội chứng Hunter(11).<br /> Bảng 1. Tần suất các bất thường lâm sàng gặp ở 82<br /> bệnh nhi mắc hội chứng Hunter trong nghiên cứu<br /> <br /> Ngoài ra trẻ còn có thể có những biểu hiện<br /> khác như co rút khớp, hội chứng ống cổ tay, hội<br /> chứng bàng quan thần kinh, chèn ép tủy, dễ trật<br /> khớp thái dương hàm do vậy có thể gây khó<br /> khăn cho gây mê.<br /> <br /> Chẩn đoán hội chứng Hunter<br /> Những biểu hiện lâm sàng đầu tiên gây chú<br /> ý đến chẩn đoán là những thay đổi điển hình<br /> của khuôn mặt. Tuy nhiên những bệnh nhân thể<br /> nhẹ, các dấu hiệu này có thể không rõ ràng. Xét<br /> nghiệm bài xuất GAG trong nước tiểu có thể<br /> thấy tăng tổng lượng dermatan sulfate và<br /> heparan sulfate. Tuy nhiên nếu xét nghiệm âm<br /> tính vẫn không thể loại trừ chẩn đoán. Định<br /> lượng enzyme I2S có thể giúp chẩn đoán. Bình<br /> thường I2S hiện diện ở tất cả các tế bào trong cơ<br /> <br /> 39<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> thể (trừ hồng cầu trưởng thành) nên có thể sử<br /> dụng phương pháp định lượng enzyme trong<br /> nguyên bào sợi hoặc bạch cầu nuôi cấy. Giá trị<br /> tuyệt đối của enzyme không giúp tiên lượng<br /> mức độ nặng của bệnh(8).<br /> Phân tích đột biến gene là phương pháp duy<br /> nhất cho chẩn đoán xác định chắc chắn. Đây<br /> cũng là phương pháp được sử dụng để phát<br /> hiện phụ nữ lành mang gene bệnh và trong chẩn<br /> đoán trước sinh. Các đột biến gây nên mất hoàn<br /> toàn chức năng enzyme I2S thường gây nên hội<br /> chứng Hunter có biểu hiện thần kinh nặng(8).<br /> Cần chẩn đoán phân biệt hội chứng Hunter<br /> với các thể còn lại của nhóm bệnh MPS cũng<br /> như một số bệnh lý tích lũy khác. Phân tích đột<br /> biến là phương phương pháp duy nhất cho câu<br /> trả lời chính xác.<br /> <br /> Xử trí bệnh nhân hội chứng Hunter<br /> Vì hội chứng Hunter là một lý ảnh hưởng<br /> đến nhiều cơ quan khác nhau nên việc điều trị<br /> đòi hỏi có sự phối hợp của nhiều chuyên khoa<br /> liên quan(11). Cho mãi đến gần đây thì xử trí vẫn<br /> chỉ tập trung vào điều trị triệu chứng và giảm<br /> nhẹ(8). Tuy nhiên điều trị các biến chứng có thể<br /> có của bệnh cũng cải thiện đáng kể chất lượng<br /> sống của bệnh nhân(18).<br /> Xử trí các tổn thương tim đòi hỏi phải kiểm<br /> tra siêu âm tim, đo điện tâm đồ 12 chuyển đạo<br /> thường xuyên và/hoặc theo dõi Holter nếu có<br /> chỉ định. Tần suất thăm khám do bác sĩ tim<br /> mạch quyết định dựa trên mức độ nặng và tiến<br /> triển của tổn thương nhưng thường là từ 1 đến 3<br /> năm. Một số trường hợp cần phải tạo hình van<br /> hoặc thay van. Do có tổn thương van tim nên<br /> cần phải thực hiện điều trị dự phòng kháng sinh<br /> trước bất kỳ phẫu thuật nào hoặc các thủ thuật<br /> răng miệng quan trọng. Biểu hiện tăng huyết áp<br /> cũng thường bị bỏ sót do vậy cần chú ý phát<br /> hiện và điều trị thích hợp(11).<br /> Về mặt lịch sử thì các phương pháp điều trị<br /> thay thế enzyme thiếu hụt trong hội chứng<br /> Hunter bao gồm ghép tủy xương, cấy màng ối<br /> người, cấy nguyên bào sợi, truyền huyết thanh<br /> hoặc huyết tương, truyền bạch cầu, liệu pháp<br /> <br /> 40<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Số 1 * 2012<br /> gene, truyền nguyên bào cơ tăng biểu hiện I2S<br /> vào phúc mạc và liệu pháp thay thế enzyme.<br /> Trong các chiến lược này thì chỉ có liệu pháp<br /> thay thế enzyme được đưa vào thử nghiệm<br /> ngẫu nhiên trên lâm sàng(8). Sau đây là những<br /> chiến lược điều trị được xem là có triển vọng<br /> thay đổi tiếp cận xử trí bệnh nhân mắc hội<br /> chứng Hunter trong tương lai.<br /> <br /> Ghép tủy xương<br /> Ghép tế bào gốc tạo máu bằng ghép tế bào<br /> máu rốn hoặc tủy xương được xem như một<br /> cách cung cấp đủ hoạt độ enzyme I2S để làm<br /> giảm hoặc chấp dứt tiến triển bệnh. Tuy nhiên<br /> chiến lược này chỉ được thực hiện trên một số<br /> ít trường hợp và chưa có thử nghiệm lâm sàng<br /> hệ thống. Hơn nữa, kết quả cũng không khả<br /> quan(14).<br /> Liệu pháp thay thế enzyme<br /> Enzyme I2S tái tổ hợp gần đây đã được cấp<br /> giấy phép điều trị bệnh nhân hội chứng Hunter<br /> ở Mỹ, Châu Âu và Thụy Sĩ. Idursulfase được<br /> sản xuất trong một dòng tế bào người và là dạng<br /> enzyme tiêu thể I2S tự nhiên tinh khiết. Men này<br /> sẽ được nhập bào và di chuyển đến tiêu thể đích<br /> và sau đó xúc tác quá trình dị hóa các GAG(18).<br /> Một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối<br /> chứng đa quốc gia gần đây đã xác định liều tĩnh<br /> mạch idursulfase 0,5mg/kg/tuần có hiệu quả cải<br /> thiện rõ rệt dung tích sống gắng sức và test đi bộ<br /> 6 phút so với placebo(11).<br /> Liệu pháp gen<br /> Chuyển gen in vivo đã được thực hiện nhằm<br /> điều trị hội chứng Hunter dù đây cũng chỉ mới<br /> là thực nghiệm tiền lâm sàng trên động vật thực<br /> nghiệm và kết quả rất đáng khích lệ. Ví dụ,<br /> Cardone và cộng sự báo cáo rằng chuyển gen<br /> IDS ở chuột loại bỏ gen IDS có khả năng loại bỏ<br /> hết GAG ở các tổ chức được khảo sát(5). Tuy<br /> nhiên một bệnh nhân duy nhất cho đến thời<br /> điểm này được điều trị chuyển gen đã không có<br /> cải thiện đáng kể nào(8).<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Hội chứng Hunter là một bệnh di truyền lặn<br /> <br />