Hội nhập quốc tế trong lĩnh vực pháp luật sở hữu trí tuệ của Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cùng với sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ (KH&CN), đáp ứng các yêu cầu của hội nhập quốc tế, hệ thống pháp luật sở hữu trí tuệ (SHTT) của Việt Nam không ngừng được hoàn thiện theo đúng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước; kế thừa giá trị của các văn bản pháp luật đã được ban hành, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các chủ thể, bảo đảm cân bằng lợi ích quốc gia và sự tương thích với các điều ước quốc tế. Cụ thể hơn là bảo đảm quyền lợi và nghĩa vụ cơ bản của công dân trong hoạt động sáng tạo; khuyến khích hoạt động sáng tạo, đầu tư nghiên cứu, phát triển, chuyển giao công nghệ trong mọi lĩnh vực.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hội nhập quốc tế trong lĩnh vực pháp luật sở hữu trí tuệ của Việt Nam

DIỄN ĐÀN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Diễn đàn Khoa học và Công nghệ Hội nhập quốc tế trong lĩnh vực pháp luật sở hữu trí tuệ của Việt Nam TS Khổng Quốc Minh Cục Sở hữu Trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ Cùng với sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ (KH&CN), đáp ứng các yêu cầu của hội nhập quốc tế, hệ thống pháp luật sở hữu trí tuệ (SHTT) của Việt Nam không ngừng được hoàn thiện theo đúng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước; kế thừa giá trị của các văn bản pháp luật đã được ban hành, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các chủ thể, bảo đảm cân bằng lợi ích quốc gia và sự tương thích với các điều ước quốc tế. Cụ thể hơn là bảo đảm quyền lợi và nghĩa vụ cơ bản của công dân trong hoạt động sáng tạo; khuyến khích hoạt động sáng tạo, đầu tư nghiên cứu, phát triển, chuyển giao công nghệ trong mọi lĩnh vực. Sự phát triển của pháp luật SHTT Việt đời của Nghị định số 142/HĐBT bảo hộ độc quyền; cụm từ “Sở Nam ngày 14/12/1986 của Hội đồng hữu công nghiệp” lần đầu được Năm 1976, Việt Nam tuyên bố Bộ trưởng về Quyền tác giả đối sử dụng trong văn bản pháp luật; thừa nhận Công ước Paris về Bảo với tác phẩm văn học nghệ thuật sáng chế và các đối tượng SHCN hộ sở hữu công nghiệp (SHCN) - công trình khoa học; Nghị định khác được coi là một loại tài sản và Thỏa ước Madrid về Đăng ký số 85/HĐBT ngày 13/5/1988 ban và là đối tượng của quyền sở hữu; nhãn hiệu quốc tế và kế thừa vị hành Điều lệ về Kiểu dáng công quy định bảo hộ mở rộng cho tên trí thành viên mà Việt Nam đã nghiệp; Nghị định số 200/HĐBT gọi xuất xứ hàng hoá nhằm phát có từ năm 1949. Năm 1981, Việt ngày 28/12/1988 ban hành Điều huy thế mạnh của các đặc sản Nam tuyên bố thừa nhận Công lệ về Giải pháp hữu ích đã tạo địa phương. Đây là cơ sở tạo điều ước Stockholm về việc Thành lập được khung pháp lý về bảo hộ kiện khuyến khích hoạt động đổi Tổ chức SHTT Thế giới (WIPO), các đối tượng SHTT quan trọng mới sáng tạo và cân bằng lợi ích đánh dấu cột mốc quan trọng như sáng chế, kiểu dáng công vật chất do các đối tượng quyền trong tiến trình hội nhập quốc tế về nghiệp, nhãn hiệu, tác phẩm. SHTT mang lại và lợi ích công SHTT. Pháp luật SHTT từng bước cộng. Sự ra đời của Pháp lệnh Bảo được hình thành với sự ra đời của Nghị định số 31/CP của Hội đồng hộ quyền SHCN số 13-LCT/ Việt Nam chính thức gia nhập Chính phủ ngày 23/01/1981 ban HĐNN8 ngày 28/01/1989; Pháp Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam hành Điều lệ về Cải tiến kỹ thuật, lệnh Bảo hộ quyền tác giả số Á (ASEAN) năm 1994 và nộp hợp lý hóa sản xuất và sáng chế. 38-L/CTN ngày 10/12/1994 đã đơn xin gia nhập Tổ chức Thương Lần đầu tiên sáng chế được coi tạo bước ngoặt phát triển lần thứ mại Thế giới (WTO) năm 1995, là một đối tượng được pháp luật nhất của pháp luật SHTT, nhất là buộc pháp luật SHTT Việt Nam bảo hộ dưới dạng cấp Bằng tác pháp luật quyền SHCN: Chính phải được xây dựng, đổi mới với giả sáng chế, đánh dấu mốc thức bãi bỏ hình thức bảo hộ sáng mục tiêu tổng quát là làm cho quan trọng cho sự hình thành chế dưới dạng cấp Bằng tác giả hoạt động bảo hộ SHTT của Việt pháp luật SHTT. Tiếp đó, sự ra sáng chế, chỉ áp dụng hình thức Nam phù hợp hoàn toàn với Hiệp 4 Số 4 năm 2023
Diễn đàn Khoa học và Công nghệ định về Các khía cạnh liên quan thống các quy định hoàn chỉnh và định Đối tác Kinh tế Việt Nam - đến thương mại của quyền SHTT thống nhất về quyền SHTT. Nhật Bản; Hiệp định giữa Việt (TRIPS), đồng thời xây dựng Nam và Liên bang Nga về hợp Năm 2007, Việt Nam trở thành năng lực của các cơ quan quản tác trong lĩnh vực SHTT; Hiệp thành viên thứ 150 của WTO, lý SHTT, nhất là quản lý SHTT ở định hợp tác giữa Việt Nam và đánh dấu quá trình hội nhập khu địa phương; cơ quan thanh tra, Liên bang Nga về việc bảo hộ vực và thế giới. Cho đến nay, Việt kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố lẫn nhau các quyền đối với các Nam đã tham gia các điều ước, cáo và xử lý vi phạm pháp luật về kết quả hoạt động trí tuệ được sử hiệp định quốc tế về SHTT sau: SHCN, cũng như nâng cao hiểu dụng và thu nhận trong quá trình biết của công chúng về các vấn - Các điều ước quốc tế đa hợp tác kỹ thuật quân sự; Hiệp đề SHTT. Pháp luật SHTT Việt phương về SHTT như: Công định khung về Hợp tác và Đối tác Nam giai đoạn này đã đạt được ước Rome về Bảo hộ người biểu toàn diện Việt Nam - Liên minh những bước đổi mới từ hoạt động diễn, nhà sản xuất bản ghi âm châu Âu (EU); Hiệp định Thương bảo hộ SHTT “chưa phù hợp” và tổ chức phát sóng (Công ước mại tự do Việt Nam - Chile; Hiệp đến “phù hợp” hoàn toàn với Hiệp Rome), Công ước Brussels về định Thương mại tự do Việt Nam - định TRIPS. Một số văn bản điển Phân phối tín hiệu mang chương Hàn Quốc; Hiệp định thương mại hình: Bộ luật Dân sự 1995 (Phần trình mã hóa truyền qua vệ tinh tự do Việt Nam - Liên minh kinh VI - Quyền SHTT và Chuyển (Công ước Brussel), Công ước tế Á - Âu; Hiệp định Thương mại giao công nghệ); Nghị định 63/ Geneva Bảo hộ nhà sản xuất bản tự do Việt Nam - EU (EVFTA). CP ngày 24/10/1996 quy định chi ghi âm chống việc sao chép trái phép (Công ước Geneva), Công - Các hiệp định thương mại tự tiết về SHCN; Nghị định 76/CP ước quốc tế về Bảo hộ giống cây do (FTA) đa phương: Hiệp định ngày 29/11/1996 hướng dẫn thi trồng mới (Công ước UPOV), khung ASEAN về hợp tác SHTT; hành một số quy định về quyền Hiệp ước WIPO về Quyền tác giả Hiệp định khung về hợp tác kinh tác giả trong Bộ luật Dân sự; Nghị (WCT), Hiệp ước WIPO về Buổi tế toàn diện ASEAN - Trung định số 54/2000/NĐ-CP ngày biểu diễn và bản ghi âm (WPPT), Quốc; Hiệp định Khu vực thương 03/10/2000 về Bảo hộ quyền Hiệp ước Hợp tác sáng chế (Hiệp mại tự do ASEAN - Australia - SHCN đối với bí mật kinh doanh, ước PCT), Thỏa ước Madrid về New Zealand; Hiệp định Đối tác chỉ dẫn địa lý, tên thương mại và Đăng ký quốc tế nhãn hiệu (Hệ Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái quyền chống cạnh tranh không thống Madrid), Thỏa ước La-Hay Bình Dương (CPTPP). lành mạnh liên quan tới SHCN; Nghị định số 42/2003/NĐ-CP về Đăng ký quốc tế kiểu dáng Sau khi gia nhập WTO (2007), ngày 02/5/2003 về Bảo hộ quyền công nghiệp (Thỏa ước La-Hay), pháp luật SHTT Việt Nam được SHCN đối với thiết kế bố trí mạch Hiệp ước Budapest về Công xây dựng theo hướng phù hợp, tích hợp bán dẫn. Kết quả xây nhận quốc tế đối với việc nộp lưu đầy đủ và đáp ứng chuẩn mực dựng, đổi mới pháp luật bảo hộ chủng vi sinh nhằm tiến hành các quốc tế về SHTT trong các điều SHTT của Việt Nam để “phù hợp thủ tục về sáng chế (Hiệp ước ước quốc tế mà Việt Nam tham Budapest). gia. Theo đó, Luật sửa đổi, bổ hoàn toàn” với Hiệp định TRIPS là Luật SHTT số 50/2005/QH11 - Các điều ước quốc tế song sung một số điều của Luật SHTT ngày 29/11/2005 được ban hành phương có quy định về SHTT: được ban hành tháng 6/2009 và Bộ luật Dân sự sửa đổi số Hiệp định về Bảo hộ SHTT và (Luật số 36/2009/QH12) để phù 33/2005/QH11 ngày 14/06/2005. hợp tác trong lĩnh vực SHTT giữa hợp với yêu cầu thực tiễn của đất Luật SHTT ra đời cùng với Bộ Việt Nam và Thụy Sỹ; Hiệp định nước và yêu cầu hội nhập kinh tế luật Dân sự đã tạo thành một hệ Thương mại Việt Nam - Mỹ; Hiệp quốc tế. 5 Số 4 năm 2023
Diễn đàn Khoa học và Công nghệ Trong các FTA được ký kết quả”. Hoạt động bảo hộ SHTT hộ và thực thi quyền SHTT được và có hiệu lực trước năm 2016, “hiệu quả” được thể hiện ở chính sửa đổi, hoàn thiện để bảo đảm phần lớn các nghĩa vụ về SHTT sách: đảm bảo quy định rõ về tác mức độ bảo hộ thỏa đáng và cân mà Việt Nam cam kết cơ bản giả, chủ sở hữu quyền tác giả, bằng giữa một bên là quyền lợi đều dẫn chiếu tới các nghĩa vụ người biểu diễn, chủ sở hữu trong của chủ thể quyền và một bên là đã cam kết tại Hiệp định TRIPS. các trường hợp chuyển nhượng, quyền sử dụng, quyền tiếp cận tri Chỉ một số ít hiệp định có các quy chuyển giao quyền tác giả; thức, công nghệ của xã hội. định cụ thể, cao hơn hoặc chi tiết khuyến khích tạo ra, khai thác Xu hướng bảo hộ quyền SHTT trong hơn Hiệp định TRIPS, nhưng các và phổ biến sáng chế, kiểu dáng hội nhập kinh tế quốc tế quy định này hoặc đã phù hợp với công nghiệp, thiết kế bố trí, giống pháp luật SHTT Việt Nam, hoặc cây trồng được tạo ra từ nhiệm vụ Trong quá trình hội nhập kinh chủ yếu ở dạng không bắt buộc, KH&CN sử dụng ngân sách nhà tế quốc tế, sự hình thành một chỉ đòi hỏi các bên phải nỗ lực nước; tạo thuận lợi cho quá trình cách có chủ đích giữa pháp luật thực hiện. thực hiện thủ tục đăng ký quyền về thương mại và chính sách tác giả, quyền liên quan, thủ tục SHTT khi mà một số nước đi Tuy nhiên, việc Việt Nam phê xác lập quyền SHCN; đảm bảo trước (thường là các nước phát chuẩn Nghị định thư sửa đổi Hiệp mức độ bảo hộ thỏa đáng và cân triển) bắt đầu sử dụng biện pháp định TRIPS (năm 2017), cùng thương mại để kiềm chế việc xâm bằng trong bảo hộ quyền SHTT; với việc tham gia 2 FTA thế hệ phạm quyền SHTT ở nước ngoài. tăng cường hiệu quả hoạt động mới EVFTA và CPTPP được coi Quyền SHTT được đưa vào làm hỗ trợ về SHTT, nhất là hoạt là bước đột phá trong quan hệ một trong các nội dung quan động đại diện SHCN, giám định kinh tế quốc tế. Bên cạnh những trọng thuộc khuôn khổ đàm phán về SHTT. quy định chung, bảo hộ các đối thương mại đa phương hoặc song tượng của quyền SHTT, thực thi Theo đó, nhằm nội luật hóa phương. Các nước đi trước muốn quyền SHTT như các FTA vốn các cam kết về SHTT và thể thiết lập các chuẩn mực mang có trước đây thì EVFTA, CPTPP chế hóa chủ trương, đường lối tính toàn cầu về bảo hộ SHTT có còn có các cam kết SHTT ở mức của Đảng, chính sách của Nhà hiệu lực ràng buộc đối với tất cả độ cao và toàn diện hơn; phạm vi nước, ngày 16/6/2022, Quốc hội các nước phát triển và đang phát các vấn đề điều chỉnh đa dạng, đã chính thức thông qua và ban triển, bao gồm thực thi và biện bao trùm nhiều lĩnh vực. Để đáp hành Luật sửa đổi, bổ sung một pháp biên giới. Đối với các nước ứng những nghĩa vụ phải thi hành số điều của Luật SHTT. Trong 3 phát triển, bảo hộ chặt chẽ quyền ngay của CPTPP, Luật SHTT đã lần sửa đổi, bổ sung một số điều SHTT nhằm thực hiện 2 mục tiêu: được sửa đổi, bổ sung lần 2 năm của Luật SHTT, lần sửa đổi, bổ (i) khuyến khích phát triển công 2019 (Luật số 42/2019/QH14 - sung này được coi là lớn nhất, đồ nghệ và cạnh tranh lành mạnh, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều sộ nhất và bao quát nhiều vấn bảo vệ vốn đầu tư cho các chủ của Luật Kinh doanh bảo hiểm, đề như: quy định rõ ràng và cụ thể quyền SHCN; (ii) gây sức ép Luật SHTT). Mục tiêu đổi mới thể hơn các nội dung liên quan lên các nước khác trong hội nhập của giai đoạn hiện nay là tiếp tục đến xác định chủ thể nắm giữ kinh tế, hạn chế các xâm phạm hoàn thiện pháp luật SHTT, đáp quyền tài sản, tạo thuận lợi cho quyền SHCN tại các nước khác, ứng cam kết về SHTT trong các quá trình chuyển nhượng quyền nhất là các nước đang phát triển. FTA thế hệ mới, đồng thời hoàn sở hữu, chuyển quyền sử dụng Các quốc gia phát triển luôn kêu thiện hoạt động bảo hộ SHTT từ quyền tác giả, quyền liên quan; gọi các nước đang phát triển xây “phù hợp”, “đầy đủ” sang “hiệu các quy định liên quan đến bảo dựng cơ chế bảo hộ SHTT mạnh 6 Số 4 năm 2023
Diễn đàn Khoa học và Công nghệ để đảm bảo lợi ích của mình, còn công nghệ bảo vệ quyền; bảo hộ cơ sở duy trì một hệ thống SHTT các nước nghèo lại muốn trì hoãn tín hiệu vệ tinh, tín hiệu cáp đã cân bằng theo các chuẩn mực quá trình này để tạo điều kiện cho được mã hóa; chế tài pháp lý và chung, mang tính toàn cầu, trong các doanh nghiệp trong nước tìm khu vực an toàn. Trong tương lai, đó chú trọng tính đầy đủ và hiệu kiếm và khai thác lợi ích từ các kẽ dù Mỹ có tham gia CPTPP hay quả, nhằm sử dụng SHTT như hở của cơ chế bảo hộ SHTT chưa không thì các chuẩn mực quốc tế về SHTT nêu trong TPP vẫn là một công cụ đắc lực để phát triển hoàn thiện đó. Theo đó, xu hướng đàm phán FTA nhằm tăng cường các chuẩn mực về SHTT mà các kinh tế - xã hội ? quyền SHTT được các nước coi FTA trong tương lai hướng tới. TÀI LIỆU THAM KHẢO là công cụ toàn diện thúc đẩy * 1. Phạm Tuấn Anh (2011), Quản lý hợp tác, phát triển kinh tế và * * nhà nước về SHTT, NXB Khoa học và bảo đảm môi trường đầu tư, kinh Kỹ thuật. doanh. Các FTA đều hướng tới Việt Nam tham gia WTO năm 2007, đánh dấu quá trình hội nhập 2. Phạm Đình Chướng (2007), Hiệp tăng cường quyền SHTT, thiết lập khu vực và thế giới. Kể từ đó, Việt định SHTT của WTO: Các vấn đề pháp những chuẩn mực quốc tế mới, lý và thực tiễn đặt ra cho Việt Nam, Kỷ Nam đã tham gia nhiều điều ước cao hơn các chuẩn mực quốc tế yếu Hội nghị khoa học: "Việt Nam gia quốc tế nói chung và các điều ước hiện nay. Các nước phát triển nỗ nhập WTO: Thuận lợi, thách thức và quốc tế nói riêng về SHTT hoặc lực đưa ra nguyên tắc đàm phán vai trò của Quốc hội". đề cập đến SHTT, trong đó có 16 bảo hộ mạnh mẽ hơn tại WIPO 3. Cục SHTT (2022), Báo cáo điều ước quốc tế về bảo hộ và hoặc WTO. Tổng quan Luật sửa đổi, bổ sung một đăng ký quốc tế quyền SHTT do số điều của Luật SHTT và một số vấn Chuẩn mực quốc tế về SHTT WIPO quản lý. Điều này đã từng đề chung về SHCN, Hội thảo “Luật trong CPTPP cao hơn các FTA bước thúc đẩy mạnh mẽ sự phát sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật trước đây, nhưng thấp hơn trong triển của pháp luật SHTT Việt SHTT - Những vấn đề cần lưu ý”. Hiệp định Đối tác xuyên Thái Nam theo hướng phù hợp, đầy 4. Nguyễn Bá Diến (2010), Thực thi Bình Dương (TPP) vì một số điều đủ và đáp ứng chuẩn mực quốc quyền SHTT trong tiến trình hội nhập khoản về SHTT trong TPP đã tế về SHTT. Đặc biệt, việc Việt quốc tế: Những vấn đề lý luận và thực tạm đình chỉ hoặc thay đổi, nhất Nam tham gia 2 FTA thế hệ mới tiễn, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội. là các điều khoản về SHTT ban CPTPP, EVFTA, một lần nữa giúp 5. Khổng Quốc Minh (2019), “SHTT đầu được đưa vào theo yêu cầu pháp luật SHTT Việt Nam đổi mới Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc của Mỹ. Ví dụ như, phương pháp và Luật sửa đổi, bổ sung một số tế: Cơ hội, thách thức và kiến nghị cho sử dụng mới của một sản phẩm điều của Luật SHTT là một tất Việt Nam”, Tạp chí Khoa học và Công đã được biết, hoặc quy trình sử yếu, được coi là tạo cơ sở pháp lý nghệ Việt Nam, 6(723), tr.13-16. dụng mới của một sản phẩm đã vững chắc để thúc đẩy hiệu quả được biết; điều chỉnh thời hạn hoạt động bảo hộ SHTT tại Việt bằng sáng chế do sự chậm trễ Nam. Trong tương lai, Việt Nam của cơ quan cấp bằng sáng chế, chắc chắn tham gia nhiều FTA điều chỉnh thời hạn bằng sáng song phương và đa phương có chế cho sự cắt giảm không hợp lý; các tiêu chuẩn bảo hộ SHTT cao bảo hộ dữ liệu thử nghiệm hoặc và các biện pháp chế tài xử lý vi dữ liệu bí mật khác; sinh phẩm; phạm SHTT được quy định chặt thời hạn bảo hộ quyền tác giả và chẽ. Do đó, Việt Nam vẫn tiếp tục quyền liên quan; các biện pháp phát triển pháp luật SHTT trên 7 Số 4 năm 2023