Hội thảo khoa học: “Mô hình kinh tế tổng quát trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam: Cơ sở lý luận và thực tiễn”

héi th¶o khoa häc:<br /> “M« h×nh kinh tÕ tæng qu¸t trong thêi kú qu¸ ®é<br /> lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam:<br /> C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn”<br /> <br /> Vò xu©n mai (*)<br /> tæng thuËt<br /> <br /> <br /> göi tíi héi th¶o.(*)Héi th¶o còng nhËn<br /> T h¸ng 9 võa qua, t¹i Hµ Néi Héi<br /> ®ång Lý luËn trung −¬ng vµ<br /> Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n (§H<br /> ®−îc h¬n 200 ý kiÕn cña c¸c ®¹i biÓu qua<br /> PhiÕu pháng vÊn chuyªn gia.<br /> KTQD) ®· phèi hîp tæ chøc cuéc héi T¹i Héi th¶o c¸c ®¹i biÓu ®· nghe 6<br /> th¶o khoa häc quèc gia víi chñ ®Ò "M« b¸o c¸o tham luËn chÝnh cña c¸c nhµ<br /> h×nh kinh tÕ tæng qu¸t trong thêi kú khoa häc: GS., TSKH. Lª Du Phong,<br /> qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam: GS., TS. TrÇn Ngäc Hiªn, PGS., TS. Lª<br /> C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn", víi sù tham Cao §oµn, TS. Vò Quèc TuÊn, GS.<br /> gia cña c¸c ®¹i biÓu ®Õn tõ Ban chÊp NguyÔn §øc B×nh, PGS., TS. §µo ThÞ<br /> hµnh Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Ph−¬ng Liªn, vµ trao ®æi ý kiÕn xung<br /> Nam, Héi ®ång Lý luËn Trung −¬ng, quanh 4 vÊn ®Ò chÝnh: M« h×nh kinh tÕ<br /> V¨n phßng Trung −¬ng §¶ng, Trung tæng qu¸t cña ViÖt Nam trong thêi gian<br /> −¬ng §oµn Thanh niªn céng s¶n Hå ChÝ tíi; Së h÷u vµ c¸c khu vùc trong nÒn<br /> Minh vµ h¬n 400 ®¹i biÓu lµ c¸c nhµ kinh tÕ; Vai trß cña kinh tÕ nhµ n−íc vµ<br /> khoa häc tõ c¸c tr−êng ®¹i häc, c¸c viÖn c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn t¨ng tr−ëng<br /> nghiªn cøu... 80 bµi viÕt, tham luËn cña kinh tÕ; vµ C¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn<br /> c¸c vÞ l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ n−íc, c¸c nhµ kinh tÕ trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ vµ<br /> khoa häc, ®¹i diÖn c¸c c¬ quan qu¶n lý héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. C¸c ®¹i biÓu<br /> trong c¶ n−íc, tËp trung vµo 4 nhãm vÊn cïng nhau gi¶i ®¸p cho mét sè c©u hái<br /> ®Ò: 1) Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ lý thuyÕt ®−îc ®Æt ra, nh−:<br /> vµ m« h×nh kinh tÕ tæng qu¸t trong thêi - M« h×nh kinh tÕ tæng qu¸t hiÖn<br /> kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam; 2) Së nay cña ViÖt Nam ®· ®−îc lùa chän phï<br /> h÷u, thµnh phÇn kinh tÕ vµ vai trß cña hîp ch−a? Cã cÇn ph¶i thay ®æi kh«ng?<br /> Nhµ n−íc; 3) Mèi quan hÖ gi÷a thÞ<br /> tr−êng vµ Nhµ n−íc; 4) T¨ng tr−ëng kinh (*)<br /> ThS. ViÖn Chñ nghÜa x· héi khoa häc, Häc viÖn<br /> tÕ vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ, ®−îc ChÝnh trÞ – Hµnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh.<br /> 12 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 11. 2009<br /> <br /> NÕu thay ®æi th× thay ®æi nh− thÕ nµo? VÒ tªn gäi m« h×nh kinh tÕ tæng<br /> M« h×nh míi cã tªn gäi lµ g×? qu¸t cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2011-<br /> 2020, Ban tæ chøc héi th¶o ®· ®−a ra ba<br /> - LuËn cø khoa häc vµ thùc tiÔn cña<br /> viÖc x¸c ®Þnh m« h×nh tæng qu¸t cho tªn gäi ®Ó tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c<br /> ViÖt Nam trong thêi gian tíi lµ g×? chuyªn gia: M« h×nh KTTT ®Þnh h−íng<br /> XHCN; M« h×nh KTTT XHCN vµ M«<br /> - ThÕ giíi hiÖn nay cã nhiÒu m« h×nh KTTT ViÖt Nam hiÖn ®¹i. §ång<br /> h×nh KTTT hiÖn ®¹i. ViÖt Nam ®· häc thêi còng ®−a ra 3 gîi ý ®Ó lÊy ý kiÕn vÒ<br /> ®−îc g× ë hiÖn t¹i vµ sÏ häc ®−îc g× trong viÖc ph©n ®Þnh nÒn kinh tÕ theo thµnh<br /> t−¬ng lai? phÇn hay khu vùc kinh tÕ: 1) NÒn kinh<br /> - Nªn ph©n chia nÒn kinh tÕ cña tÕ bao gåm 5 thµnh phÇn: nhµ n−íc, tËp<br /> ViÖt Nam trong t−¬ng lai nh− thÕ nµo? thÓ, t− nh©n, t− b¶n nhµ n−íc vµ ®Çu t−<br /> vµ môc tiªu cña viÖc ph©n chia nµy ®Ó n−íc ngoµi; 2) NÒn kinh tÕ bao gåm 2<br /> lµm g×? khu vùc: nhµ n−íc, t− nh©n; vµ 3) NÒn<br /> kinh tÕ bao gåm 3 khu vùc: kinh tÕ nhµ<br /> - HiÓu vai trß cña chÕ ®é c«ng h÷u;<br /> n−íc, kinh tÕ t− nh©n vµ kinh tÕ hçn<br /> vai trß cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ®Æc<br /> biÖt lµ kinh tÕ nhµ n−íc, nh− thÕ nµo hîp.<br /> cho phï hîp? Qua sù nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ kh¸i<br /> qu¸t vÒ nh÷ng thµnh tùu ®æi míi ph¸t<br /> - T¹i sao khi nhËn ®Þnh vÒ vai trß<br /> triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam trong thêi<br /> cña nhµ n−íc trong qu¶n lý nÒn KTTT<br /> gian qua, - tõ mét nÒn kinh tÕ ®ãng cöa,<br /> ®Þnh h−íng XHCN, trong thêi gian qua<br /> chóng ta ®· chuyÓn sang nÒn kinh tÕ<br /> vÉn tån t¹i nh÷ng nhËn ®Þnh kh¸c<br /> më cöa; tõ ®iÒu hµnh qu¶n lý nÒn kinh<br /> nhau, vµ thËm chÝ lµ tr¸i chiÒu? Nguyªn<br /> tÕ theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung<br /> nh©n s©u xa cña nh÷ng nhËn ®Þnh trªn<br /> sang ®iÒu hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr−êng;<br /> b¾t nguån tõ ®©u?<br /> tõ nhÊt thÓ ho¸ së h÷u chuyÓn sang ®a<br /> - C¶n trë lín nhÊt ®èi víi ®æi míi d¹ng ho¸ së h÷u, khai th¸c tiÒm n¨ng<br /> vai trß cña Nhµ n−íc trong qu¶n lý nÒn vµ mäi nguån lùc cña ®Êt n−íc; tõ ®¬n<br /> KTTT ®Þnh h−íng XHCN lµ g×? Gi¶i thµnh phÇn kinh tÕ sang ph¸t triÓn ®a<br /> ph¸p chñ chèt nhÊt mang tÝnh ®ét ph¸ thµnh phÇn kinh tÕ, ®Ò cao vai trß cña<br /> trong ®æi míi vai trß qu¶n lý nhµ n−íc ë khu vùc kinh tÕ ngoµi nhµ n−íc vµ khai<br /> n−íc ta hiÖn nay? th¸c thÕ m¹nh cña c¸c thµnh phÇn kinh<br /> - §èi víi mét quèc gia cã tr×nh ®é tÕ, - c¸c ®¹i biÓu nhÊt trÝ cho r»ng “D©n<br /> ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®êi sèng cña nh©n téc ViÖt Nam muèn s¸nh vai víi c¸c<br /> d©n cßn ë møc thÊp, tÊt c¶ c¸c mÆt ®Òu c−êng quèc n¨m ch©u” th× kh«ng cã sù<br /> cßn thÊp xa vµ l¹c hËu so víi thÕ giíi. lùa chän nµo kh¸c ngoµi ph¸t triÓn<br /> VËy lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t triÓn nhanh KTTT.<br /> nÒn kinh tÕ? M« h×nh t¨ng tr−ëng kinh KTTT lµ s¶n phÈm cña nÒn v¨n<br /> tÕ trong thêi gian tíi cÇn thay ®æi nh− minh nh©n lo¹i. Trªn thÕ giíi cã nhiÒu<br /> thÕ nµo? m« h×nh KTTT kh¸c nhau. KTTT tù do<br /> - Lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i quyÕt hµi hoµ Mü lµ n¬i khëi nguån cña cuéc khñng<br /> mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr−ëng kinh tÕ ho¶ng kinh tÕ tµi chÝnh toµn cÇu. KTTT<br /> vµ c«ng b»ng x· héi ë ViÖt Nam? cã ®iÒu khiÓn NhËt B¶n th× nhiÒu n¨m<br /> Héi th¶o khoa häc: “M« h×nh kinh tÕ... 13<br /> <br /> nay r¬i vµo vßng xo¸y suy tho¸i vÉn niÖm “®Þnh h−íng XHCN” cña KTTT<br /> ch−a tho¸t ra ®−îc. KTTT XHCN ®Æc cßn ch−a râ vµ cßn cã nhiÒu quan ®iÓm<br /> s¾c Trung Quèc ®¹t ®−îc nhiÒu thµnh kh¸c nhau. GS. NguyÔn §øc B×nh<br /> tùu, lu«n cã tèc ®é t¨ng tr−ëng cao kÓ c¶ (nguyªn ñy viªn Bé ChÝnh trÞ, nguyªn<br /> trong khñng ho¶ng hiÖn nay nh−ng Gi¸m ®èc Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia<br /> còng chøa nhiÒu khuyÕt tËt... M« h×nh Hå ChÝ Minh, nay lµ Häc viÖn ChÝnh trÞ<br /> KTTT nhµ n−íc phóc lîi Thôy §iÓn, m« - Hµnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh)<br /> h×nh KTTT x· héi Céng hßa Liªn bang ñng hé kh¸i niÖm "KTTT ®Þnh h−íng<br /> §øc vµ m« h×nh KTTT EU - gäi chung XHCN", nh−ng kh«ng ñng hé c¸ch gäi<br /> lµ m« h×nh CNXH d©n chñ tá ra thµnh ®ã lµ "m« h×nh tæng qu¸t cña thêi kú<br /> c«ng nhÊt, ph¸t triÓn æn ®Þnh nhÊt, qu¸ ®é", bëi c«ng thøc nµy qu¸ chung<br /> nh−ng còng kh«ng thÝch hîp v× tr×nh ®é chung, trõu t−îng. KTTT cã thÓ hiÓu<br /> ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ tr×nh ®é ®−îc, chØ cÇn ra ®−êng lµ thÊy, nh−ng<br /> v¨n minh cña ViÖt Nam cßn thÊp xa so ®Þnh h−íng XHCN ch¼ng thÊy ®©u. H¬n<br /> víi c¸c n−íc ®ã. Trong tÊt c¶ c¸c m« n÷a, qu¸ ®é lªn CNXH cßn bao nhiªu<br /> h×nh Êy, kh«ng cã KTTT tù do thuÇn yÕu tè c¬ b¶n kh¸c chø kh«ng chØ lµ<br /> tóy, mµ ®Òu cã sù can thiÖp cña Nhµ KTTT. KTTT tù b¶n th©n nã kh«ng<br /> n−íc víi nh÷ng møc ®é vµ h×nh thøc mang thuéc tÝnh ®Þnh h−íng XHCN.<br /> kh¸c nhau. Tr¸i l¹i, thuéc tÝnh tù nhiªn cña nã lµ<br /> Thùc tiÔn cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi tiÕn lªn CNTB.<br /> cho thÊy, KTTT hoµn toµn cã thÓ ®−îc GS. TSKH. Lª Du Phong (§H<br /> x©y dùng ë c¸c n−íc cã thÓ chÕ chÝnh trÞ KTQD) ph©n tÝch, cuèi thÕ kû XX, KTTT<br /> kh¸c nhau víi c¸c m« h×nh cô thÓ kh¸c chuyÓn sang m« h×nh míi lµ KTTT hiÖn<br /> nhau theo ®iÒu kiÖn vµ môc tiªu cô thÓ ®¹i. §©y lµ m« h×nh dùa trªn nÒn t¶ng<br /> cña tõng n−íc. Tuy nhiªn vÒ c¬ b¶n, c¬ khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn, kÕt hîp<br /> chÕ thÞ tr−êng ph¶i n¾m gi÷ vai trß cèt hµi hoµ gi÷a bèn yÕu tè: thÞ tr−êng, nhµ<br /> lâi víi nh÷ng quy luËt c¬ b¶n cña nã chi n−íc ph¸p quyÒn, x· héi d©n sù vµ héi<br /> phèi toµn bé ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. nhËp quèc tÕ s©u réng. Môc tiªu mµ nÒn<br /> Sù kh¸c biÖt chñ yÕu thÓ hiÖn ë c¸c néi kinh tÕ hiÖn ®¹i h−íng ®Õn lµ sù h−ng<br /> dung c¬ b¶n nh−: Vai trß cña nhµ n−íc; thÞnh cña quèc gia, d©n téc, sù giµu cã<br /> Khu vùc kinh tÕ c«ng; HÖ thèng thuÕ; cña ng−êi d©n vµ sù b×nh ®¼ng gi÷a con<br /> Trî cÊp x· héi; TÝnh më cña thÞ tr−êng. ng−êi.<br /> Nh÷ng yÕu tè nµy ®−îc quyÕt ®Þnh bëi M« h×nh KTTT ®Þnh h−íng XHCN<br /> tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®iÒu mµ ViÖt Nam theo ®uæi h¬n 20 n¨m qua<br /> kiÖn lÞch sö còng nh− nh÷ng ®Æc thï vÒ ®· gióp ®Êt n−íc tho¸t nhanh ra khái<br /> v¨n hãa x· héi cña tõng quèc gia. KTTT khñng ho¶ng trÇm träng ®Ó ®¹t ®−îc<br /> cña ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi nhiÒu thµnh tùu rùc rì. Tuy nhiªn, v×<br /> nh÷ng nguyªn t¾c nh− vËy. ViÖt Nam kh¸i niÖm KTTT ®Þnh h−íng XHCN khã<br /> ®· lùa chän cho m×nh m« h×nh ph¸t gi¶i thÝch râ rµng, thªm n÷a thùc tiÔn<br /> triÓn KTTT theo ®Þnh h−íng XHCN. còng cho thÊy m« h×nh kinh tÕ nµy béc<br /> Tuy nhiªn qua thùc tÕ ph¸t triÓn lé nhiÒu bÊt cËp nªn nã lµm cho chóng<br /> cña m« h×nh nµy, còng nh− qua nghiªn ta kh«ng triÖt ®Ó trong ®æi míi t− duy<br /> cøu cña c¸c nhµ khoa häc cho thÊy, kh¸i kinh tÕ, v× lu«n ph¶i ®¾n ®o, c©n nh¾c<br /> 14 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 11. 2009<br /> <br /> xem cã ®i chÖch ®Þnh h−íng XHCN hay ®ang lÊn ¸t yÕu tè ®Þnh h−íng XHCN,<br /> kh«ng. Tõ ®ã c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ khi kho¶ng c¸ch giµu nghÌo lín vµ ph©n<br /> c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc, qu¶n lý nÒn kinh hãa giµu nghÌo ngµy cµng gi·n ra. Do<br /> tÕ ®−a ra kh«ng râ rµng, døt kho¸t vµ c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ<br /> minh b¹ch”. hiÖn nay ch−a theo kÞp ®−îc thùc tiÔn<br /> ph¸t triÓn nªn t¨ng tr−ëng dï Ên t−îng<br /> Gi¸o s− nhËn ®Þnh, trong 10 n¨m<br /> vÒ con sè song hiÖu qu¶ thÊp, nhanh<br /> tíi, nÕu vÉn duy tr× m« h×nh kinh tÕ nh−<br /> nh−ng thiÕu bÒn v÷ng. Trong qu¸ tr×nh<br /> hiÖn nay, ch¾c ch¾n ®Êt n−íc gÆp nhiÒu<br /> thùc hiÖn m« h×nh kinh tÕ tæng qu¸t,<br /> khã kh¨n trong ph¸t triÓn. §iÒu nµy<br /> vai trß chñ ®¹o vµ ®¶m b¶o ®Þnh h−íng<br /> khiÕn môc tiªu ®Õn n¨m 2020 lµ vÒ c¬<br /> XHCN cña kinh tÕ Nhµ n−íc ch−a ®−îc<br /> b¶n biÕn n−íc ta thµnh mét n−íc c«ng<br /> thÓ hiÖn râ nÐt. HiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña<br /> nghiÖp theo h−íng hiÖn ®¹i hãa khã trë<br /> c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc, ®Æc biÖt lµ<br /> thµnh hiÖn thùc. ¤ng ®Ò xuÊt m« h×nh<br /> c¸c tËp ®oµn kinh tÕ, ch−a t−¬ng xøng<br /> "NÒn KTTT hiÖn ®¹i nh»m ®¶m b¶o d©n<br /> víi c¸c −u ®·i vÒ nhiÒu mÆt cña Nhµ<br /> giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n<br /> n−íc, vÉn ch−a t¸ch b¹ch vµ cßn lÉn lén<br /> chñ, v¨n minh". §©y lµ nh÷ng gi¸ trÞ néi<br /> gi÷a ®éc quyÒn Nhµ n−íc vµ ®éc quyÒn<br /> t¹i cña tiÕn tr×nh ph¸t triÓn toµn cÇu,<br /> doanh nghiÖp...…<br /> ®· vµ ®ang ®−îc thùc hiÖn trong thùc<br /> tiÔn ph¸t triÓn. GS. NguyÔn V¨n Nam ®Ò xuÊt: “M«<br /> Theo GS., TS. TrÇn Ngäc Hiªn, ®Þnh h×nh kinh tÕ tæng qu¸t cña ViÖt Nam<br /> h−íng KTTT ph¶i g¾n víi x¸c ®Þnh m« ®Õn n¨m 2020 lµ m« h×nh KTTT ViÖt<br /> h×nh kinh tÕ theo xu h−íng thêi ®¹i: Nam hiÖn ®¹i”. §Æc tr−ng cña m« h×nh<br /> ®Þnh h−íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng, tøc lµ nµy lµ nÒn KTTT hiÖn ®¹i trªn c¬ së nÒn<br /> “t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®i ®«i víi tiÕn bé c«ng nghiÖp tiªn tiÕn, ph¸t triÓn hµi hßa<br /> x· héi vµ b¶o vÖ m«i tr−êng” nh− ®· nªu bÒn v÷ng gi÷a kinh tÕ, x· héi vµ m«i<br /> trong v¨n kiÖn cña §¶ng. Xu h−íng nµy tr−êng; lÊy con ng−êi lµm trung t©m vµ<br /> n¶y sinh trªn c¬ së sù ra ®êi vµ lín ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn; lÊy c«ng<br /> m¹nh cña kinh tÕ tri thøc. V× vËy, muèn b»ng x· héi lµm ®Þnh h−íng trong môc<br /> ®i theo ®Þnh h−íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®Ých chÝnh trÞ vµ kinh tÕ; t¹o m«i tr−êng<br /> nÒn kinh tÕ, tÊt yÕu ph¶i sím x©y dùng vµ ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c thµnh phÇn<br /> nÒn kinh tÕ tri thøc. C¶ hai mÆt ®ã ®ång kinh tÕ cïng ph¸t triÓn hµi hßa.<br /> thêi ph¸t triÓn sÏ lµm cho môc tiªu<br /> Víi mét tªn gäi kh¸c, GS. TrÇn<br /> chÝnh trÞ ngµy cµng hiÖn thùc vµ míi cã<br /> Minh §¹o (§H KTQD), ®Ò xuÊt nªn<br /> søc hÊp dÉn.<br /> chØnh söa tªn gäi m« h×nh kinh tÕ tæng<br /> Ph©n tÝch s©u h¬n vÒ nh÷ng vÊn ®Ò qu¸t cho ViÖt Nam lµ "KTTT XHCN<br /> ®ang ®Æt ra cho m« h×nh kinh tÕ tæng ViÖt Nam”. §Æc tr−ng c¬ b¶n cña m«<br /> qu¸t cña ViÖt Nam trong thêi gian qua, h×nh nµy lµ mét nÒn KTTT hiÖn ®¹i, cã<br /> GS., TS. NguyÔn V¨n Nam, HiÖu tr−ëng sù ph¸t triÓn phï hîp, æn ®Þnh vµ bÒn<br /> tr−êng §H KTQD, nªu râ: ®Þnh h−íng v÷ng, ph¸t triÓn kh«ng khñng ho¶ng vµ<br /> XHCN trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ ph¸t th©n thiÖn víi m«i tr−êng. M« h×nh nµy<br /> triÓn kinh tÕ lµ ch−a râ, thËm chÝ ngµy còng ®ång thêi b¶o ®¶m c«ng b»ng x·<br /> cµng trë nªn mê nh¹t. YÕu tè KTTT héi hîp lý, quan hÖ con ng−êi mang tÝnh<br /> Héi th¶o khoa häc: “M« h×nh kinh tÕ... 15<br /> <br /> nh©n v¨n cao, chÕ ®é phóc lîi phï hîp qu¶n lý c¶ ë tÇm vi m« vµ tÇm vÜ m«, sù<br /> vµ tiÕn bé. kh«ng t−¬ng thÝch trong qu¶n lý ë hai<br /> Cho r»ng m« h×nh kinh tÕ tæng qu¸t cÊp nµy sÏ trë thµnh c¶n trë lín ®èi víi<br /> mµ ViÖt Nam nªn lùa chän trong thêi kú sù ph¸t triÓn.<br /> míi lµ M« h×nh ph¸t triÓn toµn diÖn,<br /> Nguyªn t¾c chung cÇn qu¸n triÖt lµ<br /> GS. Hoµng §øc Th©n (§H KTQD) nhÊn<br /> c¸c bé phËn cÊu thµnh nÒn kinh tÕ quèc<br /> m¹nh, néi dung chÝnh cña m« h×nh nµy<br /> d©n kh«ng ph©n biÖt h×nh thøc së h÷u<br /> lµ thùc hiÖn kÕt hîp t¨ng tr−ëng kinh tÕ<br /> ®Òu b×nh ®¼ng víi nhau vµ b×nh ®¼ng<br /> nhanh víi c«ng b»ng x· héi ngay tõ ®Çu<br /> tr−íc ph¸p luËt, chóng cã quan hÖ t−¬ng<br /> vµ trong toµn bé tiÕn tr×nh ph¸t triÓn.<br /> hç víi nhau trong mét hÖ thèng thèng<br /> §Ó thùc hiÖn m« h×nh nµy, theo «ng cÇn<br /> nhÊt vµ ®Òu cã nh÷ng ®ãng gãp vµo thùc<br /> ph¶i cã sù thay ®æi t− duy vÒ m« h×nh<br /> hiÖn môc tiªu chung cña c¶ céng ®ång<br /> t¨ng tr−ëng; n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c chØ<br /> quèc gia. Nhµ n−íc vµ x· héi kh«ng thÓ<br /> tiªu t¨ng tr−ëng; cã tÇm nh×n dµi h¹n<br /> cã sù ph©n biÖt ®èi xö d−íi bÊt kú h×nh<br /> trong môc tiªu t¨ng tr−ëng...…<br /> thøc nµo, ph¶i t¹o lËp m«i tr−êng b×nh<br /> MÆc dï cßn tån t¹i nhiÒu quan ®iÓm ®¼ng, minh b¹ch, th«ng tho¸ng vµ æn<br /> kh¸c nhau, nh−ng ®a sè c¸c ý kiÕn t¹i ®Þnh ®Ó huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu<br /> héi th¶o ®Ò xuÊt m« h×nh tæng qu¸t lµ qu¶ c¸c nguån lùc vµo ph¸t triÓn kinh tÕ<br /> x©y dùng mét nÒn KTTT ViÖt Nam hiÖn - x· héi cña ®Êt n−íc.<br /> ®¹i. Thùc sù ®©y kh«ng ph¶i lµ mét m«<br /> h×nh hoµn toµn míi, nã chØ lµ sù kh¼ng Theo phÇn lín ý kiÕn cña c¸c nhµ<br /> ®Þnh mét c¸ch kiªn quyÕt h¬n nh÷ng khoa häc th× kh«ng nªn ph©n ®Þnh vai<br /> nguyªn t¾c c¬ b¶n cña KTTT vµ con trß cho tõng thµnh phÇn kinh tÕ bëi c¸c<br /> ®−êng tiÕn tíi sù phån vinh cña ®Êt thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng theo<br /> n−íc víi nh÷ng chiÕn l−îc, chÝnh s¸ch ph¸p luËt, ®Òu lµ bé phËn hîp thµnh<br /> phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm v¨n quan träng, h÷u c¬ cña nÒn KTTT ®Þnh<br /> hãa, lÞch sö, x· héi vµ chÝnh trÞ cña ViÖt h−íng XHCN, b×nh ®¼ng tr−íc ph¸p<br /> Nam. M« h×nh kinh tÕ tæng qu¸t cña luËt, cïng ph¸t triÓn l©u dµi, hîp t¸c vµ<br /> ViÖt Nam thêi kú míi ph¶i lÊy con ng−êi c¹nh tranh lµnh m¹nh, kinh tÕ nhµ<br /> lµm trung t©m, lÊy c«ng b»ng lµm ®Þnh n−íc b×nh ®¼ng víi c¸c thµnh phÇn kinh<br /> h−íng, ph¸t triÓn kinh tÕ víi tèc ®é cao tÕ kh¸c. Thµnh phÇn nµo còng lµ nÒn<br /> nh−ng ph¶i ®¶m b¶o sù c©n b»ng, hµi t¶ng, chø ®õng coi thµnh phÇn nµy lµ<br /> hßa víi c¸c vÊn ®Ò x· héi vµ m«i tr−êng. nÒn t¶ng, thµnh phÇn kia kh«ng ph¶i.<br /> "NÕu nhËn thøc vai trß chñ ®¹o" theo<br /> VÒ së h÷u vµ c¸c khu vùc trong nÒn<br /> nghÜa ®Þnh h−íng ph¸t triÓn c¸c thµnh<br /> kinh tÕ, c¸c ý kiÕn cho r»ng, ViÖt Nam<br /> phÇn kinh tÕ, dÉn d¾t vµ thóc ®Èy c¸c<br /> cÇn b¶o ®¶m sù ®ång bé trªn c¶ quan hÖ<br /> chñ thÓ kinh tÕ ho¹t ®éng theo môc tiªu<br /> së h÷u, quan hÖ qu¶n lý vµ quan hÖ<br /> thèng nhÊt th× vai trß Êy ph¶i thuéc vÒ<br /> ph©n phèi. Trong quan hÖ së h÷u, cÇn<br /> nhµ n−íc (GS., TS. NguyÔn KÕ TuÊn -<br /> t«n träng tÝnh ®a d¹ng cña c¸c h×nh<br /> §H KTQD).<br /> thøc së h÷u vµ xu h−íng liªn kÕt gi÷a<br /> c¸c chñ së h÷u, h×nh thµnh c¸c tæ chøc Kh«ng nªn ph©n ®Þnh kÕt cÊu nÒn<br /> kinh doanh cã h×nh thøc hçn hîp. Víi KTTT ®Þnh h−íng XHCN ë ViÖt Nam<br /> quan hÖ qu¶n lý, cÇn ®æi míi ®ång bé hiÖn nay thµnh 5 thµnh phÇn kinh tÕ,<br /> 16 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 11. 2009<br /> <br /> mµ nªn ph©n thµnh 2 khu vùc kinh tÕ lµ nhµ n−íc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ngµy<br /> khu vùc kinh tÕ nhµ n−íc (kinh tÕ c«ng) cµng trë thµnh nÒn t¶ng cña kinh tÕ<br /> bao gåm toµn bé mäi nguån lùc kinh tÕ, quèc d©n... . Song nhiÒu ý kiÕn kh¸c l¹i<br /> tµi s¶n, tµi nguyªn, cña c¶i quèc gia do cho r»ng, kinh tÕ nhµ n−íc còng chØ cã<br /> Nhµ n−íc thèng nhÊt qu¶n lý vµ khu thÓ t¹o ra mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn<br /> vùc kinh tÕ t− nh©n. ViÖc ph©n ®Þnh nÒn quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, chø<br /> kinh tÕ n−íc ta hiÖn nay thµnh 5 thµnh kh«ng thÓ ®ãng ®−îc vai trß ®Þnh h−íng<br /> phÇn võa kh«ng ®óng (xÐt c¶ vÒ lý luËn vµ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ, l¹i cµng kh«ng<br /> vµ thùc tiÔn), kh«ng cÇn thiÕt (ch¼ng ®Ó thÓ ®ãng ®−îc vai trß t¹o m«i tr−êng ®Ó<br /> lµm g× v× yªu cÇu ®¶m b¶o b×nh ®¼ng ph¸t triÓn kinh tÕ ®−îc. Vai trß Êy ph¶i<br /> tr−íc ph¸p luËt), vµ còng kh«ng thÓ thuéc vÒ Nhµ n−íc XHCN d−íi sù l·nh<br /> thùc hiÖn ®−îc (v× c¸c tiªu chÝ ®Ó ph©n ®¹o cña §¶ng Céng s¶n. §Ó thùc hiÖn<br /> chia rÊt kh«ng râ rµng). Khu vùc kinh vai trß cña m×nh, nhµ n−íc ph¶i sö<br /> tÕ nhµ n−íc cïng víi nhµ n−íc cã chøc dông nhiÒu c«ng cô kh¸c nhau trong<br /> n¨ng qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ. Nhµ mèi quan hÖ t−¬ng hç víi nhau. Trong<br /> n−íc chØ nªn thay mÆt nh©n d©n n¾m ®iÒu kiÖn x©y dùng nhµ n−íc ph¸p<br /> gi÷ nh÷ng doanh nghiÖp chñ chèt cung quyÒn XHCN, hÖ thèng luËt ph¸p ph¶i<br /> øng c¸c yÕu tè ®Çu vµo cho hÖ thèng ®−îc coi lµ c«ng cô chñ yÕu vµ quan<br /> kinh tÕ quèc d©n, vµ ®©y lµ lÜnh vùc mµ träng hµng ®Çu. §ång thêi, nhµ n−íc<br /> t− nh©n kh«ng lµm ®−îc hoÆc kh«ng còng cßn ph¶i sö dông nhiÒu c«ng cô<br /> hiÖu qu¶. Sè l−îng c¸c doanh nghiÖp chÝnh s¸ch kh¸c (nh− thuÕ, tµi chÝnh,<br /> trong tay nhµ n−íc cßn t−¬ng ®èi nhiÒu. tiÒn tÖ, kÕ ho¹ch...) vµ c«ng cô vËt chÊt<br /> §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã kh¶ (ng©n s¸ch nhµ n−íc, dù tr÷ quèc gia,<br /> n¨ng c¹nh tranh th× cÇn nhanh chãng hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x·<br /> chuyÓn ®æi së h÷u th«ng qua con ®−êng héi...). Thùc tÕ cuéc khñng ho¶ng tµi<br /> cæ phÇn ho¸ vµ t− nh©n ho¸. §èi víi c¸c chÝnh toµn cÇu vµ t×nh tr¹ng suy tho¸i<br /> doanh nghiÖp nhµ n−íc n¾m gi÷ th× kinh tÕ diÔn ra ë nhiÒu n−íc còng ®ßi<br /> ph¶i nhanh chãng xo¸ bá ®éc quyÒn hái nhµ n−íc ®· ph¶i can thiÖp s©u h¬n<br /> th«ng qua khèng chÕ møc chi phÝ vµ lîi vµ nhiÒu h¬n vµo ®êi sèng kinh tÕ ®Ó<br /> nhuËn, kh«ng ®Ó cho bé m¸y qu¶n lý ng¨n chÆn nguy c¬ sôp ®æ cña hÖ thèng<br /> nóp danh nhµ n−íc khai th¸c lîi thÕ ®éc tµi chÝnh – ng©n hµng vµ c¶ hÖ thèng<br /> quyÒn v× lîi Ých nhãm. Cßn l¹i, khu vùc kinh tÕ quèc gia.<br /> kinh tÕ t− nh©n sÏ trë thµnh ®éng lùc<br /> chñ chèt trong viÖc t¹o ra cña c¶i cña H¬n n÷a, viÖc x¸c ®Þnh “kinh tÕ nhµ<br /> nÒn kinh tÕ quèc d©n" (GS., TS. TrÇn n−íc gi÷ vai trß chñ ®¹o” v« h×nh chung<br /> Minh §¹o ®Ò xuÊt). l¹i t¹o nªn m©u thuÉn víi luËn ®iÓm ®·<br /> ®−îc kh¼ng ®Þnh vµ nhËn ®−îc sù ®ång<br /> VÒ vai trß cña kinh tÕ nhµ n−íc, tån t×nh cao cho r»ng “c¸c thµnh phÇn kinh<br /> t¹i nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau. Theo GS. tÕ ®Òu lµ nh÷ng bé phËn hîp thµnh<br /> NguyÔn §øc B×nh, ®−êng lèi kinh tÕ c¬ quan träng cña nÒn kinh tÕ vµ b×nh<br /> b¶n trong thêi kú qu¸ ®é ph¶i lµ nÒn ®¼ng víi nhau, cïng tån t¹i trong m«i<br /> kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cïng tån t¹i tr−êng võa c¹nh tranh, võa hîp t¸c víi<br /> vµ ph¸t triÓn mét thêi gian dµi, trong ®ã nhau”. ChÝnh v× vËy cÇn nhÊn m¹nh vai<br /> kinh tÕ nhµ n−íc lµ chñ ®¹o; kinh tÕ trß chñ ®¹o cña nhµ n−íc trong qu¶n lý<br /> Héi th¶o khoa häc: “M« h×nh kinh tÕ... 17<br /> <br /> kinh tÕ vµ nguyªn lý b×nh ®¼ng thùc sù hîp víi sù vËn ®éng cña KTTT. MÆt<br /> víi nhau tr−íc ph¸p luËt, cïng ph¸t kh¸c, Nhµ n−íc l¹i thiÕu c¸c c«ng cô vµ<br /> triÓn l©u dµi, hîp t¸c vµ c¹nh tranh c¬ chÕ gi¸m s¸t, chÕ tµi ®Ó ®¶m b¶o c¸c<br /> lµnh m¹nh cña c¸c bé phËn hîp thµnh chñ thÓ tham gia thÞ tr−êng tu©n thñ<br /> nÒn kinh tÕ. "luËt ch¬i" ®Ò ra".<br /> TS. TrÇn Du LÞch (Tp. Hå ChÝ Minh) VÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trong<br /> l¹i quan t©m ®Õn vai trß Nhµ n−íc víi m« h×nh kinh tÕ tæng qu¸t, c¸c ®¹i biÓu<br /> tÝnh c¸ch lµ mét trong ba chñ thÓ chÝnh cho r»ng, víi ViÖt Nam, héi nhËp kinh<br /> cña nÒn KTTT (ng−êi s¶n xuÊt, ng−êi tÕ quèc tÕ nh»m ph¸t huy lîi thÕ cña<br /> tiªu dïng, vµ Nhµ n−íc). ¤ng nhËn xÐt, ®Êt n−íc vµ më réng hîp t¸c b×nh ®¼ng<br /> hiÖn nay chóng ta ®ang cã sù lÉn lén vÒ cïng cã lîi víi c¸c n−íc kh¸c, kh«ng<br /> vÞ trÝ, vai trß cña ba chñ thÓ nµy. NhiÒu ph©n biÖt chÕ ®é chÝnh trÞ. §iÒu cã ý<br /> viÖc Nhµ n−íc kh«ng lµm theo ®óng nghÜa quan träng lµ ph¶i cã t− duy míi<br /> chøc n¨ng cña m×nh mµ l¹i can thiÖp vµ quan ®iÓm "®ét ph¸" h¬n n÷a vÒ x©y<br /> vµo chøc n¨ng cña chñ thÓ kh¸c. VÝ dô, dùng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®éc lËp tù<br /> trong qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«, vai trß chñ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp. CÇn cã<br /> quan träng nhÊt cña Nhµ n−íc lµ ®Þnh chÝnh s¸ch mÒm dÎo phï hîp víi luËt<br /> h−íng môc tiªu ph¸t triÓn, dù b¸o t×nh ph¸p, th«ng lÖ quèc tÕ, mµ tr−íc hÕt lµ<br /> tr¹ng biÕn ®éng cña thÞ tr−êng; kiÓm c¸c cam kÕt quèc tÕ vµ thÝch øng víi<br /> so¸t ®éc quyÒn; t¹o m«i tr−êng c¹nh ®iÒu kiÖn cña quèc gia trong ph©n c«ng<br /> tranh lµnh m¹nh. Song, Nhµ n−íc ®· lao ®éng vµ hîp t¸c quèc tÕ. §éc lËp tù<br /> ch−a tËp trung ®óng møc, l¹i can thiÖp chñ trong thêi ®¹i ngµy nay ph¶i bao<br /> vµo gi¸ c¶, tiÒn l−¬ng... lµ chøc n¨ng cña hµm kinh tÕ më cöa víi thÕ giíi, tranh<br /> doanh nghiÖp. Theo «ng, thÞ tr−êng cÇn thñ søc m¹nh cña thêi ®¹i, tham gia ®Èy<br /> Nhµ n−íc sö dông c¸c c«ng cô qu¶n lý ®ñ vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, khu vùc<br /> gi¸n tiÕp chø kh«ng ph¶i lµ c¸c biÖn ho¸, s½n sµng hîp t¸c song ph−¬ng vµ ®a<br /> ph¸p hµnh chÝnh. Nhµ n−íc kh«ng bao ph−¬ng trªn c¬ së ®«i bªn cïng cã lîi.<br /> cÊp rñi ro cho doanh nghiÖp, nh−ng Tãm l¹i, qua néi dung c¸c tham<br /> còng kh«ng t¹o ra c¸c rñi ro cho doanh luËn vµ sù trao ®æi ý kiÕn cña c¸c ®¹i<br /> nghiÖp b»ng c¸c quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh biÓu, c¸c nhµ khoa häc t¹i Héi th¶o cho<br /> cña m×nh. "Qu¶n lý nhµ n−íc nÒn KTTT thÊy, mÆc dï cã nh÷ng ý kiÕn kh¸c<br /> chÝnh lµ t¹o ra khu«n khæ ph¸p luËt nhau, song c¸c nhµ khoa häc ®· ®¹t<br /> ph¶n ¸nh ®−îc môc tiªu, ý muèn chñ ®−îc sù ®ång thuËn cao vÒ vai trß cña c¬<br /> quan cña Nhµ n−íc trong qu¸ tr×nh chÕ KTTT trong vËn hµnh nÒn kinh tÕ,<br /> ph¸t triÓn ®Ó qua ®ã c¸c chñ thÓ kh¸c tù vµ ph¸t triÓn KTTT lµ tÊt yÕu kh¸ch<br /> quyÕt ®Þnh c¸c ho¹t ®éng cña m×nh". quan, lµ lùa chän ®óng ®¾n vµ s¸ng<br /> TS. TrÇn Du LÞch ph¸t biÓu tiÕp, suèt. M« h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt<br /> tuy ch−a hoµn thiÖn nh−ng hÖ thèng Nam trong giai ®o¹n tíi sÏ lµ m« h×nh<br /> ph¸p luËt cña ta còng ®· phñ kÝn c¸c ph¸t triÓn toµn diÖn, thùc hiÖn viÖc kÕt<br /> lÜnh vùc. Së dÜ hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ hîp t¨ng tr−ëng kinh tÕ nhanh víi c«ng<br /> qu¶n lý nhµ n−íc vÒ kinh tÕ ch−a cao lµ b»ng x· héi ngay tõ ®Çu vµ trong toµn<br /> do sù can thiÖp cña Nhµ n−íc ë nhiÒu bé tiÕn tr×nh ph¸t triÓn. Ph¸t triÓn kinh<br /> cÊp chÝnh quyÒn kh¸c nhau, kh«ng phï tÕ cña ViÖt Nam lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp<br /> 18 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 11. 2009<br /> <br /> chÆt chÏ hîp lý, hµi hoµ c¶ 3 mÆt lµ http://www.tuoitre.com.vn/TIANY<br /> kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr−êng. Cho dï ON/Index.aspx?ArticleID=338440&<br /> m« h×nh lùa chän lµ g×, song ®ã tÊt yÕu ChannelID=11<br /> ph¶i lµ sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn 5. Con ng−êi ph¶i lµ trung t©m kinh tÕ<br /> v÷ng: ph¸t triÓn víi tèc ®é cao, nhanh, ViÖt Nam.<br /> rót ng¾n nh−ng vÉn ®¶m b¶o sù c©n http://www.baodatviet.vn/Home/ki<br /> b»ng, hµi hoµ víi c¸c vÊn ®Ò x· héi, m«i nhte/Con-nguoi-phai-la-trung-tam-<br /> tr−êng; tèc ®é t¨ng tr−ëng ph¶i ®i ®«i kinh-te-Viet-<br /> víi chÊt l−îng t¨ng tr−ëng. Nam/20099/59989.datviet<br /> 6. X©y dùng nÒn kinh tÕ tri thøc. B¸o<br /> Ph¸p luËt thµnh phè Hå ChÝ Minh<br /> Tµi liÖu tham kh¶o ngµy 22/09/2009.<br /> 1. http://www.neu.edu.vn/?page=news 7. §©u lµ “vai trß nÒn t¶ng” cña kinh tÕ<br /> _detail&portal=news&news_id=432 nhµ n−íc?<br /> http://www.phapluattp.vn/news/ch<br /> 2. Ph¸t biÓu khai m¹c vµ tãm l−îc ®Ò inhtri/view-aspx?news_id=271023<br /> dÉn Héi th¶o khoa häc quèc gia “M«<br /> 8. TiÕp tôc cô thÓ hãa m« h×nh kinh tÕ<br /> h×nh kinh tÕ tæng qu¸t trong thêi kú<br /> thÞ tr−êng.<br /> qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt<br /> http://tienphong.vn/Tianyon/Index<br /> Nam: C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn” cña<br /> .aspx?ArticleID=172458&ChannelID<br /> GS.TS. NguyÔn V¨n Nam, HiÖu<br /> =21<br /> tr−ëng §¹i häc KTQD.<br /> http://www.neu.edu.vn/?page=news 9. CÇn lµm râ “kh¸i niÖm ®Þnh h−íng<br /> _detail&portal=news&news_id=438 x· héi chñ nghÜa”. http://<br /> Vietnamnet.vn/chinhtri/2009/09/8<br /> 3. Héi th¶o khoa häc quèc gia thµnh<br /> 70053/<br /> c«ng tèt ®Ñp, gãp phÇn n©ng cao vÞ<br /> thÕ cña Tr−êng §¹i häc KTQD 10. http://www.nhandan.com.vn<br /> http://www.neu.edu.vn/?page=news 11. ViÖt Nam ph¸t triÓn kinh tÕ theo m«<br /> _detail&portal=news&news_id=437 h×nh nµo. http://www.nld.com.vn<br /> 4. KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn m¹nh kinh 12. B¸o Hµ Néi míi, ngµy 23/9/2009.<br /> tÕ ®a së h÷u.<br />