Hướng dẫn bệnh nhân tự đánh giá triệu chứng bướu lành tuyến tiền liệt bằng thang điểm IPSS

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> HƯỚNG DẪN BỆNH NHÂN TỰ ĐÁNH GIÁ TRIỆU CHỨNG<br /> BƯỚU LÀNH TUYẾN TIỀN LIỆT BẰNG THANG ĐIỂM IPSS<br /> Lê Thị Kim Chi*, Nguyễn Thanh Thúy*, Nguyễn Thị Nhàn*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Tổng quan: Phần lớn các bệnh nhân bướu lành tuyến tiền liệt đến điều trị do các triệu chứng gây khó chịu,<br /> ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của họ. Thang điểm IPSS được dùng để đánh giá ban đầu các bệnh nhân có<br /> hội chứng tiền liệt tuyến. Tuy nhiên, thang điểm này thường khó tự trả lời đối với các bệnh nhân lớn tuổi.<br /> Nghiên cứu nhằm mục đích giúp các bệnh nhân trả lời đúng các câu hỏi của thang điểm IPSS bằng sử dụng các<br /> câu hỏi phụ.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiền cứu thực hiện ở 41 bệnh nhân bướu lành tuyến<br /> tiền liệt được đánh giá điểm IPSS trước phẫu thuật cắt đốt nội soi tại khoa Ngoại Bệnh viện Thống Nhất.<br /> Kết quả: 41 bệnh nhân bướu lành tuyến tiền liệt với sự giúp đỡ của điều dưỡng đã trả lời đúng thang điểm<br /> IPSS trước phẫu thuật. Tuổi trung bình của các bệnh nhân là 74,95 ± 9,42, Điểm IPSS trung bình là 26,05 ±<br /> 7,29, 82,93% bệnh nhân có triệu chứng nặng.<br /> Kết luận: Thang điểm IPSS dùng lượng giá các triệu chứng của bướu lành tuyến tiền liệt. Thang điểm<br /> IPSS quan trọng trong xác định độ nặng của bệnh lý này cũng như để theo dõi sự đáp ứng với điều trị. Các câu<br /> hỏi phụ giúp các bệnh nhân lớn tuổi hiểu và trả lời thang điểm IPSS dễ dàng hơn.<br /> Từ khóa: IPSS, tuyến tiền liệt.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> GUIDING THE BPH PATIENTS HOW TO USE THE IPSS FOR ASSESMENT SYMPTOMS<br /> OF PROSTATISM<br /> Le Thi Kim Chi, Nguyen Thanh Thuy, Nguyen Thi Nhan<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 217 -220<br /> Background: Most patients seeking treatment for BPH do so because of bothersome symptoms that effect the<br /> quality of their life. The IPSS is recomended as the symptom scoring instrument to be used in the initial<br /> assesment of each patient presenting with symptoms of prostatism. However, it is often difficult to answer these<br /> questions for the elderly patients. Purpose: Using additional questions to help the patient corectly answer the<br /> IPSS questions.<br /> Patients and methods: A prospective study on 41 BPH patients was assessed the IPSS before TURP at<br /> Surgical department of Thong Nhat Hospital.<br /> Results: 41 patients with helping of the nurses corectly answer the IPSS questions. The mean patient age is<br /> 74.95 ± 9.42, the mean IPSS is 26.05 ± 7.29, 82.93% patients are severe BPH.<br /> Conclusion: The IPSS quantifies the symptoms of BPH. It is impotant to determine the severity of the<br /> disease and to document the response to therapy, to assess the patient's symptoms. The additional questions help<br /> the elderly patients to understand and answer the IPSS questions easier.<br /> Key words: IPSS, Prostate.<br /> * Bệnh viện Thống Nhất TP.Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: ĐD. Lê Thị Kim Chi<br /> ĐT: 0913 004 549<br /> <br /> Email : lethikimchi@gmail.com<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br /> <br /> 217<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Bướu lành tiền liệt tuyến (BLTLT) thường<br /> gây nhiều khó chịu trong đời sống cho các bệnh<br /> nhân nam lớn tuổi. Khác với một số bệnh khác,<br /> có bướu là phải mổ nhưng với BLTLT nếu<br /> không có hoặc chỉ có triệu chứng nhẹ thì không<br /> cần can thiệp phẫu thuật. Vì vậy đánh giá mức<br /> độ nặng của triệu chứng BLTLT rất quan trọng,<br /> là căn cứ để chỉ định điều trị(1,2).<br /> Năm 1992, Hiệp hội niệu khoa Hoa kỳ đã<br /> đưa ra thang điểm IPSS (International Prostate<br /> Symptom Score) được dùng để lượng giá mức<br /> độ nặng nhẹ của triệu chứng bướu lành tuyến<br /> tiền liệt. Thang điểm IPSS dựa trên các triệu<br /> chứng: tiểu không hết, tiểu rắt, tiểu ngắt quãng,<br /> tiểu vội, tiểu đêm, tia nước tiểu yếu, gồm 7 câu<br /> hỏi, mỗi câu hỏi được cho từ 0-5 điểm. Tùy theo<br /> tổng số điểm thu được mà các bệnh nhân được<br /> chia làm 3 nhóm: Nhóm có các triệu chứng nhẹ<br /> (0-7 điểm), nhóm có các triệu chứng vừa (8-19<br /> điểm) và nhóm có các triệu chứng nặng (20-35<br /> điểm)(2). Tuy nhiên để trả lời đầy đủ và chính<br /> <br /> xác bảng điểm thường gặp khó khăn cho các<br /> bệnh nhân trong các lần trả lời đầu tiên.<br /> BLTLT là bệnh lý khá phổ biến tại khoa<br /> Ngoại BV Thống Nhất. Việc áp dụng thường<br /> quy thang điểm IPSS cho tất cả bệnh nhân bướu<br /> lành tuyến tiền liệt là điều cần thiết.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Mục tiêu nghiên cứu là soạn thêm các câu<br /> hỏi nhỏ để giúp bệnh nhân lớn tuổi trả lời các<br /> câu hỏi của thang điểm IPSS dễ dàng hơn.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> 41 bệnh nhân BLTLT được mổ cắt đốt nội soi<br /> (CĐNS) tại khoa Ngoại Tổng Quát bệnh viện<br /> Thống Nhất, TPHCM từ tháng 02/2011 đến<br /> tháng 10/2011.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> - Nghiên cứu tiền cứu<br /> - Bệnh nhân nhập viện để mổ CĐNS, được<br /> hướng dẫn trả lời bảng điểm IPSS trước mổ.<br /> <br /> Thang điểm đánh giá triệu chứng IPSS<br /> Hoàn toàn Có ít hơn Có ít hơn Có khoảng Có hơn Hầu như<br /> không<br /> 1/5 lần<br /> 1/2 lần<br /> 1/2 lần 1/2 lần thường xuyên<br /> 1.Khoảng 1 tháng qua, bao nhiêu lần ông có cảm giác<br /> còn nước tiểu trong bàng quang sau khi tiểu xong?<br /> 2. Khoảng 1 tháng qua, sau khi tiểu xong có bao nhiêu<br /> lần ông phải đi tiểu lại trong khoảng thời gian chưa<br /> đến 2 giờ?<br /> 3. Khoảng 1 tháng qua, có bao nhiêu lần ông thấy khi<br /> đang đi tiểu thì bị ngưng và sau đó phải tiểu lại nhiều<br /> lần như vậy?<br /> 4. Khoảng 1 tháng qua, có bao nhiêu lần ông cảm thấy<br /> khó nín tiểu?<br /> 5. Khoảng 1 tháng qua, có bao nhiêu lần ông cảm thấy<br /> tia nước tiểu nhỏ và yếu?<br /> 6. Khoảng 1 tháng qua, có bao nhiêu lần ông phải rặn<br /> hoặc cố sức mới có thể bắt đầu tiểu được?<br /> Không<br /> <br /> 1 lần<br /> <br /> 2 lần<br /> <br /> 3 lần<br /> <br /> ≥ 5 lần<br /> <br /> 4 lần<br /> <br /> 7. Khoảng 1 tháng qua, ban đêm có bao nhiêu lần ông<br /> phải tỉnh dậy để đi tiểu?<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Tuổi của bệnh nhân<br /> Bảng 1: Phân bố tuổi bệnh nhân<br /> <br /> 218<br /> <br /> Nhóm tuổi = 20<br /> Tổng<br /> <br /> Bệnh nhân tuổi thấp nhất là: 51<br /> Với sự phát triển của xã hội, đời sống được<br /> ổn định, tuổi thọ của con người tăng cao hơn<br /> trước, bệnh BLTLT được phát hiện nhiều hơn và<br /> độ tuổi ngày càng cao.<br /> <br /> Thời gian mắc bệnh<br /> <br /> n<br /> 34<br /> 41<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 82,93<br /> 100<br /> <br /> 41 bệnh nhân đều được mổ cắt đốt nội soi,<br /> các bệnh nhân có triệu chứng vừa và nặng,<br /> trong đó 82,93% các bệnh nhân có rối loạn tiểu<br /> tiện mức độ nặng.<br /> <br /> Điểm IPSS và tình trạng lúc nhập viện<br /> <br /> Bảng 2: Thời gian mắc bệnh<br /> Thời gian<br /> 3 năm<br /> Tổng<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> n<br /> 4<br /> 15<br /> 22<br /> 41<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 9,76<br /> 36,58<br /> 53,66<br /> 100<br /> <br /> Bảng 6: Điểm IPSS và tình trạng lúc nhập viện<br /> n<br /> 16<br /> 25<br /> <br /> Bí tiểu<br /> Không bí tiểu<br /> <br /> IPSS trung bình<br /> 27,50 ± 7,66<br /> 25,12 ± 7,04<br /> <br /> Số bệnh nhân mắc bệnh trên 1 năm là<br /> 91,24%, hầu như các bệnh nhân đều có điều trị<br /> nội khoa trước đó.<br /> <br /> Bệnh nhân nhập viện do bí tiểu có điểm IPSS<br /> là 27,50 ± 7,66, bệnh nhân nhập viện không bí<br /> tiểu có điểm IPSS là 25,12 ± 7,04, sự khác biệt này<br /> không có ý nghĩa thống kê (p=0,31).<br /> <br /> Lý do vào viện<br /> <br /> Điểm IPSS và lứa tuổi<br /> <br /> Bảng 3: Lý do vào viện<br /> <br /> Bảng 7: Điểm IPSS và lứa tuổi<br /> <br /> Bệnh cảnh vào viện<br /> Bí tiểu cấp<br /> Rối loạn tiểu tiện<br /> Tổng<br /> <br /> n<br /> 17<br /> 24<br /> 41<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 41,46<br /> 58.54<br /> 100<br /> <br /> Các bệnh lý kèm theo<br /> Bảng 4: Các bệnh lý kèm theo<br /> Tên bệnh<br /> Tăng huyết áp<br /> Stent mạch vành<br /> Đã mổ thay van ĐMC<br /> Tai biến MMN<br /> COPD<br /> Ung thư phổi<br /> Ung thư thanh quản<br /> Tiểu đường<br /> Suy thận<br /> Sỏi bàng quang<br /> Sỏi niệu quản<br /> Thoát vị bẹn<br /> <br /> n<br /> 14<br /> 2<br /> 1<br /> 1<br /> 3<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> 6<br /> 2<br /> 1<br /> 2<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 34,15<br /> 4,88<br /> 2,22<br /> 2,22<br /> 6,66<br /> 2,22<br /> 2,22<br /> 2,22<br /> 13,32<br /> 4,88<br /> 2,22<br /> 4,88<br /> <br /> Phẫu thuật cắt đốt nội soi hiện nay có độ an<br /> toàn cao nên có thể tiến hành cho các bệnh nhân<br /> lớn tuổi và có nhiều bệnh lý kèm theo.<br /> <br /> Điểm IPSS trước mổ<br /> Bảng 5: Điểm IPSS trước mổ<br /> IPSS trước mổ (điểm)<br />