intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Hướng dẫn ôn tập môn Sinh học lớp 12

Chia sẻ: Nguyen Dai Loc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:30

Thêm vào BST
Báo xấu
2.294
lượt xem 791
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu gồm 10 trang, tóm tắt nội dung môn sinh học lớp 12. Giúp học sinh nắm vững những kiến thức cơ bản để có thể chuẩn bị tốt cho kỳ thi tốt nghiệp và cao hơn là kỳ thi đại học, cao đắng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hướng dẫn ôn tập môn Sinh học lớp 12

  1. Trư ng THPT Nguy n Du 1 HƯ NG D N ÔN T P L P 12 MÔN SINH H C Năm h c 2007 – 2008 I. NH NG KI N TH C CƠ B N Chương 1: Bi n d 1. Thư ng bi n. M c ph n ng. 2. ð t bi n. Nguyên nhân chung c a các d ng ñ t bi n. Cơ ch phát sinh t ng d ng ñ t bi n Lo i ñ t bi n gen nào không di truy n qua th h sau b ng sinh s n h u tính? B ba nào có th ñ t bi n tr thành b ba vô nghĩa b ng ácch ch thay th m t bazơ? 3. Phân bi t thư ng bi n và m c ph n ng cho ví d minh ho . 4. ð t bi n gen. H u qu c a ñ t bi n gen c u trúc. Hãy nêu nh ng h u qu khác nhau có th có ñư c c a m t ñ t bi n gen ñ i v i m t prôtêin. Cho ví d minh ho ? 5. Các d ng ñ t bi n c u trúc NST. Cơ ch phát sinh và h u qu c a t ng d ng. 6. Cơ ch phát sinh th d b i. H u q a th d b i NST gi i tính c a ngư i. ð c ñi m c a ngư i b h i ch ng ðao. Cơ ch phát sinh và ñ c ñi m th ña b i ch n, th ña b i l . 7. So sánh thư ng bi n v i ñ t bi n. Vai trò c a thư ng bi n và ñ t bi n trong ch n gi ng và trong ti n hoá. 8. Bài t p. Chương 2: ng d ng di truy n h c vào ch n gi ng 1. K thu t di truy n. Trình bày sơ ñ kĩ thu t c y gen và nêu vài ng d ng trong vi c s n xu t các s n ph m sinh h c. 2. Phương pháp t o các ñ t bi n th c nghi m b ng các tác nhân v t lí, hoá h c, hư ng s d ng các ñ t bi n th c nghi m trong ch n gi ng vi sinh v t và th c v t. 3. Vì sao t th ph n b t bu c và giao ph i c n huy t qua nhi u th h s d n t i thoái hoá gi ng? Ki u gen như th nào thì t th ph n s không gây thoái hoá? Trong ch n gi ng ngư i ta dùng phương pháp t th ph n b t bu c và giao ph i c n huy t vào m c ñích gì? 4. Ưu th lai. Phương pháp t o ưu th lai, vì sao ưu th lai bi u hi n rõ nh t trong lai khác dòng? Vì sao ưu th lai gi m d n qua các th h ? 5. Lai kinh t . Nêu vài thành t u lai kinh t nư c ta. Vì sao không nên dùng con lai kinh t ñ nhân gi ng? 6. Phân bi t lai c i ti n gi ng v i lai t o gi ng m i. Cho ví d . 7. Lai xa là gì? Vì sao cơ th lai xa thư ng b t th ? Phương pháp kh c ph c hi n tư ng b t t con lai xa. Hư ng ng d ng lai xa trong ch n gi ng ñ ng v t và th c v t? 8. Ch n l c hàng lo t v i ch n l c cá th (cách ti n hành, ph m vi ng d ng, ưu như c ñi m). 9. Phương pháp lai t bào. ng d ng và tri n v ng. 10. Bài t p. Chương 3. Di truy n h c ngư i 1. Nêu nh ng ví d ñ ch ng minh loài ngư i cũng tuân theo các quy lu t di truy n, bi n d như các loài sinh v t. 2. Phương pháp nghiên c u ph h . Cho ví d v n d ng phương pháp này trong nghiên c u di truy n ngư i. 3. Phương pháp nghiên c u tr ñ ng sinh. Cho ví d v n d ng phương pháp này trong nghiên c u di truy n ngư i. 4. Phương pháp nghiên c u t bào. Cho ví d . 5. Vì sao trong nghiên c u di truy n ph i áp d ng nhi u phương pháp khác nhau? T i sao không th áp d ng các phương pháp lai gi ng, gây ñ t bi n ñ i v i ngư i? Kh năng phòng và ch a các t t và b nh di truy n. 6.Bài t p. Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  2. Trư ng THPT Nguy n Du 2 Chương 4: S phát sinh s s ng 1. Quan ni m hi n ñ i v cơ s v t ch t ch y u c a s s ng và nh ng d u hi u cơ b n c a hi n tư ng s ng. 2. Quan ni m hi n ñ i v các giai ño n chính trong quá trình phát sinh s s ng. Chương 5: S phát tri n c a sinh v t 1. Nêu rõ ñ c ñi m c a sinh gi i các ñ i Nguyên sinh. C sinh, Trung sinh và Tân sinh. Qua ñó rút ra nh ng nh n xét v s phát tri n c a sinh gi i. 2. Hãy phân tích các s ki n sau: a. Lí do khi n bò sát kh ng l b tuy t di t k th ba b. S di cư t nư c lên c n c a ñ ng v t, th c v t k th tư c. S xu t hi n và phát tri n c a th c v t h t kín d. S xu t hi n và phát tri n c a thú có nhau thai e. S xu t hi n và phát tri n c a các d ng vư n ngư i Chương 6: Nguyên nhân và cơ ch ti n hoá 1. Quan ni m c a Lamac và c a ðacuyn v nguyên nhân và cơ ch ti n hoá, v quá trình hình thành các ñ c ñi m thích nghi và quá trình hình thành loài m i. T n t i chung c a các quan ni m trên. 2. Quan ni m gi a h c thuy t ti n hoá t ng h p và thuy t ti n hoá b ng các ñ t bi n trung tính v các nhân t ti n hoá và cơ ch c a quá trình ti n hoá. Nh ng ñóng góp m i c a hai thuy t ti n hoá này. 3. Qu n th là gì? D u hi u ñ c trưng c a m t qu n th giao ph i. Phát bi u n i dung ñ nh lu t Hacñi - Vanbec và ch ng minh xu hư ng cân b ng thành ph n các ki u gen trong m t qu n th giao ph i có t l các ki u gen th h xu t phát là 0,64AA + 0,32 Aa + 0,04aa = 1. ð nh lu t Hacñi - Vanbec có ý nghĩa gì v m t ti n hoá. Bài t p. 4. Vai trò c a quá trình ñ t bi n và quá trình giao ph i trong ti n hoá. 5. Thuy t ti n hoá hi n ñ i ñã phát tri n quan ni m c a ðacuyn v ch n l c t nhiên như th nào? Vì sao ch n l c t nhiên ñư c xem là nhân t ti n hoá cơ b n nh t? Quan ni m c a M.Kimura v vai trò c a ch n l c t nhiên trong quá trình ti n hoá c p phân t ? 6. Quá trình hình thành các ñ c ñi m thích nghi ch u s chi ph i c a nh ng nhân t nào? Vai trò c a m i nhân t ñó? Phân tích m t ví d . Quan ni m hi n ñ i ñã bác b quan ni m thích nghi tr c ti p c a Lamac, c ng c và phát tri n quan ni m c a ðacuyn như th nào? 7. Quan ni m hi n ñ i v loài và b n ch t c a quá trình hình thành loài m i. Trình bày phương th c hình thành loài b ng con ñư ng ñ a lí, con ñư ng lai xa và ña b i hóa. Phân tích vai trò c a ñi u ki n ñ a lí c a cách li ñ a lí và vai trò c a quá trình ñ t bi n và ch n l c t nhiên trong phương th c hình thành loài b ng con ñư ng ñ a lí. Minh ho b ng m t ví d . 8. Quá trình phân li tính tr ng ñã gi i thích s hình thành các nhóm phân lo i và ngu n g c chung c a các loài như th nào. Các hư ng ti n hoá chung c a sinh gi i. Vì sao ngày nay v n t n t i nh ng nhóm sinh v t có t ch c th p bên c nh nh ng nhóm sinh v t có t ch c cao? Chương 7: S phát sinh loài ngư i 1. Nh ng b ng ch ng v ngu n g c c a loài ngư i t ñ ng v t. ð c ñi m cơ b n phân bi t ngư i v i ñ ng v t. 2. Nh ng ñ c ñi m khác nhau gi a ngư i v i các vư n ngư i ngày nay. T s so sánh trên có th rút ra k t lu n gì? Nh ng bi n ñ i n i b t trên cơ th qua các d ng hoá th ch t vư n ngư i hoá th ch ñ n ngư i ñương ñ i. 3. Nh ng s ki n quan tr ng trong quá trình phát sinh loài ngư i. Vai trò c a các nhân t sinh h c và các nhân t xã h i trong quá trình ñó. Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  3. Trư ng THPT Nguy n Du 3 II.NH NG KĨ NĂNG CƠ B N 1. K năng quan sát, mô t các hi n tư ng sinh h c. 2. K năng th c hành sinh h c. 3. K năng v n d ng vào th c ti n 4. K năng h c t p: HS thành th o các kĩ năng h c t p ñ c bi t là kĩ năng t h c (bi t thu th p, x lí thông tin, l p b ng bi u, v ñ th , làm vi c cá nhân hay làm vi c theo nhóm, làm báo cáo). Căn c vào c u trúc ñ thi do C c KT&KðCLGD ñ xu t ð thi t t nghi p THPT dành cho thí sinh chương trình không phân ban 1. Bi n d [11] 2. ng d ng di truy n h c vào ch n gi ng [9] 3. Di truy n h c ngư i [2] 4. S phát sinh s s ng [2] 5. S phát tri n c a sinh v t [2] 6. Nguyên nhân và cơ ch ti n hoá [12] 7. Phát sinh loài ngư i [2] G I Ý ÔN T P CHƯƠNG I - BI N D ð T BI N GEN I. Các khái ni m a. ð t bi n : - Là nh ng bi n ñ i trong v t ch t di truy n, x y ra c p ñ phân t (ADN), ho c c p ñ t bào (NST) - Nguyên nhân gây ra các d ng ñ t bi n(ðBG, ðBNST) nói chung: + Bên ngoài: Các tác nhân v t lý như tia phóng x , tia t ngo i, s c nhi t.. Các tác nhân hóa h c như các lo i hóa ch t ñ c h i. + Bên trong: R i lo n trong các quá trình sinh lý, sinh hóa c a t bào. - Cơ ch phát sinh chung các d ng ñ t bi n : D ng ñ t bi n Cơ ch phát sinh ñ t bi n ADN b ch n thương ho c sai sót trong quá trình t sao( m t, ð t bi n gen thêm, thay th , ñ o v trí các c p nu). M t ño n NST b ñ t m t ño n ð o ño n NST b ñ t m t ño n . ðo n b ñ t quay 1800 r i g n vào NST. ð t bi n c u L p ño n NST ti p h p không bình thư ng, trao ñ i chéo không cân gi a trúc NST các crômatit. Chuy n ð t m t ño n NST. ðo n b ñ t ñư c g n vào m t v trí khác ño n trên NST ho c các NST trao ñ i ño n b ñ t. ð t bi n s Th ña b i M t hay m t s c p NST không phân li. lư ng NST Th d b i Toàn b các c p NST không phân li. b. Th ñ t bi n : - Cá th mang ñ t bi n ñã ñư c bi u hi n trên ki u hình c a cơ th . c. Bi n d t h p: - S t h p l i v t ch t di truy n v n có b và m . II. ð t bi n gen 1. ð nh nghĩa a. Là nh ng bi n ñ i trong c u trúc c a gen, liên quan t i m t ho c m t s c p Nu, x y ra t i m t ñi m nào ñó c a phân t ADN. 2. Các d ng ðBG: Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  4. Trư ng THPT Nguy n Du 4 Thư ng g p các d ng: M t 1 ho c m t s c p Nu Thêm 1 ho c m t s c p Nu Thay 1 ho c m t s c p Nu ð o v trí gi a 2 hay m t s c p Nucleotit. 3. Cơ ch phát sinh ðBG: + Các tác nhân ñ t bi n: - gây r i lo n quá trình t sao c a ADN - ho c làm ñ t ADN - ho c n i ño n b ñ t vào ADN v trí m i + S bi n ñ i lúc ñ u x y ra 1 nucleotit trên 1 m ch ti n ñ t bi n. - N u ñư c enzim s a ch a tr l i tr ng thái ban ñ u h i bi n - N u không ñư c s a ch a, l n t sao ti p theo, Nucleotit l p sai s liên k t v i Nu b sung v i nó phát sinh ñ t bi n gen. A T Có enzim A T T sao s a ch a A T l n1 H i bi n ADN ban 5- Brôm ñ u Uraxin A 5 - BU Không có Ti n ðB enzim s a A 5 - BU ch a T sao l n2 A T G 5 - BU Cơ ch phát sinh ðB gen T sao thay th c p AT c p GX l n3 G X G 5 - BU ADN con b ðB T n s ðBG ph thu c vào: + Lo i tác nhân ñ t bi n, cư ng ñ , li u lư ng c a tác nhân + ð c ñi m c u trúc c a gen: • có gen v i c u trúc b n v ng ít b ñ t bi n • có gen d b ñ t bi n sinh ra nhi u alen. III. CƠ CH BI U HI N RA KI U HÌNH C A ðBG: - ð t bi n gen khi ñã phát sinh s ñư c "tái b n" qua cơ ch t nhân ñôi c a ADN. 1. ð t bi n giao t : - Là ðB phát sinh trong gi m phân, x y ra 1 t bào sinh d c, qua th tinh ñi vào 1 h p t , truy n qua th h sau b ng sinh s n h u tính: ▪ ð t bi n tr i bi u hi n trên ki u hình c a cơ th . ▪ ð t bi n l n : * Không bi u hi n n m trong c p gen d h p t n t i trong qu n th * Qua giao ph i, g p t h p ñ ng h p l n bi u hi n ra ki u hình. * Còn ñư c bi u hi n th ñơn b i * Ho c gen liên k t v i gi i tính (XaY ho c XYa) 2. ð t bi n xôma: - Là ñ t bi n x y ra trong nguyên phân, phát sinh 1 t bào sinh dư ng nhân lên thành mô. + ðB tr i: bi u hi n m t ph n cơ th Th kh m VD: c u, nh ng con lông tr ng có chùm lông màu xám lưng ho c b ng. + ðB l n: không bi u hi n m t ñi lúc cơ th ch t. - ðb xôma duy trì b ng sinh s n sinh dư ng nhưng không th truy n l i th h sau b ng sinh s n h u tính. Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  5. Trư ng THPT Nguy n Du 5 3. ð t bi n ti n phôi: - Là ñ t bi n x y ra trong nh ng l n nguyên phân ñ u tiên c a h p t trong giai ño n t 2 – 8 t bào. - ði vào quá trình hình thành giao t - Truy n qua th h sau b ng sinh s n h u tính IV. H U QU C A ð T BI N GEN 1. Làm bi n ñ i c u trúc protein: Bi n ñ i trong c u trúc c a gen bi n ñ i trong c u trúc c a mARN bi n ñ i trong c u trúc c a protein tương ng . 2. H u qu ðBG ph thu c vào d ng ðBG: - N u 1 c p nucleotit b thay th ho c b ñ o v trí trong ph m vi 1 b ba có th ch gây bi n ñ i m t axit amin. - N u m t ho c thêm 1 c p nucleotit t t c các b ba ñ u b thay ñ i k t v trí b ñ t bi n cho ñ n cu i gen. - ðB m t ho c thêm c p Nucleotit x y ra cu i gen gây h u qu ít nh t - Ngư c l i, x y ra ðB càng phía ñ u gen gây h u qu càng l n. - L n nh t, khi nucleotit b m t ho c thêm thu c b ba ñ u tiên. - N u b ba qui ñ nh m t axit amin nào ñó b bi n thành b ba k t thúc thì chu i pôlipeptit b ng n ñi, do ñó prôtêin s b m t ch c năng khi ño n b m t ñi khá dài. 3. ðBG làm bi n ñ i tính tr ng cơ th : Bi u hi n thành 1 bi n ñ i ñ t ng t, gián ño n v 1 ho c m t s tính tr ng nào ñó, trên m t ho c m t s ít cá th trong qu n th . 4. ða s ñ t bi n gen thư ng có h i, vì gây r i lo n trong quá trình t ng h p protein (ñ c bi t các gen qui ñ nh c u trúc các enzim). - M t s ñ t bi n gen là trung tính - M t s ít có l i. ð T BI N NHI M S C TH • Là nh ng bi n ñ i v c u trúc ho c s lư ng NST. • ðây là hình th c bi n ñ i c a v t ch t di truy n c p ñ t bào. I. ð T BI N C U TRÚC 1. Khái ni m: Là nh ng bi n ñ i trong c u trúc NST g m 4 d ng là: M t ño n , l p ño n , ñ o ño n , chuy n ño n 2. Các d ng và cơ ch , h u qu c a t ng d ng a) M t ño n: - NST b m t 1 ño n, không có tâm ñ ng. Có th m t ño n ñ u hay m t ño n gi a c a NST. N u ño n NST b ñ t gãy không mang tâm ñ ng s : tiêu bi n trong quá trình phân bào - H u qu : + M t b t v t ch t di truy n : Thư ng gây ch t ho c gi m s c s ng. VD: ngư i, c p NST 21 b m t ño n gây ung thư máu. + M t ño n nh : Lo i b kh i NST nh ng gen có h i + H u qu nghiêm tr ng nh t vì m t b t v t ch t di truy n. b) L p ño n: NST có : + 1 ño n NST l p l i 1 l n hay nhi u l n + Do s ti p h p ho c trao ñ i chéo không cân gi a các crômatit c a c p NST tương ñ ng . H u qu : Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  6. Trư ng THPT Nguy n Du 6 - Làm tăng/ gi m cư ng ñ bi u hi n c a tính tr ng. Vd: + ru i gi m l p ño n 2 l n/NST gi i tính X làm m t l i thành m t d t. + ñ i m ch, l p ño n tăng ho t tính c a enzim amilaza tăng hi u qu s n xu t bia c) ð o ño n: - ðo n NST b ñ t quay 1800 r i g n vào NST cũ thay ñ i tr t t phân b gen(có ho c không có tâm ñ ng). - H u qu : * Ít nh hư ng ñ n s c s ng c a cơ th . * Góp ph n làm tăng tính ña d ng di truy n cho loài d) Chuy n ño n: + Chuy n ño n trong m t NST: ðo n NST b ñ t g n vào 1 v trí khác c a NST ñó + Chuy n ño n trong hai NST : - Chuy n ño n tương h Hai NST không tương ñ ng cùng trao ñ i ño n b ñ t. - Chuy n ño n không tương h : M t ño n c a NST này ñ t ra, chuy n sang g n trên 1 NST khác không tương ñ ng H u qu : - ð t bi n chuy n ño n l n thư ng gây ch t - Ho c làm m t kh năng sinh s n c a sinh v t (b t th ) - Chuy n nh ng gen mong mu n V t nuôi, cây tr ng Vd: t m, chuy n ño n mang gen qui ñ nh màu ñen c a v tr ng t NST thư ng lên NST X * Tr ng mang XaY (n ra t m cái) có màu ñen. * Tr ng mang XAX─( n ra t m ñ c) có màu sáng. Tóm l i : - Các h i ch ng ñư c gây ra do ðB c u trúc NST là : ung thư máu, HC mèo kêu.. - Nh ng ñ t bi n c u trúc làm nh hư ng ñ n thành ph n và c u trúc c a v t ch t di truy n : m t ño n, l p ño n, ñ o ño n, chuy n ño n. - Nh ng ðB c u trúc NST làm thay ñ i v trí gi a 2 NST c a c p NST tương ñ ng : L p ño n - Nh ng ðB không làm m t ho c thêm v t li u di truy n : ð o ño n và chuy n ño n trên cùng m t NST. - Cách nh n bi t : + M t ño n : Gen l n bi u hi n ra ki u hình tr ng thái bán h p t ( cơ th d h p t mà NST mang gen tr i b m t ño n mang gen tr i ñó). Ho c có th quan sát tiêu b n NST dư i kinh shi n vi d a trên s b t c p NST tương ñ ng ho c d a trên s thay ñ i kích thư c NST ( NST b ng n ñi) + L p ño n : Có th quan sát s ti p h p các NST tương ñ ng trong nh ng trư ng h p nh t ñ nh ( t o nên vòng NST) ho c quan sát kích thư c NST : NST dài ra n u l p ño n khá l n. tăng ho c gi m m c ñ bi u hi n tính tr ng. + ð o ño n : d a trên m c ñ bán b t th ho c d a trên s b t c p NST tương ñ ng trong gi m phân cá th d h p t . ð o ño n mang tâm ñ ng có th làm thay ñ i v trí tâm ñ ng trên NST (“ thay ñ i hình d ng NST) + Chuy n ño n : Cá th d h p t v chuy n ño n thư ng bán th m t ph n, chuy n ño n NST làm thay ñ i nhóm gen liên k t. Các NST tham gia vào chuy n ño n cá th d h p thư ng ti p h p v i nhau trong gi m phân theo ki u hình ch th p. II. ð T BI N S LƯ NG NST ð t bi n s lư ng NST là s bi n ñ i b t thư ng v s lư ng NST, x y ra m t hay m t s c p NST t o nên th d b i, ho c t t c các c p NST hình thành th ña b i. Cơ ch phát sinh ñ t bi n s lư ng NST là các tác nhân gây ñ t bi n trong ngo i c nh ho c trong t bào ñã nh hư ng t i s không phân li c a c p NST kì sau c a quá trình phân bào. Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  7. Trư ng THPT Nguy n Du 7 1. ð T BI N D B I a.Khái ni m: Bình thư ng trong t bào sinh dư ng, NST t n t i thành t ng c p tương ñ ng, nhưng th d b i thì có th là: - M t NST: th m t nhi m : 2n - 1 - Ba NST: th ba nhi m : 2n + 1 - Không có NST: th khuy t nhi m (th vô nhi m): 2n - 2 - Nhi u NST: Th ña nhi m b. Cơ ch phát sinh : M t hay m t s c p NST không phân li kì sau I c a quá trình gi m phân. Trong gi m phân: 1 c p NST nào ñó ñã t nhân ñôi nhưng không phân ly kỳ sau c a gi m phân 2 lo i giao t b t thư ng: + 1 lo i giao t mang 2 NST c a c p ñó : (n+1) + 1 lo i giao t không mang NST c a c p : (giao t khuy t nhi m n – 1) ▪ Trong th tinh: + Giao t (n + 1) × Giao t (n) H p t 2n+1 + Giao t (n - 1) × Giao t (n) h p t 2n – 1 Sơ ñ : ( B ng này có tính ch t minh ho rõ thêm n i dung) Gi m phân II n NST ñơn n NST kép bình thư ng * Cơ T bào Gi m phân I (n + 1) NST ñơn ch m (2n) bình thư ng Gi m phân II n NST kép 1 c p NST không phát phân ly (n – 1)NST ñơn sinh th d T bào Gi m phân I (n + 1) NST kép (n + 1) NST ñơn b i Gi m phân II m (2n) 1 c p NST không bình thư ng phân ly (n - 1) NST kép (n – 1)NST ñơn 1. M t c p NST thư ng không phân ly (ch ng h n như NST s 21) * Sơ ñ P: 2n = 46 2n = 46 th tinh c a các Gp: n = 23 (n = 22, -21) (n = 24, +21) giao t F: b t (2n = 45, -21) (2n = 47, +21) thư ng 2. C p NST gi i tính không phân ly: trên v i a. ð t bi n x y ra b : b. ð t bi n x y ra m : XY XX các P: XY XX P: giao t X Y XX O bình Gp: XY O X Gp: X Y thư ng XY O F: F: XX XXX XXY X XXY XO O XO YO c. H u qu : * Th d b i c p NST thư ng: + H i ch ng Down: C p NST th 21 c a ngư i b nh Down có 3 NST, c a ngư i bình thư ng là 2 NST. Do 1 tr ng mang 2 NST 21 x 1 t/trùng bình thư ng) là nam (n ), c ng n, gáy r ng và d t khe m t x ch, lông mi ng n và thưa các ngón tay ng n, cơ th ch m phát tri n si ñ n, vô sinh. S tăng t l tr m i sinh m c b nh Down theo tu i ngư i m Ph n không nên sinh con khi tu i ñã ngoài 40. Vì khi tu i ngư i m càng cao, các t bào b lão hóa cơ ch phân ly NST b r i lo n * Th d b i c p NST gi i tính: - Sơ ñ hình thành: ( ph n 2 trên b ng trên) Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  8. Trư ng THPT Nguy n Du 8 - Bi u hi n : 1. H i ch ng XXX - C p NST s 23 có 3NST X - N , bu ng tr ng và d con không phát tri n, r i lo n kinh nguy t, khó có con 2. H.C T cnơ (XO) : - C p NST s 23 ch có 1NST X - N , lùn, c ng n, không có kinh nguy t, si ñ n. 3. H.C Klinefelter (XXY) : - C p NST 23 có 3 NST là XXY - Nam, b b nh mù màu, thân cao, chân tay dài, si ñ n và thư ng vô sinh 2. ð T BI N TH ðA B I a. Khái ni m Cơ th ña b i có b NST là b i s c a b ñơn b i và l n hơn 2n. Ngư i ta phân bi t các th ña b i ch n và th ña b i l Cơ ch phát sinh chung : T t c các c p NST không phân li b. Th ña b i ch n * ð nh nghĩa : là cơ th sinh v t mang b NST là bôi s ch n c a b ñơn b i (4n, 6n…) * Cơ ch phát sinh - Các NST ñã t nhân ñôi nhưng thoi vô s c không hình thành, t t c các c p NST không phân li, k t qu là NST trong t bào tăng g p ñôi S không phân li NST trong nguyên phân c a t bào 2n t o ra t bào 4n, ñi u này có th x y ra l n nguyên phân ñ u tiên c a h p t t o nên th 4n, ho c ñ nh sinh trư ng c a m t cành cây 2n t o nên cành 4n( th t b i trên cây lư ng b i) - S không phân li NST trong gi m phân t o ra giao t 2n, s th tinh c a hai giao t này t o ra h p t 4n S không phân li trong gi m phân cơ th 4n t o ra giao t 4n và s th tinh cu 2 giao t này at nên h p t 8n. - Lai các d ng ña b i : 4n x 8n 6n * ð c ñi m: - Hàm lư ng ADN tăng quá trìng t ng h p các ch t h u cơ m nh t bào to, cơ quan sinh dư ng to, kích thư c l n, cơ th phát tri n kho , ch ng ch u t t. - ða b i ch n thư ng có kh năng sinh s n h u tính vì các c p NST có th b t ñôi v i nhau m t cách tương ñ i bình thư ng. c. Th ña b i l * ð nh nghĩa : là cơ th sinh v t mang b NST là bôi s l c a b ñơn b i ( 3n, 5n…) * Cơ ch phát sinh: - Không phân li NST trong gi m phân t o ra giao t không gi m nhi m (2n) , giao t này k t h p v i m t giao t bình thư ng t o ra h p t tam b i(3n) phat tri n thành cơ th tam b i. - Do lai gi a d ng ña b i v i ña b i ho c v i d ng lư ng b i. * ð c ñi m: - Th ña b i l g p tr ng i trong vi c b t ñôi và phân li c a các NST trong phát sinh giao t nên h u như không có kh năng sinh s n h u tính, th c v t các d ng ña b i l thư ng không có h t. - Các t bào và cơ quan sinh dư ng thư ng to. d. Th ña b i ñ ng v t và th c v t: - Th c v t có hoa ña s là lư ng tính nên th ña b i ch n ñ ưc duy trì b ng sinh s n h u tính, nhiêu loài th c v t có kh năng sinh s n sinh dư ng nên th ña b i l v n ñư c nhân lên. - ñ ng v t, nh t là ñ ng v t giao ph i, thư ng ít g p th ña b i, vì trư ng h p này cơ ch xác ñ nh gi i tính b r i lo n, nh hư ng t i quá trình sinh s n. ña s g p m t s loài ñ ng v t sinh s n theo ki u trinh s n( không qua th tinh). THƯ NG BI N 1. Thư ng bi n * ð nh nghĩa: Thư ng bi n là nh ng bi n ñ i ki u hình c a cùng m t ki u gen phát sinh trong quá trình phát tri n cá t dư i nh hư ng c a môi trư ng * Nguyên nhân và cơ ch phát sinh: Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  9. Trư ng THPT Nguy n Du 9 nh hư ng c a môi trư ng lên s bi u hi n ki u hình c a cùng m t ki u gen. * ð c ñi m bi u hi n : Bi n d i liên t c, ñ ng lo t, theo hư ng xác ñ nh, tương ng v i ñi u ki n môi trư ng, b o ñ m s thích nghi c a cơ th trư c s thay ñ i c a môi trư ng. * Vai trò : - Thư ng bi n không di truy n nên không ph i là nguyên li u c a ch n gi ng - Thư ng bi n có ý nghĩa gián ti p ñ i v i quá trình ti n hoá, b o ñ m cơ th ph n ng linh ho t v ki u hình trư c ñi u ki n môi trư ng thay ñ i, do ñó cơ th t n t i và phát sinh ñ t bi n. 2. So sánh thư ng bi n v i ñ t bi n? Vai trò c a thư ng bi n và ñ t bi n trong ch n gi n và ti n hoá. Làm th nào ñ bi t m t bi n d nào ñó là thư ng bi n hay ñ t bi n. Ch tiêu so sánh Thư ng bi n ð t bi n Nguyên nhân và cơ ch nh hư ng c a môi trư ng lên bi u hi n Các nhân t lí hoá, sinh hoá phát sinh ki u hình c a cùng m t ki u gen. trong t bào, trong cơ th ho c c a ngo i c nh tác ñ ng t i c u trúc c a ADN, k t h p, trao ñ i chéo, phân li c a các NST ð c ñi m bi u hi n - Bi n ñ i liên t c, ñ ng lo t, theo hư ng - Bi n ñ i ñ t ng t, riêng l , vô xác ñ nh, tương ng v i ñi u ki n môi hư ng và có h i cho cơ th mang trư ng, b o ñ m s thích nghi c a cơ th chúng. M t s d t bi n trung trư c s thay ñ i c a môi trư ng. tính hay có l i cho cơ th mang chúng Vai trò ñ i v i ti n hoá - Không di truy n nên không ph i là - Di truy n ñư c nên là ngu n và ch n gi ng nguyên li u ch n gi ng. nguyên li u ch n gi ng và ti n - Có ý nghĩa gián ti p ñ i v i quá trình hoá. ti n hoá, ñ m b o cho cơ th ph n ng linh - ða s ñ t bi n là l n và có h i ho t v ki u hình trư c ñi u ki n môi nhưng khi g p t h pgen thích trư ng thay ñ i, do ñó cơ th t t i và phát nghhi ho c ñi u ki n s ng thu n sinh ñ t bi n. l i nó có th bi u hi n ra ki u hình, có th tr nên có l i. Nh n bi t m t bi n d - Thư ng bi n không di truy n ñư c, ñ t bi n di truy n ñư c nên có th dùng nào ñó là thư ng bi n các phép lai ñ phân bi t. hay ñ t bi n - Thư ng bi n xu t hi n ñ ng lo t (t n s cao), còn ñ t bi n xu t hi n v i t n s r t th p (10-6 ñ i v i ñ t bi n gen) 3. M c ph n ng? * M i quan h ki u gen, môi trư ng, ki u hình trong quá trình phát tri n cá th . V n d ng m i quan h này ñ phân tích vai trò c a gi ng và kĩ thu t canh tác trong vi c tăng năng su t cây tr ng? * ð nh nghĩa: M c ph n ng là gi i h n tư ng bi n c a m t ki u gen trư c nh ng ñi u ki n môi trư ng khác nhau. * M i quan h ki u gen, môi trư ng, ki u hình trong quá trình phát tri n cá th : - Ki u gen qui ñ nh kh năng ph n ng c a cơ th trư c môi trư ng. - Môi trư ng qui ñ nh ki u hình c th trong gi i h n m c ph n ng do ki u gen qui ñ nh - Ki u hình là k t qu tương tác gi a ki u gen v i môi trư ng. * Vai trò c a gi ng, bi n pháp kĩ thu t canh tác - Gi ng ( ki u gen) quy ñ nh gi i h n năng su t. - KTSX ( môi trư ng) qui ñ nh năng su t c th c a m t gi ng trong gi i h n c a m c ph n ng do gi ng (ki u gen) qui ñ nh. - Năng su t ( t ng h p m t s tính tr ng ch t lư ng và s lư ng) là k t qu tác ñ ng c a c gi ng và bi n pháp kĩ thu t. Trong ch ñ o nông nghi p, tuùy ñi u ki n c th t ng nơi, trong t ng giai ño n mà ngư i ta nh n m nh vai trò c a gi ng hay kĩ thu t nhưng không bao gi quên m t trong hai y u t ñó. Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  10. Trư ng THPT Nguy n Du 10 4. Phân bi t bi n d di truy n và bi n d không di truy n Bi n d di truy n Bi n d không di truy n Bi n ñ i trong ki u gen, ADN và NST Bi n ñ i ki u hình không liên quan ñ n nh ng bi n ñ i trong ki u gen G m: BDTH, ðBNST, ðB gen Thư ng bi n Do tác ñ ng c a các tác nhân lý hóa ,nh ng r i Do nh hư ng môi trư ng lo n sinh lý, sinh hóa n i bào Di truy n ñư c Không di truy n ñư c CHƯƠNG II : NG D NG DI TRUY N H C VÀO CH N GI NG Khái ni m gi ng : Gi ng v t nuôi, cây tr ng, vi sinh v t là nh ng qu n th sinh v t do con ngư i t o ra, có các ñ c ñi m di truy n nh t ñ nh, ch t lư ng t t, năng su t cao và n ñ nh, có các ph n ng cùng ki u ñ i v i ñi u ki n ngo i c nh, thích h p v i các ñi u ki n khí h u, sinh thái, dinh dư ng và kĩ thu t s n xu t nh t ñ nh I. KĨ THU T DI TRUY N 1. Khái ni m: Kĩ thu t di truy n là kĩ thu t thao tác trên v t li u di truy n d a vào nh ng hi u bi t v c u trúc hoá h c c a các axit nuclêic và di truy n vi sinh v t. - Phương pháp ñư c s d ng ph bi n hi n nay là kĩ thu t c y gen, t c là chuy n m t ño n ADN t t bào cho sang t bào nh n b ng cách dùng plasmit làm th truy n. Kĩ thu t c y gen có 3 khâu ch y u: + Tách ADN nhi m s c th c a t bào cho và tách plasmit ra kh i t bào.( trong trư ng h p dùng plasmit làm th truy n) + C t và n i ADN c a t bào cho vào ADN plasmit nh ng ñi m xác ñ nh, t o nên ADN tái t h p. Thao tác c t tách ño n ADN ñư c th c hi n nh enzim c t (restrictaza). Các phân t enzim này nh n ra và c t ñ t ADN nh ng nuclêôtit xác ñ nh nh ñó ngư i ta có th tách các gen mã hoá nh ng prôtêin nh t ñ nh. Vi c c t ñ t ADN vòng c a plasmit cũng ñư c th c hi n do enzim c t còn vi c ghép ño n ADN c a t bào cho vào ADN plasmit thì do enzim n i (ligaza) ñ m nhi m. + Chuy n ADN tái t h p vào t bào nh n, t o ñi u ki n cho gen ñã ghép ñư c bi u hi n. Vào t bào nh n, nó t nhân ñôi, ñư c truy n qua các th h t bào sau qua cơ ch phân bào và t ng h p lo i prôtêin ñã mã hoá trong ño n ADN ñư c ghép. T bào nh n ñư c dùng ph bi n là vi khu n ñư ng ru t E.Coli. T bào E.Coli sau 30 phút l i t nhân ñôi. Sau 12 gi , 1 t bào ban ñ u s sinh ra 16 tri u t bào, qua ñó các plasmit trong chúng cũng ñư c nhân lên r t nhanh và s n xu t ra m t lư ng l n các ch t tương ng v i các gen ñã ghép vào plasmit. Trong kĩ thu t c y gen ngư i ta còn dùng th th c khu n làm th truy n. Nó g n ño n ADN c a t bào cho vào ADN c a nó và trong khi xâm nh p vào t bào nh n nó s ñem theo c ño n ADN này vào ñó. 2. ng d ng Kĩ thu t di truy n cho phép t o ra các gi ng, ch ng vi khu n có kh năng s n xu t trên quy mô l n t o ra nhi u lo i s n ph m sinh h c có giá tr như axit amin, prôtêin, vitamin, enzim, hoocmôn, kháng sinh...làm gi m giá thành chi phí s n xu t t i hàng v n l n. Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  11. Trư ng THPT Nguy n Du 11 ðã có nh ng thành t u n i b t như vi c chuy n gen mã hóa hoocmôn Insulin ngư i vào vi khu n , nh ñó giá thành insulin ch a b nh ñái tháo ñư ng r hơn hàng v n l n, chuy n gen kháng thu c di t c t loài thu c lá c nh Petunia vào cây bông và cây ñ u tương (1989), c y gen quy ñ nh kh năng ch ng ñư c m t s ch ng virut vào m t gi ng khoai tây (1990). II. ð T BI N NHÂN T O 1. Phương pháp t o ñ t bi n th c nghi m a. Dùng các tác nhân v t lí - Chi u các phóng x v i cư ng ñ và li u lư ng thích h p trên h t khô, h t ñang n y m m h c ñ nh sinh trư ng c a thân, cành ho c h t ph n, b u nhu ñ gây ñ t bi n gen hay ñ t bi n NST. - Chi u tia t ngo i lên các t bào vi sinh v t ho c bào t , h t ph n c a th c v t. - Tăng gi m nhi t ñ ñ t ng t ( s c nhi t) gây ch n thương b máy di truy n. b. Dùng các tác nhân hoá h c - Ngâm h t khô ho c h t ñang n y m m trong dung d ch hoá ch t( 5BU, EMS…) có n ng ñ thích h p, ho c tiêm dung d ch hoá ch t vào b u nhu , ho c cu n bông có t m dung d ch hoá ch t vào ñ nh sinh trư ng thân hay ch i ñ t o ñ t bi n gen hay ñ t bi n NST. - Gây d t bi n ña b i b ng consixin , khi th m vào mô ñang phân bào, cônsixin làm c n tr s hình thành thoi vô s c, làm cho NST không phân li. 2. Hư ng s d ng ñ t bi n th c nghi m trong ch n gi ng vi sinh v t + Trong ch n gi ng vi sinh v t : phương pháp gây ñ t bi n và ch n l c ñóng vai trò ch y u : ðã t o ñư c nh ng ch ng penicilium có ho t tính pênicilin r t cao, nh ng th ñ t bi n sinh trư ng nhanh ñ s n xu t sinh kh i, nh ng ch ng vi sinh v t không gây b nh ñóng vai trò kháng nguyên gây mi n d ch n ñ nh. + Trong ch n gi ng cây tr ng : nh ng th ñ t bi n có l i ñư c ch n l c và nhân thành gi ng m i ho c dùng làm d ng b m ñ lai t o gi ng ( VD : MT1, DT6) , ñ i v i nh ng cây thu ho ch ch y u v cơ quan sinh dư ng, ngư i ta chú tr ng dùng th ña b i ( dâu t m tam b i, dương i u 3n, dưa h u 3n, rau mu ng 4n…) III. CÁC PHƯƠNG PHÁP LAI 1. Lai cùng dòng * Nguyên nhân c a hi n tư ng thoái hoá gi ng do t th ph n ho c giao ph i g n qua nhi u th h : Các c p gen d h p ñi d n vào tr ng thái ñ ng h p, trong ñó gen l n ( ña s có h i) ñư c bi u hi n : Aa x Aa 1AA : 2Aa : 1aa . Qua các th h , t l ñ ng h p t tăng d n, t l d h p t gi m d n. * N u các cơ th ban ñ u không ch a ho c ít ch a gen có h i ho c có ki u gen ñ ng h p v các gen tr i có l i thì t th ph n ho c giao ph i g n qua nhi u th h thì s không d n ñ n thoái hoá. AABB… x AABB… AABB… * ng d ng t th ph n và giao ph i g n trong ch n gi ng: Trong ch n gi ng ngư i ta ti n hành t th ph n b t bu c ñ i v i cây giao ph n, cho giao ph i gi a các v t nuôi là anh ch em ru t ho c gi a b m v i con cái nh m m c ñích t o dòng thu n ch ng ( ñ ng h p t v các gen ñang quan tâm) ñ c ng c m t s tính tr ng tôt, phát hi n và lo i b các tính tr ng x u. ðây là m t bư c trung gian cho lai khác dòng ñ t o ưu th lai 2. Ưu th lai * Khái ni m hi n tư ng ưu th lai: ƯTL là hi n tư ng cơ th lai có s c s ng cao hơn h n b m thu n ch ng, sinh trư ng nhanh, phát tri n m nh, ch ng ch u t t, năng su t cao. VD : ngô lai khác dòng tăng năng su t 30%. * Phương pháp t o ưu th lai + Lai khác dòng : t o nh ng dòng thu n ( b ng t th ph n ho c giao ph i c n huy t) r i lai khác dòng ñơn ho c lai khác dòng kép. VD : S d ng lai khác dòng ñã tăng s n lư ng lúa mì 50%, tăng g p ñôi s n lư ng d u trong h t hư ng dương. + Lai khác th : t h p haoi hay nhi u th có ngu n gen khác nhau Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  12. Trư ng THPT Nguy n Du 12 Cơ th lai khác th cũng có ưu th lai nhưng thê sh sau có hi n tư ng phân tính. VD : gi ng láu VX-83 là k t qu ch n l c t gi ng lai khác th . * Ưu th lai bi u hi n rõ nh t trong lai khác dòng vì: - ð i b ph n các gen c a cơ th lai ñ u tr ng thái d h p, trong ñó ch các gen tr i - ph n l n các gen qui ñ nh ñ c tính t t - ñư c bi u hi n. - Cơ th lai khác dòng có ñ ñ ng ñ u cao v năng su t và ph m ch t. * Ưu th lai gi m d n qua các th h vì: các th h sau t l d h p gi m d n, t l ñ ng h p tăng d n, trong ñó các gen l n có h i ñư c b u hi n. 3. Lai kinh t * Khái ni m : lai kinh tê slà phép lai nh m m c ñích s d ng ưu thê lai c a con lai F1( thư ng dùng ñ i v v t nuôi) * Cách ti n hành: cho giao ph i gi a b , m thu c hai dòng thu n r i dùng con lai F1 làm s n ph m * Thành t u : ph bi n hi n nay là cho con cái thu c gi ng trong nư c cho giao phoói v i con ñ c cao s n thu c gi ng thu n ch ng ngo i nh p. VD : l n lai kinh t là k t qu lai gi a l n Móng cái v i l n ñ c ð i B ch, cân n ng m t t sau 10 tháng tu i, t l n c trên 40%. * Không dùng con lai F1 ñ nhân gi ng vì: - Khi lai khác dòng,khác th , cơ th lai F1 có ưu th lai cao nh t vì ph n l n các gen c a F1 ñ u tr ng thái d h p, các con lai F1 ñ u tương ñ i ñ ng nh t. - ð n cá th h sau, t l d h p gi m d n và có hi n tư ng phân tính. 4. Lai c i ti n gi ng * M c ñích : Dùng m t gi ng cao s n ñ c i ti n m t gi ng có năng su t th p * Cách ti n hành: Trong ch n gióng v t nuôi, ngư i ta ch n con ñ c thu c gi ng cao s n ngo i nh p cho giao ph i v i nh ng con cái t t nh t thu c gi ng ñ a phương. Con ñ c gi ng ñươc ñư c s d ng qua nhi u ñ i lai nghĩa là con lai sinh ra l i ñư c giao ph i v i con ñ c gi ng cao s n. Sau 4 -5 th h , gi ng ñ a phương ñã ñư c c i t o g n như gi ng ngo i thu n ch ng Phương pháp này ban ñ u làm tăng t l d h p t , sau ñó làm tăng d n t l ñ ng h p t . VD : lai c i ti n ñã làm gi ng l n c a ta tăng t m vóc, kh i lư ng cơ th , tăng t l n c trong th t. 5. Lai t o gi ng m i * M c ñích : T h p hai hay nhi u th , k t h p v i ch n l c ñ t o gi ng m i * Cách ti n hành : Lai hai th khác nhau ho c lai t ng h p có nhi u th có ngu n ggen khác nhau ñ t o ra nhi u bi n d t h p. Ph i k t h p ch n l c công phu vì các con lai có s phân tính. VD : Gi ng lúa X1 (NS cao, ch ng b nh b c lá, không kháng r y, ch t lư ng g o trung bình) x Gi ng lúa CN2,(NS trg /bình, ng n ngày, kháng r y, ch t lư ng g o cao.) VX – 83 (ng n ngày, NS cao, kháng r y… 6. Lai xa * Khái ni m : lai xa là lai gi a hai cơ th b , m thu c 2 loài khác nhau ho c thu c các chi, các h khác nhau. VD : L a cái x Ng a ñ c Con la ( không sinh s n ñư c) * Nguyên nhân b t th c a cơ th lai xa: B NST c a hai loài b m khác nhau v s lư ng, hình d ng, c u trúc, tr ng i cho s liên k t các c p NST tương ñ ng trong kì ñ u l n phân bào I c a gi m phân, do ñó c n tr s hình thành giao t . * Phương pháp kh c ph c : ða b i hoá làm cho b NST c a cơ th lai xa tăng t 2n lên 4n, trong ñó m i NST ñ có m t NST tương ñ ng, gi m phân ñư c ti n hành bình thư ng. VD : Kacpêsenkô lai c i b p v i c i c cây lai b t th . Khi t b i hóa F1 h u th . * ng d ng : - Trong ch n gi ng th c v t, dùng lai xa và ña b i hoá ñã t o ñư c nh ng gi ng láu mì, khoai tây ña b i có s n lư ng cao, ngư i ta ñang quan tâm lai gi a cây d i ch ng ch u t t v i cây tr ng cho năng su t cao, ph m ch t t t. Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  13. Trư ng THPT Nguy n Du 13 - Trong ch n gi ng v t nuôi cũng ñã t o ñ ưc gi ng m i do lai khác loài t m dâu, cá… tuy nhiên ñ i v i v t nuôi, lai xa b h n ch vì ña s là nh ng ñ ng v t có h th n kinh phát tri n, ki m soát t p tính giao ph i và d b r i lo n NST gi i tính. 7. Lai t bào * Khái ni m : Lai t bào sinh dư ng là s dung h p 2 t bào tr n khác loài t o ra t bào lai ch a b NST c a hai t bào g c * Các khâu chính : - Tách màng t bào, nuôi các t bào tr n khác loài trong môi trư ng nuôi dư ng. Tăng t l dung h p t bào b ng m t s tác nhân như virut Xenñê ñã b gi m h at tính, xung ñi n cao áp, pôliêtilen glicol. Dùng các môi trư ng ch n l c ñ phân l p nh ng dòng t bào lai phát tri n bình thư ng. Dùng các hoocmon phù h p ñ kích thích t bào lai thành cơ th lai. * ng d ng và tri n v ng : ðã t o ñư c cây lai gi a khoai tây vàc cà chua. Trong tương lai, có th t o ra nh ng cơ th lai có nguòn grn khác xa nhau mà lai h u tính không th c hi n ñư c, có th t o ra nh ng cơ th kh m mang ñ c tính nh ng loài r t khác nhau. IV. CÁC PHƯƠNG PHÁP CH N L C Ch tiêu Ch n l c hàng lo t Ch n l c cá t h Cách - D a vào ki u hình ch n ra m t nhóm cá - Ch n nhngx cá th t t nh t phù h p v i m c ti n th phù h p v i m c tiêu ch n l c ñ làm tiêu ch n l c. hà nh gi ng. - M i cá th ñã ch n l c ñư c nhân thành m t - cây tr ng, h t c a nh ng cây ñã ch n d òng ñư c tr n l n v i nhau ñ làm gi ng cho - So sánh các dòng và ch n ra dòng t t nh t. v sau. - v t nuôi , nh ng cá th ñ tiêu chu n ñư c ch n ra ñ nhân gi ng. Ph m vi - Cây t th ph n : ch n l c hàng lo t m t Cây t ph n ch t ch ho c nhân g ng vô tính : ng l n. ch n l c cá th m t l n d ng - Cây giao ph n : ch n l c hàng lo t nhi u - V t nuôi: l n. + Ki m tra ñ c gi ng qua ñ i con - V t nuôi : ch n l c hàng lo t nhi u l n. + Ki m tra ki u gen c a m i cá th qua ch em ru t c a nó + Tr c ti p ki m tra ki u gen c a m i cá th b ng các ch tiêu di truy n t bào, di truy n hoá sinh, di truy n mi n d ch Ư u, - ðơn gi n, d làm, có th áp d ng r ng - ðòi h i công phu theo dõi ch t ch , khó áp n hư c rãi d ng r ng rãi. ñi m - Không k t h p ñư c ch n l c trên - K t h p ñánh giá d a vào ki u hình ki m tra ki uhình v i ki m tra ki u gen. ki u gen . - Ch có hi u qu rõ ñ i v i tính tr ng có - Có hi u qu cao ñ i v i các tính tr ng có h h s di truy n cao. s di truy n th p. CHƯƠNG III : DI TRUY N H C NGƯ I 1. Nêu nh ng ví d ch ng minh di truy n ngư i cũng tuân theo các qui lu t di truy n, bi n d như các loài sinh v t? a. Ví d v s bi u hi n các qui lu t di truy n ngư i: - ð nh lu t ñ ng tính và phân tính : tóc quăn, môi dày, mũi conh là tr i so v i tóc th ng, môi m ng, mũi th ng. F1 ñ ng tính tr i , F2 phân tính theo t l 3 tr i : 1 l n - ð nh lu t phân li ñ c l p : S di truy n màu m t là ñ c l p v i hình d ng tóc. Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  14. Trư ng THPT Nguy n Du 14 - ð nh lu t liên k t gen, hoán v gen : t t th a ngón tay và t ñ c thu tinh th do 2 gen trên cùng m t NST qui ñinh nên thư ng di truy n cùng nhau nhưng cũng có khi không liên k t v i nhau. - ð nh lu t tương tác gen : Chi u cao ngư i ch u tác d ng c ng g p c a nhi u c p gen cho nên có m t dãy tính tr ng trung gian. - Di truy n gi i tính : t l nam/n x p x b ng 1 - Di truy n liên k t v i gi i tính : B nh máu khó ñông do gen lăn n m trên NST X, không có alen trên NST Y qui ñ nh, di truy n chéo. b. Ví d v s bi u hi n các qui lu t bi n d : - Ung thư máu do ñ t bi n m t ño n NST 21 - H i ch ng ðao do 3 NST 21 - Thư ng bi n : th trong tăng ho c gi m tho ch ñ dinh dư ng. 2. Vì sao trong nghiên c u di truy n ngư i ph i áp d ng nhi u phương pháp khác nhau ? T i sao không th áp d ng các phương pháp lai gi ng, gây ñ t bi n v i ngư i? * Vì : M i phương pháp có ưu ñi m, như c ñi m riêng, ph i ph i h p nhi phương pháp ñ có th xác ñ nh chính xác ñ c ñi m di truy n c a loài ngư i trên cơ s ñó m i có th phòng và ch a m t s b nh di truy n ngư i cũng như tư v n di truy n y h c. VD : ngư i ta thư ng s d ng phương pháp phân tích t bào hc b NST k t h p v i phân tích ph h . * Các phương pháp phân tích gi ng lai, gây d t bi n không áp d ng ñư c trên ngư i vì gây nguy hi m ñ i v i tính m ng, nòi gi ng, vi ph m các v n ñ ga ñình và xã h i. 3. Các phương pháp nghiên c u di truy n ngư i a. Phương pháp nghiên c u ph h * Khái ni m : phương pháp nghiên c u ph h là theo dõi s di truy n c a m t tính trn g ñ c bi t trong m t dòng h qua nhi u th h b ng cách l p sơ ñ , t ñó xác ñ nh ñ c ñi m di truy n c a tính tr ng ñó do m t hay nhi u gen chi ph i, có liên k t v i gi i tính hay không. * Ví d ( sơ ñ SGK) : b. Phương pháp nghiên c u tr ñ ng sinh? Cho ví d v n d ng phương pháp này trong nghiên c u di truy n ngư i? * Tr ñ ng sinh cùng tr ng : th tinh gi a m t tr ng và m t tinh trùng nhưng sau ñó h p t tách thành hai t bào, m i t bào s phát tri n thành m t cơ th Nh ng tr này có cùng gi i tính, cùng ki u gen * Tr ñ ng sinh khác tr ng : th tinh gi a hai tr ng và hai tinh trùng t o thành hai h p t , m i h p s phát tri n thành m t cơ th Có cùng gi i tính ho c không, ki u gen khác nhau + Khi so sánh các tr ñ ng sinh cùng tr ng, s ng trong cùng môi trư ng gi ng nhau và môi trư ng khác nhau ñã cho phép phát hi n nh hư ng c a môi trư ng ñ i v i ki u gen ñ ng nh t. + So sánh tr ñ ng sinh cùng tr ng v i tr ñ ng sinh khác tr ng có cùng môi trư ng s ng, ñã cho phép xác ñ nh vai trò c a di truy n trong s phát tri n các tính tr ng. VD : Nhóm máu, màu m t, không ch u nh hư ng c a môi trư ng, chi u cao ít ch u nh hư ng c a môi trư ng hơn tr ng lư ng. c. Phương pháp nghiên c u t bào + N i dung : Nghiên c u b NST ( s lư ng, c u t o hi n vi) c a các t bào cơ th có th phát hi n m t s t và b nh di truy n b m sinh. + VD : M t ño n c p NST s 21 ho c 22 gây b nh b ch c u ác tính 3 NST s 13 – 15 : s t môi, th a ngón, ch t y u 3 NST s 16 -18 : ngón tr dài hơn ngón gi a, tai th p, hàm bé. 4. Làm th nào ñ phòng và ch a các t t và b nh di truy n? + D ñoán kh năng xu t hi n các ñ t t ho c b nh do r i lo n di truy n : Nghiên c u sơ ñ ph h có th xác ñ nh t t, b nh ñó do gen trên NST thư ng hay NST gi i tính, do gen tr i hay l n qui ñ nh. D a vào ácc qui lu t di truy n có th d ñoán t n su t các b nh ñó. VD ch ng b ch t ng. + Kh năng ch a tr các b nh, t t di truy n: VD : Tiêm ch t sinh s i huy t cho ngư i b b nh máu khó ñông, tiêm hoocmôn insulin cho ngư i b nh b ñái tháo ñư ng. Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  15. Trư ng THPT Nguy n Du 15 N u b nh di truy n thu c lo i không ch a ñư c thì ph i ngăn ng a h u qu cho con cháu như c m k t hôn g n, h n ch sinh con. CHƯƠNG IV S PHÁT SINH S S NG 1. Quan ni m hi n ñ i v s cơ s v t ch t ch y u c a s s ng và nh ng d u hi u cơ b n c a hi n tư ng s ng? V t ch t vô cơ khác v t ch t h u cơ nh ng ñi m cơ b n nào? nh ng v t th vô cơ có các d u hi u tăng trư ng kích thư c, tr l i kích thích, chuy n ñ ng hay không? Co ví d : nh ng d u hi u nào là ñ c ñáo riêng c a cơ th s ng? a. Cơ s v t ch t c y u c a s s ng : - Cơ s v t ch t ch y u g m hai lo i h p ch t h u cơ là prôtêin và axit nuclêic. - Prôtein là h p ph n c u t o ch y u c a ch t nguyên sinh, là thnàh ph n ch c năng trong c u t o c a các enzim ñóng vai trò xúc tác và các hoocmon ñóng vai trò ñi u hoà. - Axit nuclêic ( ADN, ARN) là cơ s ch y u c a hi n tư ng di truy n và bi n d . b. ði m khác nhau cơ b n gi a v t ch t vô cơ và v t ch t h u cơ: - Th ng nh t t c p ñ nguyên t nhưng khác nhau t c p ñ phân t . - Do c u t o ña phân, prôtêin và axit nuclêic v a r t ña d ng l i v a ñ c thù. Càng lên c p ñ t ch c cao hơn, tính ph c t p, ña d ng, ñ c thù càng th hi n rõ. c. So sánh ñi m gióng nhau và khác nhau gi a v t th vô cơ và cơ th s ng: + Nh ng dáu hi u cũng có gi i vô cơ: - Tăng trư ng kích thư c ; tinh th mu i, ñư ng. - Tr l i kcíh thích : s t b nam châm hút, thanh kim lo i dài ra khi b ñót nóng. - Chuy n ñ ng : Trái ð t t quay quanh tr c c a nó và chuy n ñ ng quanh M t Tr i. + Nh ng d u hi u riêng ch có cơ th s ng : trao ñ i ch t theo phương th c ñ ng hoá, d hoá, sinh s n. d. Nh ng d u hi u ñ c ñáo c a hi n tư ng s ng : - Thư ng xuyên t ñ i m i thông qua quá trình trao ñ i ch t và năng lư ng v i môi trư ng, t ñó có hi n tư ng sinh trư ng, c m ng. - T sao chép c a ADN là cơ s phân t c a s di truy n và sinh s n. - T ñi u ch nh, gi v ng n ñ nh v thành ph n và tính ch t. - Tích lu thông tin di truy n : c u trúc c a ADN b bi n ñ i dư i nh hư ng ph c t p c a môi trư ng, bi n ñ i này ñư c sao chép l i. ðó là cơ s phân t c a s ti n hoá. 2. Quan ni m hi n ñ i v các giai ño n chính trong s phát sinh s s ng? Ngày nay s s ng có ti p t c ñư c hình thành t các v t ch t vô cơ theo phương th c hoá h c hay không? Vì sao? a. Các giai ño n chính trong s phát sinh s s ng S phát sinh s s ng là quá trình ti n hoá c a cá h p ch t cácbon dãn t i s hình thành h tương tác gi a các ñ i phân t prôtêin và axit nuclêic có kh năng t nhân ñôi, t ñ i m i, tr i qua hai giai ño n : * Ti n hoá hoá h c : - Trong khí quy n nguyên thu ñx có nh ng h p ch t ñơn gi n ch a các nguyên t C, H, O, N. - Dư i tác ñ ng c a cáccngu n năng lư ng t nhiên ( b c x m t tr i, tia t ngo i, phóng ñi n trong khí quy n…) ñã hình thành nh ng h p ch t 2 nguyên t là C, H(cacbuahiñrô) r i ñ n h p ch t 3 nguyên t là C, H, O ( saccarit, lipit…) và 4 nguyên t C, H, O,N ( axit amin, nuclêôtit). T các axit amin hình thành nên các prôtêin, t các nuclêôtit hình thành nên các axit nuclêic. Các ch t h u cơ có kh i lư ng phân t cao rơi xu ng bi n. ð i dương nguyên thu ch a ñ y nh ng ch t h u cơ hoà tan, t ng h p b ng con ñư ng hoá h c. * Ti n hoá ti n sinh h c - Các ch t h u cơ hoà tan t p trung thành côaxecva có d u hi u nguyên thu c a trao ñ i chát, sinh trư ng, sinh s n. Do tác ñ ng c a ch n l c t nhiên, c u trúc và th th c phát tri n c a côaxecva ñư c hoàn thi n d n. - S xu t hi n các màng bán th m gi i h n côaxecva v i môi trư ng. - S xu t hi n các prôtêin enzim xúc tác cho quá trình t ng h p và phân gi i các ch t h u cơ. - S xu t hi n cơ ch t sao chép nh ñó các d ng s ng ñã s n sinh ra nhi u d ng gi ng chúng Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  16. Trư ng THPT Nguy n Du 16 - S hình thành cơ ch sinh s n và di truy n trên cơ s hình thành h tương tác h tương tác gi a prôtêin và axit nuclêic có kh năng t ñ i m i, t nhân ñôi. - S xu t hi n các d ng s ng ñơn gi n ñ u tiên ( trư c t bào, ñơn bào) b. Ngày nay s s ng không ti p t c hình thành t nh ng ch t vô cơ theo con ñư ng hoá h c vì thi u h ng ñi u ki n l ch s c n thi t, ch t h u cơ ñư c t ng h p ngoài cơ th s ng ( n u có) s b các vi khu n phân hu . CHƯƠNG V - S PHÁT TRI N C A SINH V T 1. Hoá th ch ð nghiên c u l ch s phát tri n c a sinh v t ngư i ta d a vào các hoá th ch. Hoá th ch là di tích c a sinh v t s ng trong các th i ñ i trư c ñã ñ l i trong các l p ñ t ñá. T ch xác ñ nh ñư c các loài sinh v t hoá th ch ch a trong các l p ñ t ngư i ta có th suy ra l ch s xu t hi n, phát tri n, di t vong c a chúng. Căn c vào tu i c a các l p ñ t ch a hoá th ch ñư c tính b ng các phương pháp ñ a t ng h c, ño th i gian phóng x , có th xác ñ nh ñư c tu i th c a hoá th ch. Ngư c l i t nh ng sinh v t hoá th ch ñã xác ñ nh tu i có th suy ra tu i c a l p ñ t ch a chúng. 1. Nêu rõ ñ c ñi m sinh gi i các ñ i Thái c , Nguyên sinh, C sinh, Trung sinh, Tân sinh. Qua ñó rút ra nh n xét v s phát tri n c a sinh gi i. a. ð i Thái c : - B t ñ u cách ñây 3500 tri u năm, kéo dài kho ng 900 tri u năm. - V qu ñ t chưa n ñ nh, nhi u l n t o núi và phun l a d d i - S s ng ñã phát tri n t d ng chưa có c u t o t bào ñ n ñơn bào r i ña bào, phân hoá thành 2 nhánh th c v t va` ñ ng v t nhưng v n ñang t p trung dư i nư c. b. ð i Nguyên sinh : - B t ñ u cách ñây 2600 tri u năm, kéo dài 2038 tri u năm. - Nh ng ñ t t o núi l n ñã phân b l i ñ i l c va` ñ i dương. - Vi khu n và t o ñã phân b r ng. - ðã có ñ i di n h u h t các ngành ñ ng v t không xương s ng S s ng ñã tr thành 1 nhân t làm bi n ñ i m t ñ t, bi n ñ i thành ph n khí quy n, hình thành sinh quy n. c. ð i C sinh : B t ñ u cách ñây 570 tri u năm, kéo dài 340 tri u năm, ñư c chia thành 5 k : + K Cambri - Khí quy n nhi u CO2 vì núi l a ho t ñ ng m nh. - S s ng v n t p trung bi n vì l p nư c dày b o v sinh v t ch ng tác d ng c a tia t ngo i. - T o l c và t o nâu ưu th bi n, trên ñ t li n có vi khu n và vi khu n lam (trư c kia g i là t o lam). - ð ng v t không xương s ng ñã có c chân kh p và da gai, tôm ba lá... +K Xilua - B t ñ u cách ñây 490 tri u năm. - ñ u k , ñ t li n b lún, nhi u bi n nh ñư c t o thành, khí h u m. - Cu i k có 1 ñ t t o núi m nh, làm n i lên m t ñ i l c l n, khí h u khô hơn. - Xu t hi n nh ng th c v t c n ñ u tiên g i là quy t tr n chưa có lá nhưng có thân và r thô sơ - Xu t hi n nh ng ñ i di n ñ u tiên c a ñ ng v t có xương s ng g i là cá giáp. c n các th c v t có di p l c ñã th c hi n quang h p t o ra ôxi phân t , t ñó hình thành l p ôzôn làm thành màn ch n tia t ngo i, do ñó s s ng m i có th di cư lên ñ t li n. + K ðêvôn - B t ñ u cách ñây 370 tri u năm. - ð a th thay ñ i nhi u l n, bi n ti n vào r i l i rút ra, phân hoá khí h u l c ñ a khô hanh và khí h u mi n ven bi n m ư t. - Th c v t di cư lên c n hàng lo t lên c n. Xu t hi n các quy t th c v t ñ u tiên, có r , thân có m ch d n, bi u bì có l khí. Quy t tr n ch t n t i ñ n cu i k ðêvôn và b thay th b i dương x , th ch tùng, m c t c. Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  17. Trư ng THPT Nguy n Du 17 - Cá giáp có hàm thay th cá giáp không hàm và phát tri n ưu th , cá s n va` ñã có cá xương v i hàm và vây ch n phát tri n. Xu t hi n cá ph i và cá vây chân. + K Than ñá - B t ñ u cách ñây 325 tri u năm. - ð u k khí h u m và nóng.ð n cu i k bi n rút lui nhi u, khí h u khô hơn. - Xu t hi n dương x có h t. - Bò sát ñ u tiên xu t hi n, ñ tr ng có v c ng, da có v y x ng, ch u ñư c khí h u khô, ph i và tim hoàn thi n hơn. ðã xu t hi n nh ng sâu b bay. + K Pecmi - L c ñ a ti p t c ñư c nâng cao, khí h u khô và l nh hơn. - Quy t kh ng l b tiêu di t, xu t hi n nh ng cây h t tr n ñ u tiên. Chúng th tinh không l thu c nư c nên thích ng khí h u khô. Bò sát phát tri n nhanh, ña s ăn cây c , m t s ăn th t. Xu t hi n bò sát răng thú mình dài 4m có b răng phân hoá thành răng c a, răng nanh, răng hàm. ðáng chú ý nh t trong ñ i C sinh là s chinh ph c ñ t li n c a th c v t , ñ ng v t ñã ñư c vi khu n, t o xanh và ñ a y chu n b trư c. ði u ki n s ng trên c n ph c t p hơn dư i nư c nên CLTN ñã ñ m b o s phát tri n ưu th c a nh ng cơ th ph c t p hơn v t ch c, hoàn thi n hơn v cách sinh s n. d. ð i Trung Sinh B t ñ u cách ñây 220 tri u năm, kéo dài kho ng 150 tri u năm và chia làm 3 k : * K Tam ði p - ð a th tương ñ i yên tĩnh, ñ i l c chi m ưu th , khí h u khô. - Quy t th c v t và lư ng cư ( ch nhái) b tiêu di t d n. - Cây h t tr n phát tri n m nh. Cá xương phát tri n, cá s n thu h p - Cu i k , bi n ti n sâu vào l c ñ a. Cá và thân m m phong phú làm cho m t s bò sát quay l i s ng nư c như : th n l n cá dài 13m, th n l n c r n dài 55m. Xu t hi n nh ng thú ñ u tiên t bò sát răng thú ti n hoá lên, có l m i ch là nh ng loài thú ñ tr ng tương t như thú m v t, thú lông nhím. * K Giura - Cách ñây 175 tri u năm. - Bi n ti n vào l c ñ a, khí h u m hơn. - Cây h t tr n ti p t c phát tri n m nh, là ngu n th c ăn phong phú cho ñ ng v t. - Vì v y, bò sát kh ng l chi m ưu th tuy t ñ i Trên không có th n l n bay, cánh là n p da d c sư n, giăng ra b ng 4 ngón c a chi trư c. S phát tri n c a sâu b bay t o ñi u ki n cho s xu t hi n các bò sát bay ăn sâu b . Xu t hi n nh ng ñ i di n ñ u tiên c a l p chim. * K Ph n Tr ng - Cách ñây 120 tri u năm. - Bi n thu h p, khí h u khô. - Cây h t kín xu t hi n và phát tri n nhanh do thích nghi v i không khí khô và ánh sáng g t, và do có hình th c sinh s n hoàn thi n hơn. Vào gi a k , th c v t ñã g n gi ng ngày nay, có các cây 1 lá m m (c , hu ) và 2 lá m m nhóm th p (m c lan, long não). - Bò sát ti p t c th ng tr , xu t hi n nh ng lo i m i - Chim v n còn có răng nhưng ñã g n gi ng chim ngày nay. Thú có nhau thai ñã xu t hi n, c sơ là thú có túi, con ñ ra chưa phát tri n ñ y ñ ph i n m l i ít tháng trong túi b ng m . Nói chung, ñ i Trung sinh la` ñ i phát tri n ưu th c a cây h t tr n và nh t là c a bò sát. e) ð i Tân Sinh B t ñ u cách ñây 70 tri u năm, ñư c chia thành 2 k . * K Th ba. + ñ u k khí h u m, gi a k khí h u khô và ôn hoà. - Cây h t kín phát tri n ñã làm tăng ngu n th c ăn c a chim, thú. Cũng trong k này t thú ăn sâu b ñã tách thành b kh , t i gi a k thì nh ng d ng vư n ngư i ñã phân b r ng. + Vào cu i k , khí h u tr l nh. - Bò sát kh ng l b tiêu di t nhanh chóng. Chim và thú thích nghi hơn v i khí h u l nh và có cách sinh s n hoàn thi n hơn ñã thay th ñ a v c a bò sát. Do di n tích r ng thu h p, 1 s vư n ngư i rút vào Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  18. Trư ng THPT Nguy n Du 18 r ng, 1 s khác xu ng ñ t và b t ñ u xâm chi m các vùng ñ t tr ng, chúng là t tiên loài ngư i. * K Th tư - ðây là k ng n nh t (3 tri u năm), ñ c trưng b i s xu t hi n loài ngư i. - Trong k này có nh ng th i kì băng hà r t l nh xen k nh ng th i kỳ khí h u m áp. Tóm l i, ñ i Tân sinh là` ñ i ph n th nh c a th c v t h t kín, sâu b , chim và thú. - ði m qua l ch s phát tri n c a sinh v t, chúng ta có th rút ra m y nh n xét: * L ch s phát tri n c a sinh v t g n li n v i l ch s phát tri n c a v qu ñ t. S thay ñ i các ñi u ki n ñ a ch t, khí h u ñã thúc ñ y s phát tri n c a sinh gi i * S thay ñ i ñi u ki n ñ a ch t, khí h u thư ng d n t i s bi n ñ i trư c h t th c v t và qua ñó nh hư ng t i ñ ng v t. S thay ñ i ñó có th nh hư ng ñ n m t s loài r i thông qua nh ng m i quan h ph c t p gi a sinh v t v i sinh v t trong h sinh thái mà nh hư ng dây chuy n ñ n nhi u loài khác. Vì v y s phát tri n c a sinh gi i ñã di n ra nhanh hơn s thay ñ i ch m ch p c a ñi u ki n khí h u, ñ a ch t. * Sinh gi i ñã phát tri n theo hư ng ngày càng ña d ng, t ch c ngày càng cao, thích nghi ngày càng h p lý. Càng v sau s ti n hoá di n ra v i t c ñ càng nhanh do sinh v t ñã ñ t nh ng trình ñ thích nghi hoàn thi n hơn, b t l thu c vào môi trư ng. ð c bi t s chuy n bi n t ñ i s ng dư i nư c lên ñ i s ng trên c n ñã ñánh d u m t bư c quan tr ng trong quá trình ti n hoá. CHƯƠNG VI - NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CH TI N HOÁ I. THUY T TI N HOÁ C ðI N 1. So sánh quan ni m c a Lamac và ðacuyn v nguyên nhân và cơ chê ti n hoá, quá trình hình thành các ñ c ñi m thích nghi và quá trình hình thành loài m i. T n t i chung c a các quan ni m trên là gì? Ch tiêu so sánh Lamac ðacuyn 1. Nguyên nhân - Ngo i c nh thay ñ i qua không gian và CLTN tác ñ ng thông qua ñ c tính ti n hoá th i gian. bi n d và di truy n c a sinh v t. - Thay ñ i t p quán ho t ñ ng c a ñ ng v t. 2. Cơ ch ti n S di truy n các ñ c tính thu ñư c trong S tích lu các bi n d có l i, ñào th i hoá ñ i cá th dư i tác d ng c a ngo i c nh các bi n d có h i dư i tác ñ ng c a hay t p quán ho t ñ ng c a ñ ng v t. CLTN. 3. Hình thành Ngo i c nh thay ñ i ch m, sinh v t có S thích nghi h p lí ñ t ñư c thông ñ c ñi m thích kh năng ph n ng phù h p nên không qua s ñào th i d ng kém thích nghi. nghi b ñào th i. 4. Hình thành Loài m i ñư c hình thành t t qua Loài m i ñư c hình thành t t qua loài m i nhi u d ng trung gian, tương ng v i s nhi u d ng trung gian d\ư i tác d ng thay ñ i c a ngo i c nh. c a CLTN theo con ñư ng phân li tính tr ng t m t ngu n g c chung. 5. T n t i chung - Chưa phân bi t ñư c bi n d di truy n và bi n d không di truy n. - Chưa hi u ñư c nguyên nhân phát sinh bi n d và cơ ch di truy n bi n d . - Chưa th y ñư c vai trò c a s cách li ñ i v i vi c hình thành loài. 2. So saùnh CLTN vaø CLNT theo quan nieäm cuûa Ñacuyn * Gioáng nhau - Ñeàu döïa treân cô sôû tính bieán dò vaø di truyeàn. - Vöøa tích luõy bieán dò coù lôïi, vöøa ñaøo thaûi bieán dò coù haïi. - Ñeàu hình thaønh nhieàu daïng sinh vaät môùi töø moät daïng ban ñaàu. * Khaùc nhau V n ñ PB Choïn loïc nhaân taïo Choïn loïc töï nhieân Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  19. Trư ng THPT Nguy n Du 19 Nguyeân Do nhu caàu nhieàu maët cuûa con Do taùc ñoäng cuûa ñi u ki n moâi nhaân ngöôøi. tröôøng soáng. Tích luõy bieán dò coù lôïi vaø ñaøo Tích luõy bieán dò coù lôïi vaø ñaøo Cô cheá thaûi bieán dò khoâng coù lôïi cho con thaûi bieán dò khoâng coù lôïi cho ngöôøi. sinh vaät. Hình thaønh nhieàu gioáng caây troàng, Hình thaønh nhieàu loaøi môùi thích Keát quaû vaät nuoâi thích nghi vôùi nhu caàu nghi vôùi moâi tröôøng soáng. cuûa con ngöôøi. Laø nhaân toá chính quy ñònh chieàu Laø nhaân toá chính trong quaù trình Vai troø höôùng vaø nhòp ñoä bieán ñoåi gioáng hình thaønh caùc ñaëc ñieåm thích caây troàng, vaät nuoâi. nghi cuûa sinh vaät. 3. So saùnh thuyeát tieán hoaù toång hôïp vaø thuyeát tieán hoaù b ng caùc ñoät bieán trung tính veà caùc nhaân toá tieán hoaù vaø cô cheá cuûa quaù trình tieán hoaù. Nhöõng ñoùng goùp môùi cuûa hai thuyeát tieán hoaù naøy? V n ñeà Thuyeát tieán hoùa toång hôïp Thuyeát tieán hoùa cuûa Kimura PB - Quaù trình ñoät bieán vaø giao phoái cung Ñoät bieán ôû caáp ñoä phaân töû caáp nguoàn nguyeân lieäu cho tieán hoùa. laøm phaùt sinh caùc ñoät bieán Nhaân - Quaù trình choïn loïc töï nhieân quy ñònh trung tính. toá tieán chieàu höôùng vaø nhòp ñoä tieán hoùa. hoùa - Caùc cô cheá caùch ly thuùc ñaåy söï phaân hoùa cuûa quaàn theå goác. Söï bieán ñoåi thaønh phaàn kieåu gen cuûa Söï cuûng coá ngaãu nhieân caùc Cô cheá quaàn theå döôùi aùp löïc cuûa CLTN ñöôïc caùc ñoät bieán trung tính, khoâng tieán cô cheá caùch ly thuùc ñaåy heä gen kín, caùch chòu taùc duïng cuûa choïn loïc hoùa ly di truyeàn vôùi heä gen cuûa quaàn theå goác. töï nhieân. - Laøm saùng toû cô cheá tieán hoùa nhoû dieãn Giaûi thích tieán hoùa ôû caáp Ñoùng ra trong loøng quaàn theå. phaân töû, söï ña daïng cuûa goùp - Baét ñaàu laøm roõ nhöõng neùt rieâng cuûa proâteâin, söï ña hình caân baèng môùi tieán hoùa lôùn. trong caùc quaàn theå. 4. Phaân bieät tieán hoaù lôùn vaø tieán hoaù nhoû trong thuyeát tieán hoaù toång hôïp? Vaán ñeà Tieán hoùa nhoû Tieán hoùa lôùn PB - Laø quaù trình bieán ñoåi thaønh phaàn kieåu Laø quaù trình hình thaønh gen cuûa quaàn theå ñeå hình thaønh loaøi caùc nhoùm phaân loaïi treân môùi. - Quaù trình naøy goàm coù: loaøi nhö: Chi, Hoï, Boä, + Söï phaùt sinh ñoät bieán. Lôùp, Ngaønh. Khaùi nieäm + Söï phaùt taùn ñoät bieán qua giao phoái. + Söï choïn loïc caùc ñoät bieán coù lôïi. + Söï caùch ly sinh saûn giöõa quaàn theå bieán ñoåi vôùi quaàn theå goác. Dieãn ra trong phaïm vi heïp (tieán hoùa vi Dieãn ra treân qui moâ lôùn Quy moâ moâ): ôû caáp ñoä caù theå, quaàn theå, loaøi, (tieán hoùa vó moâ), thôøi thôøi gian lòch söû ngaén. gian lòch söû raát daøi. Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
  20. Trư ng THPT Nguy n Du 20 Coù theå nghieân cöùu tröïc tieáp baèng thöïc Chæ coù theå nghieân cöùu Phöông nghieäm. giaùn tieáp qua taøi lieäu coå phaùp sinh vaät hoïc, giaûi phaãu so nghieân cöùu saùnh. S CÂN B NG THÀNH PH N KI U GEN TRONG QU N TH GIAO PH I 1.Qu n th giao ph i là gì? D u hi u ñ c trưng c a m t qu n th giao ph i? * Qu n th giao ph i : là m t nhóm cá th cùng loài, tr i qua nhi u th h cùng chung s ng trong m t kho ng không gian xác ñ nh, gi a các cá tôáic s giao ph i t do v i nhau và ñư c cách li m t m c ñ nh t ñ nh v i các nhóm cá th lân c n cũng thu c loài ñó. * D u hi u ñ c trưng c a m t qu n th giao ph i: - QTGP, các cá th giao ph i t do ng u nhiên v i nhau( các cá th thu c nh ng qu n th khác nhau trong cùng m t loài thư ng không giao ph i vơi nhau do cách li b nh ng ñi u ki n s ng thi u thu n l i khi ti p xúc chúng v n giao ph i ñư c v i nhau ho c giao ph i ñư c nhưng không k t qu ) - ða d ng v ki u gen và ki u hình. - M i qu n th xác ñ nh ñư c phân bi t v i các qu n th khác cùng loài v t n s alen, t n s ki u gen và v n gen. - T n s tương ñ i c a các alen v m t ho c vài gen ñi n hình nào ñó là d u hi u ñ c trưng cho s phân b v ki u gen và ki u hình trong qu n th ñó. - V n gen là t ng h p tâta c các gen có trong giao t m t th h ho c m t giai ño n nh t ñ nh. 2. N i dung ñ nh lu t Hacdy – Vanbec và c ng minh xu hư ng cân b ng thành ph n các ki u gen trong m t QTGP có t l ki u gen th h xu t phát là : 0,64AA + 0,32Aa + 0,04aa = 1. ð nh lu t Hacdy – Vanbec có ý nghĩâ gì v m t ti n hoá? * N i dung : Trong nh ng ñi u ki n nh t ñ nh thì trong lòng m t QTGP t n s tương ñ i c a các alen m i gen có khuynh hư ng duy trì không ñ i t th h này sang th h khác. ði u ki n cơ b n nh t là qu n th ph i ñ l n, trong ñó các cá th giao ph i ng u nhiên v i nhau, không có ñ t bi n, ch n l c và giao t ph i ñư c cách li hoàn toàn v i các giao t khác… * Ch ng minh : - Phân b ki u gen th h xu t phát : 0,64AA + 0,32Aa + 0,04aa = 1 T n s tươg ñ i c a alen A = 0,64 + 0,32/2 = 0,08 A 0,08 T n s tươg ñ i c a alen a = 0,04 + 0,32/2 = 0,02 a 0,02 Phân b ki u gen th h ti p theo : Download eBook, Tài li u h c t p nhi u hơn Hãy vào Onbai.Org
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2