Huy động cộng đồng truyền thông cải thiện hành vi phòng bệnh cúm A (H1N1) cho người dân ở xã Hòa Bình huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên

Đàm Khải Hoàn và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 89(01/2): 261 – 266<br /> <br /> HUY ĐỘNG CỘNG ĐỒNG TRUYỀN THÔNG CẢI THIỆN HÀNH VI<br /> PHÒNG BỆNH CÚM A (H1N1) CHO NGƯỜI DÂN Ở XÃ HÒA BÌNH<br /> HUYỆN ĐỒNG HỶ TỈNH THÁI NGUYÊN<br /> Đàm Khải Hoàn1, Phạm Quang Thái2,Vũ Thị Thanh Hoa1 và CS<br /> 1<br /> <br /> Trường Đại học Y Dược – Đại học Thái Nguyên 2 Sở Y tế Tuyên Quang<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Các tác giả nghiên cứu huy động cộng đồng truyền thông để cải thiện hành vi phòng chống bệnh<br /> cúm A (H1N1) cho người dân ở xã Hòa Bình: Sau một năm truyền thông có sự thay đổi thực hành<br /> phòng cúm A H1N1 của người dân xã Hòa Bình tăng rõ rệt như: Tỷ lệ người dân tiêm vắc xin<br /> phòng cho gia súc tăng lên được 30%; Tỷ lệ người dân không tiếp xúc, ăn thịt gia súc chết hay bị<br /> bệnh tăng được 22,5%; Tỷ lệ người dân thực hiện triệt để yêu cầu của cán bộ thú y cũng như y tế<br /> về phòng chống bệnh tăng được 20,0%. Sau can thiệp, thay đổi thực hành phòng cúm A H1N1 của<br /> người dân xã Hòa Bình tăng lên rõ rệt so với xã Khe Mo như: Tỷ lệ người dân tiêm vắc xin phòng<br /> cho gia súc ở Hòa Bình tăng lên hơn Khe Mo được 43,5%; Tỷ lệ người dân không tiếp xúc, ăn thịt<br /> gia súc chết hay bị bệnh tăng được 17,0%; Tỷ lệ người dân thực hiện triệt để yêu cầu của cán bộ<br /> thú y cũng như y tế về phòng chống bệnh tăng được 16,5%. Các tác giả khuyến nghị: Nhân rộng<br /> mô hình để phòng chống các bệnh dịch nói chung và phòng chống bệnh cúm A nói riêng cho<br /> người dân ở vùng nông thôn miền núi. Mô hình là một giải pháp cần được lãnh đạo chính quyền,<br /> ngành y tế các cấp nghiên cứu và vận dụng.<br /> Từ khóa:<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ*<br /> Bệnh cúm A (H1N1) đã và đang là một vấn<br /> đề sức khỏe cộng đồng. Theo thống kê của Bộ<br /> Y tế tính đến ngày 29/9/2009, đã có 8.853<br /> trường hợp dương tính với cúm A H1N1, 15<br /> trường hợp tử vong. Số bệnh nhân đã khỏi ra<br /> viện là 7.188, các trường hợp còn lại được<br /> cách ly, điều trị tại các bệnh viện, cơ sở điều<br /> trị, giám sát cộng đồng trong tình trạng sức<br /> khỏe ổn định Tại Thái Nguyên, tính đến ngày<br /> 20.08.2009 đã có 11 bệnh nhân dương tính với<br /> cúm A H1N1. Đồng Hỷ là một huyện phía<br /> bắc tỉnh Thái Nguyên, nơi có nhiều người dân<br /> tộc thiểu số sinh sống với điều kiện kinh tế<br /> khó khăn, chăn nuôi gia súc nhỏ lẻ, nuôi thả<br /> rông...năm 2008 đã xảy ra dịch cúm A<br /> (H5N1) ở gia cầm. Trong khi đó hành vi<br /> phòng chống bệnh cúm của người dân vẫn<br /> còn chưa tốt. Lý do hàng đầu là khâu truyền<br /> thông dự phòng bệnh còn chưa tốt. Huy động<br /> cộng đồng để truyền thông giáo dục sức khỏe<br /> (TT-GDSK) là một giải pháp hiệu quả. Vậy<br /> giải pháp huy động cộng đồng ở huyện Đồng<br /> Hỷ để TT-GDSK phòng chống bệnh cúm A<br /> *<br /> <br /> liệu có hiệu quả không? Chính vì thế chúng<br /> tôi tiến hành nghiên nhằm các mục tiêu sau:<br /> 1. Xây dựng mô hình huy động cộng đồng<br /> truyền thông cải thiện hành vi phòng bệnh<br /> cúm A (H1N1) cho người dân ở xã Hòa Bình<br /> huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên.<br /> 2. Đánh giá hiệu quả của mô hình trong cải<br /> thiện hành vi phòng bệnh cúm A (H1N1) cho<br /> người dân ở xã Hòa Bình sau 1 năm can thiệp.<br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng: Chủ hộ trong các hộ gia đình;<br /> Lãnh đạo Đảng, chính quyền và các đoàn thể<br /> và cán bộ y tế ở xã, thôn xóm<br /> Địa điểm: Hòa Bình và Khe Mo là 2 xã miền<br /> núi của huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên.<br /> Thời gian: Từ tháng 12 năm 2009 đến tháng<br /> 12 năm 2010.<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Thiết kế nghiên cứu: Sử dụng 2 phương pháp<br /> đó là mô tả, điều tra cắt ngang kết hợp định<br /> lượng với định tính và phương pháp can thiệp.<br /> Thiết kế nghiên cứu can thiệp là can thiệp<br /> trước sau có đối chứng theo sơ đồ sau:<br /> 261<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Đàm Khải Hoàn và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Phương pháp chọn mẫu. Cỡ mẫu cắt ngang<br /> tính theo công thức 1 tỷ lệ được 400 người,<br /> mỗi xã chọn ngẫu nhiên 200 hộ, mỗi hộ gia<br /> đình chọn 1 người lớn. Cỡ mẫu can thiệp tính<br /> theo công thức can thiệp được 200, chọn đối<br /> chứng cũng 200 người.<br /> Cỡ mẫu định tính: Có 2 cuộc TLN trọng tâm<br /> với đại diện cộng đồng (15 người); với đại<br /> diện người dân (15 người). TLN sẽ được tiến<br /> hành 2 lần 1 trước, 1 sau can thiệp.<br /> Nội dung can thiệp Tiến hành xây dựng mô<br /> hình can thiệp huy động cộng đồng tham gia<br /> TT-GDSK cho người dân phòng chống cúm A.<br /> - Xây dựng Ban chỉ đạo thực hiện mô hình ở<br /> xã Hòa Bình (xã can thiệp).<br /> - Tập huấn cho các thành viên tham gia mô<br /> hình các vấn đề cơ bản về TT-GDSK phòng<br /> cúm và phương pháp hoạt động trong mô<br /> hình (Thời gian tập huấn là 1 tuần). Nội dung<br /> tập huấn đi sâu vào các nội dung sau:<br /> - Vai trò các thành viên trong mô hình:<br /> + Nhân viên y tế bản, CTV dân số, dinh<br /> dưỡng là người thực hiện chính.<br /> + Giáo viên, học sinh, thanh niên là các thành<br /> viên tham gia hỗ trợ<br /> + Các tổ chức chính quyền, ban ngành, đoàn<br /> thể tham gia hỗ trợ<br /> + Trưởng bản là người tạo điều kiện cho các<br /> thành viên làm việc.<br /> + Trạm trưởng trạm y tế xã có trách nhiệm<br /> giám sát việc thực hiện nhiệm vụ của các<br /> thành viên.<br /> + Chủ tịch xã là Trưởng Ban chỉ đạo điều<br /> hành chung.<br /> <br /> 89(01/2): 261 – 266<br /> <br /> - Ban chỉ đạo mỗi tháng họp với các thành<br /> viên 1 lần để:<br /> + Xem xét tiến độ thực hiện mô hình.<br /> + Bổ sung, cập nhật một số vấn đề về kiến<br /> thức cho các thành viên;<br /> Hoạt động của nhóm nghiên cứu: cứ 2 tháng<br /> tiến hành giám sát 1 lần để xem xét tiến độ<br /> thực hiện và bổ sung những vấn đề chỉ đạo hỗ<br /> trợ thêm.<br /> - Các hoạt động can thiệp diễn ra liên tục<br /> trong 1 năm.<br /> Chỉ số nghiên cứu<br /> - Nhóm các chỉ số kiến thức, thái độ và thực<br /> hành (KAP) về phòng Cúm A<br /> - Nhóm chỉ số về kinh tế văn hoá xã hội của<br /> các hộ gia đình điều tra<br /> - Nhóm chỉ số về tình hình vệ sinh môi<br /> trường của các hộ gia đình<br /> - Nhóm chỉ số đánh giá kết quả hoạt động<br /> truyền thông có sự tham gia của cộng đồng<br /> như: Số buổi truyền thông; Số người tham<br /> dự; Số truyền thông viên được tập huấn; Kết<br /> quả thay đổi KAP của người dân trong phòng<br /> cúm A sau can thiệp. KAP được tính điểm,<br /> sau đó phân mức độ tốt, chưa tốt.<br /> Phương pháp điều tra: Điều tra viên tiến<br /> hành phỏng vấn trực tiếp với đối tượng điều<br /> tra tại các hộ gia đình kết hợp với quan sát.<br /> Ngoài ra còn tiến hành TLN trọng tâm với các<br /> đối tượng liên quan để thu thông tin.<br /> Cán bộ điều tra: Nghiên cứu viên, cán bộ bộ<br /> môn Y học cộng đồng và Sinh viên Trường<br /> Đại học Y Dược Thái Nguyên<br /> <br /> 262<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Đàm Khải Hoàn và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Phương pháp xử lý số liệu: Số liệu được xử lý<br /> theo các thuật toán thống kê trên phần mềm<br /> Stata 10.0.<br /> <br /> 89(01/2): 261 – 266<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN<br /> Chúng tôi đã xây dựng mô hình hoạt động<br /> theo sơ đồ sau:<br /> <br /> Sơ đồ 1. Mô hình truyền thông phòng chống cúm AH1N1tại xã Hoà Bình<br /> Bảng 1. Thay đổi Kiến thức phòng cúm A H1N1 của người dân sau 1 năm can thiệp ở xã Hòa Bình<br /> Thời điểm<br /> Mức độ<br /> <br /> Trước can thiệp<br /> n<br /> %<br /> <br /> Kiến thức chưa tốt<br /> Kiến thức tốt<br /> Tổng<br /> <br /> 27<br /> 173<br /> 200<br /> <br /> 13,5<br /> 86,5<br /> 100<br /> <br /> Sau can thiệp<br /> n<br /> %<br /> 5<br /> 195<br /> 200<br /> <br /> Chênh<br /> lệch(%)<br /> <br /> 2,5<br /> 97,5<br /> 100<br /> <br /> -11,0<br /> 11,0<br /> 0<br /> <br /> χ 2, p<br /> χ2=16,4,<br /> p