Kết quả phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước bằng mảnh ghép 4 đầu gân bán gân và cơ thon, cố định bằng vít chèn

KÕT QU¶ PHÉU THUËT T¸I T¹O D¢Y CH»NG CHÐO TR¦íC<br /> B»NG M¶NH GHÐP 4 §ÇU G¢N B¸N G¢N Vµ G¢N C¥ THON,<br /> Cè §ÞNH B»NG VÝT CHÌN<br /> §Æng Hoµng Anh*<br /> TrÇn §×nh ChiÕ *<br /> Ph¹m §¨ng Ninh *<br /> Tãm t¾t<br /> Tõ th¸ng 6 - 2005 ®Õn th¸ng 10 - 2008 69 bÖnh nh©n (BN) bÞ ®øt d©y ch»ng chÐo tr-íc (DCCT)<br /> ®-îc phÉu thuËt t¸i t¹o d©y ch»ng b»ng m¶nh ghÐp 4 ®Çu g©n c¬ b¸n g©n vµ g©n c¬ thon qua néi soi<br /> t¹i BÖnh viÖn 103, cè ®Þnh m¶nh ghÐp trong ®-êng hÇm x-¬ng b»ng vÝt chÌn. KÕt qu¶ sau phÉu thuËt<br /> ®¹t tèt vµ rÊt tèt 90,9 % vµ 6,1% (4 BN) thêi gian h¹n chÕ biªn ®é gÊp khíp gèi trung b×nh 15 th¸ng.<br /> * Tõ kho¸: D©y ch»ng chÐo tr-íc; M¶nh ghÐp 4 ®Çu g©n b¸n g©n vµ g©n c¬ thon.<br /> <br /> <br /> The outcome of the anterior cruciate ligament<br /> reconstruction using four-strand semitendinosus and<br /> gracilis tendon grafts and interference screw fixation<br /> Dang Hoang Anh<br /> Tran Dinh Chien<br /> Pham Dang Ninh<br /> summary<br /> From 6 - 2005 to 10 - 2008 in 103 Hospital, sixty- nine patients had anterior cruciate ligament<br /> reconstruction using four - trand gracilis and semitendinosus tendon graft with arthroscopic and<br /> interference screw fixtion. The post- operative outcome 15 months review, overall Lysholm evaluation<br /> found that 90.9% of patients were excellent and good, 6,1% limit R.O.M.<br /> * Key words: Anterior cruciate ligament reconstruction; Four – trand gracilis and semitendinosus<br /> tendon graft.<br /> <br /> §Æt vÊn ®Ò tr-íc khíp gèi sö dông m¶nh ghÐp 4 ®Çu<br /> g©n b¸n g©n vµ g©n c¬ thon lµ mét tiÕn<br /> §øt d©y ch»ng chÐo tr-íc lµ th-¬ng tæn bé trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ kü thuËt<br /> th-êng gÆp do chÊn th-¬ng thÓ thao hoÆc nµy ®ang cã xu h-íng ph¸t triÓn m¹nh<br /> ng· trong tai n¹n giao th«ng, tai n¹n lao mÏ,dÇn thay thÕ c¸c kü thuËt kh¸c nhê tÝnh<br /> ®éng hay trong c¸c ho¹t ®éng hµng ngµy -u viÖt cña chÊt liÖu [3, 4, 7]. Tr-íc ®©y, kü<br /> [1, 2, 5]. PhÉu thuËt t¸i t¹o d©y ch»ng chÐo thuËt nµy cßn cã nh-îc ®iÓm lµ cè ®Þnh<br /> <br /> <br /> * BÖnh viÖn 103<br /> Ph¶n biÖn khoa häc: PGS. TS. NguyÔn TiÕn B×nh<br />  m¶nh ghÐp trong 2 ®-êng hÇm x-¬ng rÊt tèt vµ tèt: 84 - 100 ®iÓm; trung b×nh:<br /> kh«ng ch¾c ch¾n b»ng cè ®Þnh m¶nh ghÐp 65 - 83 ®iÓm; xÊu: < 65 ®iÓm.<br /> g©n b¸nh chÌ [6]. Ngµy nay nhê sù ph¸t - §¸nh gi¸ biÕn chøng cña phÉu thuËt.<br /> triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ, vÊn ®Ò cè<br /> ®Þnh m¶nh ghÐp nµy ®· ®-îc kh¾c phôc, KÕt qu¶ nghiªn cøu<br /> nhiÒu ph-¬ng ph¸p cè ®Þnh m¶nh ghÐp<br /> v÷ng ch¾c ®-îc ¸p dông, ®¶m b¶o cho - Tuæi bÖnh nh©n: tuæi trung b×nh 31,6<br /> ng-êi bÖnh tËp phôc håi chøc n¨ng sím (trÎ nhÊt 17 cao nhÊt lµ 54 tuæi). Sè BN nam<br /> sau phÉu thuËt. Tuy nhiªn, ch-a cã kü thuËt cao gÊp 6, 4 lÇn n÷.<br /> cè ®Þnh nµo thùc sù v-ît tréi. Cè ®Þnh b»ng - Nguyªn nh©n ®øt DCCT: thÓ thao:<br /> vÝt chÌn trong ®-êng hÇm x-¬ng vÉn ®-îc 41 (59,4%); tai n¹n giao th«ng:19 (27,5%);<br /> nhiÒu phÉu thuËt viªn sö dông. nguyªn nh©n kh¸c: 09 (13,1%).<br /> Môc tiªu cña nghiªn cøu: nhËn xÐt kÕt - Thêi gian tõ løc bÞ tai n¹n ®Õn khi ®-îc<br /> qu¶ phÉu thuËt t¹o h×nh d©y ch»ng chÐo phÉu thuËt: trung b×nh 16,3 th¸ng (2 th¸ng -<br /> tr-íc, sö dông m¶nh ghÐp 4 ®Çu g©n c¬ 13 n¨m).<br /> b¸n g©n vµ g©n c¬ thon víi thêi gian theo - C¸c th-¬ng tæn kÕt hîp: sôn chªm trong:<br /> dâi trung b×nh 15 th¸ng. 21 (30,1%); r¸ch sôn chªm ngoµi: 7 (10,1%);<br /> r¸ch c¶ 2 sôn chªm: 4 (5,8%); ®øt d©y ch»ng<br /> §èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p<br /> chÐo sau: 2 (2,9%).<br /> nghiªn cøu<br /> - Kü thuËt phÉu thuËt:<br /> 1. §èi t-îng nghiªn cøu.<br /> + M¶nh ghÐp cã chiÒu dµi trung b×nh<br /> 69 BN bÞ ®øt DCCT, gåm 59 nam vµ 10 11 cm (10 - 12 cm) vµ ®-êng kÝnh trung b×nh<br /> n÷, tuæi trung b×nh 31,6 (17 - 53) ®-îc phÉu 7,3 mm (6,5 - 8,5m).<br /> thuËt t¸i t¹o b»ng m¶nh ghÐp 4 ®Çu g©n c¬<br /> + TÊt c¶ BN ®-îc cè ®Þnh b»ng vÝt chÌn<br /> b¸n g©n vµ g©n c¬ thon chËp ®«i t¹i Khoa<br /> trong ®-êng hÇm x-¬ng ®ïi vµ x-¬ng chµy.<br /> ChÊn th-¬ng chØnh h×nh, BÖnh viÖn 103 tõ<br /> th¸ng 6 - 2005 ®Õn th¸ng 10 - 2008. - KÕt qu¶ sau phÉu thuËt:<br /> <br /> 2. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu. + KÕt qu¶ sím: 67 BN vÕt mæ liÒn kú ®Çu<br /> Nghiªn cøu m« t¶ c¾t ngang. vµ c¾t chØ sau phÉu thuËt12 ngµy.<br /> * Kü thuËt: + KÕt qu¶ xa: theo dâi vµ ®¸nh gi¸ chøc<br /> M¶nh ghÐp: sö dông m¶nh ghÐp g©n c¬ n¨ng khíp cho 65 BN. Thêi gian theo dâi<br /> b¸n g©n vµ g©n c¬ thon chËp ®«i. trung b×nh 15 th¸ng (ng¾n nhÊt 2 th¸ng vµ<br /> Khoan ®-êng hÇm x-¬ng ®ïi tõ ngoµi dµi nhÊt 3 n¨m 4 th¸ng).<br /> vµo trong khíp. - KiÓm tra biªn ®é vËn ®éng gÊp duçi<br /> * TËp phôc håi chøc n¨ng khíp sau phÉu khíp gèi, kÕt qu¶ nh- sau: 61 BN (93,8%)<br /> thuËt: ¸p dông ch-¬ng tr×nh tËp phôc håi biªn ®é gÊp khíp gèi hoµn toµn b×nh th-êng,<br /> chøc n¨ng dùa theo qui tr×nh cña Phillips B.B. 1 BN bÞ h¹n chÕ gÊp 100, 2 BN bÞ h¹n chÕ gÊp<br /> (1998) [8]. 200 vµ 1 BN bÞ h¹n chÕ gÊp > 200, kh«ng cã<br /> * §¸nh gi¸ kÕt qu¶: tr-êng hîp nµo bÞ h¹n chÕ biªn ®é duçi.<br /> - §¸nh gi¸ chøc n¨ng khíp tr-íc vµ sau - KiÓm tra theo thang ®iÓm cña Lysholm:<br /> phÉu thuËt dùa theo thang ®iÓm cña Lysholm: ®iÓm Lysholm trung b×nh 91, 5 ®iÓm (thÊp<br /> nhÊt 62 ®iÓm vµ cao nhÊt 100 ®iÓm).Tèt vµ KiÓm tra theo thang ®iÓm cña Lysholm<br /> rÊt tèt: 59 BN (90,9%); trung b×nh: 6 BN (9,1%). thu ®-îc kÕt qu¶ rÊt kh¶ quan: tèt vµ rÊt tèt:<br /> * BiÕn chøng sau phÉu thuËt: 59 BN (90,9%), trung b×nh: 6 BN (9,1%). 47 BN<br /> - BiÕn chøng sím: rß chØ vÕt mæ: 2 BN, rÊt hµi lßng, 17 BN hµi lßng, 1 BN kh«ng hµi<br /> sau phÉu thuËt 3 vµ 4 tuÇn cã ch¶y dÞch ë lßng víi kÕt qu¶ phÉu thuËt.<br /> vÕt mæ lÊy g©n.<br /> KÕt luËn<br /> - BiÕn chøng muén:<br /> + §au mÆt tr-íc khíp gèi: 3 BN. PhÉu thuËt t¹o h×nh DCCT khíp gèi sö<br /> + DÞ c¶m vïng sÑo lÊy g©n c¬ ch©n ngçng: dông m¶nh ghÐp 4 ®Çu g©n c¬ ch©n ngçng<br /> qua kü thuËt néi soi mang l¹i kÕt qu¶ kh¶<br /> 5 BN.<br /> quan. Tû lÖ ®¹t tèt vµ rÊt tèt 90,9%. Di chøng<br /> + MÊt c¶m gi¸c da do tæn th-¬ng nh¸nh<br /> vïng lÊy g©n kh«ng ®¸ng kÓ.<br /> tr-íc b¸nh chÌ cña thÇn kinh hiÓn: 2 BN.<br /> + H¹n chÕ vËn ®éng gÊp khíp gèi: 4 BN.<br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> <br /> Bµn luËn 1. NguyÔn TiÕn B×nh. T¸i t¹o d©y ch»ng chÐo<br /> tr-íc khíp gèi b»ng g©n c¬ b¸n g©n víi kü thuËt<br /> - Nguyªn nh©n ®øt DCCT: 41/69 BN néi soi nh©n 21 tr-êng hîp. T¹p chÝ th«ng tin y<br /> (59,4%) bÞ ®øt DCCT do tai n¹n thÓ thao. d-îc, 2000, (1), tr. 31 34.<br /> §Æc biÖt, tÊt c¶ ®Òu lµ nam giíi vµ phÇn 2. Hµ ThÕ C-êng. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ phÉu<br /> lín tham gia thÓ thao víi tÝnh chÊt gi¶i trÝ. thuËt néi soi t¹o h×nh DCCT khíp gèi b»ng g©n<br /> KÕt qu¶ nµy phï hîp víi nghiªn cøu cña b¸n g©n vµ g©n c¬ thon t¹i BÖnh viÖn ViÖt §øc.<br /> Ph¹m ChÝ L¨ng [6] vµ NguyÔn L. [7]. LuËn v¨n tèt nghiÖp b¸c sü néi tró c¸c bÖnh<br /> viÖn, 2005.<br /> - Tæn th-¬ng kÕt hîp: nh÷ng th-¬ng tæn<br /> 3. Tr-¬ng ChÝ H÷u. KÕt qu¶ néi soi t¸i t¹o<br /> ®i kÌm víi ®øt DCCT th-êng gÆp lµ r¸ch sôn<br /> DCCT b»ng m¶nh ghÐp 4 d¶i g©n c¬ thon-b¸n<br /> chªm vµ tæn th-¬ng sôn khíp, ®Æc biÖt lµ r¸ch g©n. Kû yÕu héi nghÞ chÊn th-¬ng chØnh h×nh<br /> sôn chªm trong. Trong nghiªn cøu nµy, 21 BN §«ng Nam ¸ lÇn thø 27, 2007, tr. 177.<br /> (30,1%) bÞ r¸ch sôn chªm trong, 7 BN (10,1%) 4. NguyÔn V¨n Hû. KÕt qu¶ t¸i t¹o d©y ch»ng<br /> r¸ch sôn chªm ngoµi vµ ®Æc biÖt 4 BN (5,8%) chÐo tr-íc b»ng m¶nh ghÐp g©n c¬ b¸n g©n gÊp<br /> bÞ r¸ch c¶ 2 sôn chªm. ChÝnh v× vËy, thêi bèn vµ Endobutton qua néi soi. Y häc thùc<br /> gian lý t-ëng ®Ó thùc hiÖn phÉu thuËt t¸i t¹o hµnh., 2008, (620 - 621), tr. 210 - 218.<br /> DCCT sau chÊn th-¬ng tõ 4 - 6 tuÇn. 5. Ph¹m ChÝ L¨ng. T¸i t¹o DCCT qua néi soi<br /> b»ng m¶nh ghÐp tù th©n tù do, lÊy tõ 1/3 gi÷a<br /> - KÕt qu¶ xa sau phÉu thuËt:<br /> g©n b¸nh chÌ. LuËn v¨n th¹c sü y häc, 2002.<br /> Chóng t«i thÊy r»ng ®Ó ®¹t ®-îc biªn ®é<br /> 6. Collombet P.H. et coll. L'histoire de la chirurgie<br /> nh- b×nh th-êng, ®ßi hái ng-êi bÖnh ph¶i du LCA. Matrise OrthopÐdique N87, 1999.<br /> tËp luyÖn tÝch cùc vµ nghiªm tóc. Nh÷ng BN<br /> 7. Nguyen L. La ligamentoplastie du LCA sous<br /> bÞ h¹n chÕ biªn ®é vËn ®éng khíp gèi chñ athroscopie par transplant autologue quatre faisceaux<br /> yÕu lµ do sî ®au vµ s-ng nÒ khíp gèi, ng-êi (droit interne, demi-tendineux). MÐmoire prÐsentÐ<br /> bÖnh chê hÕt ®au míi luyÖn tËp th× thêi gian en vue de lobtention du diplome inter universitaire<br /> ®· muén, c¸c c¬ gi¶m ®é ®µn håi, lµm cho darthroscopie. Universite de Paris VII, 2002.<br /> biªn ®é vËn ®éng cña khíp kh«ng hoÆc c¶i 8. Phillips B.B. ACL rehabilitation protocol. In<br /> thiÖn rÊt Ýt. Campbell's Operative Orthopaedics. Part X, 1998.<br /> 32<br />