Kết quả nghiên cứu thành phần hóa học cây lãnh công rợt (fissistigma pallens)

T¹p chÝ Hãa häc, T. 44 (4), Tr. 412 - 417, 2006<br /> <br /> <br /> KÕt qu¶ nghiªn cøu thµnh phÇn hãa häc c©y<br /> L·nh c«ng Rît (fissistigma pallens)<br /> §Õn Tßa so¹n 18-5-2005<br /> TrÞnh ThÞ Thñy, TrÇn V¨n Sung, NguyÔn ThÞ H¶o<br /> ViÖn Hãa häc, ViÖn Khoa häc v% C«ng nghÖ ViÖt Nam<br /> <br /> <br /> Summary<br /> A new sesquiterpen glycoside-cinnamic acid ester named fissispallin besides afzeline has<br /> been isolated from the leaves of Fisisstigma pallens (Fin.&Gagn.) Merr. Their structures were<br /> elucidated on the basis of MS, 1H- and 13C-NMR spectroscopies.<br /> Keywords: Annonaceae, Fisisstigma pallens, afzeline, sesquiterpene glycoside, fissispallin.<br /> <br /> <br /> I - Më ®Çu tiÕn h$nh nghiªn cøu mét sè c©y thuéc chi L nh<br /> c«ng [2]. B$i b¸o n$y nªu lªn kÕt qu¶ trong viÖc<br /> Chi l nh c«ng hay cßn ®!îc gäi l$ chi C¸ch ph©n lËp v$ x¸c ®Þnh ®!îc cÊu tróc hãa häc cña<br /> th! (Fissistigma) l$ mét chi lín, cã 70 lo$i afzelin (1) v$ mét dÉn xuÊt míi cña<br /> thuéc hä Na (Annonaceae). ë n!íc ta, chi sesquitecpen glycozit este hãa víi axit<br /> Fissistigma cã 23 lo$i, ®!îc ph©n bè réng r i cinnamic, ®!îc chóng t«i ®Æt tªn l$ fissispallin<br /> trªn c¶ n!íc v$ hÇu hÕt ch!a ®!îc nghiªn cøu. (2). CÊu tróc hãa häc cña c¸c chÊt n$y ®!îc x¸c<br /> Mét sè lo$i thuéc chi L nh c«ng ®!îc sö dông ®Þnh b»ng c¸c ph!¬ng ph¸p phæ nh! phæ hång<br /> trong y häc cæ truyÒn ë mét sè n!íc §«ng Nam ngo¹i (FT-IR), phæ khèi ESI-MS, phæ khèi ph©n<br /> ¸ nh! dïng ®Ó cÇm m¸u ë vÕt th!¬ng hoÆc ch÷a gi¶i cao (HR-ESI-MS), phæ céng h!ëng tõ h¹t<br /> nh©n mét chiÒu (1H-, 13C-NMR, DEPT) v$ hai<br /> g y x!¬ng. ë ViÖt Nam, mét sè c©y cña chi n$y chiÒu (HMQC, HMBC, NOESY).<br /> ®!îc dïng kÕt hîp víi c¸c vÞ thuèc kh¸c ®Ó ch÷a<br /> nhiÔm trïng v$ t¨ng c!êng tuÇn ho$n m¸u.<br /> II - Thùc NghiÖm<br /> Nghiªn cøu tr!íc ®©y cho thÊy c¸c hîp chÊt<br /> aporphin, protoberberin, phenantren ancaloit l$<br /> Phæ NMR: Bruker Avance 500 ë 499,84<br /> th$nh phÇn chÝnh cña chi n$y. GÇn ®©y, nhãm<br /> MHz (1H) v$ 125,5 MHz (13C) t¹i ViÖn Hãa häc,<br /> nghiªn cøu cña Porzel v$ céng sù ® ph¸t hiÖn<br /> VAST. Tetrametylsilan (TMS) dïng l$m chÊt<br /> ®!îc mét nhãm chÊt cã khung cÊu tróc míi l$<br /> chuÈn cho phæ 1H- v$ tÝn hiÖu dung m«i dïng<br /> fissistigmatin A-D tõ c©y C¸ch th! l¸ hoa (F.<br /> l$m chuÈn ë phæ 13C-. §é dÞch chuyÓn hãa häc<br /> bracteolatum) cña ViÖt Nam [1].<br /> ( ) ®!îc tÝnh theo ppm so víi TMS hoÆc dung<br /> C©y L nh c«ng rît (Fissistigma pallens) m«i CDCl3 v$ CD3OD, h»ng sè t!¬ng t¸c (J) tÝnh<br /> mäc phæ biÕn trong rõng nguyªn sinh vïng nói b»ng Hz. Phæ khèi ESI-MS: LC-MSD-Trap-SL.<br /> ®Êt ë ViÖt Nam. C©y ra hoa tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng Phæ HR-ESI-MS: QStar Pulsar (Applied<br /> 7 v$ cã qu¶ tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 8. Cho ®Õn Biosystems) t¹i CHLB. §øc. Phæ hång ngo¹i<br /> nay, ch!a thÊy cã t$i liÖu n$o c«ng bè vÒ th$nh FT-IR ®o trªn m¸y Infrared Spectrophotometer<br /> phÇn hãa häc c©y n$y. Trong ch!¬ng tr×nh Nicolet Impact 410. S¾c ký líp máng ph©n tÝch<br /> nghiªn cøu hãa thùc vËt ViÖt Nam, chóng t«i ® (SKLMPT) ®!îc tiÕn h$nh trªn b¶n máng nh«m<br /> <br /> 412<br /> silicagel Merck 60F245 tr¸ng s½n, ®é d$y 0,2 Fissispallin triaxetat (2a): 6 mg chÊt 2 ®!îc<br /> mm. Silicagel cì h¹t 0,040 - 0,063 mm, chÊt ho$ tan trong 0,5 ml pyridin, thªm v$o ®ã 0,5 ml<br /> ng!îc pha RP18 v$ nhùa sephadex LH-20 ®!îc (Ac)2O, ®Ó qua ®ªm (24 giê) ë nhiÖt ®é phßng.<br /> dïng cho s¾c ký cét (SKC). Thö ho¹t tÝnh ®éc tÕ Lo¹i dung m«i v$ (Ac)2O d! thu ®!îc 2a (dÉn<br /> b$o v$ ho¹t tÝnh kh¸ng vi sinh vËt kiÓm ®Þnh t¹i xuÊt triaxetyl cña 2) víi hiÖu suÊt 92%. D¹ng v«<br /> ViÖn Hãa häc c¸c hîp chÊt thiªn nhiªn, ViÖn ®Þnh h×nh, m$u v$ng nh¹t. Phæ 1H-NMR (500<br /> Khoa häc v$ C«ng nghÖ ViÖt Nam. MHz, CDCl3, ppm, J Hz): 7,67 d, J = 16,0 Hz<br /> Xö lý mÉu thùc vËt v ph ¬ng ph¸p chiÕt (H-2''); 7,40 m, 3H, (H-6''/8'', H-7''); 7,52 m, 2H<br /> (H-5''/9''); 6,38 d, J = 16,0 Hz; 5,30 t, J = 9,5<br /> MÉu l¸ c©y L nh c«ng rît ®!îc thu h¸i (H-4'); 5,08 m (H-3'); 4,72 d, J = 7,9 Hz (H-1');<br /> NghÖ An th¸ng 11/2004. Tªn c©y do TS. Ng« 4,89 v$ 4,85 br s (H-12a, H-12b); 4,24 dd, J =<br /> V¨n Tr¹i, ViÖn D!îc liÖu x¸c ®Þnh, tiªu b¶n: 12.0, 5,8 Hz v$ 4,09 dd, J = 12.0, 2,4 Hz (H-6'a,<br /> Poilane 16533 (VT 4256, HN) ®!îc l!u gi÷ t¹i H-6'b); 3,69 m, (H-5'); 2,28 m (H-7); 1,97, 2,02,<br /> ViÖn Sinh th¸i v$ T$i nguyªn Sinh vËt, ViÖn 2,08 (Ac x3), 1,74 s (Me-13), 1,04 (Me-15);<br /> Khoa häc v$ C«ng nghÖ ViÖt Nam. 1,3 kg l¸ F. 0,88 s (Me-14).<br /> pallens kh« ®!îc ng©m chiÕt víi dung dÞch<br /> MeOH/H2O (95 : 5). DÞch chiÕt ®!îc lo¹i bít III - KÕt qu¶ v& th¶o luËn<br /> dung m«i d!íi ¸p suÊt gi¶m, sau ®ã chiÕt lÇn<br /> l!ît víi n-hexan, EtOAc v$ n-butanol. Lo¹i DÞch chiÕt metanol 95% cña l¸ c©y L nh<br /> dung m«i d!íi ¸p suÊt gi¶m thu ®!îc 18 g; 30 g c«ng rît sau khi lo¹i dung m«i d!íi ¸p suÊt<br /> v$ 70 g c¸c cÆn dÞch chiÕt t!¬ng øng. CÆn dÞch gi¶m ®!îc ph©n bè lÇn l!ît trong c¸c dung m«i<br /> chiÕt EtOAc ®!îc ph©n t¸ch b»ng SKC trªn n-hexan, etylaxetat v$ n-butanol. CÊt lo¹i dung<br /> silicagel, dung m«i gi¶i hÊp CHCl3/MeOH (8 : m«i thu ®!îc c¸c cÆn dÞch chiÕt t!¬ng øng. Tõ<br /> 2) v$ cuèi cïng t¨ng ®é ph©n cùc b»ng c¸ch cÆn dÞch chiÕt etylaxetat b»ng s¾c ký cét (SKC)<br /> thªm n!íc [CHCl3/MeOH/H2O (65 : 35 : 5)] thu th!êng, s¾c ký cét nhanh (flash<br /> ®!îc 45 ph©n ®o¹n. Tinh chÕ tiÕp ph©n ®o¹n 25 chromatography) trªn silicagel, chÊt hÊp phô<br /> (Fr. 25) b»ng SKC nhanh trªn silicagel, dung ng!îc pha (RP-18) hoÆc sephadex LH-20 víi<br /> m«i n-hexan/etylaxetat v$ kÕt tinh l¹i thu ®!îc c¸c hÖ dung m«i thÝch hîp ® ph©n lËp ®!îc<br /> chÊt 1 v$ 2 s¹ch. Ph©n ®o¹n 43 ®!îc tinh chÕ chÊt 1, 2 v$ mét v$i chÊt kh¸c ®ang ®!îc tiÕp<br /> tiÕp b»ng SKC nhanh trªn silicagel, dung m«i tôc nghiªn cøu cÊu tróc.<br /> gi¶i hÊp MeOH/EtOAc/H2O (2 : 12 : 1) thu<br /> KÕt hîp phæ 1H-, 13C NMR v$ sè khèi m/z<br /> ®!îc 6 mg -sitosterol glucoside<br /> 432,9 [M+H]+) trong phæ khèi ion hãa bôi ®iÖn<br /> Afelin (1): D¹ng v« ®Þnh h×nh, m$u v$ng tö (ESI-MS, positive ions), ® x¸c ®Þnh ®!îc<br /> nh¹t, ®iÓm nãng ch¶y (®nc.): 214 - 216oC c«ng thøc ph©n tö cña chÊt 1 l$ C21H20O10 ([M]+<br /> (EtOAc/MeOH) (t$i liÖu [4]: 172 - 174oC). 432). Phæ ESI-MS cã m¶nh m/z 286,9 [M-146]+<br /> H$m l!îng: 0,003% (so víi nguyªn liÖu kh«). gîi ý cho thÊy chÊt 1 cã thÓ cã chøa ®!êng<br /> Phæ khèi ESI-MS (positive ions): 455 [M+Na]+, rhamnoza. §iÒu n$y ®!îc chøng minh thªm qua<br /> 433 [M +H]+ (C21H20O10), 287 [M+H-146]+ duplet ( 0,94) víi h»ng sè t!¬ng t¸c vicinal (J<br /> (aglycon, C15H10O6),<br /> = 5,7 Hz) cña nhãm metyl (Me-6''); duplet (<br /> Fissispallin (2): ChÊt v« ®Þnh h×nh, m$u 5,39, J = 1,7 Hz) cña proton anome (H-1'') v$<br /> tr¾ng. H$m l!îng 0,028%. ESI-MS (positive côm tÝn hiÖu cña 4 metinoxy proton (-CH-O) ë<br /> ions): 537 [M+Na]+, 293 [M+Na-222]+, 104 3,35 - 4,25 (4H) trong phæ 1H-NMR. KÕt luËn<br /> [M+Na-222-Glc]+; ESI-MS (negative ions): 513 n$y ®!îc kh¼ng ®Þnh thªm qua tÝn hiÖu cña 5<br /> [M-H]-. Phæ khèi ph©n gi¶i cao HR-ESI-MS nhãm -CH-O- v$ mét nhãm metyl trong phæ<br /> (positive ions): 537,28346 [C30H42O7Na, tÝnh 13<br /> C-NMR v$ DEPT (b¶ng 1). Ngo$i ®!êng<br /> to¸n (calc.) 537,28227]. FT-IR, KBr max rhamnoza, phæ 13C NMR v$ DEPT cho thÊy<br /> (cm-1) 3406, 3084, 2934, 1638 v$ 882 cm-1. phÇn aglycon cã 15 nguyªn tö cacbon ë phÝa<br /> <br /> <br /> 413<br /> tr!êng thÊp ( C 94 - 180 ppm) trong ®ã cã 9 Cq afzelin). ChÊt n$y lÇn ®Çu tiªn ® ®!îc t¸ch ra tõ<br /> (cã 1 nhãm cacbonyl ë 179,54) v$ 6 nhãm c©y Afzelia spec. v$ sau n$y còng ®!îc t×m thÊy<br /> CH. Phæ 1H-NMR cã hai cÆp duplet kÐp cña 4 trong c©y C¸ch trë v$ng (Premna flavescens) v$<br /> proton th¬m ë 7,76 (2H) v$ 6,95 (2H) cã cïng mét v$i lo$i thùc vËt kh¸c cña ViÖt Nam [3, 4].<br /> h»ng sè t!¬ng t¸c (J = 8,8 v$ 1,9 Hz) cho thÊy<br /> tõng cÆp proton n$y cã t!¬ng t¸c ortho v$ meta 3'<br /> OH<br /> 2' 4'<br /> víi nhau v$ nh! vËy vßng B bÞ thÕ ë C-4'. CÆp<br /> B<br /> duplet cña 2 proton th¬m ë 6,37 v$ 6,20 cã HO<br /> 8<br /> O 1'<br /> 5'<br /> 9 2<br /> h»ng sè t!¬ng t¸c (J = 2,2 Hz) cho thÊy chóng 7<br /> A C 6'<br /> ph¶i ë vÞ trÝ meta ®èi víi nhau v$ vßng A bÞ thÕ 3<br /> 6 4<br /> ë C-5 v$ C-7. Sè liÖu phæ cña chÊt 1 ®!îc ®!a ra 10<br /> O-Rha<br /> 5<br /> b¶ng 1. Qua ph©n tÝch phæ v$ so s¸nh víi t$i liÖu<br /> [3,4], ® x¸c ®Þnh ®!îc cÊu tróc cña chÊt 1 l$ 3- OH O<br /> <br /> O- -L-rhamnopyranosyloxy-4',5,7-trihi®roxy-<br /> flavon (kaempferol 3-O- -L-rhamnopyranozit, 1: Afzelin<br /> <br /> B¶ng 1: Sè liÖu phæ 1H- v$ 13C-NMR cña chÊt 1 v$ afzelin [®é chuyÓn dÞch hãa häc (ppm),<br /> h»ng sè t!¬ng t¸c J (Hz)]<br /> C H<br /> VÞ<br /> trÝ 1, 125 MHz afzelin [3, 4] axeton- Afzelin [3, 4], axeton-<br /> 1, 500 MHz, CD3OD<br /> CD3OD d6, 75,5 MHz d6 300 MHz<br /> 2 159,20 158,4<br /> 3 136,19 135,7<br /> 4 179,54 179,2<br /> 5 163,11 163,0<br /> 6 99,81 99,5 6,20, 1H, d (2,1) 6,25, 1H, d (2,2)<br /> 7 165,74 164,9<br /> 8 94,75 94,4 6,37, 1H, d (2,1) 6,45, 1H, d (2,2)<br /> 9 158,46 157,9<br /> 10 105,92 105,7<br /> 1' 122,61 122,4<br /> 2', 6' 131,86 131,6 7,76, 2H, dd (8,8; 1,9) 7,83, 2H, d (8,8)<br /> 3', 5' 116,47 116,3 6,95, 2H, dd (8,8; 1,9) 7,00, 2H, d (8,8)<br /> 4' 161,46 160,8<br /> 1'' 103,44 102,6 5,39, 1H, d (1,7) 5,52, 1H, d (1,4)<br /> 2'' 71,96 71,4 4,25, 1H, dd (3,3; 1,7) 4,21, 1H, dd (3,6; 1,6)<br /> 3'' 72,10 72,1 3,74, 1H, dd (9,1; 3,4) 3,68, 1H, dd (8,8; 3,3)<br /> 4'' 73,19 72,9 3,37, 1H, br d (3,3) 3,39, 1H, m<br /> 5'' 71,88 71,3 3,35, 1H, br d (5,0) 3,34, 1H, br s<br /> 6'' 17,63 17,7 0,94, 3H, d (5,7) 0,87, 3H, d (5,9)<br /> <br /> 414<br />  Phæ hång ngo¹i cña chÊt 2 cã hÊp thô ®Æc 537,28345 [M+Na]+. Ph©n tÝch mét sè m¶nh<br /> tr!ng cña nhãm cacbonyl qua cùc ®¹i hÊp thô quan träng: m/z 103 [C8H7]+, 292 [M-C15H27O]+<br /> -1 -1<br /> max 1712 cm v$ nhãm hi®roxyl ( max 3406 cm ).<br /> v$ 221 [M-C8H7CO-162] (C15H25O) trong phæ<br /> Phæ IR còng cho thÊy ph©n tö cã thÓ cã nhãm ESI-MS (positive ions) gîi ý cho thÊy ph©n tö cã<br /> exo-metylen (=CH2) qua cùc ®¹i hÊp thô 3084, chøa sesquitecpen g¾n víi cinnamoyl v$ ®!êng<br /> 1638 v$ 882 cm-1. C«ng thøc ph©n tö cña chÊt 2 glucose. Phæ 13C-NMR v$ phæ DEPT cho thÊy<br /> l$ C30H42O7 ([M]+ 514) ®!îc x¸c ®Þnh b»ng phæ chÊt 2 cã 30 nguyªn tö cacbon (3x CH3, 7xCH2,<br /> khèi ph©n gi¶i cao (HR-ESI-MS) qua sè khèi m/z 1x =CH2, 14xCH, 4xCq v$ 1xC=O).<br /> <br /> m/z 204 (100) 14<br /> m/z 221(4) 1 9<br /> 2 8<br /> 10<br /> m/z 293 (73)<br /> 5 7 12<br /> 6' 3 4<br /> HOH2C ROH2C 6 11<br /> O 5' O H<br /> O O 15<br /> HO RO 4' 13<br /> HO RO 2' 1'<br /> 3'<br /> O O 2'' 3''<br /> m/z 367 (25)<br /> C C 1''<br /> 4''<br /> <br /> m/z 147 (20)<br /> O O 6'' 5''<br /> m/z 383 (95)<br /> 2 : R = H Fissispallin<br /> m/z 131 (93)<br /> m/z 103 (19)<br /> 2a : R = Ac<br /> <br /> S¬ ®å 1: Sù ph©n m¶nh cña chÊt 2 trong phæ khèi ESI-MS (positive ions)<br /> <br /> B¶ng 2: Sè liÖu phæ 1H- v$ 13C-NMR cña chÊt 2 [CDCl3, gi¸ trÞ (ppm), J (Hz)]<br /> VÞ trÝ C, 125 MHz H, 500 MHz HMBC<br /> 1 40,85 1,25 m, 1,05 m H3-14<br /> 2 19,61 2,0 m; 1,5 m H2-3<br /> 3 39,77 1,62 dt (13,8; 3,9); 1,68a m H3-15<br /> 4 79,69 H-1', H2-2, H2-3, H3-15<br /> 5 47,49 1,43 br dt (13,7; 3,3) H3-14, H3-15<br /> 6 22,54 1,97 dd (13,3; 2,0); 1,27 m H-5<br /> 7 39,34 2,27 br s H3-13<br /> 8 23,27 1,60 m H2-6, H2-9<br /> 9 40,56 1,35 m; 1,26 m H3-14<br /> 10 35,05 H3-14<br /> 11 146,80 H-6b, H-7, H2-12, H3-13<br /> 12 110,81 4,87 br s; 4,85 br s H3-13<br /> 13 22,82 1,69 s H2-12<br /> 14 18,87 0,91 s H-5<br /> 15 18,21 1,10 s H2-1, H-5<br /> 1' 94,34 4,75 d (7,8) H-2'<br /> <br /> 415<br />  VÞ trÝ C, 125 MHz H, 500 MHz HMBC<br /> b<br /> 2' 74,37 4,79 t (7,9) H-1'<br /> 3' 75,20 3,39 m H-4'<br /> 4' 75,60 3,61 br t (9,1) H-1', H-2'<br /> 5' 70,77 3,69 t (9,1) H2-6'<br /> 6' 62,09 3,91 dd (11,8; 3,5) H-5'<br /> 3,79 dd (11,8; 5,5)<br /> 1'' 166,39 H-2', H-2'', H-3''<br /> 2'' 145,44 7,73 d (16,0) H-5''/9''<br /> 3'' 117,81 6,44 d (16,0) H-2''<br /> 4'' 134,37 H-2'', H-3'', H-5''/9''<br /> 5'', 9'' 128,16 7,54 d (7,4) H-3'', H-6''/8''<br /> 6'', 8'' 128,86 7,42 dd H-5''/9'', H-7''<br /> 7'' 130,32 7,42 m H-5''/9'', H-6''/8''<br /> a<br /> TÝn hiÖu bÞ che phñ bëi tÝn hiÖu 1,69; bt gÇn gièng víi dd.<br /> <br /> Phæ 13C-NMR cã 6 cacbon th¬m ë phÝa MS gîi ý cho thÊy chÊt n$y cã nh©n<br /> tr!êng thÊp, ( C 128 - 134 ppm) trong ®ã cã hai sesquitecpen. Phæ 1H NMR cña chÊt 2 phÝa<br /> tÝn hiÖu kÐp ë 128,86 v$ 128,16 cho thÊy ph©n tr!êng cao ( 0,9 - 2 ppm) t!¬ng ®èi phøc t¹p v×<br /> tö cã nh©n benzen thÕ ë 1 vÞ trÝ. Ngo$i ra phæ cã nhiÒu tÝn hiÖu bÞ che phñ lÉn nhau v$ cã 3<br /> 13<br /> C-NMR v$ DEPT cßn cã tÝn hiÖu cña nhãm singlet cña 3 nhãm metyl. PhÝa tr!êng thÊp h¬n<br /> cacbonyl este ( C 166,4) ë v$ hai nhãm metin cã hai singlet tï ë H 4,87 v$ 4,85 cña nhãm<br /> ( C145,44; 117,81). Phæ 1H NMR cã cÆp duplet vinyliden v$ ®!îc thÊy râ qua h¬n qua tÝn hiÖu<br /> cã cïng h»ng sè t!¬ng t¸c J = 16 Hz ë 7,73 cña nhãm metylen v$ cacbon bËc bèn ( 110,81;<br /> (H-2'') v$ 6,44 (H-3''), nh! vËy hai proton n$y 146,80) trong phæ 13C-NMR v$ DEPT. Phæ<br /> ph¶i ë vÞ trÝ trans ®èi víi nhau qua nèi ®«i v$ t!¬ng t¸c dÞ h¹t nh©n qua 2 hoÆc 3 liªn kÕt<br /> ph©n tö cã nhãm cinnamoyl (C6H5-CH=CH- (HMBC) cã t!¬ng t¸c cña nhãm metyl 1,69<br /> CO). KÕt luËn n$y ®!îc kh¼ng ®Þnh thªm qua (Me-13) víi C-7, C-11, C-120,91; 0,91 (Me-<br /> m¶nh m/z 131 [C8H7CO]+ trong phæ khèi ESI- 14) víi C-5, C-10 v$ 1,10 (Me-15) víi C-3, C-<br /> MS (positive ions). PhÇn ®!êng ®!îc x¸c ®Þnh l$ 4, C-5. Phæ HMBC còng cho t!¬ng t¸c cña C-<br /> -D-glucopyranosit qua duplet cña proton 4/H2-2, H2-3, Me-15. KÕt qu¶ ph©n tÝch phæ<br /> anome ë 4,75 (d, J = 7,8 Hz, H-1') v$ côm tÝn HMBC, NOESY cho thÊy phÇn sesquitecpen cã<br /> hiÖu cña 4 proton metinoxy (-CH-O) ë trong cÊu tróc d¹ng eudesm-11-en-4- -ol. Qua ph©n<br /> kho¶ng H 3,6 - 4,8 v$ mét nhãm metylenoxy ë tÝch phæ v$ so s¸nh víi t$i liÖu [5] ® x¸c ®Þnh<br /> 3,79; 3,81 (H-6'a, H-6'b) trong phæ 1H NMR ®!îc cÊu h×nh t!¬ng ®èi cña eudesmen l$ 11-<br /> (b¶ng 2). Phæ 13C-NMR v$ phæ DEPT cña chÊt 2 selinen-4 ,5 ,7 ,10 -4-ol (kongol) [5,6]. Liªn<br /> cã tÝn hiÖu cña 5 nhãm CH v$ mét nhãm CH2 kÕt gi÷a C-4 víi C-1'' v$ C2' víi C-1'' qua cÇu<br /> phï hîp víi phæ 1H-NMR. Phæ 13C NMR ngo$i oxi ®!îc x¸c ®Þnh bëi t!¬ng t¸c cña H-1'/C-4/<br /> c¸c tÝn hiÖu cña phÇn cinamoyl v$ glucose nh! v$ H-2'/C-1'' trong phæ HMBC. KÕt luËn n$y<br /> ® ph©n tÝch ë trªn, cßn cã tÝn hiÖu cña 15 ®!îc kh¼ng ®Þnh thªm qua duplet xuÊt hiÖn ë<br /> cacbon trong ®ã cã 3 nhãm CH3, 6 nhãm CH2, 2 tr!êng thÊp h¬n b×nh th!êng ( H 4,79, H-2') [6,<br /> nhãm CH v$ mét cacbon bËc 4. KÕt hîp víi 7] trong phæ 1H-NMR (b¶ng 2). Phæ NOESY cã<br /> m¶nh m/z 223 (C15H27 O) trong phæ khèi ESI- t!¬ng t¸c cña H-1'/Me-15 v$ cho thÊy chóng<br /> <br /> 416<br /> ph¶i ë gÇn nhau vÒ mÆt kh«ng gian v$ kÕt luËn sesquitecpen glycosit este hãa víi axit cinnamic<br /> ®!îc cÊu h×nh cña C-4. Qua ph©n tÝch phæ, ® lÇn ®Çu tiªn ®!îc ph¸t hiÖn trong thiªn nhiªn.<br /> x¸c ®Þnh ®!îc cÊu tróc cña chÊt 2 l$ eudesm-11- KÕt qu¶ nghiªn cøu n$y cho thÊy th$nh phÇn<br /> en-4- -O- -D-2-cinnamoyloxy-glucopyranosit hãa häc cña chi Fissistigma cã nhiÒu thó vÞ v$<br /> v$ ®!îc chóng t«i ®Æt tªn l$ fissispallin. KÕt qu¶ cÇn ®!îc tiÕp tôc nghiªn cøu.<br /> kh¶o s¸t phæ cña s¶n phÈm axetyl hãa chÊt 2 KÕt qu¶ kh¶o s¸t ho¹t tÝnh cho thÊy chÊt 2<br /> b»ng anhi®rit axetic trong pyridin cho thÊy chØ kh«ng cã ho¹t tÝnh ®éc tÕ b$o ®èi víi tÕ b$o ung<br /> cã ba nhãm hydroxy ë C-3'; C-4' v$ C-6' (2a) bÞ th! gan (Hep-2), tÕ b$o ung th! m$ng tim ng!êi<br /> axetyl hãa. §iÒu n$y ho$n to$n phï hîp víi cÊu (RD) nh!ng cã ho¹t tÝnh kh¸ng vi sinh vËt kh¸<br /> tróc cña chÊt 2 ® ®!îc x¸c ®Þnh b»ng ph!¬ng m¹nh (MIC 12,5 mg/ml) ®èi víi vi khuÈn E.coli<br /> ph¸p phæ. §©y l$ mét ®¹i diÖn míi cña v$ B. subtillis (b¶ng 4).<br /> <br /> B¶ng 3: KÕt qu¶ thö ho¹t tÝnh kh¸ng vi sinh vËt kiÓm ®Þnh cña chÊt fissispallin (2)<br /> Nång ®é øc chÕ tèi thiÓu (MIC: mg/ml)*<br /> -<br /> Vi khuÈn Gr Vi khuÈn Gr+ nÊm mèc NÊm men<br /> E. P. B. S. Asp. F. C. S.<br /> coli aeruginosa subtillis aureus niger oxysporum Albicans cerevisiae<br /> 12,5 50 12,5 12,5 (-) (-) (-) (-)<br /> * Nång ®é øc chÕ tèi thiÓu MIC 50 mg/ml l% chÊt cã ho¹t tÝnh.<br /> <br /> Chóng t«i xin ch©n th%nh c¸m ¬n TS. J. and Guenter Adam. Tetrahedron, 56, 865 -<br /> Schmidt (IPB, Halle/S, Germany) vÒ viÖc ®o phæ 872 (2000).<br /> khèi, TS. Ng« V¨n Tr¹i (ViÖn DXîc liÖu) vÒ viÖc 3. TrÞnh ThÞ Thñy, TrÇn V¨n Sung, H.<br /> x¸c ®Þnh mÉu thùc vËt. C«ng tr×nh n%y ®Xîc hç Riperger, G. Adam. T¹p chÝ Hãa häc, 36, sè<br /> trî vÒ t%i chÝnh bëi chX¬ng tr×nh nghiªn cøu c¬ 3, Tr. 49 - 52 (1998).<br /> b¶n. 4. H. W. D. Matthes B. Luu, G. Ourisson.<br /> Phytochemistry 19, P. 2643 (1980).<br /> T&i liÖu tham kh¶o 5. Consolacion Y. Ragasa, John A. Rideut,<br /> Diana S. Tierra, John. Coll. Phytochemistry<br /> 1. Nguyen Tien Ban (2000). Thuc vat chi 45, No. 1, P. 545 - 547 (1997).<br /> Vietnam (Flora of Vietnam), Thùc vËt hä 6. Wassmuth-Wagner, H. -O. Kalinowski, H.<br /> Na, Nxb. Khoa häc v$ Kü thuËt, H$ Néi, Tr. Jork. Planta Medica, 61, 196 - 197 (1995).<br /> 209 - 210 (2000).<br /> 7. Junichi Kitajima, Toru Ishikawa, Atushi<br /> 2. Andrea Porzel, Trinh Phuong Lien, Juergen Urabe, Mitsuru Satoch. Phytochemistry, 65,<br /> Schmidt, Susane Drosihn, Tran Van Sung P. 3279 - 3287 (2004).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 417<br />