KHẢ NĂNG TĂNG TRỌNG VÀ CHO THỊT CỦA TRÂU TƠ VỖ BÉO BẰNG CÁM GẠO, BỘT SẮN, BỘT LÁ SẮN VÀ RỈ MẬT

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

111
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nhìn chung hạn chế của trâu nội là tầm vóc bé, sinh trưởng chậm, thành thục muộn, khoảng cách hai lứa đẻ dài, khả năng cho thịt thấp .v.v. do mục đích sử dụng trâu cho kéo cày là chính, thịt trâu là sản phẩm tận dụng khi trâu già, loại thải, lại không được vỗ béo trước khi giết thịt nên tỷ lệ thịt xẻ trâu và chất lượng thịt không cao. Khả năng tăng trọng và cho thịt của trâu tơ vỗ béo bằng cám gạo, bột sắn, bột lá sắn và rỉ mật...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: KHẢ NĂNG TĂNG TRỌNG VÀ CHO THỊT CỦA TRÂU TƠ VỖ BÉO BẰNG CÁM GẠO, BỘT SẮN, BỘT LÁ SẮN VÀ RỈ MẬT

KH NĂNG TĂNG TR NG VÀ CHO TH T C A TRÂU TƠ V BÉO B NG CÁM G O, B T S N, B T LÁ S N VÀ R M T Nguy n Công nh*, Mai Văn Sánh và Tr nh Văn Trung B môn Nghiên C u Trâu - Vi n Chăn nuôi *Tác gi liên h : Nguy n Công nh; T: 04.8386125 / 0988678559 ABSTRACT Growth perfomance and meat percentages of young buffaloes fattened by rice bran, cassava root meal, cassava leaf meal and molasses Twelve buffaloes about 18 months of age were used in a fattening experiment to determine the body weight gain and meat percentages. They were divided into 3 treatments with complete randomized block design (4 each) Experimental animals were kept and fed individually. Control animals were fed only on green grass ad libitum. Animals in treatment I were given 20 kg green grass, 2 kg rice bran and 0,5 kg molasses. Animals in treatment II were given 15 kg green grass, 2 kg urea treated rice straw, 1 kg cassava root meal, 1 kg cassava leaf meal and 0,5 kg molasses. Daily total DM, CP and ME intake were higher in treatment groups than control, but no difference between treatment groups. Daily weight gain was also the same trend as DM, CP and ME intake (515g and 527g vs. 346g), while feed consumption per 1 kg weight gain was opposite trend. Dressing and lean meat percentages were increased in treatment groups (45,4% and 45,6% vs. 43,6%; 37,7% and 37,8% vs. 36,0%). Use of rice bran, cassava root meal, cassava leaf meal and molasses for fattening young buffaloes increased DM, CP, ME intake, daily weight gain and meat percentages, but reduced feed consumption per kg weight gain Key words: cassava leaf meal, cassava root meal, molasses, weight gain, meat percentages, fattening. TV N Nhìn chung h n ch c a trâu n i là t m vóc bé, sinh trư ng ch m, thành th c mu n, kho ng cách hai l a dài, kh năng cho th t th p .v.v. Do m c ích s d ng trâu cho cày kéo là chính, th t trâu ch là s n ph m t n d ng khi trâu già, lo i th i, l i không ư c v béo trư c khi gi t th t nên t l th t th p và ch t lư ng th t không cao. Theo Vũ Duy Gi ng và CS. (1999) t l th t x trâu lo i th i là 39%, th t tinh là 28,6%. Tuy v y, trâu v n có kh năng tăng tr ng cao, t l th t x c a trâu cũng khá và ch t lư ng thì không thua kém th t bò. N u chúng ta nuôi dư ng t t và có k thu t v béo thích h p, chúng ta s nâng cao năng su t và ch t lư ng th t trâu. D a vào c i m sinh trư ng và ch s trao i ch t c a trâu chúng ta xác nh tu i gi t th t h p lý c a trâu là kho ng 2 năm tu i. Trư c khi gi t th t v béo trong th i gian ng n tăng s lư ng và ch t lư ng th t, th i gian v béo 2-3 tháng. Ngu n th c ăn v béo trâu có th t n d ng nh ng ngu n th c ăn s n có t i ch như c t nhiên, các ph ph m nông nghi p và công nghi p ch bi n. M c ích c a thí nghi m là th nghi m nh hư ng c a s d ng cám, b t s n, b t lá s n và r m t v béo trâu tơ và xác nh kh năng tăng tr ng cũng như t l th t c a chúng.
V T LI U VÀ PHƯƠNG PHÁP THÍ NGHI M V t li u thí nghi m - Trâu tơ m l y kho ng 18 tháng tu i - Cám g o lo i 1 - B t s n: s n lát phơi khô nghi n nh - B t lá s n: lá s n thu ngay cùng v i thu ho ch c , phơi khô, nghi n nh - R m t: s n ph m c a s n xu t m t th công Các ch tiêu theo dõi - Lư ng th c ăn ăn vào - Kh năng tăng tr ng - Tiêu t n th c ăn cho 1 kg tăng tr ng - T l th t x , t l th t tinh c a trâu Phương pháp thí nghi m B trí thí nghi m Mư i hai trâu tơ 18 tháng tu i ư c chia làm ba lô ng u v th tr ng theo phương pháp kh i ng u nhiên hoàn ch nh (m i lô 4 con). Lô i ch ng (không v béo và ư c nuôi theo t p quán thông thư ng c a dân) trâu ư c ăn b ng c xanh và cho ăn t do, lô TN I v béo b ng cám g o và r m t, lô TN II v béo b ng b t s n, b t lá s n và r m t trong ó lô thí nghi m II thay th 25% c xanh b ng rơm 4% u-rê. B ng 1. Sơ b trí thí nghi m và kh u ph n nuôi trâu Lô thí nghi m Ch tiêu Lô C Lô TN I Lô TN II n (con) 4 4 4 Tu i gia súc (tháng) 18 18 18 Kh i lư ng b t u thí nghi m (kg) 176,0 ± 8,80 174,5 ± 9,29 175,0 ± 8,97 Th i gian thích nghi (ngày) 14 14 14 Th i gian thí nghi m (ngày) 90 90 90 Th c ăn dùng trong thí nghi m (kg) C xanh (kg) ăn t do 20 15 Rơm urê 4% - - 2 Cám g o (kg) - 2 - B t s n (kg) - - 1 B t lá s n (kg) - - 1 R m t (kg) - 0,5 0,5
Qu n lý gia súc thí nghi m và phương pháp theo dõi - T t c trâu ư c nuôi nh t riêng m i con m t ngăn, có máng u ng, máng ăn riêng và cung c p th c ăn hàng ngày t i chu ng. - Lư ng th c ăn ăn vào: th c ăn cung c p và th c ăn th a ư c cân hàng ngày xác nh lư ng th c ăn ăn vào. - Kh năng tăng tr ng c a trâu: th tr ng ư c cân u thí nghi m, cu i m i tháng và khi k t thúc (trâu thí nghi m ư c cân b ng cân i n t và ư c cân vào bu i sáng trư c khi cho ăn). Tăng tr ng = kh i lư ng kỳ cân sau – kh i lư ng kỳ cân trư c - Tiêu t n th c ăn cho 1 kg tăng tr ng ư c xác nh b ng cách l y t ng lư ng th c ăn ăn vào chia cho t ng s kg tăng tr ng c a trâu. - T l th t (%) T l th t x = kh i lư ng th t x /kh i lư ng cơ th s ng T l th t tinh = kh i lư ng th t tinh/kh i lư ng cơ th s ng - Th i gian v béo là 3 tháng và th i gian t p ăn là 2 tu n. K T QU VÀ TH O LU N Lư ng th c ăn ăn vào Lư ng v t ch t khô (VCK) ăn vào hàng ngày c a trâu thí nghi m cao hơn h n so v i lô không v béo, trong khi gi a hai lô thí nghi m không có s sai khác, tuy nhiên trâu nuôi v i 25% rơm u-rê ăn vào nhi u hơn. Lư ng VCK ăn vào c a trâu lô TN II là 5,55 kg cao hơn lô TN I là 5,20 kg tuy nhiên s sai khác này là không có ý nghĩa th ng kê, k t qu này cũng tương t như k t qu c a các tác gi khác: ào Lan Nhi và cs (2003) khi nghiên c u b sung b t s n và lá s n ch bi n trong kh u ph n v béo trâu tơ thì lư ng VCK ăn vào là 5,5 – 6,4kg/con/ngày, Tr nh Văn Trung và cs (2006) nuôi trâu tơ các m c b sung b t s n và b t lá s n khác nhau thì lư ng VCK ăn vào là 4,20 – 5,46kg/con/ngày, Mai Văn Sánh và cs (2005) nuôi trâu tơ 18 tháng tu i v i các m c rơm urê khác nhau thì lư ng VCK ăn vào là 4,57 – 4,68kg/con/ngày. Lư ng VCK thu nh n/100 kg th tr ng lô II cao hơn so v i lô I và lô i ch ng (2,68; 2,54 và 2,17kg). K t qu nghiên c u c a chúng tôi có ph n th p hơn so v i nghiên c u c a ào Lan Nhi và cs (1999) khi cho trâu ăn b t lá keo d u lư ng VCK thu nh n/100 kg tăng tr ng là 2,87 – 3,06 kg. B ng 2. Lư ng v t ch t khô và giá tr dinh dư ng trâu thu nh n hàng ngày Lô thí nghi m Ch tiêu Lô C Lô TN I Lô TN II C xanh (kg) 4,30 3,06 2,41 Rơm urê 4% (kg) - - 0,97 Cám g o (kg) - 1,75 - B t s n (kg) - - 0,89 B t lá s n (kg) - - 0,89
R m t (kg) - 0,39 0,39 a b 5,55b ± 0,18 T ng lư ng VCK (kg) 4,30 ± 0,18 5,20 ± 0,19 2,17a ± 0,09 2,54b ± 0,08 2,68b ± 0,08 Lư ng VCK/100 kgT.T (kg) 353a ± 32 812b ± 47 842b ± 41 T ng lư ng protein thô (gam) 35,88a ± 1,35 49,96b ± 1,88 51,63b ± 1,67 T ng NLT (MJ) Các s trung bình mang các ch cái a, b khác nhau theo hàng ngang thì khác nhau có ý nghĩa th ng kê (P< 0.05) Lư ng protein thô ăn vào cũng có s khác nhau rõ r t gi a các lô thí nghi m và lô i ch ng, lô TN II trâu thu nh n nhi u nh t 842 gam n lô TN I là 812 gam và th p nh t là lô i ch ng 353 gam, n u nhìn v m t giá tr tuy t i thì lư ng protein thô ăn vào c a lô TN II cao hơn lô TN I nhưng s sai khác này là không có ý nghĩa th ng kê, lô không v béo cho k t qu th p là do trâu ư c nuôi theo t p quán thông thư ng c a ngư i dân mà không ư c b sung thêm th c ăn tinh. Protein thô trâu thu nh n ư c hàng ngày ph thu c vào m c b sung các lo i th c ăn tinh khác nhau trong kh u ph n. So v i tiêu chu n ăn cho trâu sinh trư ng c a Kearl (1982) i v i trâu có kh i lư ng 200 kg tăng tr ng 500g/con/ngày c n 2,6 kg VCK/100kg kh i lư ng và 543 gam protein thô/con/ngày thì k t qu nghiên c u các lô thí nghi m I và II c a chúng tôi lư ng Protein thô trâu thu nh n có ph n cao hơn. Lư ng năng lư ng trao i (NLT ) thu nh n ư c hàng ngày cũng tương t như VCK và prôtêin thô. Lô thí nghi m II là 51,63 MJ, lô thí nghi m I là 49,96 MJ và lô i ch ng 35,88 MJ. K t qu này cũng phù h p v i nghiên c u c a Tr nh Văn Trung và cs (2006) là 43,37 – 57,52 MJ/con/ngày, hai lô thí nghi m có ph n cao hơn v i nghiên c u Mai Văn Sánh và cs (2005) khi nuôi trâu tơ 18 tháng tu i (NLT trâu thu nh n hàng ngày là 44,19 - 44,81 MJ/con). Qua b ng 2 ta th y lô TN II ư c b sung b ng b t s n và b t lá s n thì các ch tiêu như lư ng t ng VCK ăn vào, lư ng VCK/100 kg TT, lư ng protein thô, t ng NLT u cao hơn so v i lô TN I khi ư c b sung b ng cám g o. Tuy nhiên s sai khác gi a các ch tiêu c a hai lô thí nghi m này là không có ý nghĩa th ng kê, lô không v béo thì cho k t qu th p hơn rõ r t ó là do trâu ư c nuôi theo t p quán thông thư ng c a dân như v y không cho hi u qu kinh t cao. Cho nên vi c b sung b t s n, b t lá s n hay cám g o vào kh u ph n v béo trâu tơ là h t s c c n thi t. Kh năng tăng tr ng c a trâu Do lư ng th c ăn ăn vào khác nhau, tăng tr ng c a trâu cũng khác nhau gi a hai lô thí nghi m so v i lô i ch ng nhưng không có s khác nhau gi a các lô thí nghi m. T c tăng tr ng tháng th nh t là cao nh t r i và gi m d n các tháng sau hay nói cách khác t c tăng tr ng gi m d n theo th i gian v béo. i u này cũng phù h p v i qui lu t sinh trư ng bù c a trâu, khi th c ăn cung c p b h n ch thì sinh trư ng c a trâu th p nhưng khi nuôi b ng kh u ph n dinh dư ng t t hơn thì cư ng sinh trư ng c a trâu tăng cao th i gian u sau ó gi m d n. B ng 3. Tăng tr ng c a trâu qua các tháng thí nghi m ( X ± SD) Lô thí nghi m Lô C Ch tiêu Lô TN I Lô TN II
Kh i lư ng b t u TN (kg) 176,0 ± 8,80 174,5 ± 9,29 175,0 ± 8,97 Kh i lư ng tháng th nh t (kg) 187,8 ± 8,47 191,0 ± 7,85 191,9± 8,86 Kh i lư ng tháng th hai (kg) 199,0 ± 8,15 205,2 ± 9,55 207,5± 8,53 Kh i lư ng tháng th ba (kg) 207,2 ± 7,90 219,7 ± 8,52 222,5± 8,30 31,2a ± 1,76 45,2b ± 1,84 47,5b ± 1,67 Tăng tr ng TB toàn kỳ (kg) 393a ± 50 550b ± 60 563b ± 50 Tăng tr ng TB tháng th nh t (g/ngày) 373a ± 50 516b ± 70 520b ± 30 Tăng tr ng TB tháng th hai (g/ngày) 273a ± 40 483b ± 50 500b ± 30 Tăng tr ng TB tháng th Ba (g/ngày) 346a ± 50 515b ± 50 527b ± 40 Tăng tr ng TB c kỳ (g/ngày) Các s trung bình mang các ch cái a, b khác nhau theo hàng ngang thì khác nhau có ý nghĩa th ng kê (P< 0.05) Tăng tr ng c a trâu lô TN II cao hơn TN I (527 g/con/ngày so v i 515 g/con/ngày) s sai khác này v m t th ng kê là không có ý nghĩa. Có th nói k t qu hai lô TN là tương ương nhau do trâu ư c ăn các kh u ph n tuy khác nhau v lo i th c ăn nhưng v giá tr dinh dư ng thì không khác nhau (B ng 2). Trâu t p trung nhi u khu v c trung du và mi n núi, b t s n và b t lá s n là ngu n th c ăn s n có a phương vì v y chúng tôi khuy n cáo nên s d ng kh u ph n ăn lô thí nghi m II v a cho k t qu t t v a t n d ng ư c ngu n th c ăn t i ch , phù h p v i i u ki n chăn nuôi c a a phương. K t qu nghiên c u c a chúng tôi cũng phù h p v i nghiên c u c a Nguy n c Th c và cs (1983) nuôi nghé 7 n 12 tháng tu i cho tăng tr ng 358 - 483g/con/ngày. Mai Văn Sánh (2005) nuôi trâu tơ 18 tháng tu i v i các m c rơm urê khác nhau thì tăng tr ng t 488 – 544g/con/ngày. ào Lan Nhi và cs (1999) cho trâu ăn h n h p b t lá s n và b t s n ã tăng tr ng t 285 n 600 gam/ngày, Tr nh Văn Trung và cs (2006) nuôi trâu tơ các m c b sung b t s n và b t lá s n khác nhau thì tăng tr ng 342 – 578 g/con/ngày. Tiêu t n th c ăn c a trâu B sung th c ăn ã làm tăng kh năng tăng tr ng c a trâu nhưng l i gi m lư ng th c ăn tiêu t n trên 1 kg tăng tr ng. Không có s khác nhau gi a các lô thí nghi m nhưng khác nhau rõ r t gi a các lô thí nghi m và lô i ch ng. B ng 4. Tiêu t n th c ăn cho 1 kg tăng tr ng Lô thí nghi m Ch tiêu Lô C Lô TN I Lô TN II T ng lư ng VCK tiêu t n (kg) 387 468 499,5 T ng lư ng potein thô tiêu t n (kg) 31770 73080 75780 T ng lư ng NLT tiêu t n (MJ) 3229,2 4496,4 4646,7 31,2a 45,2b 47,5b T ng tăng tr ng (kg) 10,35b 12,40a 10,52b Tiêu t n VCK/1kg TT (kg) 1,02a 1,61b 1,59b Tiêu t n Protein thô/1kgTT (kg) 105,5a 99,48b 97,83b Tiêu t n NLT /1kg TT (MJ) Các s trung bình mang các ch cái a, b khác nhau theo hàng ngang thì khác nhau có ý nghĩa th ng kê (P< 0.05)
Hi u qu s d ng th c ăn c a trâu lô thí nghi m II là cao nh t, tăng tr ng 1kg tiêu t n 12,53 kg VCK, th p nh t lô thí nghi m I tiêu t n 10,35 kg VCK/1kg tăng tr ng. K t qu này cũng phù h p v i nghiên c u c a tác gi Tr nh Văn Trung và cs (2006) là tiêu t n VCK/1 kg tăng tr ng 9,4 – 12,3 kg VCK, ào Lan Nhi và cs (2003) b sung b t s n và lá s n ch bi n trong kh u ph n v béo trâu tơ thì tiêu t n trong kho ng 10,6 – 19,2 kg VCK/1 kg tăng tr ng, tuy nhiên cao hơn chút ít so v i k t qu c a Mai Văn Sánh và cs (2005) là 8,43 – 9,59 kg VCK/1 kg tăng tr ng. Do tăng tr ng khác nhau gi a các tháng v béo d n n tiêu t n th c ăn cũng khác nhau, tiêu t n VCK cho 1 kg tăng tr ng th p nh t tháng th nh t và tăng d n theo các tháng sau. Có s sai khác v tiêu t n Protein thô gi a các lô ch ng, lô thí nghi m I và lô thí nghi m II (1,02, 1,61 kg và 1,59 kg). Tiêu t n NLT /1kg tăng tr ng thì lô i ch ng cao hơn lô thí nghi m I và II nhưng cũng cho k t qu tương t v i nghiên c u c a Tr nh Văn Trung và cs (2006) tiêu t n NLT /1kg tăng tr ng 99,6 – 127,1 MJ, cao hơn k t qu nghiên c u c a Mai Văn Sánh và cs (2006) là 81,99 – 91,82 MJ Như v y b sung th c ăn tinh (cám g o, b t s n, b t lá s n) ã làm gi m tiêu t n th c ăn/1 kg tăng tr ng do khi b sung th c ăn tinh làm cho t l protêin và năng lư ng cân i hơn, h vi sinh v t ho t ng t t hơn, t l tiêu hoá và h p thu th c ăn cao hơn... T l th t c a trâu T l th t x và th t tinh c a trâu v béo u cao hơn so v i trâu không v béo. B ng 5. T l th t c a trâu thí nghi m Lô thí nghi m Ch tiêu Lô C Lô TN I Lô TN II KL s ng (kg) 203 218 220 a b 100,3b KL th t x (kg) 88,5 98,9 73,1a 82,2b 83,1b KL th t tinh (kg) 43,6a 45,4b 45,6b % KL th t x so v i KL s ng 36,0a 37,7b 37,8b % KL th t tinh so v i KL s ng Các s trung bình mang các ch cái a.b khác nhau theo hàng ngang thì khác nhau có ý nghĩa th ng kê (P< 0.05) Lô thí nghi m II cho k t qu cao nh t, trâu tơ có t l th t x 45,6% và th t tinh là 37,8%, ti p n là lô thí nghi m I có t l th t x 45,4% và th t tinh là 37,7% và th p nh t là lô i ch ng 43,6% th t x và 36% th t tinh. K t qu này cho th y v béo trâu ã làm tăng t l th t x , th t tinh… phù h p v i các nghiên c u khác. Vũ Duy Gi ng (1999) trâu trư ng thành có t l th t x 39,0%, th t tinh là 28,6% còn trâu non có t l th t x 44,3%, th t tinh là 35,0%. Theo ào Lan Nhi (2002) khi nuôi v béo và m kh o sát trâu 24 tháng tu i thì cho t l th t x là 46,2% và th t tinh là 37,2% Qua b ng 5 cho ta th y trâu sau khi v béo cho kh i lư ng th t x cũng như th t tinh cao hơn. i u ó cho th y tác ng c a vi c v béo trâu ã cho k t qu t t v a làm tăng
t l th t và ng th i tăng s lư ng th t s n xu t ư c trên m t u trâu. Lô thí nghi m II cho 100,3 kg th t x /1 u trâu và 83,1 kg th t tinh/1 u trâu, lô thí nghi m I cho 98,9 kg th t x và 82,2 kg th t tinh trong khi ó lô i ch ng cho th p hơn h n 88,5 kg th t x và 73,1 kg th t tinh. K T LU N - S d ng cám g o, b t s n, b t lá s n và r m t v béo trâu ã làm tăng lư ng th c ăn ăn vào c a trâu so v i nuôi trâu theo phương pháp truy n th ng không v béo, tăng kh năng tăng tr ng hàng ngày, tăng t l th t, tăng s lư ng th t trên u trâu là lô TN I cho 98,9 kg, lô TN II cho 100,3 kg so v i lô i ch ng là 88,5 kg và gi m tiêu t n th c ăn cho 1 kg tăng tr ng t 12,40 kg xu ng còn 10,35 kg lô TN I và 10,52 kg lô TN II. - V béo trâu tơ b ng b t s n và b t lá s n ã cho t l l th t tinh, th t x (45,6% và 37,8%) cao hơn khi s d ng cám g o (45,4% và 37,7%) tuy nhiên s sai khác này là không có ý nghĩa th ng kê - B t s n, b t lá s n và r m t là nh ng ngu n th c ăn s n có có th s d ng t t cho v béo trâu tăng năng su t cho th t c a trâu tơ. TÀI LI U THAM KH O ào Lan Nhi (2002). Nghiên c u nuôi v béo trâu 18 - 24 tháng tu i b ng ngu n th c ăn s n có nh m tăng kh năng cho th t. Lu n án ti n sĩ nông nghi p, Vi n Chăn nuôi Qu c gia, 2002. ào Lan Nhi, Mai Văn Sánh và CTV (2003). Nghiên c u b sung b t s n và lá s n ch bi n trong kh u ph n cơ s là cây ngô ho c c t nhiên v i rơm v béo trâu tơ. T p chí Nông nghi p và phát tri n nông thôn 2003. ào Lan Nhi, Mai Văn Sánh, Ti n H ng Phúc và Tr nh Văn Trung (1999). Nghiên c u nh hư ng c a kh u ph n n t l tiêu hóa, cân b ng nitơ trên trâu 18 – 24 tháng tu i và kh năng v béo chúng t ngu n th c ăn s n có.tuy n t p báo cáo khoa h c chăn nuôi thú y 1998-1999. B nông nghi p và phát tri n nông thôn. Hà N i. Trang 40-53. Kearl. C (1982). Nutrient requirements of ruminants in developing countries. International feedstuffs Institute. UTAH. Agricultural Experiment Station,UTAN. State University, Logan. pp. 109- 112. Mai Văn Sanh (2005). Partial replacement of green grass by Urea treated rice straw in fattening buffalo ration. Final Workshop on improved utilization of agricultural by – products as animal feed in VietNam and Laos. Vientiane, 6 -7 November 2006, pp. 68 – 73 Nguy n c Th c (1993), M t s c i m v sinh trư ng cho th t s a c a lo i hình trâu to mi n B c và kh năng lai t o nó v i trâu Murrah, Lu n án Phó ti n s Khoa h c Nông nghi p, Hà N i. Tr nh Văn Trung, Mai Văn Sánh và Nguy n Công nh (2006), "Nghiên c u s d ng b t lá s n trong kh u ph n ăn c a trâu tơ ", Nông nghi p & Phát tri n Nông thôn, (5), tr. 78-81. Vũ Duy Gi ng, Nguy n Tr ng Ti n, Nguy n Xuân Tr ch và CTV. (1999). Báo cáo k t qu th c hi n tài: i u tra ánh giá và nh hư ng phát tri n àn trâu mi n B c VN./.